hz. pîr mevlânâ celâleddîn-i rûmî ve

320 Pages·2016·32.66 MB·Turkish

HZ. PÎR MEVLÂNÂ
CELÂLEDDÎN-İ RÛMÎ VE
HADRAT MAWLANA JALAL AL-DIN RUMI AND
Ü
R
Ü
T
L
Ü
K

K
İ
L
Î
V
E
L
V
E
M

E
V

MÎ
Û
R

-İ
N
DÎ
D
E
L
Â
L
E
C

Â
N
Â
L
V
E
M

R
PÎ

.
Z
H
2
E
R
U
T
L
U
C
A
Y
Y
WI
A
L
W
A
M
D
N
A
MI
U
R
N
DI
L-
A
Ka’be-i uşşâk başid in makâm L
A
Molla Câmî L
Her nâkis amad inca şûd tamâm A
J
Mulla Jāmī A
N
A
L
W
Âşıkların Ka’besidir bu makâm A
M
Eksiklikleriyle gelen kişi burada olur tamâm AT
R
D
A
H
The Ka‘aba of Lovers is this very station
3
Whosoever comes here imperfect attains total perfection
Başakşehir Belediye Başkanlığı Adına
Yayın Sahibi Publication Owner Mevlüt UYSAL
Yayın Yönetmeni Publication Director Hatice GÜLGÖNÜL
Yapım
Reklam Yapım Org. Ltd. Şti.
Yayın Koordinatörü Publication Coordinator Muhammet Furkan GÜMÜŞ
Editör Editor Murat ÖZER
Tashih / Redaksiyon Redaction Ömer SERCAN
Ü
R
Ü Grafik Tasarım Graphic Design İhsan ÇANAKCI
T
L
Ü
K

K
İ
L
Î Proje Project
V
E
L
V
E
M

E
V

MÎ
Û Proje Asistanlığı Publishing Assistant Orçun GÜNEŞER / Ahmet Ağâh DEMİRTUTAN
R

-İ Fotoğraflar Photos Arzu ÜNAL / Halit Ömer CAMCI / Tuba KOÇAŞ
N
DÎ Nota Nots Alper AKARYILDIZ
D
E
L Çeviri Translation Ayşegül ÖZPINAR / Mehmet SAVAN / Zehra SAVAN
Â
L
E Baskı Print Yazmat Matbaacılık ve Tanıtım Hizmetleri San. Tic. Ltd. Şti.
C

Â
N
Â
L
V
E
M

R
PÎ BAŞAKŞEHİR BELEDİYESİ

Z. Başak Mah. 5. Etap Akşemsettin Cad. No. 3 facebook.com/Basaksehir.Bld
H
twitter.com/Basaksehir_Bld
Başakşehir / İstanbul
4 instagram.com/basaksehirbld
444 0 669 www.basaksehir.bel.tr youtube.com/BasaksehirBelediyesi
1. Baskı, Kasım 2015 / İstanbul
© 2015 Bu kitabın tüm yayın hakları Başakşehir Belediyesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz.
AKADEMİK DANIŞMA KURULU
ACADEMIC ADVISORY BOARD
Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç
Prof. Dr. Ahmet Hakkı Turabi
Prof. Dr. Şehvar Beşiroğlu
Prof Dr. Ümit Meriç
Doç. Dr. / Assoc. Prof. Fatma Asiye Şenat
Doç Dr. / Assoc. Prof. Gülgün Yazıcı
Yard. Doç.Dr. / Asst. Prof. Sezai Küçük
E
Yard. Doç. Dr. / Asst. Prof. İrfan Çiftçi UR
T
L
U
Yard. Doç. Dr. / Asst. Prof. Mustafa Tahir Öztürk C
A
Y
Dr. Uğur Baran Y
WI
A
L
Mehmet Çebi W
A
M
Fuat Başar D
N
A
Hüseyin Özkılıç MI
U
R
N
Muhammed Bedirhan DI
L-
A
L
A
L
A
J
A
N
A
L
W
A
M
T
A
R
D
A
H
5
Ü
R
Ü
T
L
Ü
K

K
İ
L
Î
V
E
L
V
E
M

E
V

MÎ
Û
R

-İ
N
DÎ
D
E
L
Â
L
E
C

Â
N
Â
L
V
E
M

R
PÎ

.
Z
H
6
İÇİNDEKİLER CONTENTS
Takdim Preface 11
.......................................................................................................................................................................................................
Editör’den Editor’s Foreword 12
..........................................................................................................................................................................
Bir “Mevlânâ” Hutbesi A “Rumi” Khutbah 14
.............................................................................................................................................
Hazret-i Mevlânâ Muhammed Celâleddîn
Hadrat Mawlana Jalal Al-Din Muhammad Rumi 18
.............................................................................................................................
Mevlevî Tarikatı The Mawlawi Order 46
.........................................................................................................................................................
Mevlevîlik Kültürü The Mawlawi Culture 74
.................................................................................................................................................
Türk Mimarisinde Bir Kimlik: Mevlevîhâneler
An Identity in Turkish Architecture: Mawlawi Convents 144
...............................................................................................................
Mevlevîlik Kültürü ve Sanat Mawlawi Culture and Art 180
...................................................................................................................
Türk Sanat Tarihinde Mevlevîlik İmgesi The Mawlavi Image in Turkish History of Art 206
.............................................
Mevlevîliğe Dair About Mawlawiya 220
............................................................................................................................................................
Mevlânâ Bize Neyi Hatırlattı? What Did Rumi Remind of to us?
Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç ................................................................................................................................................................................225
Mevlânâ ve Çağımız Rumi and Our Age
Doç. Dr. Asst. Prof. Emin Işık .............................................................................................................................................................................235
Mevlânâ’nın Aşkının Kur’ânî Arka Planı Üzerine
One the Qur’anic Background of the Divine Love of Rumi
Doç. Dr. Asst. Prof. Fatma Asiye Şenat ..........................................................................................................................................................247
Hazret-i Mevlânâ’yı Okumak “Ben Be’nin Altındaki Noktayım”
“I Am the Dot Under the Bâ” Reading Hadrat Rumi
Sadık Yalsızuçanlar ...............................................................................................................................................................................................263
Rûmî’den... From Rûmî 268
......................................................................................................................................................................................
Mevlevî Terimleri Sözlüğü Mawlawi Glossary 282
..................................................................................................................................
Notalar Notes 300
...........................................................................................................................................................................................................
Kaynakça References 312
.........................................................................................................................................................................................
Bişnev in ney çün hikâyet mîküned
Ez cüdâyîhâ şikâyet mîküned
Dinle, bu ney neler hikâyet eder, ayrılıklardan nasıl şikâyet eder.
Listen to this reed how it complains: it is telling a tale of separations.
Kez neyistân tâ merâ bübrîdeend
Ez nefîrem merd ü zen nâlîdeend
Beni kamışlıktan kestiklerinden beri feryâdımdan, erkek ve kadın müteessir olmakta ve inlemektedir.
Saying, “Ever since I was parted from the reed-bed, man and woman have moaned in (unison with) my lament.
Sîne hâhem şerha şerha ez firâk
Tâ bigûyem şerh-i derd-i iştiyâk
İştiyâk derdini şerh edebilmem için, ayrılık acılarıyla, şerha şerhâ olmuş bir kalp isterim.
I want a bosom torn by severance, that I may unfold (to such a one) the pain of love-desire.
Herkesî kû dûr mand ez asl-ı hiş
Bâz cûyed rûzgâr-ı vasl-ı hîş
Aslından, vatanından uzaklaşmış olan kimse, orada geçirmiş olduğu zamanı tekrar arar.
Every one who is left far from his source wishes back the time when he was united with it.
Men beher cem’iyyetî nâlân şüdem
Cüft-i bedhâlân ü hoşhâlân şüdem
Ben her cemiyette, her mecliste inledim durdum. Bedhâl (kötü huylu) olanlarla da, hoşhâl (iyi huylu) olanlarla da
düşüp kalktım.
In every company I uttered my wailful notes, I consorted with the unhappy and with them that rejoice
Herkesî ez zann-i hod şüd yâr-i men
Vez derûn-i men necüst esrâr-i men
Herkes kendi anlayışına göre benim yârim oldu. İçimdeki esrârı kimse araştırmadı.
Ü
R Every one became my friend from his own opinion, none sought out my secrets from within me.
Ü
T
L
Ü Sırr-ı men ez nâle-i men dûr nist
K
K Lîk çeşm-i gûşrâ an nûr nîst
İ
L
Î Benim sırrım feryâdımdan uzak değildir. Lâkin her gözde onu görecek nûr, her kulakta onu işitecek kudret yoktur.
V
E
L My secret is not far from my plaint, but ear and eye lack the light (whereby it should be apprehended).
V
E
M
E Ten zi cân ü cân zi ten mestûr nîst
V
MÎ Lîk kes râ dîd-i cân destûr nîst
Û
R Beden rûhtan, rûh bedenden gizli değildir. Lâkin herkesin rûhu görmesine ruhsat yoktur.

-İ
N Body is not veiled from soul, nor soul from body, yet none is permitted to see the soul.”
DÎ
D
E
L Âteşest în bang-i nây ü nîst bâd
Â
L Her ki în âteş nedâred nîst bâd
E
C
 Şu neyin sesi ateştir; hava değildir. Her kimde bu ateş yoksa, o kimse yok olsun.
N
Â
L This noise of the reed is fire, it is not wind:
V
E whoso hath not this fire, may he be naught!
M

R
PÎ

.
Z
H
8
Âteş-i ıskest ke’nder ney fütâd
Cûşiş-i ışkest ke’nder mey fütâd
Neydeki ateş ile meydeki kabarış, hep aşk eseridir.
‘Tis the fire of Love that is in the reed, ‘tis the fervour of Love that is in the wine.
Ney harîf-i herki ez yârî bürîd
Perdehâyeş perdehây-i mâ dirîd
Ney, yârinden ayrılmış olanın arkadaşıdır. Onun makam perdeleri, bizim nûrânî ve zulmânî perdelerimizi -yani
vuslata mânî olan perdelerimizi- yırtmıştır.
The reed is the comrade of every one who has been parted from a friend: its strains pierced our hearts.
Hem çü ney zehrî vü tiryâkî ki dîd
Hem çü ney dem sâz ü müştâkî ki dîd
Ney gibi hem zehir, hem panzehir; hem demsâz, hem müştâk bir şeyi kim görmüştür?
Who ever saw a poison and antidote like the reed? Who ever saw a sympathiser and a longing lover like the reed?
Ney hadîs-i râh-i pür mîküned
Kıssahây-i ışk-ı mecnûn mîküned
Ney, kanlı bir yoldan bahseder, Mecnûnâne aşkları hikâye eder.
The reed tells of the Way full of blood and recounts stories of the passion of Majnún.
Mahrem-î în hûş cüz bîhûş nist
Mer zebânrâ müşterî cüz gûş nîst
Dile kulaktan başka müşteri olmadığı gibi, mâneviyâtı idrâk etmeye de bîhûş olandan başka mahrem yoktur.
Only to the senseless is this sense confided: the tongue hath no customer save the ear.
Der gam-î mâ rûzhâ bîgâh şüd
Rûzhâ bâ sûzhâ hemrâh şüd
Gamlı geçen günlerimiz uzadı ve sona ermesi gecikti. O günler, mahrûmiyyetten ve ayrılıktan hâsıl olan ateşlerle
arkadaş oldu –yani ateşlerle, yanmalarla geçti -.
In our woe the days (of life) have become untimely: our days travel hand in hand with burning griefs.
E
R
U
Rûzhâ ger reft gû rev bâk nîst T
L
U
Tû bimân ey ânki çün tû pâk nist C
A
Günler geçip gittiyse varsın geçsin. Ey pâk ve mübârek olan insân-ı kâmil; hemen sen var ol!.. YY
WI
If our days are gone, let them go!-- ‘tis no matter. Do Thou remain, for none is holy as Thou art! A
L
W
A
M
D
Herki cüz mâhî zi âbeş sîr şüd N
A
Herki bîrûzîst rûzeş dîr şüd MI
U
R
Balıktan başkası onun suyuna kandı. Nasipsiz olanın da rızkı gecikti. N
DI
Except the fish, everyone becomes sated with water; whoever is without daily bread finds the day long. L-
A
L
A
Der neyâbed hâl-i puhte hîç hâm AL
J
Pes sühan kûtâh bâyed vesselâm A
N
A
Ham ervâh olanlar, pişkin ve yetişkin zevâtın hâlinden anlamazlar. O halde sözü kısa kesmek gerektir vesselâm. WL
A
M
None that is raw understands the state of the ripe: there fore my words must be brief. Farewell! T
A
R
D
A
H
9
Ü
R
Ü
T
L
Ü
K

K
İ
L
Î
V
E
L
V
E
M

E
V

MÎ
Û
R

-İ
N
DÎ
D
E
L
Â
L
E
C

Â
N
Â
L
V
E
M

R
PÎ

.
Z
H
10
Mevlüt UYSAL
Başakşehir Belediye Başkanı
Mayor, Başakşehir Municipality