Table Of ContentNICCOLÒ MACHIAVELLI
HÜKÜMDAR
İTALYANCA ASLINDAN ÇEVİREN:
NECDET ADABAĞ
TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI
HASAN ÂLİ YÜCEL KLASİKLER DİZİSİ
NICCOLÒ MACHIAVELLI
HÜKÜMDAR
özgün adı
IL PRINCIPE
italyanca aslından çeviren
NECDET ADABAĞ
editör
ALİ ALKAN İNAL
görsel yönetmen
BİROL BAYRAM
grafik tasarım ve uygulama
TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI
istiklal caddesi, no: 144/4 beyoğlu 34430 istanbul
Tel. (0212) 252 39 91
Fax. (0212) 252 39 95
www.iskultur.com.tr
Genel Yayın: 1485
Hümanizma ruhunun ilk anlayış ve duyuş merhalesi, insan
varlığının en müşahhas şekilde ifadesi olan sanat eserlerinin
benimsenmesiyle başlar. Sanat şubeleri içinde edebiyat, bu
ifadenin zihin unsurları en zengin olanıdır. Bunun içindir ki
bir milletin, diğer milletler edebiyatını kendi dilinde, daha
doğrusu kendi idrakinde tekrar etmesi; zekâ ve anlama
kudretini o eserler nispetinde artırması, canlandırması ve
yeniden yaratmasıdır. İşte tercüme faaliyetini, biz, bu
bakımdan ehemmiyetli ve medeniyet dâvamız için müessir
bellemekteyiz. Zekâsının her cephesini bu türlü eserlerin her
türlüsüne tevcih edebilmiş milletlerde düşüncenin en silinmez
vasıtası olan yazı ve onun mimarisi demek olan edebiyat,
bütün kütlenin ruhuna kadar işliyen ve sinen bir tesire
sahiptir. Bu tesirdeki fert ve cemiyet ittisali, zamanda ve
mekânda bütün hudutları delip aşacak bir sağlamlık ve
yaygınlığı gösterir. Hangi milletin kütüpanesi bu yönden
zenginse o millet, medeniyet âleminde daha yüksek bir idrak
seviyesinde demektir. Bu itibarla tercüme hareketini sistemli
ve dikkatli bir surette idare etmek, Türk irfanının en önemli
bir cephesini kuvvetlendirmek, onun genişlemesine,
ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi ve emeklerini
esirgemiyen Türk münevverlerine şükranla duyguluyum.
Onların himmetleri ile beş sene içinde, hiç değilse, devlet eli
ile yüz ciltlik, hususi teşebbüslerin gayreti ve gene devletin
yardımı ile, onun dört beş misli fazla olmak üzere zengin bir
tercüme kütüpanemiz olacaktır. Bilhassa Türk dilinin, bu
emeklerden elde edeceği büyük faydayı düşünüp de şimdiden
tercüme faaliyetine yakın ilgi ve sevgi duymamak, hiçbir
Türk okuru için mümkün olamıyacaktır.
23 Haziran 1941
Maarif Vekili
Hasan Âli Yücel
Giriş
Yaşamındaki Dönüm Noktaları ve Temel Düşünceleri
Niccolò Machiavelli 3 Mayıs 1469’da Floransa’da doğdu.
Soyadı Mali clavelli “kötü çiviler”den gelmektedir. Çiviler
ailenin soylu bir aile olduğunu göstermektedir. Bir başka
köken bilgisi yanlış bir yazılış biçimi kazandırmıştır
soyadına: Macchiavelli. İki “c” harfi yanlış olarak 1800’lerin
ilk yarısına dek kullanılmıştır. Soylu aileden olmasına karşın
parasız bir babanın oğludur. Babasının oğluna ölmeden
önceki vasiyeti “Mutlu yaşayın ve az harcayın” olmuştur.
Böyle bir vasiyette bulunan adam bir hukuk doktoruydu ve
eskil yazarların tutkulu bir okuruydu. Yazarın kendisi de
yoksul bir ailede dünyaya geldiğini; başlarda zorluk çektiğini,
ama daha sonra rahat yaşadığını söyler. 1498’in Mart ayı
tarihli bir mektubunda Savonarola’nın güttüğü siyasayı
şiddetle eleştirmişti. Daha bu mektubunda ileride nasıl bir
yazar olacağının ipuçlarını verir. Aynı yıl Floransa
Cumhuriyeti’nin ikinci yazmanı olarak sarayda göreve başlar.
Çok önemli bir iş olmamasına karşın siyasal yaşama bir ilk
adım olması nedeniyle kendisine çok çekici gelmiştir. O
yıllarda kentin yönetimini elinde tutan Soderini ailesinin
dikkatini çekmişti. Ortaya koyduğu tavır ve davranışlarıyla
ikna edici bir duruş sergilediği için dışarıda da kentini gereği
biçimde temsil edeceğini düşünmüş olan yöneticiler onu dış
ilişkilerden sorumlu biri yapmışlardır. Yabancı kral ya da
yöneticilerin karşısında ülkesinin çıkarlarını korumak
anlamında yaptığı girişimlerden ikisi o dönemlerde çok önem
taşımaktaydı. İlki, Fransa Kralı XII. Louis’nin sarayına
yaptığı ziyarettir ki, Floransa’nın Pisa’yı kuşattığı döneme
rastlar; öteki de Cesare Borgia’ya (Valentino) yaptığı
ziyarettir. Cesare Borgia, Papa VI. Alexander’ın oğludur ve
müthiş bir siyasal ve yayılmacı ihtirası olan biridir. Orta
İtalya’da kurduğu egemenliğin sınırlarını Floransa’ya
taşımayı aklına koymuştu.
1506’dan başlayarak daha önemli görevler üstlendi. O
yıllarda Floransa’nın olsun İtalya’nın olsun o dingin havası
dağıldı ve dengesi bozuldu. Çünkü bu kez sahneye bir başka
papa çıktı: II. Giulius. O da çok ihtiraslı ve Kilise’nin
egemenliğini tüm İtalya’ya taşımak isteyen bir papaydı. Onun
yanı sıra Fransa Kralı XII. Louis vardı. 1506’da papaya,
1507’de İmparator Massimiliano’ya, ardından Pisa
kuşatmasını sürdüren Floransa ordusuna, 1510’da Fransa’ya
gönderildi. Kutsal Birlik’in ilanı öncesi bir kez daha
Fransa’ya gitti. Kutsal Birlik, Fransızlara karşı, Papalık
İspanya ve Venediklilerin oluşturdukları bir birlikti. Fransa,
Papalık ve İspanya’nın İtalya’da söz sahibi olmalarını
desteklemiş, ama bu iki güç daha sonra yaptıkları bu
anlaşmayla aralarına Venedik’i de alarak Fransa’nın İtalya
üzerindeki egemenliğine son vermişlerdir. Machiavelli
ülkesinin o yıllardaki siyasal yaşamında etkin bir işlev
üstlenmiştir.
1498 yılında Floransa Cumhuriyeti’nin yönetiminde ikinci
yazman olarak görev alır; bu görev alçakgönüllü bir görev
olmasına karşın yazarın kendisini göstermesine yaradığı için
önem taşır. Siyasal yaşama adım atmış olmaktan büyük bir
mutluluk duyan Machiavelli sonradan yapacağı gözlemlerine
bir altyapı hazırlamak fırsatını bulmuştur. Görünüşte sınırlı
yetkilerle donatılmış olmasına karşın, gerçekte belirli bir
önemi içeren bu görevde yazar beklenileni vermiştir. Soderini
