hava ulaşımında çalışanlarda uzun süre ayakta kalmanın ayak morfolojisine etkisi

135 Pages·2015·5.2 MB·Turkish

T.C.
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ANATOMİ ANABİLİM DALI

HAVA ULAŞIMINDA ÇALIŞANLARDA UZUN SÜRE AYAKTA
KALMANIN AYAK MORFOLOJİSİNE ETKİSİ

Arş. Gör. Nazire KILIÇ

ANATOMİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMANI
Prof. Dr. Behice DURGUN

ADANA-2015
T.C.
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ANATOMİ ANABİLİM DALI

HAVA ULAŞIMINDA ÇALIŞANLARDA UZUN SÜRE AYAKTA
KALMANIN AYAK MORFOLOJİSİNE ETKİSİ

Arş. Gör. Nazire KILIÇ

ANATOMİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMANI
Prof. Dr. Behice DURGUN

Bu tez, Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından
TF2014YL5 no’lu proje olarak desteklenmiştir.

ADANA-2015
TEŞEKKÜR

Yüksek Lisans eğitimim boyunca bilgisi ve tecrübesiyle, sabırla her zaman bana
yol gösteren, sadece aydınlatmakla kalmayıp bakış açımı da değiştiren, yeri geldiğinde
hocalık, yeri geldiğinde annelik eden, ışığından faydalanma şansına sahip olduğum için
bana kendimi şanslı hissettiren ve bana her konuda destek olan danışmanım sevgili
hocam Prof. Dr. Behice DURGUN’a,
Yüksek lisans eğitimim boyunca beni her konuda destekleyen başta değerli
hocalarım olmak üzere, üyesi olmaktan büyük bir gurur ve mutluluk duyduğum
Anatomi Anabilim Dalı ailesine,
Çalışmanın gerçekleşmesi adına benimle beraber canla başla çaba gösteren Eren
anneme, kız kardeşlerim ve hayat danışmanlarım; Püren, Ceren ve Aybüke’ye,
Adana Havalimanı’ndaki ölçümlerde benden desteğini esirgemeyen Adana
Havalimanı Başmüdürlüğü’ne, Hasılat Müdürü Eren YARAR’a ve eski çalışma
arkadaşlarım Özmen, Özge, Handan, Emine ve Gamze’ye başta olmak üzere, çalışmayı
benimseyip adım adım eşlik eden Haydar NAR’a, Kaan ERCAN’a ve tüm Adana
Havalimanı çalışanlarına,
Hala şefim olmasa da şefim olma sorumluluğunu üzerine alıp çalışmaya destek
olmak için elinden geleni yapan Serap AYAS’a ve Reha Özdemir KAPTAN’a,
Bilime olan desteği, ilgisi ve anlayışına müteşekkir olduğum, yoğun çalışma
programlarına rağmen çalışmaya destek veren Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş. ve
Pegasus’taki çalışma boyunca bana eşlik eden, zaman ayıran, benimle beraber canla
başla çalışan Elmira BAYKAL ve Leyla TAŞKIN’a, çalışmam için gerekli ortam ve
desteği sağlayan Nurçin ÖZSOY’a, çalışmaya gönülden destek veren tüm kabin
memuru arkadaşlarıma,
Sabır isteyen bu süreçte bıkmadan, usanmadan bana her konuda destek olan,
anlayan, yardımlarını ve anlayışını hiç esirgemeyen yol arkadaşım eşime,
Hayatımın her döneminde her konuda bana destek olan, hep yanımda olan
sevgili annem, babam, kardeşim ve bana adeta ikinci bir baba olan canım abime,
Tüm kalbimle teşekkür ederim.
iii
İÇİNDEKİLER

Kabul ve Onay ii
TEŞEKKÜR iii
İÇİNDEKİLER iv
ŞEKİLLER DİZİNİ vii
ÇİZELGELER DİZİNİ x
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ xiii
ÖZET xiv
ABSTRACT xv
1. GİRİŞ 1
2. GENEL BİLGİ 2
2.1. Ayak Anatomisi 2
2.1.1. Kemik Yapılar 3
2.1.1.1. Talus 3
2.1.1.2. Calcaneus 4
2.1.1.3. Os naviculare 6
2.1.1.4. Ossa cuneiformia 7
2.1.1.5. Os cuboideum 8
2.1.1.6. Metatarsus 8
2.1.1.7. Phalanges 9
2.1.1.8. Ossa sesamoidea 11
2.1.1.9. Ayakta Bulunan Aksesuvar Kemikler 11
2.1.2. Ayak Bileği ve Ayak Eklemleri 12
2.1.2.1. Art. tibiofibularis distalis 12
2.1.2.2. Art. talocruralis 12
2.1.2.3.Art. intertarsales 15
iv
2.1.2.4. Art. tarsometatarsales 17
2.1.2.5. Art. metatarsophalangeales 17

2.1.3. Fonksiyonel Bir Yapı Olarak Ayak 19
2.1.3.1. Ağırlık Taşıyıcı ve Kaldıraç Kolu Olarak Ayak 19
2.1.3.2. Ayağın Kemerleri 19
2.1.3.2.1. Kemerleri Oluşturan Kemikler 20
2.1.3.2.2. Kemerin Yük Taşıma Mekanizması 21
2.1.3.2.3. Medial Longitudinal Kemer Desteği 21
2.1.3.2.4. Lateral Longitudinal Kemer Desteği 22
2.1.3.2.5. Transvers Kemer Desteği 23
2.1.3.3. Ayağın İtme Gücü 23
2.1.4. Ayağa Çeşitli Hareketler Yaptıran Kas Grupları 24
2.1.5. Ayak Bileği Etrafındaki Fasiyal Yapılar 25
2.1.6. Ayak Bileği Etrafındaki Sinovyal Kılıflar 27
2.1.7. Ayak Derisi 28
2.1.8. Ayağın Fasiya ve Kasları 28
2.1.8.1. Ayak Sırtındaki Kaslar 28
2.1.8.2. Ayak Tabanındaki Kaslar 29
2.1.8.2.1. Birinci Tabaka Kasları 29
2.1.8.2.2. İkinci Tabaka Kasları 31
2.1.8.2.3. Üçüncü Tabaka Kasları 32
2.1.8.2.4. Dördüncü Tabaka Kasları 33
2.1.9. Damarlar 34
2.1.9.1. Arterler 34
2.1.9.1.1. A. tibialis posterior ve arcus plantaris 34
2.1.9.1.2. A. dorsalis pedis 35
2.1.9.2. Venler 36
2.1.10. Ayağın İnnervasyonu 37
2.2.Antropometri 41
2.2.1. Kemikte ve Canlıda Antropometrik Ölçümlerin Önemi 41
2.2.2. Antropometrik Ölçümler 41
v
2.2.3. Alt Ekstremite Ölçümleri 42
2.2.3.1. Uzunluk Ölçümleri 42
2.2.3.2. Yükseklik Ölçümleri 43
2.2.3.3. Çap Ölçümleri 43
2.2.3.4. Çevre Ölçümleri 43
3. GEREÇ VE YÖNTEM 44
3.1. Ölçümler 45
3.1.1. Uzunluk Ölçümleri 45
3.1.2. Yükseklik Ölçümleri 48
3.1.3. Genişlik Ölçümleri 50
3.1.4. Çevre Ölçümleri 51
4. BULGULAR 53
5. TARTIŞMA 96
6. SONUÇLAR VE ÖNERİLER 107
7. KAYNAKLAR 109
EKLER 118
EK-1 118
EK-2 119
ÖZGEÇMİŞ 120

vi
ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil no Sayfa no

Şekil 1. Sağ talus. A. Üst yüz, B. Alt yüz 4
Şekil 2. Calcaneus, ön, arka, üst ve alt yüzleri ve ligametlerle birlikte arkadan görünüşü 6
Şekil 3. Os naviculare 7
Şekil 4. Ossa cuneiformia a. Dorsal yüz, b. Plantar yüz 7
Şekil 5. Os cuboideum 8
Şekil 6. Ossa metatarsi 10
Şekil 7. Ossa sesamoidea 11
Şekil 8. Art. tibiofibularis distalis 12
Şekil 9. Art. talocruralis. A. Lig deltoideum, B. Lig collaterale laterale 14
Şekil 10. Art. intertarsales 17
Şekil 11. Art. tarsometatarsales, art. metatarsophalangeales, art. interphalangeales
ve lig metatarsale transversum profundum 18
Şekil 12. Ayağın kemerleri. A. Longitudinal kemerler, B. Transvers Kemer, sol ayak 20
Şekil 13. Ayak kemerlerini destekleyen farklı yöntemler 22
Şekil 14. Ayak bileği etrafındaki fasiyal yapılar. A. Retinaculum musculorum
extensorum, B. Retinaculum musculorum fibularium
(dış yandan görünüş sağ ayak) 26
Şekil 15. Ayak bileği etrafındaki sinoviyal yapılar 27
Şekil 16. A. Ayak sırtı derisi, B. Ayak tabanı derisi 28
Şekil 17. Aponeurosis plantaris 29
Şekil 18. Ayak birinci tabaka kasları 30
Şekil 19. Ayak ikinci tabaka kasları 31
Şekil 20. Ayak üçüncü tabaka kasları 32
Şekil 21. Ayak dördüncü tabaka kasları 33
Şekil 22. Ayak tabanındaki arterler 35
Şekil 23. A. dorsalis pedis 36
Şekil 24. Ayağın yüzeyel venleri 37
vii
Şekil 25. N. plantaris lateralis ve n. plantaris medialis. A. Sağ ayak tabanı, B. Kutanöz
dağılımı 39
Şekil 26. A. N. fibularis superficialis ve n. fibularis profundus’un ayaktaki terminal
dalları, B. Kutanöz dağılım 40
Şekil 27. Ayak uzunluğu 45
Şekil 28. Ayak gövdesi uzunluğu 46
Şekil 29. Parmak uzunlukları 46
Şekil 30. Feiss çizgisi uzunluğu 47
Şekil 31. Feiss çizgisi navicula uzaklığı (mesafesi) 47
Şekil 32. Navikular yükseklik 48
Şekil 33. Medial arkus yüksekliği 49
Şekil 34. Tarsal yükseklik 49
Şekil 35. Ayak genişliği (ayağın en geniş yerinden) 50
Şekil 36. Bimalleolar uzaklık 50
Şekil 37. Ayak çevresi (en geniş yerden) 51
Şekil 38. Ayak bileği çevresi 51
Şekil 39. Bimallolar çevre 52
Şekil 40. Çalışmaya katılan bireylerde ayak problemi yaşamış olanların oransal dağılımı 54
Şekil 41. Çalışmaya katılan bireylerde ayak problemi yaşamış olanların oransal dağılımı 54
Şekil 42. Çalışmaya katılan bireylerin cinsiyete göre yaşadığı ayak problemleri, varis ve
omurga rahartsızlığı oranları 56
Şekil 43. Çalışmaya katılan bireylerin ayak deformiteleri oranları 56
Şekil 44. Bireylerin cinsiyete göre ayak deformiteleri oranları 58
Şekil 45. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun sağ navikular yükseklik
değerlerinin kıyaslanması 75
Şekil 46. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun sağ tarsal yüksek değerlerinin
kıyaslanması 76
Şekil 47. Ofis çalışanı ve kabin meuru popülasyonunun sol tarsal yükseklik değerlerinin
kıyaslanması 76
Şekil 48. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun en dar yerden sağ ayak çevresi
değerlerinin kıyaslanması 76
Şekil 49. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun en dar yerden sol ayak çevresi
değerlerinin kıyaslanması 77
Şekil 50. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun sağ Feiss çizgisi-navikula
uzunluğu değerlerinin kıyaslanması 77
Şekil 51. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun sol feiss çizgisi navikula uzunluğu
değerlerinin kıyaslanması 77
Şekil 52. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun sağ bimalleolar çevre değerlerinin
kıyaslanması 78
viii
Şekil 53. Ofis çalışanı ve kabin memuru popülasyonunun sol bimalleolar çevre değerlerinin
kıyaslanması 78
Şekil 54. Ofis çalışanı ve kabin memuru populasyonunun sağ ayak bileği değerlerinin
kıyaslanması 78
Şekil 55. Ofis çalışanı ve kabin memuru populasyonunun sol ayak bileği değerlerinin
kıyaslanması 79
Şekil 56. Ofis çalışanı ve kabin memuru olarak çalışanların kullandığı ayakkabı ile
rahat etme oranları 79
Şekil 57. Ofis çalışanı ve kabin memurlarında görülen ayak deformitelerinin oransal
dağılımı 80
Şekil 58. Ofis çalışanı ve kabin memuru erkeklerin navikuler yükseklik değerleri 84
Şekil 59. Ofis çalışanı ve kabin memuru erkeklerin sağ Feiss çizgisi-navicula
uzaklığının kıyaslanması 87
Şekil 60. Ofis çalışanı ve kabin memuru kadınların sağ Feiss çizgisi uzunlukları 90
Şekil 61 Ofis çalışanı ve kabin memuru kadınların sağ tarsal yüksekliklerinin kıyaslanması 91
Şekil 62. Ofis çalışanı ve kabin memuru kadınların sol bimalleolar çevre ölçümleri 93
Şekil 63. Ofis çalışanı ve kabin memuru kadınların sağ Feiss çizgisi-navicula
uzaklığınin kıyaslanması 94
Şekil 64. Ofis çalışanı ve kabin memuru kadınlarda sağ pes planus görülme oranı 95
Şekil 65. Ofis çalışanı (oturarak çalışan) ve kabin memuru (ayakta çalışan) kadınlarda
sol pes planus görülme oranı 95

ix
ÇİZELGELER DİZİNİ

Çizelge no Sayfa no
Çizelge 1. Çalışmaya katılan bireylerde cinsiyet dağılımı 44
Çizelge 2. Çalışmaya katılan bütün bireylere ait demografik verilerin ortalama±standart
sapma, minimum ve maksimum değerleri 53
Çizelge 3. Cinsiyete göre ayakla ilgili ve diğer problemlerin Ki-kare testi ile kıyaslanması 55
Çizelge 4. Cinsiyete göre ayak deformitesi görülme yüzdesinin Ki-kare testi ile
kıyaslanması 57
Çizelge 5. Çalışmaya katılan bütün bireylere ait antropometrik ölçümlerin
ortalama±standart sapma, minimum ve maksimum değerleri 58
Çizelge 6. Bütün bireylere ait sağ ve sol ayak ölçüm değerleri ve independent t testi ile
kıyaslanması 59
Çizelge 7. Çalışmaya katılan tüm bireylere ait demografik verilerin cinsiyete göre
kıyaslanması 60
Çizelge 8. Bireylere ait antropometrik ölçümlerin cinsiyete göre independent t testi ile
kıyaslanması 61
Çizelge 9. Ofis çalışanı erkek (n=17) ve kadınlara (n=18) ait yaş, boy, ağırlık
değerlerinin kıyaslanması 63
Çizelge 10. Ofis çalışanı erkek (n=17) ve kadınların (n=18) uzunluk ölçümlerinin
kıyaslanması 63
Çizelge 11. Ofis çalışanı erkek (n=17) ve kadınlara (n=18) ait yükseklik değerlerinin
kıyaslanması 65
Çizelge 12. Ofis çalışanı erkek (n=17) ve kadınlara (n=18) ait genişlik değerlerinin
Kıyaslanması 66
Çizelge 13. Ofis çalışanı erkek (n=17) ve kadınlara (n=18) ait çevre ölçüm değerlerinin
kıyaslanması
66
Çizelge 14. Ofis çalışanı erkek (n=17) ve kadınların (n=18) Feiss çizgisi-navicula
uzaklığı kıyaslanması 67
Çizelge 15. Ofis çalışanı erkek (n=17) ve kadınlara (n=18) ait pes planus, hallux valgus
ve çekiç parmak görülmesinin oransal dağılımı ve Ki-kare testi ile
kıyaslanması 67
x