İlk Rafızi Hıristiyan Kilisesi - Markunilik

129 Pages·2003·2.074 MB·Turkish

by  Bülent Şenay

İlRka fızHiı ristKiiylains esi
MARKÜNİLİK
BülŞeennta y
EmirH anNıo :4 91 60O1B ursa
Tel(:2 242)2 37 21 0
[email protected]
Rafızi
© İlk HırisKtiilyiaMsnae rskiiı ni/ik
VerkYaa yınl2a0r0ı3
BüleŞnetn ay
ISBN9 75-6775-02-5
SayfDaü zenKia/p aVke:r ka
BaskCıil tD:e kuTpaen ıAt.ıŞm.
-
KırcMahaG.la iz cCıdlŞ.ai rrS ikHn.o rozN oA1:p/B 9t .
Tel(.2:22 45) 1315O 1s man/Bguarzsia
BüleŞnetn ay
İlk HırisKtiilyiasne si
Rafızi
MARK"UN I" L. IK
�
VfRHYRR Yl�lRRI
BülenŞtE NYA: 1 695'Staem sudno'ğdUdalu u dÜanği verİsliatheisyia t
FakültbeistiiY'ründkiis L.ei ks an1s99ıln'ıUd .eÜ İ.l ahFiaykaütl tesi'nde
tamamılT.a. dD.İVs.lA arma ştırMmearlkaerzçıia 'lnıAdşmete ır.i kvae' da
Mısıarrdaaş tıyrampa1tl99ıa3t.r'eg itİtnigğiil tLearnec'aÜdsneti evre rsite­
si'DnidneTl aerrai lhain dıonkdtao traamsaımnlıba uyrıalpdi as andseürsst­ü
levre rdivkeUt neinv eCrosliltoeyfSg te. Mar3ts iennö'eğd ree ütyieml iği
yaptıskotna2rn0a 0 y0ı lıTnüdrak idyöen'dyİüen. g iltDeirBnei 'ldiem leri
CemiyDeütniyD,ai nlPearr lameDnitnolseurD,ai arylaosCgıe miyveet i,
SosyoCleomjiiy üeyteil iklbeurliunnuddleuu ,s lasreamrpaoszıy umlara
katıYludrıt.d ıvşeyı unrdtai ççeişndideterl gii ylaeyrıdneml aakmaılşve el eri
bildibruilluenrainA ğyuasz2ta0or0s,0 'idteinbU a.rÜeİ.nl ahFiaykaütl te­
si'DnidnelT earr öiğhrie ütyiemly iağpim akEtvaldviıeü r çç. o cbuakb ası
oluİpn,g ilAirzacpveçeS,a ü ryabniilcmee ktedir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
.........................................................................................
GİRİŞ 11
............................................................................................
Termin.o..l..o...j...i.. ...................................1..3.. ...................................
Kayna.k.l.a.r. .....................................1....4.... ...... ..................................
BiRiBNÖCLiÜ M
HIRİSTİYAVNELR IOKM Ai MPARATORLU2G1U
1.HıristiyaDnolğıuğşvıuen İ lGke liş.i...m...i... .....................2.1..
ilY.o lların Ayrılışıv:e R Hoımraiİ smtpiayraantloırkl uğu'nda
Yahudi.l.e.r .....................3.2. ......................................................
IIHIı.ristiyaİnlDlköı nğeımnl eriRnadfıezH ia reke.t.le.r. .3.5........
i.'Yahudile(şJtuidra.ii.czi.el.re.sr).' . ......3.9....................................
iiG.nost.i.s.iz.m. ...............4.0............................................................
iiiM.arkfi(nMialrikki y.o.n.i.z.m.). .......4.2........................................
iv.Montan.i.z.m. ...................................4.....3......... ..........................
v.Üniter.y.an.i.z.m. ..............................4...5.................................. ....
viM.onarky.a.n..i..z..m. .......................4..6........................................
viMia.nih.e.iz.m. ..............................4..6............................................
.
viNioiv.aty.an.i.z.m. .................................4...8............................ ........
ixD.onat.i.z.m. ..............................4..8...............................................
IVR.a fıziKlairğşReıe ddiyevleeİ rl Hkı ristAipyoalno jist4l9eri....
iKiBNÖCLiÜ M
SİNOPA'NTR OMA'YMAA RKÜNİL5İ9K
1.M.i lyy..' daS inovpe Ç evresiDnidneHi a ya..t. ................... .60
i.Yahud.i.l.i.k. ....................6...1... ....................................................
iiM.itra.i.z.m. ...............................................6....4...... .......................
iiHiı.rist.i.y.a.n.l.ı.k.. ............6.9.........................................................
II.SinopMlaur kiyoRno,m a' KatolGiekl'e nevğei' ,R afız7il4ik'
IIMIa.rküniliğin. .Y.a..y..ı..l...ı..ş..ı.. ...................................8.0. ......
ÜÇÜNCBÜÖ LÜM
MARKÜN'İT EOLOJVİESD İİ'NH İA YAT8I5
1.M arktlnivleGi nko stis.i.z.m. ............8.7. ....................................
il.'Y enAih itK'a nonvue M arkiy.o.n. ..........8.9. ...........................
111Kr.i sto(lİosjai' Tnaıbni avteıD )i tei'sTta nArnıl ayı.ş.ı.'.9 .3. .....
IVM.arktlnilİibkatdeve etD inHia ya.t.... .........9.6..........................
SONUÇ 101
.........................................................................................
KAYNAKLA....R... .................................................................1 ....07
EKLER: 117
.......................................................................................
1A.dversMuasr cion...e...m. ..........................................................1 17
ilİ.lD kö nemH ıristiyaYnalyıığlHııanşr it.as.ı..... ....1.2.4. .................
İNDEK.S. .....................................................1..2..7.. .... ......................
ÖNSZÖ
Dinledroiğnd,u kbleaşirec ıro rğayfadoar taçyıak rıışnldaan
sonr"as ahih-öğ"rreatfi(ı"hz eir ieltei k/ksaabpuekldı inl)e"n
harekeotllueşruvimeneu t kikluetrskiai,lt aplnaarsıvınenlı e n
zamabni arr agyeat lidriinğeiz ,a ma'nas hibhi'nr ü shoalr aak
kabguölr dgüiğübk oin ulazra mhaoend r i n'iatnir hvie'' a hkikat
iddsiıaa'ç ısıinndcaenl edmeeğyeöern embliiçr a lıaşlmaan ı
oulşturmuştur.
KarışlaştDıirnmlTaealrrı ia hçiıd saıinnt ikvaedk ıunt smael­
tinlsearhikinah y navğeöa ğ redtaiyyaen mmaessıe lveeİ ssil am
dşıınddaiknil keurtiksnia tla pl(aUrpıannıirnşB, a hgdalvaGaitt a,
Tevrİantc,ri )sl olnerkaukşia kalkatrlaaırv şıeık aynakilta­irbıa
riyoltea notmliakd ıklariıl k (yyaanziı lıb unlüusynhımaşalıa,r ının
sözrliüv talyeerçdoeskno nyraaz ıaykat aroıllmmaıvlşea dr oığ ­
rulaimmak abnuıl unmakyoınşuıs)up nedkça o kç alıyşampaı l­
mış1t ır.
Buk onubdkaz C.o:w arHda,r o(l2d0 0S0cip)rt urienI VlodrR elig,i ons
OxforOdn:e rwloidx,- Axzvaim;Mi .,M( .2 00Th3eH )i stoofryt he Quranic
Textfr omR evelattoCi oomnp tiilaoLne,i ceUsKt lesrl:a Amciacd emy;
DefnfeArh,m avdo n( 1893)' Uluaml -QııLroannd,oT nh:eI slamic
Fountdiaon; Ayoub(,18 94M)Tah heQm ıoıuradan ndl tIsnt eprreters,
AlbaSntyaU:tn ei veorfNseiwtY yo rPkr eDsesn;n Fy.,Ma .n Rd. LT.a ylor
(esd.19-8)5Th eH olyB ooikn C opmaratPievprees ctiCvoel,u mSb.iCa.,:
UniverosfSi otuyt Cha rolPirneasR soi;bn soHn.,W heel(e91r8) 5
InpsiratainodnR evelaitnit ohneO ldT estameOnxtfo,r dE,n gland:
ClarePnrdeosKnse l;b Weerm,e Hr. ( 9183T)h eO raaln dt heWr itten
GospPehl,id lealpFhoirat:Pr reesPsses r;r in,a nNDdoe rnmnCai.nDs u ling
(1 98T2h)Ne e wT etsame-nAntl ntrodouncN,te iwY orHka:r coDuirmto;c k,
8 İLK RAHFIIRZİİS TKİİYLAİNSM EASRKİÜ NİLİK
Elinibzudk eiktiHa ıpr,i stiiylaiknk yliüı yzğıılnıt naırni hine
ıştıukt aşceakki Klidleti,as rei hiinlrdkae fkhıiaz rie kçeetrlçeer­
vesiMnadrenk iOlriakfıh zair enkiie ntcieklteveme Ye enAih iitn'
derlteanriişh ainnlianş ılkmaatsskıaınğ al aybaiclagkii çleerr­
mekteTdüirrk.'i dyHeeı irstiyadnehğğiışni k yiölnghlieel­rii ile
nüzy eterçianlcıeş ma yapılmaKmiıtşatMbıu-rkı.a d­Özellikle
deisn'k ayankladreır,l envmeie lski , dHöınreims tioylaun­lığın
şumş arthlaakrkıı onkduay ucaukytaa rıglemraesdkıea nhp ae k
çokb ilbguil unmakBtuba idlıgri.la esgnamdreüi z eygdeer çek­
leşmeHdıerni stiyanloılkd ukhğaaudk İaksrıl nadma- Hıristiyanlık
iilşkihlaekrkiıd nadk aa rşıladşetğıerrmlaelnıd biurulmne­lerde
makz oorl acaBkutç ıarml.aı dşab,iH rı rtiisymaenz hebiinncien­
lenmeessaiasl ınmbaekrlaabh eavrra,i lesrodneHrnıa r istiyanlı­
ğıinl ykü zyıllgaerlıi'nşakdetano gleilke niel'kear' ıf zi-heretik
mezhepalyeırrh'ıa mkık ıönndeamb liil geidlienrm yeayrıedm cı
olmasuım udlkamt aıadr.
Konut,a rihi-fejniobkmi eyrna oklloavşeıy mö nteemllee
alınmKıişttaıBbrriı.in n Bcöliü münMdaer,k li'ıinğioirnt açyıak ­
masınn ödnacHeı ristidyoağnulvşıeugğ eılni şiimlbikin rikna ç
yüyzıvleıb ud önemodret açyıak moılşar na fızi hareketler hak­
kınbdial vgeir ilmİikşitBniöcürilm. ü ndMea,r nkı1ilidğoiğnu şu
veg elişÜiçmüinB,cöü l ümünidsieen ançilbaardvıeed, ti nhia ­
yatkıu,t skaitlaa npl ayeılşaell aırnım Sıoşntubıçör l.ü müinsdee
Marnkı1ilivğesi unn nub lialgibliderer ğienr lenydaiprımlemsıiş ­
tır.
Hıristiiylakn lıdğömınenez mhie,p ldeorğiunvşieuKn u tsal
Kibtıa'dneırnl enmeksein kdgaiiyn kbalia,r ıvneid laic ma mia­
sınbdiadr e reckeaydeta arşr ıtlımaırşaı,şrt ılvmeaı rşşat ıryıal ma
devaemd ibliekrno nuniuçnig nier biilkrie ps (iytaiMn air kii'ılnik
veH ırtiisyKaunt sKailbt ıaı'ndıenr lteanriüişzh eir)i çnadleı­ şma
nızno rlDuiğnulT earrii 'ehin lgoilsahine rkemsailnu muHdeurr .
şeydöennc Heı riasntltiıaykr ihbiuön zienkl o nusçuanhuş abil-
EdwaCr.d( 9174lh)e L ietratuorfl ensd i-aA nl ntruocdtiCohni,c ago:
UniveorfsCi htiyc aPgroe; sO s'aFhlerWteyn,d Dyo nig(e19r9) 7lh e
CrtiicSatlyıo ıfSd acrTeedtx sB,e rkeRleelyi:gS itouudSsie ersKi ietsa;g awa,
JoseMp.(h 91 74R)e ligoifto hnEesa sPth,l apidaeW:le pshtmiPnrsetsesr;
CoomaraaAwnaamnyKd,.a( 9 164)ı ddBahı andt hGeo pseolf B ııddihsm,
NewY or:Hk arpTeorr cohobks.
ÖNS ÖZ 9
meki çgienr ekkalyin akullşaamraaök n emliSyözdkio.n kuasyu­
naklabruaa l,a ngdean biişkr o leks(iyykaolnaaş1 ım kio lnyluk
bikri tkaopl eksvieya oynruıp cear iyodsiakholilepar Bn)e lçi­
ka' dKaaktih olLieeukveÜe nni veirs'inİtilhenais yFaatk ültesi
kütüphanesinmdüem kuüolnla dPşuam.ta rkli istteirkİa ntgüir­ün
liztceer cükmüiely latıanydr1aı.n5 v e1 .6y yl.a'rdLaaktii nce
nüshadlaaa rrtaıış rmaciıllgairhsıainzn ıeTr üdrık.'i edyi esBei l­
kenÜtn iverKsüittüepsehisa in'inlianh ailyaant ıönzdeal likle
genDeilBn li imleriT a(rDiihniSl,oe srDy jioinlDs oiiPn,s ikolo­
jsiia)l anıçnaşdlaaın ilaçhri indç e ihemdaielly mecbeikr kolek­
siyonu bulduabn udruağkduaany umd eetliyAiymr.ıT cüar,k iye
DiyanVeatkı f İslam ArMaeşrtkıerKzmüiat lünaperhsıa i'nin
sadeİclsea miil imallearn ıdnedğdaii lbn i limtlaersrioihs,,yj oil o
gibail anlçaaşrladınail açdri enç odke ğebrilri kaoylnğdauukn u
burabdeal irtmeliyim.
Buç aşlmıanoırnt açyıak maskıantvdkeadı esteokllapener ki
çokki şşiüyker baonr çluyum.K UÖL necuevlÜeinnki lvee rsitesi
İlhaiyFaatk eüslKitü tüpshiann1ie79n0l 'erdbeenrh ie r ebsiezr­i
zatta keidpe 'nik tappre osförmüü'd üErtüi eDn'nhedo tn'çao k
şebyo rçluTyaubtmie.iş ekkübrülyeübrkidp rea nyK ıU,L euven
TheolFoagkiüel dteeksaDino ıg maTteiokjl ivo eK iliTsarei hi
profeüs MöarjthiLsam berhiagket dsi yBorirb .ü toülna rFaak­
kültveed eK ütüphçaanleıdşemkail ahreiırmm k ainsçıuinnn u l­
masşıü pheosniudzne stieloğeli d Huı.r istTiayrainhliı,k Kitab-ı
MukaddveeGs n ostiasliaznmı nda uzman öğretim üyeleriyle
tanışgaörraükş mseamğil adı.
Kitmaept noiknuiy aörnaekr ibluelrudUne.a Ünİ. lh aiyFaat­
kültöeğsrie ütyieml er.iD rM.Pu rsotfaKfaa ra'Pyra.oD, fr A..
SaiKmı vluaz'Yaa,r Ddo.ç D.r C.a ğfeKra ra'dava eşD oçD.r .
İbraHhaitmği blou'tneaş ekbkoürrbçüi liritme.ş eBkbikorür r­
cumdua hiafa deet meliUyliumdÜ.an ği verFseint-eEsidiye abt
Fakülötğerseiüt yiemDs oiç D.r İ.s mNaaiclCi a ng2ü0l0,O3 c ak
ayınLdeau vebni'rdtleebi uklundusğıurmKauadzta o Lleiukv en
ÜniverTseiotjleiFos aik üslikt üetünpehsaiLnaitni nce-Yunanca
eskeis erblöelrü mü1n.6-d 1e.y 7 üzybıals kPıastır aipsotjlieokt ik
literöanteümrblüönil ümlfoetroiğnariranıfç nleık memydaer dım­
cıo ldu.