İttihat ve Terakki I. Meşrutiyet’ten II. Meşrutiyet’e

369 Pages·05.409 MB·Turkish

by  Murat Çulcu

PAYLAŞIM GRUBU
https://www.facebook.com/groups/
metronommm
TARİH DİZİSİ
Yazarın KitDiağpelra rı:
ŞeytaÇnoıcnu kl(aCniVI l)t
DeriSnu çuKnü reOsteolr i(tCesiiV)l t
KanD efte(rCii iV)l t
DüşmüOşca ğaY anıy(oCriIl llt)
SikkesSiuzl tan(lCaiII)rl t
HerS akalBdiaKrnı (lC i1l)t
MarjinTaalri hT ezleri
AynntılSaarkdTlaaı r ih
ZitVoe nizelos
BoğazlMaesre lesvieÇ anakkale
Çanakk1a8lM ea r1t9 15( HarzlıayMaunr:a Çtu lcu)
Çanakk1a9l1e5B oğaHza rek(aHtaız ırlMauryaaÇtnu :l cu)
kitap
deyince
�
YAYINLARI
ÇatalçSeoşkakm eN o:5 4K at2: 3 411C0ağ aloğlU/İstanbul
Tel(:0 21522)86 9 1 7-1F8ax :( 021522)86 9 1 9
www .eyayinlabriil.gcio@me yayinlari.com
MURATÇ ULCU
. . .
ITIIHAT VE TERAKKi
MEŞRUTİYET'TEMNE ŞRUTİYET'E
1. il.
İTIİHAT VE TERAKKİ
1.M EŞRUTİYET'TENi lM.E ŞRUTİYET'E
MURAT ÇULCU
Yayın Hakları
© Ey ayın2l0a11r ı
Kapak Resmi
KapaGkr afivkeF ilm
EbrGur afik
Basvkıe C ilt
ÖzenMeart baası
BriincBia sım
2011
ISB9N7 8-975-390-277-9
SertifiNkoa:1 0763
MURAT ÇULCU
• • •
iTTiHATVE TERAKKi
1.M EŞRUTİYET'iTlEM.NE ŞRUTİYET'E
�
YAYINLARI
MİLLŞEATR KISI
Çiğneynedtive,ar r,l ıcğeıihmllıke za hre;
Doğramnüdbıa rveakt abnaığnsr eıb epsiz.
Birlbiukgtübenu lmadleırydıçizan ree .
Cank ardkeaşknia ,r dşeaşknia ,r debşiizy.i z
Millyeotl udhuayrko, l utduutrt uğyuomlu;z
Eyh aky,a şeays, e vgmiillily eat.şV,.aa orl !
Gekla rdeaşninmes,na nmau htoancka,o şm.a.k
Koşmoankak ,u rtaorb mla-kb vaahztifıe n.
Karşıgnödğabü asğ arç ıökl güyna,t ıbyaokr;
Onsuyza şamakbtearnaösblaeü erşh ven!
Hearn o g üzseiln heayniç erellilyeorr;
İmdadkıonşam aezğseamrka hvmıuk arrer.
Zulmtüonp vua rg,ü llveasrki,aa ls'vı a rsa,
Hakkdıabn ü külkmoelzdu ö,n myeüzz vüa rdır;
Gözy ummgüan eştneekn a,d naurr kua rarsa
Sönmeebze hdeigr,e cegnüinnd üvzaür dır.
Millyeotl udhuayrko, l utduutrt uğyuomlu!z
Eyh aky,a şeays, e vgmiillily eat.şV,.aa orl !
Vaktbiayblkaein m smeiynen meiet d erdi?
Yokk,a lmahdaışs,aa nzai lpleedte rinden
Dünyaşdear eyfatşiarmt ialnl feetrid,i ;
Silkşiumn e,z etlolzeuutç süuzne rinden.
İnsanplaı-ğmeıad ıea nl çaykılekız,ğ; ı
Billah yyearşsdaüemr aükk lednemğeymee z.
Haksızelnıvğagııönnr ıd. Bü.uk m uk aanun?
Eng amsleıf aldeütşlt.eBü.ruk em ud evlet?
Devletdseke,a nudnasa,ar tyıekto elrs un;
Artyıekt oelrs buund enziu lmc-eüh a.l.e t
Millyeotl udhuayrko, l utduutrt uğyuomlu,z
Eyh aky,a şeays, ev gimliil lyeaşt.aV,. a orl !
8 Temmu1z9 08
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ . . . 9
..........................................................................................................................
GİRİŞ 13
..............................................................................................................................
MeşrutMiüyceatede lsi . .1 5
............................................................................................
AnayaSsüarle cBianaş nlgıAcsık:eD rair be .. 19
..............................................................
MeşrutiKyaentBl'aıeş langıç: AÖbldüümlüa. zi.z'in 24
... ...............................................
SiaysettYearkıil vmeİa ki R isale. . . . 26
...........................................................................
MidhPaatş a'Snuınr eTte-viki fi. .. . 49
.............................................................................
MidhPaatş a'Mnuıhna kesmie . . .51
................................................................................
MidhaPta şa'Nneıfynvi e S ureKtat-li. i . . . 60
...................................................................
BüyükeHleçniry E llioİtt'iurna 'flMairdıhP:aa tş aD'ayiaBr ri H akikatin
Tezahürü' 68
..................................................................................................................
DoktorlVaerrıdÖnil ğüim Raporu 84
.............................................................................
Mahkeme .. . . 88
..............................................................................................................
Baskın . 89
......................................................................................................................
SultMaunr adS'aığnl Sıokr unu . . 90
...............................................................................
Abdülhamiİdn'gdielynte Ge ürvee'ncVeelreirl mesi 92
...................................................
Kanun-ı Eislaasniı' nin . ,9 4
............................................................................................
MidhaPta şÜaz erine ....:.. .............................................. ........9.7.. .................................
İstanbuArl-aPsaırn'idÖsal üPma zarlığ.ı.!..' . 97
.... .........................................................
'BiDra hinin NSuityuaksl(iaM drihıa'P ta şBaal kanS ornuu'nu
Kanun-ıÇ eErsçaesvie Dseiğnedreli erinydor) 104
..........................................................
UNIO(NO RDREE)T P ROGREVES MAKEDONYA
(Maz.Hi a l.İ stikGbİZfilLİ)Ö RGÜTS,Uİ KAST VE FEDAi ... ...152
......................................
OsmanTleır akkiv eİ ttiCheamdyi etiT'enşikinl Daath-iiıyl e
Nizamnai(m Öersgİüçtt üzüğü.) . 154
............................................................................
İkinMceiş rutvieyA ettı f Bey. .. . . 168
..............................................................................
ABDULLAHC EVDETÇ'AİGNR IS'IU:Y ANI.NA.IY ZA!KLAN INIZ!..'. 186
...............................
UyanınUıyazn!ı nTıüzr!ki yVea tandaşlarına!.. 187
........................................................
DOKTORM EHMEDR EŞİDC,EVR I VE İNKILAB . 195
..........................................................
DoktMoerh meRde şidKı'siaBn i yogra.fisi . . 197
.............................................................
İnkılab-vNeiN çaisOnıl dlu ? . 204
..................................................................................
YıldHıüzk ümeti .. . .. 206
.................................................................................................
7
Avrupa'Tneıcnaz vaüvteT ahribatı . 212
.........................................................................
HareetkH-üirr iyetpervİetrtainhTeae dr-aüCkki e meityi'nin
Teşkvieİl ni tşrva eF afiliy.eti 217
...................................................................................
İTTİAHD VE TERAI<K iT ABANINDSAÜ RGÜNF AKTÖRÜ . 228
............................................
SÜRGÜNDDEONG ANM UHALEFFEETAf<ARAD: N-MIİ LLET
CEMİYETİ 247
.....................................................................................................................
HAYYALAE -LF EAHL (HAYDKUİRNT ULUŞA!) 266
............................................................
1327( 911)1K ONGERSİNSEUN ULANM UHTI.RA. ............:.. ..2..7.9. .................................
İTTİAHD VE TERAI<Ki'YE KARŞDIAR BECMİU HALEFET
ı
(TePka rDtöin emiGneÇei ş) . 307
............................................................_.. ...... ....................
Presn'Liinb eİrhatli lalcileri .310
....................................................................................
MuhaeltGe rfuplvaeMr uıh teCleirfel yaarn . 312
............................................................
İstanMbuhualıf zlığTıe'dnbıivnre lİ elTrkei v kifler 312
.................................................
NasTıulz aDğüaş tü...m...?.... .... :·····.·..·.·..·.·.... ........................................................3 14
Muhaelte'fEisnr arı . 316
.............................................................................................. ..
MuhalNeafestBı alş ladı? . 318
........................................................................................
31M ar3t2 H5a disesi 320
..............................................................................................
AlemdaMra tbaası . . .. 321
...............................................................................................
Arnvaultuğİus yaTneaş vik 323
......................................................................................
MuhtaPra şKaa ibnesi . . 324
...........................................................................................
KamiPalş ab iKnaesDiü'şnüirnü lmesi . 326
.....................................................................
DoğruDdoağnr uİyhaa nAentk;a Mreab uMsauh iSra iBde y'Hiann esi 328
....................
PreSnabsa ahddBienyi lİelM kü lak.at . . 330
..................................................................
::>atvLeüttB fie yi lMeü lakat . . 332
..................................................................................
HükmüetŞidind eTtalikib atı . . 339
.................................................................................
SuikavseHt i akyenin Sonu 341
.....................................................................................
KAYN AKÇA.. . .... ....... . .......... . 346
.................. ........ ... ....................... ... .....................
DİZİN. ... .. . ....... . .....3.48
............ ........................................................... ............... ....
8
SUNUŞ
'İhtavtteiT earkk.Mi e-ş!trituy'eII.t eMne ştrituey'ae'd lbıuy aıpt1;87 6-1913
yılalraıarnsıd gae li'şaenna yhaaesrkaelvt eeb' u nbaa ğollıa rcareke yeadne n ta­
rihosaleylla ryaen ib ibra kaıçşı gseıt oirrB.iu yb akış isa;Meç iıdshıPa atş a'nm
yarlgnaımavseıö lmüü,A bdülazhiazlv''eiöi üln m üİ,t tivheTa edr kaink'i'nc emi­
yeth-aif ivyece e myeita-lie ndiöynee' mlİekriiMn,ec şiur tyiet'iiln,a 3 n1ıM art,
demkroatmiuk hlaeeftiinh tiJalecfie dtömenu ühşamlmeushia,l etfeatsifni yesi gi­
bi' belleiyroiclyliaa'r ıant ıalnddlöınğeıdm,ei nıynalyarniasna eld eaylaenırdrılı­
yor.
Çalışbmuan,u dnals aı lnkııa rmlıoyr.
Biyran da'nay şamnstiaell ikotlyeaalkrii'dr elekneindğr ietra raftoalna,y ­bu
larrdoaol y.an ynaş ahısblyiaorgırna dfiel eareliln eııo yr.
BaşCtean reevv eK ahireJ'ödne kTibü arskıo nlım aükz eeb rud önemkdae­
muouyo luştubreallrieayrkşi eckii eltdkei lui nsoulrdalanga ürnm üüzo kurunun
dikkatisnuneu luyNoirt.e ykaipmı etnöı zng ütna rıanİfıt;t ivheTa edr akki Cemi­
yeti'ynuirndt ı şındaki taorrıagnfadnaAlrnaa phn a rflebraisyaılklye aa ryılan,
yurdkaa çyaokl lasrolukal avneb ugüknaed ar i-lkieol ngpuie lçkio yka ıptkaa y­
nakleıtkmo ilşm asrıanğam eLna-thianlr efrçivenrei lmoelmaiönşn emrliis alele­
ritna mme thianl içnedvlere iryeerka lmaoslıu şutyourr.
Örnenğ;iC evtraik maad ıknulıl anDaonk tMoerh meRdeş iBde y'hienmC e­
nevdreeh,'e md eK ahei'r bdaes ıİlnalknlıaı bd lı iylaDepo ıkttAıob rd ulCleadvhe t
Bey'i'nU nyıaınzUy!an ıınz.!.'a dlrıi salelegreilo irÖyb.zea lşltiaCke lvterkma ia
adiılk ea leamleı nİanınkbl a Cıdrliıs İattlieh,va eTd e rkaink'i'ng ibziölrri g oülta'­
rakku urluş'uinkluek dz e işfreet mebsaik'ı mıbnüdüyakön n etma yşorıB.u r isale
konu iillgaeir laiş tırhmeaml' abridreail ndckeiann y ak-boellagreka'ak be udli li­
yorh,e m tdaemm etoilna rakke bziu kl tika pLtaat hianr fleorkiuysrluaen ulu­
yor.
'İithvtaeTt e krka.iM -e!ştrituy'eIIt.Me enrş uyteitü'çae n'baö lümodleşunu yor.
İl'ka na' bölütmşeük iel'dy Gioirr.i şuH'az yutlnui t ulany a'zGıisrıinşd'a
9
İttivheTa edr ankikknlu 'rmualsıznoır uvnelk uaı çnılkmıalz'a Bnii nrcMieş ruti­
yeti'li el göinleimk loin uvleao rl laaygrü ndegmeet iriBlubi eylloeiryir.kc oin u­
larillagb ialzkiıa ynnaikt etlaişğıhiyu asnu sidlrealrye onri.
ÖrnienğS;ul taAnbd ülatzaihzt'itinandn i rivelh maelos'aliiy M ıa byencFia hri
Be'yitnaı nklıağnlıaytlkeaın lP;ıar dhi'şıöanl ümüinrüdne leSnedlMiieğmli h ame'­
yea irti staalmme e,t hianl iynidnbeeu k itaopktuasr uaun luyor.
KezaM;i dthP aaşnaı'tne sloilmm aysaırı,gl anmsaügsrüın,ge ö nderivlem esi
Taidfei kö lümdüeİ kiMnecşir utoiryatemtı nydaaıy nlarniasna ltealmme ertiinn ­
leriLnaitnhi arnfl erçienvlerm ieisylbeuk itaypetaraly ıorB.u npaa raollealr ak
aynıs üreMçateked oynav eR umelcie'erdyeae nd eonal ylaraınnl atrıilsdaılğeıl er
aktıalraİrtatki vheTa edr ankikbniu 'b ölgkeudreu lımnzaıos ruknlılaunn e denle­
reı ştıukt uolr'u.iBy Dra hiSniiyNnasu uft kalr'aı drliıs abluez deem iMni,d hPaat­
şa'knaılne miannadlteınol rı.y
Kalkdiİı t tivheTa edr aCkekmiy iettia rıanfdSaenJ a'ntyieak ıynla'nMakane ­
donyaM-aH,zİa ftsli,lk a'bda lı r'iCseaymleietHd-afıeiy e 'nkianr'kş aır şbıuylau n­
duğui vçe d ısşo ru,nt laarridhesirenllv ietğ müi ç pıalklıyğlaıap açoıtrka ykao nu­
luyor.
Kitaibkıinn' caain'b ölmüü;D otkoBre idŞ iehsuvlaur'onkğuanl eamled ığı
'iİknMceişt yrieuvtAe t Bıfe ayd'ml aık aillbeea ışylro.
BuraSduatl,a Anb üdlhami'daa'nyianst aeykıry üarrü relk üoğmyasıknaçıı'n ıl­
mazk ıloalna yldaeğriany iorl.i bBauğ laDmodkat oŞre uhvsraolğu'nmuank ale­
sinİdtet ivheTa edr aik'knbiiynrö ntem/oalraarkçau kl laşniddıdğMeıüt lianz ım
Atı(fK amçBıe'!yi)şn a hsıvneed ylae miAnbddeü lhamkiödş'esyiıe k ışteılrem ası
alnııryo.
Bua şamakdoaş uldlaahgraeı n pieşr stpiefliker delDeoytkeoAnrb udllCaehv ­
detK'aihni reİ'çdteikhia d Mabtabsaıamysıaınp'ıtn' ıdUğanyı ıa zn!Uıy anızn.!'.ı
baışklrliıs akloensuity,au m amlabmakıamsıın döannet ma ışy.oA rbudllCaehv ­
deBte y'riiansl easyinz ıa man'dCaey meti-Hia fei'ynoilna'y vleat roap lumsal so­
runlagrean bealk ıvşeıy nalıka şıdmaıa nnıl abşiıçliısmred reig yi.ol r
Kezbaub ölümüann tcı.e maoslıaİ nt;t ivheTa erdkkla 'nink uurluşkuur,u cuıl ar
ve üiylekl iellreigy,aap lı sfaıa,yl eitlevreli e gaollimzaess oır ulDaortkıonMrıe h­
medR eşad( CevrBie)'y iİnn kıadllrdıibe s sayila nıtlıRyeoşBrie.dyb ur isalede
İttivheTa edr kaik'n'inniv çein na skıurull udğnuui,n'ık ladbaıy nni e' nivçein na ­
sıyla pıldaıçğlıııoknyrı.'
10