Table Of ContentİLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ
YÜKSEK KATLI KONUT ÜRETİMİNİN KENT İLE İLİŞKİSİNİN SOSYAL
VE MEKÂNSAL BOYUTLARIYLA İRDELENMESİ
Zeynep Betül VURAL
UZMANLIK TEZİ
NİSAN 2017
İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ
YÜKSEK KATLI KONUT ÜRETİMİNİN KENT İLE İLİŞKİSİNİN SOSYAL
VE MEKÂNSAL BOYUTLARIYLA İRDELENMESİ
Zeynep Betül VURAL
UZMANLIK TEZİ
Tez Danışmanı (Kurum) Tez Danışmanı (Üniversite)
Özkan ALTUN Prof. Dr. Zeynep ULUDAĞ
ETİK BEYAN
İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ Uzmanlık Tezi Yazım Kurallarına uygun
olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve
dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, tüm bilgi, belge,
değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, tez
çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi,
kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, bu tezde sunduğum çalışmanın
özgün olduğunu, bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını
kabullendiğimi beyan ederim.
Zeynep Betül VURAL
04/04/2017
Yüksek Katlı Konut Üretiminin Kent İle İlişkisinin
Sosyal ve Mekânsal Boyutlarıyla İrdelenmesi
(Uzmanlık Tezi)
Zeynep Betül VURAL
İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ
Nisan 2017
ÖZET
Tüm dünyada Endüstri devrimi sonrası konut üretim pratiğinde önemli değişiklikler
yaşanmıştır. Türkiye’de bu değişiklikler öncelikle İstanbul ardından da diğer büyük
kentlerde yaşanmaya başlamıştır. Nüfus artışı, arsa yetersizliği, değişen tüketim
alışkanlıkları ve teknolojik ilerlemeler ile ekonomik kaygılar sonucu yüksek katlı konut
üretimi hız kazanmıştır. Bu yeni konut üretim biçimi, yaşam ve kent kültürüne de yansımış
ve değişime uğratmıştır. Geleneksel yaşam biçimi, konut kültürü, komşuluk ilişkileri ve
kentsel ilişkilerin değişimi ile mekânsal bir ayrışma ortaya çıkmış ve kapalı konut
yerleşkeleri oluşmaya başlamıştır. Bu yeni yerleşkelerde, konut bir taraftan barınma
nesnesi diğer yandan ise prestij sembolüne dönüşmüştür. Bu bağlamda, tez çalışması
öncelikle yüksek katlı konutların ortaya çıkışının tarihsel süreç içerisinde sebeplerini ele
almaktadır. Türkiye’de yüksek katlı konutlara yönelimin nedenleri; fiziki, siyasi ve sosyo-
kültürel etkiler ışığında değerlendirilerek, yüksek katlı konutların plan şemaları ve
mekânsal kurgularında yaşanan değişiklikler dönemsel olarak incelenmektedir. Değişen bu
konut yönelimlerinin kent kültüründe ve kimliğinde yarattığı dönüşümler irdelenmektedir.
Bu çalışmada Osmanlı döneminden günümüze dek yüksek katlı konut üretiminin
aşamaları, 5 tarihsel dönem içerisinde incelenerek sınıflandırılmıştır. Ankara ve İstanbul
özelinde belirlenen, farklı dönemlere ait, farklı tipolojilerdeki 10 adet yüksek katlı konut
yapısı; plan şemaları, arazi kullanım kararları ve kent içindeki konumları ile kullanıcı
profilleri ve sosyal çevrelerine göre şematik anlatım ve tablolar yardımıyla desteklenerek
incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler : yüksek katlı konutlar, kent kimliği, kent kültürü, konut
kültürü, plan şeması
Sayfa Adedi : 116
Tez Danışmanı (Kurum) : Özkan ALTUN
Tez Danışmanı (Üniversite) : Prof. Dr. Zeynep ULUDAĞ
i
Relation of High-Rise Residence Production with the City
In Terms of Social and Spatial Dimensions
(ILBANK Expertise Thesis)
Zeynep Betül VURAL
İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ
April 2017
ABSTRACT
There have been significant changes in the practice of post-industrial housing production
all over the world. These changes in Turkey have first started to be experienced in İstanbul
and then in other big cities. High-rise residence production accelerated due to population
growth, land insufficiency, changing consumption habits, technological improvements and
economic concerns. This new form of housing production has also reflected to the life and
urban culture and changed them. Changes in traditional lifestyles, residential culture,
neighborhood relations and urban relations have created a spatial differentiation, and
indoor settlements have begun to occur. In these new settlements, the house term turns into
a sheltering object on the other hand it turns into a symbol of prestige. In this context, this
thesis study primarily deals with the reasons of the emergence of high-rise residences in
the historical process. By evaluating the reasons for the trend towards high-rise residences
in Turkey in the context of physical, political and socio-cultural effects, the plan schemes
of the high-rise residences and the changes in the spatial constructions have been examined
in historical periods. The transformations created by these changing housing trends in
urban culture and urban identity have been examined. In this study, the stages of the
production of high-rise residences from the Ottoman period to the present day have been
analyzed and classified in five historical periods. Ten high-rise residence buildings in
different typologies belonging to different periods determined in Ankara and İstanbul have
been analyzed in accordance with plan schedules, land use decisions and their location
within the city, user profiles and social environments, with the help of schematic
explanation and tables.
Key Words : high-rise residences, urban identity, urban culture,
housing culture, plan scheme,
Page Numbers : 116
Supervisor (Institution) : Özkan ALTUN
Supervisor (University) : Prof. Dr. Zeynep ULUDAĞ
ii
TEŞEKKÜR
Çalışmam esnasında verdikleri destekten ötürü tez danışmanlarım Özkan ALTUN
ve Prof. Dr. Zeynep ULUDAĞ’ a; bu süreçte daima yanımda olan ve desteklerini
esirgemeyen aileme ve eşim Uğur VURAL’ a teşekkür ederim.
iii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET ............................................................................................................................. i
ABSTRACT ................................................................................................................... ii
TEŞEKKÜR ................................................................................................................... iii
İÇİNDEKİLER .............................................................................................................. iv
ÇİZELGELERİN LİSTESİ ............................................................................................ vi
ŞEKİLLERİN LİSTESİ ................................................................................................. vii
RESİMLERİN LİSTESİ ................................................................................................ ix
SİMGELER VE KISALTMALAR................................................................................ xii
GİRİŞ ........................................................................................................... 1
1. YÜKSEK KATLI KONUT KAVRAMI VE GELİŞİMİ ....................... 5
1.1. Konut Kavramı ................................................................................................... 5
1.2. Tarihsel Süreçte Yüksek Katlı Konutları Ortaya Çıkaran Sebepler ve Kent
Üzerindeki Etkileri .............................................................................................. 11
1.2.1. Endüstri devrimi öncesi dönem ................................................................. 12
1.2.2. Endüstri devrimi sonrası dönem ............................................................... 13
2. TÜRKİYE’DE YÜKSEK KATLI KONUTLARIN ORTAYA ÇIKIŞI 27
2.1.Yüksek Katlı Konutları Ortaya Çıkaran Fiziki, Siyasi, Ekonomik ve
Sosyo-Kültürel Etki ve Dönüşümler ................................................................... 27
2.2. Yüksek Katlı Konutların Mimari ve Mekânsal Özellikleri ve Dönüşümü ......... 37
2.2.1. 1880-1923 dönemi plan tipleri .................................................................. 37
2.2.2. 1923-1950 dönemi plan tipleri .................................................................. 38
2.2.3. 1950-1980 dönemi plan tipleri .................................................................. 40
2.2.4. 1980-2000 dönemi plan tipleri .................................................................. 42
2.2.5. 2000 sonrası dönem plan tipleri ................................................................ 43
3. TÜRKİYE’DEKİ YÜKSEK KATLI KONUT ÖRNEKLERİNİN
SOSYAL VE MEKÂNSAL BELİRLEYİCİLERİ BAĞLAMINDA
İNCELENMESİ ...................................................................................... 45
3.1. Yüksek Katlı Konut Üretiminin Sosyal ve Mekânsal Belirleyicileri ................. 45
3.2. 1950-1980 Yılları Arası Yüksek Katlı Konut Örneklerinin İncelenmesi .......... 46
3.2.1. Kervansaray Apartmanı ........................................................................... 46
3.2.2. Ataköy I. Etap Sosyal Konut Uygulaması ............................................... 50
3.3. 1980-2000 Yılları Arası Yüksek Katlı Konut Örneklerinin İncelenmesi .......... 55
3.3.1. Feneryolu Apartmanları ........................................................................... 55
3.3.2. Mesa Koru Sitesi ...................................................................................... 58
3.3.3. Akmerkez Rezidans ................................................................................. 61
3.4. 2000 Yılı Sonrası Yüksek Katlı Konut Örneklerinin İncelenmesi ..................... 64
3.4.1. Mashattan Rezidans ................................................................................. 64
3.4.2. Next Level Rezidans ................................................................................ 68
3.4.3. Akasya Acıbadem Konutları .................................................................... 72
3.4.4. Levent Loft ............................................................................................... 76
3.4.5. TOKİ Turkuaz Vadisi .............................................................................. 80
iv
Sayfa
4. YÜKSEK KATLI KONUTLARIN KENT KÜLTÜRÜ VE
KİMLİĞİNDE YARATTIĞI ETKİ VE DÖNÜŞÜMLER..................... 85
4.1. Yüksek Katlı Konut Üretimine Yönelimin Sebepleri ......................................... 85
4.2. Kent Kültürü ve Kimliğinde Yaşanan Sosyal ve Mekânsal Etki ve
Dönüşümler ......................................................................................................... 88
SONUÇ ....................................................................................................... 93
KAYNAKLAR .............................................................................................................. 99
EKLER ........................................................................................................................... 105
EK-1: 1880-1923 Arası Dönem Konut Cephe ve Plan Tipolojileri ............................... 106
EK-2: 1923-1950 Arası Dönem Konut Cephe ve Plan Tipolojileri ............................... 108
EK-3: 1950-1980 Arası Dönem Konut Cephe ve Plan Tipolojileri ............................... 109
Ek-4 : 1980-2000 Arası Dönem Konut Cephe ve Plan Tipolojileri ............................... 111
Ek-5 : 2000 sonrası Dönem Konut Cephe ve Plan Tipolojileri ..................................... 113
ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................... 116
v
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge Sayfa
Çizelge 3.1. Kervansaray Apartmanı proje bilgileri ...................................................... 46
Çizelge 3.2. Ataköy I. Etap Sosyal Konut Uygulaması proje bilgileri .......................... 50
Çizelge 3.3. Feneryolu Apartmanları proje bilgileri ..................................................... 55
Çizelge 3.4. Mesa Koru Sitesi proje bilgileri ................................................................ 58
Çizelge 3.5. Akmerkez Rezidans proje bilgileri ........................................................... 61
Çizelge 3.6. Mashattan Rezidans proje bilgileri ........................................................... 64
Çizelge 3.7. Next Level Rezidans proje bilgileri .......................................................... 68
Çizelge 3.8. Akasya Acıbadem Konutları proje bilgileri .............................................. 72
Çizelge 3.9. Levent Loft proje bilgileri ........................................................................ 76
Çizelge 3.10. TOKİ Turkuaz Vadisi proje bilgileri ...................................................... 80
vi
Description:Bu çalışmada Osmanlı döneminden günümüze dek yüksek katlı konut gibi geleneksel malzemeler artık fabrikasyon hale gelmiş ve bir takım
