Justine ya da Erdemin Felaketleri

333 Pages·2016·4.01 MB·Turkish

Marki D. A, F. Sade, 1740 yılında Paris
doğdu. 1814 yılında Charenton'da öldı
Hapishanede uzun yıllar boyunca kale
aldığı eserleri, ancak Fransız İhtilaü'nc
sonra yayınlanma olanağı buldu.
Ondokuzuncu yüzyılın en çok tartışılar
okunan yazarlarından biri olmasına ra
tüm eserlerinin gün ışığına çıkabiimes
Yirminci vüzyılı beklemek aerekecekti.
Justine
ya da Erdemin Felaketleri
D. A. F. De Sade
Çeviri
Birsel Uzma
i f
vm
* M M
MMİMl
k-IHVI
SS&
Çiviymlm
Kitabın Özgün Adı:
Justine ou Les Malheurs de la Verlu
Yazar:
D. A. F De Sade
Fransızcadan Çeviren:
Birsel Uzma
Yayıma Hazırlayan:
Hüseyin Demirel
Teknik Düzenleme:
Paxajans
Seri / Sıra No:
Çiviyazıları: 66 / Littera 18
ISBN:
975-8086-60-X
Adres:
Sakız Sk. No: 6/9
Bahariye / Kadıköy ■ İstanbul
Tel: |0216] 347 05 62 330 83 16 - 330 83 99
Faks: (0216]418 26 01
E-mail: civiyazilari@civiyazilari .com
www: civiyazilari.com
Kapak:
Ozcan Sapan
Baskı/Tarih:
Birinci Basım: 2000
Baskı:
Berdan Malbaası
İçindekiler
Editörden 9
Justine ya da Erdemin Felaketleri 19
İthaf 21
Birinci Bölüm 23
İkinci Bölüm 207

a
ÇitiuftMİm Littera dizisinde sanat ve sanat eleştirisi
ürünleri yayımlanır. Littera, yarının bilgisini bugünden
kurmak ve yaşamda karşılıklarını üretmek yolunda çaba
harcayan yazar ve okurların buluştuğu bir yayın pratiği
olmayı amaçlıyor.
Donatien Alphonse François, Marki de Sade, 2 Haziran
1740 tarihinde, Paris’deki Condé Oteli’nde, uygun deyiş­
le “üst tabakadan zengin bir kadınla evlenme”sini gerekti­
recek kırsal kesim aristokrasisinin bir üyesi olarak doğdu.
Bu nedenle de, 1763 yılında, 1790 yılında boşanacağı,
soylu sınıftan gelen Renée Pélagie de Montreuil ile evlen­
di. Paris’de, Louis-le-Grand kolejinde eğitim gördükten
sonra, kariyerine orduda devam etti, Yedi Yıl Savaşları’na
yüzbaşı olarak katıldı. O dönemde sürdüğü soylulara öz­
gü “yaşamı”, hovardalığı hızla tepki çekiyor, hatta skan-
dallara neden oluyordu. İlk kez 1763 yılında, geleneklere
aykırı davranması ve zulümleri nedeniyle hapsedildi. Ser­
best bırakılınca, Bresse, Bugey, Valmorey ve Gex Eyalet-
9
leri Tümgenerali olan babasının görevini üstlendi.
1768 yılında yeniden tutuklandı. 1772 yılında, bir kez
daha hüküm giymemek için İtalya’ya kaçtı. Gıyabında
ölüme mahkum edilirken, Aix’de portresi yakıldı ve giz­
lice Fransa’ya girince, yakalandı, 8 Aralık’ta da Miolans
Kalesi’ne kapatıldı. 30 Nisan 1773 tarihinde buradan
kaçmayı başararak. Provonce’daki La Coste Şatosu’nda
yaşamaya başladı. Ancak burada da skandallar kesilme­
yince, 1777 yılında kaçmayı başaracağı Aix-Vincen-
nes’de yeniden hapsedildi. Artık onun için cinsel haya­
tıyla değil, yazdıklarıyla skandallara yol açacağı dönem
başlamıştı. Yazmaya, 1780 yılında başladığı biliniyor.
“Kararsız” (Bir komedi oyunu-1781), “Bir Dinadamı İle
Ölüm Mahkumu Arasında Diyalog” (1782), “Rüşvetçi”
(trajedi-1783), Çılgın Deney (komedi-1783), Saf Koca
(komedi-1783), bu ilk dönemin eserleridir.
1784 yılında Bastille’ye sevkedilen Sade, yazmayı sür­
dürüyordu. 1785 yılında, “Sodom’un 120 Günü”nü ta­
mamladı. Ancak, bu eserden uzun yıllar kimsenin haberi
olmayacak ve eser ancak 1926 yılında bulunabilecekti.
“Justine” ile birlikte Sade’nin en ünlü eseri olan bu ro­
manı da yakında Çiviyazıları’ndan okuyabileceksiniz.
1786 yında ise, “Aline ve Valcour”a başladı.
8 Temmuz 1787’de Sade’nin “Justine” serüveni başladı
ve onbeş günde eserin ilk Justine olarak da bilinen ver­
siyonunu bitirdi (Türkiye’de “Justine” ya da “Erdemle
Kırbaçlanan Kadın” adıyla yayınlanan kitap, bu ilk ver­
siyondur.) ve 1788 yılında, “Justine”yi tamamladı. 2 Ni­
san 1790 tarihinde Kurucu Meclis’in kralın tüm kararla­
rını geçersiz saymasıyla bırakılan Sade, “Justine”yi 1790
yılında yayımlattı. Ardından, “Oxtiern Kontu ya da Şeh­
vet Düşkünlüğü’nün Felaketleri” ve “Felsefe Kitapçığı”
1791 ve 1793 yıllarında yayımlanacaktı.
10
Bu dönem, Sade’ı siyasal eylemler içinde buluruz; h(|iı
es Grubu’nun liderliğini üstlenmiştir. 1791 yılında ya
yınlanan “Parisli Bir Vatandaşın Krala Seslenişi” bu dö
nemin ürünüdür. Aynı yıl “Justine”yi de yayımlatır ama
eserin kendisine ait olduğunu kabul etmemektedir. “Ya­
saların İhlali Üzerine Fikirler” ise ona büyük şöhret ka­
zandırmıştır. Bu siyasi etkinlikleri yeniden tutuklanma­
sına ve idama mahkum edilmesine neden olacak, ama
değişik transferlerle bu ceza infaz edilmeyecek ve Ro­
bespierre’nin düşürülmesiyle de bırakılacaktır. Yandaş­
ları tarafından dışlandığı, yanlışlıkla göçmenler listesine
kaydedildiği, üstlendiği işlerin altında ezildiği Direktu-
var ve Konsüllük yıllarında, hayatta kalmaya çabala­
makta, özgürlüğü için mücadele etmektedir. Bastille’de
başladığı “Aline ve Valcour, ya da Aşk Cinayetleri” adlı
eserini bu dönem tamamlayacak ve eser onun edebi ye­
teneklerinin bir kanıtı olarak kabul edilecektir. Öte yan­
dan hâlâ “Justine”nin yazarı olduğunu kabul etmemekte­
dir. Ama bu onu 1801 yılında, Kraliyet Hapishaneleri’ne
gönderilmekten kurtaramayacaktır. 27 Nisan 1803 tari­
hinde, Charenton Kimsesizler Yurdu’na sevkedilir. Deli
ilan edilmiştir.
Charenton’da, Kimsesizler Yurdu’nda ona, tiyatro eser­
leri yazma ve sahneye koyma olanağı tanınmıştır. Hatta
1813 yılında, “Gange Markizi” adlı eserini yayımlaya-
bilmiştir. Burada, “120 Gün”ün artık kaybolduğuna
emin olduğundan, 1804 ve 1807 yılları arasında, “Flor-
belle Günleri”ni yazmışsa da, bu eserin elyazmaları po­
lisin eline geçmiş ve yazarın ölümünden sonra ailesi ve
dönemin yöneticileri tarafından yakılmıştır. Yine bura­
da, 1812 yılında, “Adélaide de Brunswick, Saxe Prense­
si” ve 19 Mayıs ve 20 Kasım 1813 tarihleri arasında da
“Isabelle de Bavière” adlı eserlerini kaleme almıştır. 29
II
Ekim 1814’de, 2 Aralık’daki ölümünden yalnızca otuz
dört gün önce, son düzeltmeleri yapmıştır.
Aksi vasiyetine rağmen, dini törenle gömülmüştür.
Sade’in eserlerini ayırdedici yapan kuşkusuz, içeriktir.
Geleneksel söylemi tümüyle karşısına almıştır. Felaketler,
tutkular, tüyler ürpertici şatolar, zincirlerinden boşalmış
bir şehvet vardır onda. “Bir şehvet düşkünüdür, edebi ge­
lenekten kopmuş ve gelenekleri tanımlarken yozlaşmışlık
temasını işlemiştir... hatta kurumların tam kalbinde bul­
muştur kişiliğini... ve dünya ona varlıkların evrensel ba­
yağılaşmasının gizli kanununu doğnılayan bir yer olarak
görünmüştür. (1-P. Kolssowki: Hergele Filozof)
Bir filozof olarak önüne koyduğu başlıca hedef insanları,
bir sürünün parçaları haline getiren, uyuşturan, güdükleş­
tiren tüm inançları, kurumlan birer birer çökertmektir.
Bunu yaparken de, insanın temel güdüsüne, cinselliğe fü­
tursuzca el atmış şiddet ve suç kavramlarını en uç nokta­
lara kadar işlemiştir. Cinayet, tecavüz, ensest, sadomi, ço­
cuk katilliği ve hatta yamyamlık onun el attığı konular
arasındadır. Suç işleyen kahramanlarının hepsinde konu­
şan kendisidir ve yapılan tüm eylemler savunulur, varolan
toplumsal değerlerin bir yargılanmasına dönüştürülür.
Hırsızlık elbette yapılmalıdır, çünkü her şeyden önce ül­
keyi yönetenler hırsızdır. Aynı şekilde cinayet ve tutku
suçlarını tanımlamak da, gerçeğe nereden bakıldığıyla
bağlantılıdır. Gırtlağına kadar suça ve pisliğe bulaşmış in­
sanların dünyasında, onların belirlediği kurallara uyma­
nın adı “erdem”se, Sade bunlara temelden karşıdır.
Sade’da, kavramlar sorgulanırken, cinsel olmayan bö­
lümler çok azdır. Fikir yürütürken, felsefe yaparken,
açıklamalarda bulunurken, bu temel güdüyü bütün bo­
12