KAMUSAL ALAN, TELEVİZYON VE YETENEKLERİN TEMSİLİ

177 Pages·2014·1.52 MB·Turkish

KAMUSAL ALAN, TELEVİZYON VE
YETENEKLERİN TEMSİLİ: YETENEK
SİZSİNİZ TÜRKİYE PROGRAMI ELEŞTİRİSİ

Özge ÇEPNİ

Yüksek Lisans Tezi
Radyo, Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı
Yrd. Doç. Dr. İrfan HIDIROĞLU
2014
Her Hakkı Saklıdır
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
RADYO, TELEVİZYON VE SİNEMA ANABİLİM DALI

Özge ÇEPNİ

KAMUSAL ALAN, TELEVİZYON VE YETENEKLERİN TEMSİLİ:
YETENEK SİZSİNİZ TÜRKİYE PROGRAMI ELEŞTİRİSİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

TEZ YÖNETİCİSİ
Yrd. Doç. Dr. İrfan HIDIROĞLU

ERZURUM - 2014

I

İÇİNDEKİLER
ÖZET ............................................................................................................................. IV
ABSTRACT .................................................................................................................... V
KISALTMALAR DİZİNİ ........................................................................................... VI
ÖNSÖZ ......................................................................................................................... VII
GİRİŞ ............................................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM
KAMUSAL ALANIN TARİHSEL VE KAVRAMSAL OLUŞUMU
1.1. KAVRAM OLARAK KAMUSAL ALAN ........................................................... 14
1.2. KAMUSAL ALANIN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ .................................... 18
1.2.1. Kamusal Alan Kavramını Merkeze Alan Yaklaşımlar ............................... 20
1.2.1.1. Habermas’ın Kamusal Alan Kavrayışı ................................................. 21
1.2.1.2. Hannah Arendt’ın Kamusal Alan Anlayışı .......................................... 23
1.2.1.3. Liberal Kamu Alanı Yaklaşımı ............................................................. 27
1.2.2. Kamusal Alan Yaklaşımlarına Getirilen Eleştiriler .................................... 31
1.3. KAMUSAL ALANIN YAPISAL DÖNÜŞÜMÜNÜN GENEL
DEĞERLENDİRMESİ ................................................................................................. 35

İKİNCİ BÖLÜM
TELEVİZYON VE TOPLUM: BİR POPÜLER KÜLTÜR TAŞIYICISI OLARAK
TELEVİZYON
2.1. KAMUSAL BİR ALAN: TELEVİZYON ............................................................ 44
2.1.1. Televizyon Yayıncılığının Kısa Tarihsel Çerçevesi ..................................... 45
2.2. TELEVİZYON ELEŞTİRİSİ VE TELEVİZYON ÜZERİNE KURAMSAL
DÜŞÜNME .................................................................................................................... 50
2.2.1. Anadamar Yaklaşım ...................................................................................... 55
2.2.2. Eleştirel Yaklaşım ........................................................................................... 62
2.2.3. Frankfurt Okulu ve “Kültür Endüstrisi” .................................................... 71
2.3. EĞLENCE ENDÜSTRİSİ OLARAK TELEVİZYON VE YETENEKLERİN
TEMSİLİ ........................................................................................................................ 83
2.3.1. Televizyonda Yarışma Programları ............................................................. 88
II

2.3.1.1. Reality Showlar ....................................................................................... 93
2.3.1.1.1. Yetenek Yarışmaları ....................................................................... 96

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YETENEĞİN TÜKETİM NESNESİNE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ BAĞLAMINDA
“YETENEK SİZSİNİZ TÜRKİYE” PROGRAMININ ELEŞTİRİSİ
3.1. PROGRAMIN KÜNYESİ/İÇERİĞİ VE BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ ......... 100
3.1.1. Programın Anlatıcısı/Sunucusu ....................................................................... 102
3.1.2. Uzmanlar: Jüri Üyeleri ................................................................................ 104
3.1.3. Heterojen Kalabalık: Seyirci ....................................................................... 106
3.1.4. Bireyin Kendini Gösterme Şekli: Gösteri .................................................. 108
3.1.5. Haz Arayıcıları: Yarışmacılar ..................................................................... 113
3.2. KAMUSAL ALANDA BİREYİN TEMSİLİ ..................................................... 116
3.2.1. Mahremiyetin Tiranlığı ............................................................................... 116
3.2.2. Konuşma ve Eylemin Eşitlikçi Ortamı ....................................................... 117
3.2.3. Farklılıkların Silikleşmesi ............................................................................ 118
3.2.4. Statülerin Eşitliği .......................................................................................... 120
3.2.5. Çoğunluğun Tahakkümü ............................................................................. 122
3.3. KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ VE YETENEKLERİN TEMSİLİ ........................... 123
3.3.1. Kültür Acentesi: Sahne ..................................................................................... 123
3.3.2. Yaşam İksiri: Reklamlar ............................................................................. 125
3.3.3. Manipülasyon ................................................................................................ 126
3.3.4. Pazarlama Nesnesi: Sanat............................................................................ 127
3.3.5. Standartlaşma, Taklit ve Tekrar ................................................................ 134
3.3.6. Toplum Dışına İtilme: “Benim Gibi Düşün Ya Da Yok Ol” .................... 136
3.3.7. Boş Zaman ve Eğlence Endüstrisi ............................................................... 138
3.3.8. Kültürün Metalaşması ................................................................................. 139
3.3.9. İnsanın Şeyleşmesi ........................................................................................ 141
3.3.10. İdeolojinin Yeniden Üretimi ...................................................................... 143
3.3.11. Reçeteli Mutluluk ....................................................................................... 146
3.3.12. Paketlenmiş Aydınlanma ........................................................................... 147
III

SONUÇ ......................................................................................................................... 149
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 159
ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................. 165
IV

ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ

KAMUSAL ALAN, TELEVİZYON VE YETENEKLERİN TEMSİLİ: YETENEK
SİZSİNİZ TÜRKİYE PROGRAMI ELEŞTİRİSİ

Özge ÇEPNİ

Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. İrfan HIDIROĞLU

2014, 165 Sayfa

Jüri: Yrd. Doç. Dr. İrfan HIDIROĞLU
Yrd. Doç. Dr. Fatih DEĞİRMENCİ
Yrd. Doç. Dr. Abdulkadir ATİK

Çalışmanın temel amacı yeteneğin temsilinin,Frankfurt Okulu üyelerinin kültür
endüstrisi anlayışları bağlamında değerlendirmektir. Bu bağlamda çalışmanın kavramsal
çerçevesini kültür endüstrisi oluştururken merkezini yeteneğin bireye aitliği ve
sonrasında ise sosyal, psikolojik ve kültürel bir gösterge olarak yeteneğin
bireyüstündeki temsili oluşturmaktadır. Literatür taraması yönteminin uygulandığı
çalışmada, yeteneğin bireye aitliğinin kültür endüstrisi tarafından özgünlüğünü
yitirmesi, bir metaya dönüştürülmesi ve kapitalizmin çıkarlarına uygun bir forma
sokulması konu edilmektedir.
Giriş ve sonuç bölümleri hariç üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümü;
kamusal alan, kamusal alanın tarihsel gelişim süreci, kamusal alanı merkeze alan
yaklaşımlar ve bu yaklaşımlara getirilen eleştiriler ile kamusal alanın yapısal dönüşümü
üzerine yoğunlaşılmıştır. İkinci bölümde; kamusal bir alan olarak televizyon ele alınmış
ve televizyon üzerine eleştirel ve kuramsal yaklaşımlara değinilerek, bir eğlence
endüstrisi olarak televizyonda reality adı altında yayınlanan yetenek yarışmalarına
değinilmiştir. Üçüncü bölümde; yetenek olgusu, örnek program ‘Yetenek Sizsiniz
Türkiye’ çerçevesinde önce programın genel yapısı ortaya konularak, sonrasında birinci
bölümden derlenen kavramlarla birlikte, kültür endüstrisi bağlamında Frankfurt Okulu
üyelerinin en çok eleştiri getirdikleri noktalar üzerinden ele alınarak değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kamusal Alan, Televizyon,Yetenek, Kültür Endüstrisi
V

ABSTRACT
MASTER'S THESIS
THE PUBLIC SPHERE, TELEVISION AND REPRESENTATION OF TALENT:
THE CRITICISM OF TURKEY’S GOT TALENT COMPETITION PROGRAM

Özge ÇEPNİ

Advisor: Assist. Prof. Dr. İrfan HIDIROĞLU
2014, Page:165

Jury: Assist. Prof. Dr. İrfan HIDIROĞLU
Assist. Prof. Dr. Fatih DEĞİRMENCİ
Assist. Prof. Dr.Abdulkadir ATİK

The aim of this study was assessment to represent of the talent in the scope of
conceptions of the members of the Frankfurt School cultural industry. In this context,
when creating the conceptual framework of the culture industry, center of the talent of
individuals and afterward social, psychological and cultural as an indicator of the talent
is representative form in individuals. In this study themethod of literature survey
appliedis the subjectthe ability of individuals to lose its originalityby the culture
industry, transformed into a commodity andintroducing a form of capitalism in the
interests.
In the first sectionexcept for introduction and result sections of the study,which is
consists of three sections, focused on; public space, the historical development of public
space, public space centered approaches, the criticisms of this approach and the
structural transformation of the public space. In the secondsection; television as an area
of public were discussed and reference to critical and theoretical approaches on
television, talent competitionspublished under the name of reality were mentionedas an
entertainment industry on television. In the thirdsection; phenomenon of the talent was
assessedthe scope of the sample program "Turkey’s Got Talent" firstly the overall
structure of the program as put forth following compiled together with the concepts
from the first sectioncultural industries in the context of most of the members of the
Frankfurt School critique by taking their spots.

Key Words: Public Space, Television, Talent, Culture Industry
VI

KISALTMALAR DİZİNİ
TDK : Türk Dil Kurumu
İTÜ :İstanbul Teknik Üniversitesi
TRT : Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
KİA :Kitle İletişim Araçları
A.B.D. :Amerika Birleşik Devletleri
vb :Ve Benzeri
Akt. : Aktaran
vs :Ve Sayaire
TL :Türk Lirası
YTL :Yeni Türk Lirası
İSMMMO :İstanbul Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası
TV :Televizyon
BBG :Biri Bizi Gözetliyor
ATV :Aktüel Televizyon
Der. : Derleyen
Ed. : Editör
ss. : Sayfa Sayısı