Table Of ContentİlRka fızHiı ristKiiylains esi
MARKÜNİLİK
BülŞeennta y
EmirH anNıo :4 91 60O1B ursa
Tel(:2 242)2 37 21 0
[email protected]
Rafızi
© İlk HırisKtiilyiaMsnae rskiiı ni/ik
VerkYaa yınl2a0r0ı3
BüleŞnetn ay
ISBN9 75-6775-02-5
SayfDaü zenKia/p aVke:r ka
BaskCıil tD:e kuTpaen ıAt.ıŞm.
-
KırcMahaG.la iz cCıdlŞ.ai rrS ikHn.o rozN oA1:p/B 9t .
Tel(.2:22 45) 1315O 1s man/Bguarzsia
BüleŞnetn ay
İlk HırisKtiilyiasne si
Rafızi
MARK"UN I" L. IK
�
VfRHYRR Yl�lRRI
BülenŞtE NYA: 1 695'Staem sudno'ğdUdalu u dÜanği verİsliatheisyia t
FakültbeistiiY'ründkiis L.ei ks an1s99ıln'ıUd .eÜ İ.l ahFiaykaütl tesi'nde
tamamılT.a. dD.İVs.lA arma ştırMmearlkaerzçıia 'lnıAdşmete ır.i kvae' da
Mısıarrdaaş tıyrampa1tl99ıa3t.r'eg itİtnigğiil tLearnec'aÜdsneti evre rsite
si'DnidneTl aerrai lhain dıonkdtao traamsaımnlıba uyrıalpdi as andseürsstü
levre rdivkeUt neinv eCrosliltoeyfSg te. Mar3ts iennö'eğd ree ütyieml iği
yaptıskotna2rn0a 0 y0ı lıTnüdrak idyöen'dyİüen. g iltDeirBnei 'ldiem leri
CemiyDeütniyD,ai nlPearr lameDnitnolseurD,ai arylaosCgıe miyveet i,
SosyoCleomjiiy üeyteil iklbeurliunnuddleuu ,s lasreamrpaoszıy umlara
katıYludrıt.d ıvşeyı unrdtai ççeişndideterl gii ylaeyrıdneml aakmaılşve el eri
bildibruilluenrainA ğyuasz2ta0or0s,0 'idteinbU a.rÜeİ.nl ahFiaykaütl te
si'DnidnelT earr öiğhrie ütyiemly iağpim akEtvaldviıeü r çç. o cbuakb ası
oluİpn,g ilAirzacpveçeS,a ü ryabniilcmee ktedir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
.........................................................................................
GİRİŞ 11
............................................................................................
Termin.o..l..o...j...i.. ...................................1..3.. ...................................
Kayna.k.l.a.r. .....................................1....4.... ...... ..................................
BiRiBNÖCLiÜ M
HIRİSTİYAVNELR IOKM Ai MPARATORLU2G1U
1.HıristiyaDnolğıuğşvıuen İ lGke liş.i...m...i... .....................2.1..
ilY.o lların Ayrılışıv:e R Hoımraiİ smtpiayraantloırkl uğu'nda
Yahudi.l.e.r .....................3.2. ......................................................
IIHIı.ristiyaİnlDlköı nğeımnl eriRnadfıezH ia reke.t.le.r. .3.5........
i.'Yahudile(şJtuidra.ii.czi.el.re.sr).' . ......3.9....................................
iiG.nost.i.s.iz.m. ...............4.0............................................................
iiiM.arkfi(nMialrikki y.o.n.i.z.m.). .......4.2........................................
iv.Montan.i.z.m. ...................................4.....3......... ..........................
v.Üniter.y.an.i.z.m. ..............................4...5.................................. ....
viM.onarky.a.n..i..z..m. .......................4..6........................................
viMia.nih.e.iz.m. ..............................4..6............................................
.
viNioiv.aty.an.i.z.m. .................................4...8............................ ........
ixD.onat.i.z.m. ..............................4..8...............................................
IVR.a fıziKlairğşReıe ddiyevleeİ rl Hkı ristAipyoalno jist4l9eri....
iKiBNÖCLiÜ M
SİNOPA'NTR OMA'YMAA RKÜNİL5İ9K
1.M.i lyy..' daS inovpe Ç evresiDnidneHi a ya..t. ................... .60
i.Yahud.i.l.i.k. ....................6...1... ....................................................
iiM.itra.i.z.m. ...............................................6....4...... .......................
iiHiı.rist.i.y.a.n.l.ı.k.. ............6.9.........................................................
II.SinopMlaur kiyoRno,m a' KatolGiekl'e nevğei' ,R afız7il4ik'
IIMIa.rküniliğin. .Y.a..y..ı..l...ı..ş..ı.. ...................................8.0. ......
ÜÇÜNCBÜÖ LÜM
MARKÜN'İT EOLOJVİESD İİ'NH İA YAT8I5
1.M arktlnivleGi nko stis.i.z.m. ............8.7. ....................................
il.'Y enAih itK'a nonvue M arkiy.o.n. ..........8.9. ...........................
111Kr.i sto(lİosjai' Tnaıbni avteıD )i tei'sTta nArnıl ayı.ş.ı.'.9 .3. .....
IVM.arktlnilİibkatdeve etD inHia ya.t.... .........9.6..........................
SONUÇ 101
.........................................................................................
KAYNAKLA....R... .................................................................1 ....07
EKLER: 117
.......................................................................................
1A.dversMuasr cion...e...m. ..........................................................1 17
ilİ.lD kö nemH ıristiyaYnalyıığlHııanşr it.as.ı..... ....1.2.4. .................
İNDEK.S. .....................................................1..2..7.. .... ......................
ÖNSZÖ
Dinledroiğnd,u kbleaşirec ıro rğayfadoar taçyıak rıışnldaan
sonr"as ahih-öğ"rreatfi(ı"hz eir ieltei k/ksaabpuekldı inl)e"n
harekeotllueşruvimeneu t kikluetrskiai,lt aplnaarsıvınenlı e n
zamabni arr agyeat lidriinğeiz ,a ma'nas hibhi'nr ü shoalr aak
kabguölr dgüiğübk oin ulazra mhaoend r i n'iatnir hvie'' a hkikat
iddsiıaa'ç ısıinndcaenl edmeeğyeöern embliiçr a lıaşlmaan ı
oulşturmuştur.
KarışlaştDıirnmlTaealrrı ia hçiıd saıinnt ikvaedk ıunt smael
tinlsearhikinah y navğeöa ğ redtaiyyaen mmaessıe lveeİ ssil am
dşıınddaiknil keurtiksnia tla pl(aUrpıannıirnşB, a hgdalvaGaitt a,
Tevrİantc,ri )sl olnerkaukşia kalkatrlaaırv şıeık aynakiltairbıa
riyoltea notmliakd ıklariıl k (yyaanziı lıb unlüusynhımaşalıa,r ının
sözrliüv talyeerçdoeskno nyraaz ıaykat aroıllmmaıvlşea dr oığ
rulaimmak abnuıl unmakyoınşuıs)up nedkça o kç alıyşampaı l
mış1t ır.
Buk onubdkaz C.o:w arHda,r o(l2d0 0S0cip)rt urienI VlodrR elig,i ons
OxforOdn:e rwloidx,- Axzvaim;Mi .,M( .2 00Th3eH )i stoofryt he Quranic
Textfr omR evelattoCi oomnp tiilaoLne,i ceUsKt lesrl:a Amciacd emy;
DefnfeArh,m avdo n( 1893)' Uluaml -QııLroannd,oT nh:eI slamic
Fountdiaon; Ayoub(,18 94M)Tah heQm ıoıuradan ndl tIsnt eprreters,
AlbaSntyaU:tn ei veorfNseiwtY yo rPkr eDsesn;n Fy.,Ma .n Rd. LT.a ylor
(esd.19-8)5Th eH olyB ooikn C opmaratPievprees ctiCvoel,u mSb.iCa.,:
UniverosfSi otuyt Cha rolPirneasR soi;bn soHn.,W heel(e91r8) 5
InpsiratainodnR evelaitnit ohneO ldT estameOnxtfo,r dE,n gland:
ClarePnrdeosKnse l;b Weerm,e Hr. ( 9183T)h eO raaln dt heWr itten
GospPehl,id lealpFhoirat:Pr reesPsses r;r in,a nNDdoe rnmnCai.nDs u ling
(1 98T2h)Ne e wT etsame-nAntl ntrodouncN,te iwY orHka:r coDuirmto;c k,
8 İLK RAHFIIRZİİS TKİİYLAİNSM EASRKİÜ NİLİK
Elinibzudk eiktiHa ıpr,i stiiylaiknk yliüı yzğıılnıt naırni hine
ıştıukt aşceakki Klidleti,as rei hiinlrdkae fkhıiaz rie kçeetrlçeer
vesiMnadrenk iOlriakfıh zair enkiie ntcieklteveme Ye enAih iitn'
derlteanriişh ainnlianş ılkmaatsskıaınğ al aybaiclagkii çleerr
mekteTdüirrk.'i dyHeeı irstiyadnehğğiışni k yiölnghlieelrii ile
nüzy eterçianlcıeş ma yapılmaKmiıtşatMbıu-rkı.a dÖzellikle
deisn'k ayankladreır,l envmeie lski , dHöınreims tioylaunlığın
şumş arthlaakrkıı onkduay ucaukytaa rıglemraesdkıea nhp ae k
çokb ilbguil unmakBtuba idlıgri.la esgnamdreüi z eygdeer çek
leşmeHdıerni stiyanloılkd ukhğaaudk İaksrıl nadma- Hıristiyanlık
iilşkihlaekrkiıd nadk aa rşıladşetğıerrmlaelnıd biurulmnelerde
makz oorl acaBkutç ıarml.aı dşab,iH rı rtiisymaenz hebiinncien
lenmeessaiasl ınmbaekrlaabh eavrra,i lesrodneHrnıa r istiyanlı
ğıinl ykü zyıllgaerlıi'nşakdetano gleilke niel'kear' ıf zi-heretik
mezhepalyeırrh'ıa mkık ıönndeamb liil geidlienrm yeayrıedm cı
olmasuım udlkamt aıadr.
Konut,a rihi-fejniobkmi eyrna oklloavşeıy mö nteemllee
alınmKıişttaıBbrriı.in n Bcöliü münMdaer,k li'ıinğioirnt açyıak
masınn ödnacHeı ristidyoağnulvşıeugğ eılni şiimlbikin rikna ç
yüyzıvleıb ud önemodret açyıak moılşar na fızi hareketler hak
kınbdial vgeir ilmİikşitBniöcürilm. ü ndMea,r nkı1ilidğoiğnu şu
veg elişÜiçmüinB,cöü l ümünidsieen ançilbaardvıeed, ti nhia
yatkıu,t skaitlaa npl ayeılşaell aırnım Sıoşntubıçör l.ü müinsdee
Marnkı1ilivğesi unn nub lialgibliderer ğienr lenydaiprımlemsıiş
tır.
Hıristiiylakn lıdğömınenez mhie,p ldeorğiunvşieuKn u tsal
Kibtıa'dneırnl enmeksein kdgaiiyn kbalia,r ıvneid laic ma mia
sınbdiadr e reckeaydeta arşr ıtlımaırşaı,şrt ılvmeaı rşşat ıryıal ma
devaemd ibliekrno nuniuçnig nier biilkrie ps (iytaiMn air kii'ılnik
veH ırtiisyKaunt sKailbt ıaı'ndıenr lteanriüişzh eir)i çnadleı şma
nızno rlDuiğnulT earrii 'ehin lgoilsahine rkemsailnu muHdeurr .
şeydöennc Heı riasntltiıaykr ihbiuön zienkl o nusçuanhuş abil-
EdwaCr.d( 9174lh)e L ietratuorfl ensd i-aA nl ntruocdtiCohni,c ago:
UniveorfsCi htiyc aPgroe; sO s'aFhlerWteyn,d Dyo nig(e19r9) 7lh e
CrtiicSatlyıo ıfSd acrTeedtx sB,e rkeRleelyi:gS itouudSsie ersKi ietsa;g awa,
JoseMp.(h 91 74R)e ligoifto hnEesa sPth,l apidaeW:le pshtmiPnrsetsesr;
CoomaraaAwnaamnyKd,.a( 9 164)ı ddBahı andt hGeo pseolf B ııddihsm,
NewY or:Hk arpTeorr cohobks.
ÖNS ÖZ 9
meki çgienr ekkalyin akullşaamraaök n emliSyözdkio.n kuasyu
naklabruaa l,a ngdean biişkr o leks(iyykaolnaaş1 ım kio lnyluk
bikri tkaopl eksvieya oynruıp cear iyodsiakholilepar Bn)e lçi
ka' dKaaktih olLieeukveÜe nni veirs'inİtilhenais yFaatk ültesi
kütüphanesinmdüem kuüolnla dPşuam.ta rkli istteirkİa ntgüirün
liztceer cükmüiely latıanydr1aı.n5 v e1 .6y yl.a'rdLaaktii nce
nüshadlaaa rrtaıış rmaciıllgairhsıainzn ıeTr üdrık.'i edyi esBei l
kenÜtn iverKsüittüepsehisa in'inlianh ailyaant ıönzdeal likle
genDeilBn li imleriT a(rDiihniSl,oe srDy jioinlDs oiiPn,s ikolo
jsiia)l anıçnaşdlaaın ilaçhri indç e ihemdaielly mecbeikr kolek
siyonu bulduabn udruağkduaany umd eetliyAiymr.ıT cüar,k iye
DiyanVeatkı f İslam ArMaeşrtkıerKzmüiat lünaperhsıa i'nin
sadeİclsea miil imallearn ıdnedğdaii lbn i limtlaersrioihs,,yj oil o
gibail anlçaaşrladınail açdri enç odke ğebrilri kaoylnğdauukn u
burabdeal irtmeliyim.
Buç aşlmıanoırnt açyıak maskıantvdkeadı esteokllapener ki
çokki şşiüyker baonr çluyum.K UÖL necuevlÜeinnki lvee rsitesi
İlhaiyFaatk eüslKitü tüpshiann1ie79n0l 'erdbeenrh ie r ebsiezri
zatta keidpe 'nik tappre osförmüü'd üErtüi eDn'nhedo tn'çao k
şebyo rçluTyaubtmie.iş ekkübrülyeübrkidp rea nyK ıU,L euven
TheolFoagkiüel dteeksaDino ıg maTteiokjl ivo eK iliTsarei hi
profeüs MöarjthiLsam berhiagket dsi yBorirb .ü toülna rFaak
kültveed eK ütüphçaanleıdşemkail ahreiırmm k ainsçıuinnn u l
masşıü pheosniudzne stieloğeli d Huı.r istTiayrainhliı,k Kitab-ı
MukaddveeGs n ostiasliaznmı nda uzman öğretim üyeleriyle
tanışgaörraükş mseamğil adı.
Kitmaept noiknuiy aörnaekr ibluelrudUne.a Ünİ. lh aiyFaat
kültöeğsrie ütyieml er.iD rM.Pu rsotfaKfaa ra'Pyra.oD, fr A..
SaiKmı vluaz'Yaa,r Ddo.ç D.r C.a ğfeKra ra'dava eşD oçD.r .
İbraHhaitmği blou'tneaş ekbkoürrbçüi liritme.ş eBkbikorür r
cumdua hiafa deet meliUyliumdÜ.an ği verFseint-eEsidiye abt
Fakülötğerseiüt yiemDs oiç D.r İ.s mNaaiclCi a ng2ü0l0,O3 c ak
ayınLdeau vebni'rdtleebi uklundusğıurmKauadzta o Lleiukv en
ÜniverTseiotjleiFos aik üslikt üetünpehsaiLnaitni nce-Yunanca
eskeis erblöelrü mü1n.6-d 1e.y 7 üzybıals kPıastır aipsotjlieokt ik
literöanteümrblüönil ümlfoetroiğnariranıfç nleık memydaer dım
cıo ldu.