Hugonis de S. Victore ... Opera omnia

647 Pages·1879·62.287 MB·Latin

by  of Saint-Victor Hugh, Migne, Jacques-Paul

PATROLOGIiE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNIM SS. PATROM, DOGTOROM SCRIPTORDHQIIE BCOESlJlSTIG0R6iH.
SIVE LATINORUM, 81TB GRiBCORUM,
QVI AB JEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII UI {ANNO 1816) PRO LATINIS
BT CONCILU FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GRjECIS FLORUBRUNT :
RECUSIO CIIRONOLOGICA
OMNIUM QUiE BXSTITBRB MONUMENTOKUM CATHOLIC.E TRADITIONIS PER QUINDEGIM PRIMA
KCCLESLE SJECULA,
JUXTA SDITIONE8 ACCURATIS3IMAS, INTBR 8B CUMQUB N0NNULLI8 CODICIBUS MANU8CRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIOKN-
TBR CASTIOATA; DI88KRTATIONIBUS, COMMBNTARIIS, VARII8QUB LKCTIONIBUS CONTINBNTBR ILLUSTRATAj OMNIBUS
0PBRIBU8 POST AMPLISSIMA8 KDITIONKS QUA TRIDU8 NOVISSIMIS SAJCUUS DKBK.TTUR ABSOLUTA8 DBTKCTIS, AUCTA J
INDICIBU8 PARTICULARIBUS ANALYTICI8, SINGULOS SIVK TOM08 8IVK AUCTORBS ALICUJU8 MOMKNTISUBSBQUBNTI-
BU8, DONATA; GAPITULIS INTRA IPSUM TKXTUM RITK DISP08ITIS, NKCNON KT TITULIS SINGULARUM PAOINA-
RUM MAROINKM 8UPKRI0RKM DISTIN0UKNTIBU8 SUB JKGTAMQUK MATKRIAM SIQNIFlCANTIBUS, ADORNA- .
TA; OPKRIBU8 GUM DUBII8, TUM APOCRTPHI8, ALIQUA VKRO AUGTORITATK IN ORDINK
AD TRADITIONKM KCCLKSIA8TICAM POLLBNTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUCKNTI8 KT AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM 8IGUT ET OPKRUM, ALPHABKTIGI8, CHRONOLOGICIS, 8TATI-
STIGIS, 9YNTHBTICIS, ANALYTICIS, ANALOOIClS, IN QUODQUK RKLIOIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALB, LITUR-
OICUM, CANONIGUM, DISCIPLINARB, HISTORICUM, KT GUNGTA ALIA SINE ULLA KXCKPTIONK; 8KD PRAE88RTIM
DU0BU8 INDICIBUS IMMENSIS KT GKNKRALIBUS, ALTKRO SCILICKT REHUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON 80LUM TALIS TALISVB PATKR, VKRUM KTIAM UNUSQUISQUB PATRUM, NK UNO QUIDKM OMISSO,
IN QUODLIBBT THKMA SCRIPSKRIT, UNO IHTUITU CONSPICIATUR J ALTKRO SCRIPTUFLE
SACRiE, KX QUO LKGTORI GOMPKRIRK SIT OBVIUM QUINAM PATRKS KT IN QUIBUS OPKRUM
8U0RUM L0GI8 8INGUL0S 8INGULORUM UBRORUM 8. SCRIPTURiB VFRSU8, A PRIMO
GKNKSKOS U8QUK AD NOVI8SIMUM APOCALYPSIS, COMMKNTATI 8INTI
EDITIO ACCURATI8SIMA, CJBTKRI8QUB OMNIBU8 FACILB ANTKPONENDA, 81 PKRPKNDANTUR GHARAGTKRUM NITIDITAS,
CHARTiB QUALITA8, INTKORITA8 TKXTUS, PKRFKCTIO CORRKCTIONIS, OPKRUM RKCUSORUM TUM VARIKTAS,
TUM NUMKRUS, FORMA VOLUMINUM PKRQUAM COMMODA 8IBIQUK IN TOTO PATROLOGIiB DKCUR8U CON8TANTKR
8IMILI9, PRBTII EXIGUITAS, PRiBSBRTIMQUK I8TA COLLKCTIO, UNA, MKTHODICA KT CHRONOLOOICA,
8KXCKNTORUM PRAGMKNTORUM OPUSCULORUMQUB HACTKNUS HIC ILLIC 8PAR80RUM, PRIMUM AUTKM
IN NOSTRA BIBLIOTHKCA, BX OPBRIBUS BT MSS. AD 0MNE8 iBTATKS, LOCOS, LINOUAS FORMA8QUK
PKRTINKNTIBU8, COADUNATORUM.
SERIES LATINA PRIOR,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORBS SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATINJE
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.
A G G U R A N TE J.-P. MIGNE,
BIMIotheeca Clerl anlversfte,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICiE RAMOS EDITORE.
PATROLOGIiE TOMUS CLXXVI
." HUGODE S. VlGTORE.
PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA AVBNUB-DU-MAINB, 189, OLIM CHAUSSBB-DU-MAINB, i«7.
1880
CLICHT. — Ez TTPIS PAULI DUPONT, 1J, VIA DICTA BAC-D'ASNIERES. — 1336.12.79.
SJECULUM XII.
HUGONIS
DE S. VICTORE
CANONICI REGULARIS S. VICTORIS PARISIENSIS
TUM PIETATE, TUM DOCTRINA INSIGNIS
OPERA OMNIA
TBIBOS TOMIS OIGESTA
QVM
EX MANUSCRIPTIS EJUSDEM OPERIBUS LN BIBLIOTHECA VICTORJNA
SERVANTUR ACCURATE CASTIGATA ET EMENDATA, CUM VITA IPSIUS
ANTEHAC NUSQUAM EDITA
STUOIO ET MDUSTRIA
CANONICORUM REGULARIUM
REGALIS ABBATLE S. VICTORIS PARISIENSIS
(Rottaomagi 1648, fol.)
E D I T IO N O VA
ftPURIlS ET ALIENIS IN APPENDICEM AMANDATIS, ORDINE POTIORI DONATA, PRiEPATIONIBUS
AMPLISSIMIS VARIISQUE OPUSCULIS AUCTA ET ILLUSTRATA
ACCURANTE J.-P. MIGNE
BIBIilOTHBC/E CLERI UltflirERSjE
. . i •
TOMU;S• :; ?lVSE. EC.U -N. D- U. S* . * : "
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTlCiE RAMOS EDITORE
PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EUITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINET 189, OLIM CHAUSSEE\DU MAINB, 117R
1880
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLXXVI CONTINENTUR.
HUGO DE SANCTO VICTORE.
OPERA DOGMATIGA.
Institutiones in Decalogum Goi 9
Summa sententianim 42
De sacramentis fidei Christianae 183
De arca Noe morali 618
De arca Noe mystica . 682
De vanitate mundi 704
De eraditione docta 740
De potestate et voluntate Dei 839
De quatuor voluntatibus Christi 841
De sapientia animae Christi * 845
Epistola de virginitate beatoe Mariae 857
De modo dicendi et meditandi 875
OPERA MYSTICA.
Eipositio super regulum S. Augustini 881
De institutione novitiorum 925
Soliloquum super arrham animse 951
De laude charitatis 969
Demodoorandi 977
De arte meditandi 987
De fructibus carnis et spiritus 997
EPISTOLA.
Epistolae tres 1011
APPENDIX AD OPERA DOGMATICA.
Declaustroanimae ..\ :: •.•..*••••...••• ^0*7
_D e med.i.c. ma an.im•&•.• .:•••.••: : •*•:*::%• :•:•.•:.:• .v• v:.:^: :.•:: •i .: :• 4 HJI*A0
De nuptiis carnaiibus et sfiirjtualibus 1137
Index AIphabefoJiQ \ ) :::; . \:'lV:l:ll\ Sin 1240
HUGONIS DE S. VICTORE
CANONICI REGULARIS S. VICTORIS PARISIENSIS
OPERUM PARS SECUNDA. — DOGMATICA
INSTITUTIONES
IN D E C A L O G UM L E G IS D O M I N I CJE
Quarum haec sunt capita
GAP. I. De tribus prceceptis prioris tabulce. —CAP. II. De septemprceceptisposterioris tabulce.—
CAP. III. De ordine prceceptorumDei.—&K\\ IV.Desubstantiadilectionis, et de charitate ordinata.
CAP. I. — De tribusprceceptisprioris tabulce. A rasse, sed etiam homines legimus, nec tamen
Audi, Israel: Deus tuus.Deus unus est,ipsum propterea alicubi reprehensos invenimus ? Et in
adorabis, etei soliservies (Deut. vi). Non hoc to- Novo Apostolus quidem etiam fideles ad servien-
ttim, de pneccpto est quod dicitur, quia ante pra> dum superioribus et pnelatis, summopere exhor-
ceptum per admonitionem ad obedientiam audito- tatur. Sciendum ergo est quod alio modo homi-
ris animu8 pneparatur. Audi, Israel. llic nota nes adorantur, et alio modo Deus adorari prse-
ob£dientiam. Deus tuus, hic nota gratiam. Deus cipitur : usu namque veteri superiores quivis ab
tinus est, hic doctrinam ; quasi diceretur : Obe- inferioribus adorari dicebantur, quando eis sive
dientiam exhibe, gratiam intellige, veritatem In curvatione genuura, sive capitis inclinatione
agnosce. Quod audis, hoc est obedientia, quam ab hi8 reverentia exhibebatur. Deum autem ado-
exigeri8. Quod Deus tuus, est gratia prevae- rare est ei totam mentem per humilitatem ac de-
nientis. Quod Deus unus, veritas qua illumina- votionem substernere, et ipsum principium ac
ris et perficeris. Deum tuum audi, qui tibi mise- finem omnis boni credere. Quod ei soli nos debere
ricordiam jam exhibuit,et necdum tamen a te ser- nemo est sanae mentis qui ambigat. Unde ipse
vitium accepit, ut scias ab ipso esse utrumque, quoque per prophetam de se testatur, dicens:
scilicet, et quod a te exigit opus virtutis, etquodg Gloriam meam alteri non dabo : et laudem
tibi promittit pr&miumretributionis.A udijsrael meam sculptilibus(Isa. XLII), Deservitute vero
id est, ausculta, acquiesce. Omnis enim virtus ab idipsum competenter intelligi potest, quia nimi-
obedientia incipit, quemadmodum omne vitium ab rum omnis ille rectissime soli Deo servire dici-
inobedientia procedit. Frustra namque velinobe- tur, qui et secundum Deum homini superiori hu-
dienti gratia, vel contumaci doctrina, vel non in- militer se subjicit, et ubi causa Dei impugnatur
telligenti praeceptunidaretur. Idciroprimum audi, fidenter contradicit, qui cavet soliicite ne in sua
lsrael, ut si obediens, Deus tuus, ut devotus servitute, vel pro timore hominis contra Deum
existas, Deus unus est, ut veritatem agnoscas. quid faciat, vel terrenae retributionis lucrum in
Deinde sequitur prajceptum : Ipsum adorabis, intentione coelesti prsemio anteponat. Sed in
hoc pertinet ad fidem. Et eisoli servies, hoc per- Graeeo manifestior sententia expressa est. Grseca
tinet ad operationem. Fidcs enim operans ex di- namque locutio divinam servitutem ab humana
lectione pcrfectum facit, quia nec opus sine fide, proprio vocabulo distinguit quod Latinitas non
nec fides cui tempus suppetit, accepta est sine habet : ibi enim Dei servitus latria, et humana
opere. Proptera adora recte credendo, servi bene dwhavocatur.Etob hoc idololatne appellati sunt
q
operando. Qua?ri autem potest, si id quod dixit, qui eam servitutem quam Deo debuerunt idoUs
ei soli, ad utrumquc referendum est, ut dicatur, exhibebant. Sed Latina lingua utramque sub
Ipsum solum adorabis et ei soli servies? Sed hoc eodem nomine servitutem comprehendit, et prop-
quomodo stare poterit, quia sa?pe in Veteri Tes- terea obscurior signifiatio facta est, cum dici-
tamento sanctos viros non solum angelos ado- tur : Ei soli servies, quod in Gra?co ambiguum
PATROL. CLXXVI. 1
11 HTTGONTS DE S. VICTORE OPP. PARS II. — DOGMATIGA. 12
non est. Sod cum hoc pneeeptum ad Patrom per- A tum illud, quod in repromissione Sabbatum pro.
tineat, qiuire dictum est : Ei snli servies, qttasi Sabbato suis Deus dilectoribus pollicetur. l3uo
oti:mi Filio et J^piritni saucto serviendum non igilur sunt Sabbata extcritis, unum Dei et unum
sit? Verum, quod dictum est, soli, non excludit hominis : ot duo interius, unum Dei et unum ho-
commimiouem .Filii et Spiritus sancti : sed quid- minis. Sabbatum Dei illud, quoexterius al> opere
quid Deus non ost. Pater autem, ct Filius, etSpi- cessasse dicitur, sacramenlum est illius intorio-
ritus sanctus unus l.)eus est, et ipsc solus ado- ris sabbati ejus in quo ipsius a.<terua irnmortali-
randus ost, oiquc soli, ot non alteri sorviendum tas, immortalisque a>ternitas perpotua et incon-
est, oavidelicet servitudo, qua» ei soli debita cst. cussa beatitudine perfruens nullo unquam la-
Nam ot in Evangolio eum dicitur : Ncmo novit horc fatigatur. Sal)batum hominis, quod ei exte-
Patran, nisi Filivs (Matth. xv), etc, non uti- rius visibiliter servandum pnecipitur, sacramen-
que SpiriLus sanctus a Patris cognitionc cxclu- tuni est interioris Sahhati, ubi mens sancta per
ditur. cum ipsc, etiam profunda Dei, toste Apos- bonam eonscientiam a servitutc peccati (juies-
tolo (ICor. n), sorutetur. Sod est eiusmodi lo- cens in gaudio Spiritus sancti jucundatur. IIoc
quendi genus, ut dioatur, nemo nisi ille videlicet Sabbatum quisquis in pnesenli vita ita servave-
qui non, hoc est quod ille. B rit, ut nullis consentiat malis, perveniet in fu-
llis pro brcvitate transcursis, ad sequensman- tura vita ad illud internum et a^ternum DeiSab-
dalum discutiendum transeamus, quod talc cst: batum, ubi nulla sentiet mala, sicut dictum est:
Ne assttmas nomcn l)ci twi in vanum (Exnd. Et crit Sabbatum pro Sabbato, mensis 2>yo
xx). TIoc ad simpliccm littonv sensum taliter iu- mense. Istud itaque praeeeptum specialiter ad
telligi debet, ut ntnnCu Doi homo in vaniun non Spiritus sancti personam referri videtur, cum di-
assumat, id est, vel ad mendacium confirman- citur : Obscrca Sabbatum, ut videlicet in pra*-
dum, vel ad idolum vonerandum, seilicet, ut ne- senti suscipiamus eum et custodiamus intra nos
([uo idola nomine divino honoret. neque falsitati in gaudium bome consciento, quatenus eum in
nomen Doi assooiet. Mystice autem nomen Dei futuro suseipere et possidere mereamur in gau-
in vanum assumeiv, est Filium Dei visibiiem dium vita* a.»terna\ Hwcigitur sunt triapraicopta
per humanitatem factuni creattiram existimare. primne tabuln*, in quibus pnecipue Dei dilectio
In vanum quippe nomon Doi assumit, qui Filium commendatur, et tota Trinitas unus Deus avjua-
Dei feternum ex temporc ccepisse credit. Nomcn liter adoranda et colenda i>iwcipitur.
siquidem Patris Filius dicitur, quia in Filio, et CAP. II. — Dc scptem mandatis secundtc ta-
per Filinm Pater invisibilis manifestatur, non Q bulcp.
solum quando per ipsum mundus factus cst, ve- Septem alia secunda tabula continebat, qtuvho-
rum etiam quandoper ipsum homo est redemp- minern ad dilectionemproximiinstruunt. Etpro-
tus. Sane qui Filiunt Dei hominem factum cou- pterea septenario distingttuntur : quia in pne-
fitontur, nequaquam in vanum nomen Dei assu- senti vita tantum qtue septem diebus volvitur.
munt, quia quem credunt hominem per id quod nostra charitas pietatis operibus exercetur erga
assumpsit ex tempore, Deum verum agrtoscunt proximum : postea.consummatis operibus etfini-
per id quod fuit ex a»tcrnitatc. Potest adhuc ali- tis laboribus, per contemplationem pariter cum
ter intelligi. quod dictum est: Ne assumas no- proximo beatificanda est in Deum. Amor crjjo
men Dci tui in vanum. In vanum namque no- proximi et temporalis est, quantum pertinot ad
men Doi nssumunt, <[ui Filium Dei ad sc nris- exhibitionem operis; eta>ternus,quantum pertinot
sum, ot pro sua salutc incarnatum coutemnunt. ad effectumdilectionis.Primumpra^ceptum secun-
Quid est crgo dicere : Ne assitmas nomcn Dci dyetabuUe ad patrem pertinet hominom, sicut
tvi invanttm, nisi, Sicut veneraris, et adoras primum primie ad Patrern Deum, utrobique
eum propter hoc, quod nb eo factus es; sic ado/a paternitas pramonittir, utrobique principii digni-
oum, et venerare proptor hoc, quod ab eo es re- tate honoratur, quia secundum quemdam mo-
domptus, qui non minus tibi contulit cum rede- D dum sic habemus principium nascendi por genc-
mit, quam curn creavit ? Ad cumdem spectitsen- rationcm a patre homine, sicut principium oxis-
sum, <[uod ipse Fiiius in Evangelio discipulis, et tendi y^r conditionera accepimus a Doo Patro.
por discipulos omnibus in se credentibus dicit: Et paternitas hominis saeramentum est et iinago
Creditis in Dcum. ct in mc crcditc (.Toan. xiv) divinrn patemitatis. Ut discat cor humanum in
modesta quidem (ut docuit pium) insinuatione eo principio quod videt.quid deboat illi princii>ioa
nos admonens, ut inlelligamus eum non solum quo est etquod non videt. Sic ergo dictum est :
adorandum a riobis in sua divinitate qua condi- Honora patrem tuum ct matrcm tuam, vt
dtt. sod iu humanitate etiam qua redomit. hcnc sit tibt\ ct sis lon(j(tycus stqtcr tcrram
(Dcv.t. v) Sicut superius dictum est in primo
Terlium pr.cceptum est : Obscrra dicm Sub-
pnecepto prima» tabuhe. ita et hic non totum ad
laH [J}ci't. v) Quatuor Sabbata eommemorare
pnocoptionem pertinet quod positum est. Sed ibi
vidolur Sc/ij.tura. Primum illud, in quo Deus
quod pra*terpraiceptuin erat, pnemissum ost, bic
perfoclis ojvribus suis requievisse dicltur. Se-
subjuiictum est \Avdt\ Isracl, Deus tuus, Dcus
eundnm illud quod liliis Israel carnaliter custo-
vnv.s, hoc totum ante prajceptum pRemittitur,
dieudum inandatur. Tertium iilud, quod populo
ipsum pi\eceptum postea subcnfertur : Ipsum
Dei spiritualitor servandum pra*cipitur. Quar-
13 INSTITUT. IN DECALOGUM. 14
adorabis, ct ci soli scrvics. Hic pra?ccptum pne- L pnosumat. Hoc enim sequouti mandato, prohibe-
cedit, honora patrcm tuum ct matrcm tuam, tur cum dicitur : Non falsum tcstimonium di-
•leinde subjungitur, ut bcnc sit tihi, ct sis lon- c.cs (ibid.). Etquiaab opcro besionis diu se. co-
(jccvus sv.pcr tcrram. Quid est orgo quod ibi hibore non potest, qui mentem suam ab inten-
ante pneeeptum causa pneeepti subinfertur, nisi j,ione et voluntate kedondi non cohibet. sequitur
<[uia Deus diligendusesLpropterseipsum,et homo et dicit: Non concupices tucorcm proxi'mi tv.i :
propter Deum f Nam et amor parentum si ad so- nec concuptsccs rcm pro.rimi tui (ihid.) Ut non
lain carnem respicit, spirituale pnemium nonac- iiKocheris, non concupiscas uxorem proximi tui;
quirit. Kx Deo igitur prius in nobis est proptor ut furtum non facias, non concupiscas rem
.[uod postea diligondus est a nobis, quia ejus proximi tui. Ihec sunt decem pnecepta, qiue pri-
^ratia nostra dilectio piuvenitur, et nostra di- rme perfectionis viam et scrnitam panduut di-
lectio per ejus gratiam excitata subsequitur. In rectionis. Prima enim periectio per bonam opc-
patribus autem carnis nostru», si ad id soluin be- rationem hominem in seinctipso dirigit. Secunda
ueiicium nostra dilectio tenditur, quo carnaliter per charitalem proximi in latum expandit. Ter-
ab illis nostrum meritum pnovenitur, quia ultra tia per eharitateni Dei iu altum extollit. Quia
earnis affectum et supracarnis intuitum nonpro- ; denarius prinne perfectionis liueam porrigit,
Jicit, ad perfectioneni pneniii spiritualis non pcr- centenariussecuiukeexpandit lattitudinem : mil-
tingit. Ergo propter vitam sctcrnitatis diligendus lenarius in altum suniman tollit perfectionem.
cst auctor vitaj temporalis, utscilicet non hocdi-
CAP. III. — De ordinc prax-cptorum Dci.
ligatur quia hanc ab illo, imo per illum vitam
accepimus, sed quia per illum vitam intraturi Ordinern autem ipsorum pneceptorum Dei sine
sunius. Bene ergo cum dictum esset: Honorapa- consideratione transire non oportet. Nam siordo
trem tuum, subjuncta estcausa, ut bcncsit tibi vivendi est, utique et ordo pnecipiendi. Primuin
rt sis luiif/cpous super tcrram, scilicet viven- ergo attende quod dicatur tibi, nt adorcs Dcum
tium, quia hoc cliligere debemus in auctore viue tuum,ct scrvias illi, hoc est prhnum pnecep-
hujus, quod ab illo per hanc vitam ad vitam fu- tum. In adoratione agnosce Jidem, iu servitute
turam initiati sumus. Et pulchre honoranti prin- intellige bonam operationem. Post lmec secundum
cipium suum longyevitas promittitur, quia Deo praxeptum sequitur : Ut nomen Dci tui in va-
per dilectionem adhajrere, ajternitatein promere- num non assumas, quatenus verbuni veritatis
tur. Sanc quantum spectat ad seusum littene, in ore tuo sit propter veritatem, ut post iidcin
duobus modis parentes nostros honorare debe- ; cordis sequatur confessio oris. Prhuum devotio
niiis, et obediendo eis videlicet in omnibus, his ad bonam conscientiam, postea exemplum operis
exceptis in quibus Dei Patris dilectio non offen- ad bonam famam, novissime verbum praulica-
ditur, et eos (quantum nostra facultas suppetit) tionis ad doctrinam. Deinde scquitur tertium
adjuvando. Sed et de patribus spirilualibus, id pneceptum, et dicitur tibi, vt Sahhatum ttbser-
est pradatis nostris, idipsum intelligere nihil im- vcs, hoc est mentis quictem custodia:;, .ut non
pedit, quibus obedientiam debemus quantutn pertuberis ex adversis forisoccurrentibus pro ve-
nostra habet possibilitas, et auxilium, imo ser- ritate. Sed discas esse paciiicus eliam inter illos
vitium quantum auppetlt facultas. qui pacem oderunt, pnediees veritatem, et non
•Secundum prseceptum est: No.i occidcs (Deut. v) omittas charitatem. Ha?c sunt tria puecepta pri-
Convenienter sane cui in pnecedenti nuuidato rme tabuke, de iis que pertinent ad Deum. Post-
viUe longa»vitas promittitur, hic ne aiienam vi- quam sequitur secunda tabula de iis qiue spec-
tam exstinguat prohibetur, ut hoc ex charitate tant ad proximum. Primum ergo pneceptum se-
Dei sit, quod principium suum honorans ad vi- cuiuke tabuke est, in quo tibi pnccipitur, ut ho-
t im qiue finem nescit inhiat : hocvero exchari- norcsprincipium tuum, ut viiam lonr/ccam
tate proximi, quod ad vitie alieiue iinem nullo hahcrc possis, quoniam qui non honorat eum a
crudelitatis odio se relaxat. quo esl, dignusest utrctinere non possit id quod
Deinde sequitur tertium pryeceptum :Non mai- est. Secundum : Non occ/</f?s,debito subsequitur
rhabcris (ibid).: et quartum : Non furium fa- ordine, quia si observando prinuun hujus tabu-
ri.s [ibid.). Non mcechaheris, hoc pertinet ad he pneceptuin, vis esse lonffccvus svpcr tcrram.
vitam propriam : Non furtum facics, hoc por- rationi et dictamiui natune consonum ost ul oc-
tinet ad vitam alienam. Supraenim jussus esL et cidas neminem, nec videlicet alii cuipiam quod
suani et alterius vitam conservare ; hic jubotur tibi factum nolis, facias.Gui etiamtertium, quar-
et suain et alterius vitam nonbedcre. Justumest tum et quintiim concordaut, naiu sicut tibi non
oium ut in via vlUc corruptionem cavcat, qui in soluni vitam vis osse salvam, sed et eonjiigem, ct
patria vitam incorruptam exspectat, et <jui vitam rem, etfamam, vis habere iuviolatam, ita dtcot
proximi per apertam violentiam non opprimit, vt iton ma:chcris, mot furlum facias, mm fal-
etiam per fraudem occultam in iis qiue ad usuin suni tcstimonium dicas,*\\\o postreinoproximo
vivendi data sunt ei non noceat. EL non solum in tribus nocere ])ossis, in vita. reeltama. porro
ipse per se non noceat, sed neque nocenti- <[uia a<l justilicatiouejn uou salis est formidinc
bus et nocere volontibus sua auctoritate vel- p<rjiuc coliibere ab illicitis m.mum, sed necesse
attcstatione iiduciam aut firmamentum prastare est ut Dei etvirtutisamorecohibeamus etmonte,