Table Of ContentInspanningsfysiologie bij kinderen
Inspanningsfysiologie bij
kinderen
onderredactievan
dr.T.Takken
dr.M.van Brussel
dr.H.J. Hulzebos
Bohn Stafleu vanLoghum
Houten 2008
(cid:2)2008BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerUitgeverij
Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,
opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,in
enigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopiee¨n
ofopnamen,hetzijopenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijke
toestemmingvandeuitgever.
Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvan
artikel16bAuteurswet1912johetBesluitvan20juni1974,Stb.351,zoalsgewij-
zigdbijhetBesluitvan23augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet1912,
dientmendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaande
StichtingReprorecht(Postbus3051,2130KBHoofddorp).Voorhetovernemen
van(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenanderecom-
pilatiewerken(artikel16Auteurswet1912)dientmenzichtotdeuitgeverte
wenden.
Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouw-
bareuitgaveteverzorgen.Nietteminkunnenzijgeenaansprakelijkheidaanvaar-
denvoordrukfoutenenandereonjuisthedendieeventueelindezeuitgavevoor-
komen.
ISBN9789031350841
NUR894
Ontwerpomslag:NanjaToebak,DenBosch
Ontwerpbinnenwerk:StudioBassa,Culemborg
Automatischeopmaak:PrePress,Zeist
BohnStafleuvanLoghum
HetSpoor2
Postbus264
3990GAHouten
www.bsl.nl
Inhoud
Personalia 10
Voorwoord 11
1 Algemene inspanningsfysiologie 12
Inleiding 12
Longen 13
Bloed 14
Hart 14
Lichaamscirculatie 16
Spiervezeltypen 19
Anaerobe inspanning 20
Intensieveduurinspanning 20
Lichte tot matig-intensieve duurinspanning 21
MetaboleScoop 21
Ademhaling 22
Hartminuutvolume 23
Warmtehuishouding tijdens inspanning 24
Conclusie 25
Literatuur 26
2 Inspanningsfysiologie en ontwikkeling van het gezonde
kind 28
Inleiding 28
Aerobe capaciteit 28
Verschil tussen jongens en meisjes 29
Etnische verschillen 30
Vo of Vo 31
2max 2piek
Ventilatie 31
Energy costoflocomotion 31
Anaerobe capaciteit 32
Metabolenon-specialist 34
6 Inspanningsfysiologiebijkinderen
Spierkracht 34
Spierfysiologie en ontwikkeling 35
Herstel na inspanning 36
Conclusie 39
Literatuur 40
3 Fysieke activiteitbij kinderen 42
Inleiding 42
Hetbelang van goedefysieke fitheid 42
Sporten fitheid 43
Ziekte en fitheid 44
Hoeveel bewegen isgenoeg? 44
Beweging enchronische ziekte 47
Conclusie 48
Literatuur 48
4 Hetmeten van het inspanningsvermogenbij kinderen 50
Inleiding 50
Laboratoriumtests 51
Submaximaaltests 53
Veldtests 55
Shuttle tests 57
Ontwikkeling van een eigen veldtest 58
Conclusie 59
Literatuur 59
5 Training bijkinderen 62
Inleiding 62
Trainingswetten 63
fitt-factoren 67
Training bij kinderen 69
Conclusie 88
Literatuur 89
6 Astma 93
Inleiding 93
Fysiekfunctioneren 94
Fysieke fitheid 96
Inspanningsonderzoek 97
Training 99
Conclusie 102
Literatuur 103
Inhoud 7
7 Cerebrale parese 106
Inleiding 106
Fysieke activiteit 107
Fysieke fitheid 107
Training 108
Contra-indicatiesvoor training 113
Conclusie 113
Literatuur 113
8 Chronischevermoeidheidssyndroom (cvs) 115
Inleiding 115
Aerobe capaciteit vancvs-patie¨nten 117
Conclusie 120
Literatuur 120
9 Inspanning bij pati¨enten metcystic fibrose (cf) 122
Inleiding 122
Inspanningstolerantie 123
Ventilatoire beperking 125
Cardiale beperking 126
Periferebeperking 126
Trainingsinterventies 127
Training 128
Conclusie 131
Literatuur 132
10 Diabetes mellitus 135
Inleiding 135
Diabetes mellitus type i 136
Diabetes mellitus type ii 139
Conclusie 142
Literatuur 142
11 Hartaandoeningen 144
Inleiding 144
Fysieke activiteiten 144
Fitheid 145
Training 146
Atriumseptumdefect(asd) 151
Tetralogie vanFallot 152
Transpositie van de grote vaten 155
Fontan-circulatie 157
8 Inspanningsfysiologiebijkinderen
Coarctatio aortae 162
Conclusie 163
Literatuur 164
12 Juvenieleidiopathische artritis 169
Inleiding 169
Fysieke activiteit eninspanningstolerantie 170
Training 171
Literatuur 172
13 Mentale retardatie en het syndroom van Down 174
Inleiding 174
Fysieke activiteit enfitheid 174
Training 177
Typeen hoeveelheid training 179
Conclusie 179
Literatuur 180
14 Nierinsuffici¨entie 182
Inleiding 182
Achtergrond 182
Inspanningstolerantie 184
Training 186
Conclusie 188
Literatuur 189
15 Obesitas 191
Inleiding 191
Achtergrond 191
Bewegen en fitheid 192
Bewegen en die¨ten 193
Gezinsinterventie 194
Vet maarfit 195
Aanpak 195
Conclusie 196
Literatuur 197
16 Oncologie 198
Inleiding 198
Inspanningstolerantie 199
Training 201
Literatuur 203
Inhoud 9
17 Osteogenesis imperfecta 205
Inleiding 205
Natuurlijkbeloop van de motorische ontwikkeling bij
oi en anderevaardigheden 206
Inspanningstolerantie 207
Training 208
Typeen hoeveelheid training 210
Advies 210
Conclusie 211
Literatuur 212
18 Spierziekten 214
Inleiding 214
Dystrofinopathiee¨n 214
Metabolemyopathiee¨n 216
Inflammatoire myopathiee¨n 220
Conclusie 222
Literatuur 223
19 Spina bifida 227
Inleiding 227
Fysieke activiteiten 230
Fysieke fitheid 231
Training 232
Conclusies 232
Literatuur 233
Register 235
Personalia
Drs. M.van Bergen, bewegingswetenschapper,UMCUtrecht, locatie
WilhelminaKinderziekenhuis
Dr. M.van Brussel, klinisch inspanningsfysioloog,UMCUtrecht, lo-
catie WilhelminaKinderziekenhuis
Drs. J. de Groot, fysiotherapeut, Hogeschool Utrecht, LectoraatLeef-
stijl en Gezondheid en UMC Utrecht,locatie WilhelminaKinderzie-
kenhuis
Dr. H.J. Hulzebos, klinisch inspanningsfysioloogen(sport)fysiothe-
rapeut,UMC Utrecht, locatie WilhelminaKinderziekenhuis
Dr.T.Takken,medisch fysioloog en klinisch inspanningsfysioloog,
UMC Utrecht, locatie WilhelminaKinderziekenhuis
Dr.O.Verschuren, kinderfysiotherapeut, Revalidatiecentrum De
Hoogstraat,Utrecht
Voorwoord
De geneeskunde van hetkind heeft de laatste decennia grote veran-
deringenondergaan.Vroegerletaalverlopendeaandoeningengaannu
over in eenfase van chroniciteit; van oudsherchronischverlopende
ziektenkennen thans dooreen andermedicamenteus beleid een
gunstigerbeloop. De behandeling van deze kinderen was in het ver-
ledenvoornamelijkgerichtopdebestrijdingvansymptomenenopde
tekortkomingen in lichaamsfuncties, terwijlhethuidige beleid vooral
op deontwikkelingscapaciteiten ontwikkelingsmogelijkhedenis ge-
orie¨nteerd.Wetenschappelijkonderzoekheeftvan deze laatste bena-
dering een positief effect aangetoond.Tijdens dezestudies is echter
ookgebleken dat de ontwikkelingsmogelijkheid van kinderen van
meerdere factorenafhankelijkis. Hetinspannings- en uithoudings-
vermogen zijn hierbijbelangrijke, zo niet onmisbare voorwaarden,
omdatdezeaspecteninbelangrijkematebepalendzijnvoordeelname
aanhetmaatschappelijke leven.Vooreen kind isdit gewoon naar
school kunnen gaan, en mee kunnen doen aan sport en spel.Veel
kinderenmet een chronischeaandoening ondervinden hierin nog
beperkingen. In de grote pediatrischecentrazijn daaromafdelingen
pediatrischeklinische inspanningsfysiologie ontstaan welke een be-
langrijke rol hebbengekregen in de diagnostieken behandeling van
kinderenmet chronisch verlopendeaandoeningen.
HetisdanookzeerverheugenddatNederlandsepediatrischeklinisch
inspanningsfysiologen metgrotekennis en ervaring en werkzaam in
een gerenommeerd academisch kinderziekenhuishun expertiseop
schrifthebbengesteldzodatiedereenbetrokkenbijdezorgvoordeze
kinderendaarvan gebruik kan maken. Naeen introductie van de
basisbegrippen uit de pediatrischeinspanningsfysiologie bespreken
zij demeest voorkomendechronische verlopendeziekten en aandoe-
ningen op de kinderleeftijd.
Mogedit boekbijdragen aan eenbetere zorg voordezekinderen.
Prof. dr.P.J.M. Helders
