Huzur - Ahmet Hamdi Tanpınar

561 Pages·1999·1.73 MB·Turkish

by  Ahmet Hamdi Tanpınar

İçindekiler
Birinci Bölüm: İhsan
I
II
III
IV
V
VI
VII
İkinci Bölüm: Nuran
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
XIII
Üçüncü Bölüm: Suat
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
XIII
Dördüncü Bölüm: Mümtaz
I
II
III
IV
V
VI
Birinci Bölüm
İhsan
1
Mümtaz, ağabeyi dediği amcasının oğlu İhsan'ın
hastalandığından beri doğru dürüst sokağa çıkmamıştı.
Doktor çağırmak, eczaneye reçete götürüp ilaç getirmek,
komşunun evinden telefon etmek gibi şeyler bir tarafa
bırakılırsa, bu haftayı hemen hemen ya hastanın başı ucunda,
yahut da kendi odasında, kitap okuyarak, düşünerek,
yeğenlerini avutmağa çalışarak geçirmişti. İhsan iki gün kadar
ateşten, halsizlikten, arka ağrılarından şikayet etmiş, sonra
birdenbire zatürree fevkaladelik halini ilan etmiş, evin içinde
korkudan, telaştan, üzüntüden, bir türlü ağızlardan düşmiyen
ve bakışlardan eksilmiyen temennilerden saltanatını, o yıkım
psikolojisini kurmuştu.
Herkes, İhsan'ın hastalığının verdiği üzüntü ile uyuyor,
onunla uyanıyordu.
Bu sabah, tren düdüklerinin büsbütün başka korkularla
kanattığı uykusundan, Mümtaz gene bu üzüntü ile uyandı.
Saat dokuza yaklaşıyordu. Bir müddet yatağının kenarına
oturup düşündü.
Bugün yapacak bir yığın işi vardı. Doktor onda geleceğini
söylemişti; fakat onu beklemeğe mecbur değildi. Herşeyden
evvel bir hastabakıcı bulmak zorunda idi. Ne Macide, ne
yengesi -İhsan'ın annesi- hastanın başı ucundan ayrılmadıkları
için, çocuklar haraptılar.
İhtiyar hizmetçi, Ahmet'le şöyle böyle meşgul olabilirdi.
Fakat Sabiha ile adamakıllı uğraşıcak birisi lazımdı. Onun
herşeyden evvel konuşacak insana ihtiyacı vardı. Mümtaz,
bunu düşünürken, küçük yeğeninin hallerine içinden
gülümsedi. Sonra, eve döndüğünden beri, akrabasına karşı
olan sevgisinin daha başka bir hal aldığına dikkat etti:
-Acaba, hep alışkanlık mı? Hep yanımızdakileri mi
seviyoruz? dedi.
Bu düşünceden kurtulmak için tekrar hastabakıcı
meselesine döndü. Macide'nin sıhhati de öyle düzgün değildi.
Hatta bu kadar yorgunluğa nasıl tahammül ettiğine şaşıyordu.
Biraz fazla üzüntü, yorgunluk, onu yeniden bir gölge haline
getirebilirdi.
Evet, gidip, bir hastabakıcı bulmalıydı. Öğleden sonra da o
kiracı denen derde uğraması lazımdı.
Elbisesini giyinirken,
-İnsan denen bu saz parçası, diye birkaç defa tekrarladı.
Çocukluğunun mühim bir devrinde çok yalnız kalan
Mümtaz, kendi kendisiyle konuşmayı severdi.
-Ve hayat dediğimiz çok ayrı şey.
Sonra zihni tekrar küçük Sabiha'ya gitti. Küçük yeğenini
sade eve döndüğü için sevdiğini düşünmek hoşuna
gitmiyordu. Hayır; ona doğduğu günden beri bağlıydı. Hatta
doğuşunun şartları düşünülürse, ona karşı minnettardı da. Pek
az çocuk bu kadar zamanda bir eve teselli ve sevinç
getirebilirdi. Mümtaz, üç gündür bu hastabakıcının peşinde
idi. Bir yığın adres almış, telefonlar etmişti. Fakat bizim
memlekette aranan kaybolur. Şark oturup beklemenin yeridir.
Biraz sabırla her şey ayağınıza gelir. Mesela İhsan iyi
olduktan altı ay sonra bile bir iki hastabakıcı mutlaka onu
arayacaktır. Fakat lazım olduğu zaman...
İşte hastabakıcı meselesi böyleydi. Kiracıya gelince...
Kiracı meselesi büsbütün başka bir dertti. İhsan'ın
annesinin bu küçük dükkanını tuttuğu günden beri
beğenmemiş, hor görmüştü. Fakat şöyle bir on iki senedir de
çıkmayı aklına getirmemişti. Bu adamcağız iki haftadır üst
üste haberler gönderiyor, beyefendilerden birinin veya
hanımefendinin behemehal teşrif etmelerini rica ediyordu.
Bu, evcek inanılmayan bir hadise idi. Hasta bile, humma ve
sancılar içinde buna şaşıyordu. Çünkü ev halkı, kiracılarının
biricik vasfının, görünmemek, gizlenmek, aranmazsa, hatta
arandığı zamanlarda bile mümkün mertebe geç ve güç
meydana çıkmak olduğunu bilirlerdi.
Birkaç seneden beri kontratı yenilemek, kiraları almak gibi
işleri yüklenen Mümtaz, onu hatta dükkanında ve karşısında
iken bile görmenin ne kadar güç olduğunu bilirdi. Daha, genç
adam dükkana girer girmez siyah gözlüğünü, bir kudret
tılsımı, büyülü bir silah gibi gözlerine takar, bu cam perde
arkasında adeta görünmez olur, oradan piyasanın
durgunluğunu, hayatın ağırlığını, devlet memuriyetinde belli
bir gelirle çalışanların saadetini anlatır, memurluğu bırakıp
da, Elkasibü Habibullah hadisine uyduğu için, -evet, sırf
bunun için, Peygamber'in bu sözüne, bildiği halde riayetsizlik
etmemek için ticarete başlamıştı- kendisine kızar, dövünür,
nihayet:
-Beyefendi, vaziyeti biliyorsunuz, şimdilik kabil değil;
hanımefendiye arz-ı tazimat ederim. Bana birkaç gün daha
mühlet versinler. O bizim mal sahibimiz değil, velinimetimiz
oldu. İnşallah on beş gün sonra uğrarlarsa hem teşerrüf etmiş
oluruz, hem de bir parça şey takdim ederim, diye işi
müpheme bağlar; fakat genç adam kapıdan çıkarken, yaptığı
vaadin büyüklüğünden ürkmüş gibi sesi titreyerek; -on beş
günde de kabil olur mu bilmem ki... - diyerek tekrar söze
başlar ve -mümkünse hiç gelmesin, hiçbiriniz gelmeyin, ne
diye geleceksiniz sanki! Bu çürük binada, bu acayip kafeste
oturduğum yetmiyormuş gibi, bir de size para mı vereceğim-
diyemediği için, -daha iyisi aybaşına doğru, hatta gelecek
ayın ortasında teşrif buyursunlar- ricasıyle, bu mülakatı
gerilere, çok uzak zamana atmağa çalışırdı.
Bu sefer, bu aranmaktan, yoklanmaktan hoşlanmıyan adam,
üst üste haber gönderiyor, hal hatır soruyor, hanımefendinin,
olmazsa beylerden birinin behemehal gelmelerini, kendisini
görmelerini istiyor, dükkanın arkasında eski konağın
müştemilatından olan bakımsız kısımla üstündeki iki oda için
konuşacağını, kontratın geciktiğini söylüyordu. Buna şaşmağa
hakları vardı.
İşte Mümtaz, o gün öğleden sonra da her ay istemeye
istemeye, alacağı cevabı ezberden bildiği için, uğramaktan
çekindiği yere gidecekti, Fakat bu sefer iş farklı idi. Yengesi
dün akşam,
-Mümtaz, git şu adamı görüver,diye kendisine tenbih ettiği
zaman, İhsan, annesinin arkasından -beyhude yorulma, ne
diyeceğini biliyorsun, şöyle bir dolaş, gel- diye işaret
edememişti. O, yatakta çivili idi; göğsü zorlukla inip
kalkıyordu.
İhsan'ın, bu kiracı ile münasebeti, bilinen bir şeyi beyhude
tecrübe etmenin makul olamıyacağı hikmetine dayanırdı.
Mümtaz ise, baba mirası olduğu için bir türlü bu kirayı
aklından çıkaramıyan yengesini kırmak istemezdi. Ayrıca, bu
kira hikayesi, bu içiçe yaşayan insanların hayatında,
Mümtaz'a göre İhsan Bey Adasında bir yığın latifeye vesile
olurdu.
Eve dönüp de ihtiyar kadına aldığı cevapları söyleyince,
onun ilk andaki hiddetinin -Boynu kopasıca herif... Bunak-
yavaş ve perde perde merhamete -Zavallı, biçare, adamcağız
hasta zaten-doğru gidişi; sonunda:
-Belki de hakikaten kazanmıyordur-, diye yengesinin
üzülüşleri, sonra yeniden bir hal çaresi aramaları, -Elde koca
konaktan orası kaldı, yoksa çoktan satar, kurtulurdum- diye
bir türlü vaktinde ele geçmiyen bu kiranın hayatında nasıl bir