Table Of ContentK İR 'İ M
a d u t l a k d e v l e t
Ludwig von Mises
LUDVVIG YON MISES
Mises, demiryolu mühendisi bir babanın oğlu olarak
29 Eylül 1881'de Lemberg, Avusturya-Macaristan
İmparatoriuğu'nda (şimdi Ukrayna sınırlan içindedir)
doğmuştur.
19 yaşında Viyana Üniversitesinde hukuk ve idari
bilimler eğitimine başlayan Mises, Cari Grünberg ile
idari bilimler tarihi üzerine çalışırken 1903'de Cari
Menger'in Ekonominin Prensipleri kitabını okumasıyla
tarihçi bakış açısından kurtularak ekonomi üzerine
odaklanmaya başlamıştır. 1906'da doktorasını alarak
fınansal yönetici olarak kamuda çalışmaya başlamış,
sonrasındaysa bürokrasinin işleyişinden rahatsızlık
duyarak bir hukuk firmasında stajyer olarak 2 yıl
çalışmıştır. Bu sırada Avusturya iktisat Okulu'nda
ekonomi dersleri vermeye başlamış, böylelikle Cari
Menger'in temelini attığı Avusturya Okulu'nun Eugen
von Böhm-Baweık geleneğinden ikinci kuşağım Hans
Mayer ve Joseph Alois Schumpeter ile birlikte
oluşturmuştur. Daha sonra 25 yıl çalışacağı Viyana
Ticaret Odası'nda işe başlamış, 1934-1940
döneminde Nazilerden kaçmak için Viyana1 dan
ayrılarak Cenova Üniversitesi'nde ders vermeye
başlamış ancak baskıların artmasıyla 1940'da ABD'ye
göç etmiştir. 1945'te New York Üniversitesi'nde
konuk öğretim görevlisi olmuş ve 1969'a kadar burada
çalışmalarına devam etmiştir. Bu dönemde verdiği
seminerlerle Murray Rothbard, Hans Sennholz,
George Reisman, Ralph Raico, Leonard Liggio ve
Israel Kirzner gibi liberteryen aydınlann yetişmesine
katkıda bulunmuştur.
SEÇİLMİŞ ESERLERİ
- The Deveîopment ofthe Relationship Between Peasant
and Lord of the Manor in Galicia, 1772-1848 (1902,
İngilizceye çevrilmedi)
- The Theory ofMoney and Credit (1912, genişletilmiş
ABD baskısı 1953)
-Nation, State, andEconomy (1919)
- Socialism: An Economic and SociologicalAnalysis
(1922,1932,1951)
-Liberalism (1927,1962)
- Critique oflnterventionism (1929)
-EpistemologicalProblemsofEconomics (1933,1960)
- Omnipotent Government: The Rise ofTotai State and
Totaî War (1944)
- Bureaucracy (1944)
- Planned Chaos (1947, Sosyalizm kitabının 1951
yılındaki versiyonuna ek olarak)
- Human Action: A Treatise onEconomics (1949,1963,
1966,1996)
- TheAnti-CapitalisticMentality (1956)
- Theory and History: An Interpretation ofSocİal and
Economic Evolution (1957)
- The Ultimate Foundation of Economic Science (1962)
- Economic Policy: Thoughtsfor Today and Tomorrow
(1979,1959'daki ders notlarını içermektedir.)
- Interventionism: An Economic Analysis (1998)
AVUSTURYA İKTİSAT
O kulu SerİSİk ik s
U i6 e £ f£ -
liberteyayınları
K İ -İ M D
a d r u t l a k ev let
TOTALİTER DEVLET VE TOPYEKÛN SAVAŞIN YÜKSELİŞİ
OMNIPOTENT GOVERNMENT: THE RISE OF THE TOTAL STATE AND TOTAL WAR
Ludwig von Mises
Çeviren: Yusuf Şahin
Ludwig von Mises
Kadir-i Mutlak Devlet
Totaliter Devlet ve Topyekûn Savaşın Yükselişi
Omnipotent Government: The Rise of Total State and Total War (1944)
Ali rijjhts reserved, including the right ofreproduction in whole or in part
any form
Liberte Yayınları: 162
1. Baskı, Ocak 2010
Tüm hakları saklıdır.
ISBN: 978-975-6201-57-2
© Liberte Yayınları
Çeviren: JusufŞahin
Konsept Tasarımı: Muhsin Doğan
Sayfa Düzeni: İbrahim N. Ayyildız
Baskı: CantekinMatbaası
Liberte Yayınları
GMK Bulvarı No: 108/16
06570 Maltepe - Ankara
Tel: (312) 230 87 03
Faks: (312) 230 80 03
Web: www.liberte.com.tr
E-mail: [email protected]
İçindekiler
Önsöz......................................................................................................................9
Teşekkür...............................................................................................................13
Giriş.......................................................................................................................15
Birinci Bölüm: Alman Liberalizminin Çöküşü.............................................33
A. Alman Liberalizmi...............................................................................................33
1. Eski Rejim ve Liberalizm................................................................................33
2. Alman Liberalizminin Zayıflığı.....................................................................,37
3. Prusya Ordusu.................................................................................................38
4. Prusya’da Anayasal Çatışma............................................................................41
5. “Küçiik Alman” Programı..............................................................................43
6. Lassalle Olayı...................................................................................................45
B. Militarizmin Zaferi..............................................................................................47
1. Yeni Alman İmparatorluğunda Prusya Ordusu..............................................47
2. Alman Militarizmi...........................................................................................49
3. Liberaller ve Militarizm......................^.........................................................53
4. Militarizmin Başarısının Güncel Açıklaması...................................................54
ikinci Bölüm: Milliyetçilik................................................................................57
C. Devletçilik............................................................................................................57
1. Yeni Zihniyet...................................................................................................57
2. Devlet..............................................................................................................59
3. Liberalizmin Siyasî ve Sosyal Öğretileri..........................................................61
4. Sosyalizm..........................................................................................................63
5. Rusya ve Almanya’da Sosyalizm.....................................................................67
6. Müdahalecilik..................................................................................................70
7. Devletçililc ve Korumacılık..............................................................................77
8. İktisadî Milliyetçilik ve Yerli Tekel Fiyatları.....................................................80
9. Otarşi................................................................................................................83
. 10. Alman Korumacılığı.......................................................................................85
D. Devletçilik ve Milliyetçilik..................................................................................89
1. Milliyet İlkesi....................................................................................................89
2. Dilsel Grup.......................................................................................................94
3. Liberalizm ve Milliyet İlkesi............................................................................99
4. Saldırgan Milliyetçilik..................................................................................102
5. Sömürge Emperyalizmi..................................................................................105
6. Yabancı Yatırım ve Dış Borçlar....................................................................109
7. Topyekûn Savaş...........................................................................................112
8. Sosyalizm ve Savaş.......................................................................................116
E. Bazı Yanıltıcı Açıklamaların Çürütülmesi........................................................119
1. Bugünkü Açıklamaların Kusurları...............................................................119
2. Milliyetçilikle İlgili İleri Sürülen Mantıksızlık...............................................120
3. Aristokratik Öğreti.........................................................................................123
4. Yanlış Anlaşılan Darvviııizm...........................................................................128
5. Şovenizmin Rolü...........................................................................................129
6. Mitlerin Rolü.................................................................................................132
Üçüncü Bölüm: Alman Nazizmi.....................................................................137
F. Alman Milliyetçiliğinin Tuhaf Özellikleri...........................................................137
1. Uyanış............................................................................................................137
2. Pan-Cermenizmin Nüfuzu............................................................................139
3. Devletçi Bir Dünyada Alman Milliyetçiliği...................................................143
2. Alman Milliyetçiliğinin Eleştirisi...................................................................146
5. Nazizm ve Alman Felsefesi............................................................................148
6. Çok Mantıkçılık..........:..................................................................................151
7. Pan-Cermenizm ve Nazizm...........................................................................155
G. İmparatorluk Almanya’sında Sosyal Demokratlar............................................156
1. Efsane.............................................................................................................156
2. Marksizm ve İşçi Hareketi.............................................................................158
3. Alman İşçileri ve Alman Devleti....................................................................162
4. Alman Kast Sisteminde Sosyal Demokratlar.................................................168
5. Sosyal Demokratlar ve Savaş.........................................................................170
H. Yahudi Düşmanlığı ve Irkçılık..........................................................................174
1. Irkçılığın Rolü...............................................................................................174
2. Yahudi Zihnine Karşı Mücadele.....................................................................179
3. Müdahalecilik ve Yahudilere Karşı Hukukî Ayrımcılık................................185
4. “Kahpelik”......................................................................................................190
5. Milletlerarası Siyasette Bir Faktör Olarak Yahudi Düşmanlığı......................192
İ. Weıınar Cumhuriyeti ve Çöküşü......................................................................196
1. Weimar Cumhuriyeti..................................................................................196
2. Başarısız Sosyalleştirme..................................................................................206
3. silâhlı Partiler..................................................................................................209
4. Versay Anlaşması.........................................................................................213
5. İktisadî Kriz....................................................................................................220
6. Nazizm ve Alman İşçisi..................................................................................221
7. Nazizmin Yabancı Tenkitçileri.......................................................................223
K. Bir Dünya Sorunu Olarak Nazizm....................................................................229
1. Tarihin Kapsamı ve Sınırlılıkları....................................................................229
2. “Millî Karakter” Kavramı Yanılgısı................................................................231
3. Almanya’nın Rubilcon’u.................................................................................234
4. Alternatif........................................................................................................237
Dördüncü Bölüm: Batı Medeniyetinin Geleceği........................................241
L. Diiııya Plânlaması Hayalleri...............................................................................241
1. Plânlama Terimi.............................................................................................241
2. Diktatörlük Kompleksi...................................................................................242
3. Dünya Hükümeti...........................................................................................244
4. Plânlı Üretim..............................................................................................246
5. Dış Ticaret Anlaşmaları................................................................................ 250
6. Parasal Plânlama............................................................................................251
7. Milletlerarası Sermaye İşlemlerini Plânlama..................................................254
M. Barış Projeleri....................................................................................................255
1. silâh Denetimi................................................................................................255
2. Önerilen Diğer Birtakım Plânların Eleştirisi.................................................259
3. Batılı Demokrasiler Birliği...........................................................................264
4. Doğu Avrupa’da Barış..................................................................................270
5. Asya'nın Sorunları..........................................................................................276
6. Milletler Cemiyetinin Rolü ............................................................................278
Sonuç..................................................................................................................281
İndeks.................................................................................................................289
Önsöz
Sosyal ve İktisadî sorunlarla ilgilenirken sosyal bilimler; sadece bir soruyu -tek
lif edilen önerilerin, gerçekten, öneriyi yapan yazarlarca araştırılan/elde edilmek
istenen etkileri beraberinde getirmek için uygun olup olmadığı veya {önerileri
destekleyenlerin bakış açısından) değiştirmeyi niyet ettiği daha önceki durum
dan daha da istenmeyen bir duruma yol açıp açmadığı sorusunu- dikkate alır.
İktisatçı, nihaî hedeflerin arzu edilirliği hakkındaki kendi yargısını hemcinsi
vatandaşlarınkinin yerine ikâme edemez; sadece, milletler, hükümetler, siyasî
partiler ve basla grupları tarafından elde edilmeye çalışılan amaçlara gerçekten
hâlihazırda onların gerçekleştirilmesi için seçilen yöntemlerle erişilip erişileme-
yeceğini sorar.
Haklısınız, bu iş beyhude bir iştir. Çok sayıda insan, benimsediği sosyal ve
İktisadî inançlarla ilgili bir eleştiriyi hoş görmez. Bu inanç sahipleri, yöneltilen
itirazların sadece uygun olmayan yöntemlere işaret ettiğini ve onların çabaları
nın nihaî amaçlarım tartışmadığını anlamazlar; iktisatçıların tavsiyesini göz ardı
etmek yerine takip ederek kendi hedeflerine daha kolay bir şekilde erişebilecek
leri ihtimâlini kabul etmeye hazır değiller. Onların baş tacı edilen politikalarını
eleştirmeye cesaret eden biri, kendi milletinin, ırkının veya grubunun bir düş
manı olarak addedilir.
Bu inatçı dogmatizm tehlikelidir ve dünyanın bugünkü vaziyetinin temel
sebeplerinden biridir. Asgarî ücret oranlarının, ücretle geçinenlerin hayat stan
dartlarını yükseltmenin uygun bir yolu olmadığım ileri süren bir iktisatçı; ne
bir “emek işkencecisi” ne de işçilerin bir düşmanıdır, aksine, ücretle geçinenlerin
maddî refahının iyileşmesi için daha uygun yöntemler önererek elinden geldiği
kadar onların zenginliğinin gerçekten teşvikine katkıda bulunmaktadır.
Herkesin kapitalizmin işleyişinden elde ettiği avantajlara işaret etmek, kapi
talistlerin müktesep menfaatlerini savunmakla eşdeğer değildir. Kırk veya elli
9
yıl önce özel mülkiyet ve serbest girişimden ibaret bir sistemin korunmasına
kendini adayan bir iktisatçı; o vakit zengin olanların bencil sınıf menfaaderi için
savaşmadı, meteliksiz kendi çağdaşları arasında bugün sıradan insan hayatını
daha mutlu lalan endüstrileri geliştirecek zekâya sahip keşfedilmemiş meçhul
kimselere sınırsız bir serbestlik tanımak istedi. Bu endüstriyel değişikliklerin
çok sayıda öncüsü zenginleşti ama onlar zenginliklerini halkın motorlu araçlar,
uçaldar, radyo setleri, buzdolapları, hareket eden ve konuşan resimler, daha göz
alıcı olan ama daha az yararlı olmayan bir dizi yenililderi temin ederek elde et
tiler. Bu yeni ürünler, hakikaten, memurların ve bürokratların bir başarısı değil
dir. Bir tek teknik iyileşme bile Sovyetlere izafe edilemez. Rusların başardıkları
en iyi şey, küçük görmeye devam ettikleri kapitalistlerin [yaptığı] iyileştirme
lerin bir kısmım kopyalamaktı. İnsanoğlu, nihaî teknolojik yetkinlik aşamasına
erişmemiştir. Daha fazla ilerleme ve hayat standardını daha fazla iyileştirme için
bol imkân vardır. Yaratıcı ve yenilikçi ruh, aksine bütün iddialara rağmen var
olur ama sadece İktisadî özgürlüğün mevcut olduğu yerde neşvünema bulur.
Bir milletin (gelin onu Thule [eski coğrafî bilgilere göre dünyanın en kuzey
bölgesi, ç.n.] olarak adlandıralım) kendi izlediği dış ticaret politikaları ve yurtiçi
yerli azınlık gruplarıyla ilgilenme tarzıyla yine kendinin temel menfaatlerine
zarar verdiğini gösteren bir iktisatçı; ne Thule’ün ne de Thule halkının bir düş
manıdır.
Uygun olmayan politikaları eleştirenlere lâkap takmak ve onların saikleri
üzerine şüphe düşürmek boşunadır. Bu, gerçeğin sesini kısabilir ama uygun
olmayan politikaları uygun hâle getiremez.
Totaliter kontrol taraftarları, muhaliflerinin tutumlarım inkârcılık (negati-
vism) olarak adlandırırlar. Kendileri tatmin edici olmayan şartların iyileştiril
mesini istiyorlarken diğerlerinin belâların sürmesine izin vermeyi amaçladıkları
şeklinde bir tavır takınırlar. Bu, bütün sosyal meseleleri dar kafalı bürokratların
bakış açısından değerlendirmektir. Yeni ofisler kurmanın, yeni kararnameler
çıkarmanın ve hükümet çalışanlarının sayısını artırmanın, tek başına, olumlu
ve yararlı önlemler olarak tasvir edilebileceği, buna karşın başka her şeyin ey
lemsizlik ve dingincilik (quietism [tam bir gönül dinginliği, ç.n.]) olduğu fikri,
sadece bürokratların aklına gelebilir.
İktisadî özgürlük programı menfi (negativistic) değildir; kesinlikle üretim
araçlarında özel mülkiyete ve serbest teşebbüse dayalı piyasa ekonomisi siste
mini kurmayı ve muhafaza etmeyi, serbest rekabeti ve tüketicilerin egemenli
ğini amaçlar. Bu taleplerin mantıkî neticesi olarak liberaller, müdahale edilme
miş piyasa ekonomisinin işleyişinin yerine hükümet kontrolünü ikâme etmeye
yönelik her çabaya karşı çıkarlar. Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler (laissez-
faire, laissez passer), belâların sürmesine izin veriniz anlamına gelmez; aksine,
10
