hasan ali yücel eğitim fakültesi dergisi

302 Pages·2015·2.71 MB·Turkish

T.C.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
HASAN ALİ YÜCEL EĞİTİM FAKÜLTESİ YAYINI
HASAN ALİ YÜCEL
EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ
JOURNAL OF THE HASAN ALI YUCEL FACULTY OF EDUCATION
Nisan/April 2015 Cilt/Volume 12-1 Sayı/Issue 23
Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi dergisi = Journal of the Hasan Ali Yücel
Faculty of Education.-- İstanbul : İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel
Eğitim Fakültesi, 2004-
c.: şekil, grafik, tablo; 24 cm.
Yılda iki sayı
ISSN 1304-8139
Elektronik ortamda da yayınlanmaktadır:
http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuayefd/index
1. EĞİTİM – TÜRKİYE – SÜRELİ YAYINLAR. 2. YÜKSEK
ÖĞRETİM - TÜRKİYE. 3. EĞİTİM BİLİMİ.
Baskı:
İlbey Matbaa
www.ilbeymatbaa.com.tr
Sertifika No: 17845
Istanbul University,
Hasan Ali Yücel Faculty of Education
Besim Ömer Paşa Cd. No. 11 Beyazıt - Istanbul
Web: http://journals.istanbul.edu.tr/iuayefd/index
E-Mail: [email protected]
Tel.: [phone] / 13187
Fax: [phone]
© 2014
Tüm hakları saklıdır
Derginin adı anılmadan hiçbir alıntı yapılamaz.
Yazılardan yazarları sorumludur.
İstanbul Üniversitesi
Basım ve Yayınevi Müdürlüğü
İSTANBUL – 2014
Tel: [phone] (26500)
İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı
tarafından bastırılmıştır.
TC
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
HASAN ALİ YÜCEL EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ
JOURNAL OF THE HASAN ALİ YÜCEL FACULTY OF EDUCATION
ISSN 1304-8139
OWNER
SAHİBİ On Behalf of İstanbul
İstanbul Üniversitesi University
Hasan Ali Yücel Prof. Dr. İrfan BAŞKURT Hasan Ali Yücel Faculty
Eğitim Fakültesi Adına of Education
Dekan Dean
YÖNETİM KURULU EDITORIAL BOARD
ÜYELER / MEMBERS:
Prof. Dr. İrfan BAŞKURT Doç. Dr. Sevinç HATİPOĞLU
Prof. Dr. Hülya ÇALIŞKAN Doç. Dr. Armağan KÖSEOĞLU
Prof. Dr. Yıldız KOCASAVAŞ Yrd. Doç. Dr. Lütfü İLGAR
Prof. Dr. İrfan ERDOĞAN
EDİTÖR / EDITOR:
Prof. Dr. Hülya ÇALIŞKAN
EDİTÖR YARDIMCISI / ASSISTANT EDITOR:
Yrd. Doç. Dr. Sezer KÖSE BİBER
REDAKSİYON / REDACTION:
Prof. Dr. Hülya ÇALIŞKAN; Yrd. Doç. Dr. Sezer KÖSE BİBER
İNGİLİZCE EDİTÖRÜ / ENGLISH EDITOR:
Yrd. Doç. Dr. Oğuz CİNCİOĞLU
Hakemli Dergi.
Dergi yayın kurallarına http://journals.istanbul.edu.tr/iuayefd/about/editorialPolicies#custom-0
sitesinden ulaşılabilmektedir.
Bu Dergi EBSCO ve ProQuest uluslararası veritabanlarında taranmaktadır.
23. SAYI BİLİM (HAKEM) KURULU/ADVISORY BOARD
Prof. Dr. Alper CİHAN İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Aslan GÜLCÜ Atatürk Üniversitesi
Prof. Dr. Aydın OKÇU Balıkesir Üniversitesi
Prof. Dr. Ayşegül ATAMAN Lefke Avrupa Üniversitesi
Prof. Dr. Bayram COŞTU Yıldız Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Cemil ÖZTÜRK Marmara Üniversitesi
Prof. Dr. Deniz EKİNCİ İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Dursun YAĞIZ Necmettin Erbakan Üniversitesi
Prof. Dr. Esra MACAROĞLU AKGÜL Yeditepe Üniversitesi
Prof. Dr. Faik KANATLI Mersin Üniversitesi
Prof. Dr. İrfan ERDOĞAN İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Kamil Can BULUT Adnan Menderes Üniversitesi
Prof. Dr. Kutlay YAĞMUR Tilburg University
Prof. Dr. Mehmet KÜÇÜK Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
Prof. Dr. Muammer ÇALIK Karadeniz Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Muhittin DİNÇ Necmettin Erbakan Üniversitesi
Prof. Dr. Nazan ÖZENÇ UÇAK Hacettepe Üniversitesi
Prof. Dr. Nurettin ŞAHİN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
Prof. Dr. Selahattin DİLİDÜZGÜN İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Selçuk HÜNERLİ İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Selim YILMAZ Marmara Üniversitesi
Prof. Dr. Serhat ZAMAN Atatürk Üniversitesi
Prof. Dr. Serkan DOĞANAY Giresun Üniversitesi
Prof. Dr. Yusuf TEPELİ Akdeniz Üniversitesi
Doç. Dr. Adnan KÜÇÜKOĞLU Atatürk Üniversitesi
Doç. Dr. Ali ERSOY Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Çiğdem KILIÇ Mersin Üniversitesi
Doç. Dr. Derya ARSLAN Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Doç. Dr. Erhan AKYAZI Marmara Üniversitesi
Doç. Dr. Fatma SUSAR KIRMIZI Pamukkale Üniversitesi
Doç. Dr. Gülden UYANIK BALAT Marmara Üniversitesi
Doç. Dr. Halil TURGUT Sinop Üniversitesi
Doç. Dr. Hasan Said TORTOP Bülent Ecevit Üniversitesi
Doç. Dr. Hülya ŞAHİN BALTACI Pamukkale Üniversitesi
Doç. Dr. Macid Ayhan MELEKOĞLU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Doç. Dr. Muhlise COŞKUN ÖGEYİK Trakya Üniversitesi
Doç. Dr. Naim UZUN Aksaray Üniversitesi
Doç. Dr. Pınar GİRMEN Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Sevinç HATİPOĞLU İstanbul Üniversitesi
Doç. Dr. Şükrü SİM İstanbul Üniversitesi
Doç. Dr. Zeynep KARATAŞ Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Adile Gülşah SARANLI TED Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ahmet AĞIR İstanbul Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Derya ÇIĞIR DİKYOL İstanbul Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Fatma KAZANOĞLU Uludağ Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Hasret NUHOĞLU Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Huriye DENİŞ ÇELİKER Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Nazife AYDINOĞLU İzmir Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Özge SÖNMEZ Dokuz Eylül Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Seda ÖZSOY Gümüşhane Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Yasemin ORAL İstanbul Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Yusuf Sait TÜRKAN İstanbul Üniversitesi

İÇİNDEKİLER*
İbn Tufeyl’in Doğaya Dönük Eğitim ve Felsefe Anlayışını Aktardığı Hay Bin Yakzan Adlı
Felsefi Romanı Üzerine Bir İnceleme
Murat ÖZTÜRK ...............................................................................................................1
Çevre Eğitimi Modüler Öğretim Programının Akademik Başarı Üzerindeki Etkisi
Hüseyin ARTUN, Tuncay ÖZSEVGEÇ .........................................................................9
Organizational Culture in Accepting and Adapting to Innovations: Perceptions of
English Language Lecturers at Preparatory Units at Universities
Asuman CİNCİOĞLU ...................................................................................................23
3B Senkron Ortamlara Öğreticinin Görüntülü veya Avatarla Katılımının Öğrencilerin
Memnuniyet Düzeyine Etkisi
Murat ÇOBAN, Arif Cem TOPUZ, Embiya ÇELİK, Selçuk KARAMAN ...................35
Fen Bilimleri Öğretmenlerine Göre Başarılı Öğrenci
Murat GENÇ, Sedat KARAÇAM, Fatih AYDIN ..........................................................53
Ekopedagoji Temelli Sınıfdışı Çevre Eğitiminin Çevre Farkındalığı Üzerinde Etkisi
Emel OKUR-BERBEROĞLU .......................................................................................67
Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Üstbiliş Farkındalıklarının Farklı Değişkenler
Açısından İncelenmesi
Şeyda GÜL, Esra ÖZAY KÖSE, Sibel SADİ YILMAZ .................................................83
Fen Teknoloji Toplum Dersi Kapsamında Yapılan Uygulamaların Fen Bilimleri
Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası Algılarına Etkisi
Hakan Şevki AYVACI, Dilek ÖZBEK ...........................................................................93
Child and Drawing
S. Armağan KÖSEOĞLU ............................................................................................109
An Approach Towards Stylistics with Didactic Vocation for Teaching French as Foreign
Language
Tilda SAYDI .................................................................................................................115
Proposition De Tâche Pour L’enseignement Des Séquences Narratives
Can DENİZCİ ..............................................................................................................129
Sınıf Öğretmeni Adaylarının Araştırma Görevlisi Algısı: Metaforik Bir Araştırma
Fatih YILMAZ, Ferat YILMAZ, Selin GÖÇEN .........................................................143
Özel (Üstün) Yetenekli Öğrencilere Sunulan Destek Eğitim Hizmetlerinin
Değerlendirilmesi
Selçuk BEDUR, Necati BİLGİÇ, Erdal TAŞLIDERE ...............................................159
Üstün Zekâlı ve Üstün Yetenekli Çocuklarda Algılanan Sosyal Destek Düzeyinin Benlik
Saygısına Etkisinin İncelenmesi
Nurcan ALBAYRAK DENGİZ, Defne YILMAZ ........................................................177
Farklılaştırılmış Fen ve Teknoloji Öğretiminin Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin
Tutumlarına Etkisi
Sezen CAMCI ERDOĞAN, Nihat Gürel KAHVECİ .................................................191
60-72 Aylık Çocukların Sosyal Yetkinlik ve Duygu Düzenleme Becerileri ile Oyun
Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Sinan KOÇYİĞİT, Türker SEZER, Elif YILMAZ......................................................209
Macro-Structure Analysıs of Readıng Comprehension Paragraphs of KPDS and YDS
Exams Within Years 2003-2013
Gülay KIRAY ................................................................................................................219
Türkiye Nüfusunun Yaşlanma Endeksi ve Potansiyel Destek Oranlarının Dağılımı
Çiğdem ÜNAL ..............................................................................................................235
Anlatım Bozukluğu Taşıyan Tümcelerin Kabul Edilebilirliği ve Kavranılabilirliği:
Öğrenci Okurlar Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Çalışma
Gökhan ÇETİNKAYA, Hakan ÜLPER .......................................................................251
Elektronik Ders Materyallerinin Kullanımı: İstanbul Üniversitesi Uzaktan Eğitim
Endüstri Mühendisliği Programı Örneği
Buket KARATOP ..........................................................................................................265
Call and Support Centre for Education: Open and Dıstance Education Faculty
Ekrem DEMİR .............................................................................................................275
* Yazılar, kabul sırası ile yayınlanmıştır.

Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi
Cilt: 12-1, Sayı: 23, 2015-1, s.1-8
İBN TUFEYL’İN DOĞAYA DÖNÜK EĞİTİM VE FELSEFE
ANLAYIŞINI AKTARDIĞI HAY BİN YAKZAN ADLI FELSEFİ
ROMANI ÜZERİNE BİR İNCELEME
Murat ÖZTÜRK*
ÖZ
Bu çalışmada İslam dünyasının doğaya dönük eğitim anlayışını anlatan Endülüslü
ünlü filozof İbn-i Tufeyl’in (1106-1186) yazmış olduğu, felsefe tarihinin en önemli
felsefi romanlarından biri olan “Hay Bin Yakzan” adlı roman incelenmektedir. Ro-
manda doğanın içinde yalnız başına büyüyen bir kişinin kendi kendini nasıl eğittiği,
hangi düşünsel süreçlerden geçtiği anlatılmaktadır. Söz konusu düşünsel süreçler
insanlığın geçirmiş olduğu düşünsel süreçlerin bir modellemesi gibidir. Bu kurgu
içinde roman en önemli felsefi sorgulama alanlarının cevabını barındıracak şekilde
yapılmaktadır. Bu çalışmada roman özellikle natüralist felsefe ve natüralist eğitim
anlayışı açısından değerlendirilmiştir. Natüralist eğitim anlayışı günümüzde yaygın
olarak kullanılan yapılandırmacı eğitim anlayışının da temellerini oluşturmaktadır.
Bu açıdan romanın günümüz eğitim felsefesi açısından önemi bulunmaktadır. Do-
küman incelemesi yönteminin kullanıldığı çalışmada 11. yy’da kaleme alınmış olan
romanın felsefe, özellikle de eğitim felsefesi açısından öneminin ortaya çıkartılması
ve tanıtılması amaçlanmaktadır.
Anahtar sözcükler: Hay Bin Yakzan, Natüralizm, Natüralist Eğitim
AN ANALYSIS ON HAY BIN YAKZAN, A PHILOSOPHICAL NOVEL,
IN WHICH İBN TUFEYL NARRATES HIS UNDERSTANDING OF
EDUCATION AND PHILOSOPHY ON NATURE
ABSTRACT
In this research, ‘Hay Bin Yakzan’, one of the most important philosophical novels of
the history of Philosophy, which was written by the famous philosopher of Andalusi,
Ibn Tufeyl (1106-1186), who cites about the nature-oriented education understanding
of the Islamic world, was studied. The novel tells about how someone who grew up all
alone in the forest taught himself and through which ideal processes he went through.
The ideal processes in question are just like the modelling humanity has experienced.
In this fantasy, the novel was created in a way so as to include the answers of the most
important philosophical questioning areas. In this research, the novel was especially
studied with regard to the understanding of naturalistic philosophy and naturalistic
education. Naturalistic education understanding also underlies the constructivist
education, which is commonly used today. In this respect, the novel has importance
on today’s education philosophy. In the research, in which document review method
was used, the purpose is to reveal and introduce the importance of the novel, writ-
ten in the 11th century, in terms of philosophy and especially education philosophy.
Key Words: Hay Bin Yakzan, Naturalism, Naturalistic Education
* Araş. Gör. Dr., İstanbul Üniversitesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü İstanbul-
Türkiye, [email protected]
2 İbn Tufeyl’in Doğaya Dönük Eğitim ve Felsefe Anlayışını Aktardığı
Hay Bin Yakzan Adlı Felsefi Romanı Üzerine Bir İnceleme
1. GİRİŞ
İnsanoğlunun düşünme süreci, içinde yaşadığı doğa üzerine düşünmeyle başlamıştır.
Öncelikle etrafındakilerin ne olduğunu merak eden insanoğlu bir üst aşamada bunların
nasıl oluştuğu üzerine düşünmüştür. Antik Yunan’ın Sokrates öncesi ilk filozofları olan
Thales, Anaksimenes ve Anaksimandros bu sorunun cevabını ararken doğanın bir ana
maddesi olması gerektiği sonucuna varmışlardır. Doğacı filozoflar olarak bilinen(Zeller,
2001: 51) bu filozoflar, doğanın ana maddesi olarak hava, su, toprak gibi unsurları öne
çıkartmışlardır. Doğa üzerine düşünme ile başlayan felsefe, bir üst aşamada niçinleri
sorgulamaya başlamıştır. Bu aşamada düşünce doğadan yükselerek doğa ötesine çıkar ki
bunun felsefedeki adı metafizik yani fizikötesidir. Fizik kavramı antik Yunancada physis
kavramından türetilmiştir ve ‘doğa’ anlamına gelmektedir, öyleyse metafizik kavramı
doğanın ötesi olarak Türkçeleştirilebilir.
İnsanoğlu öncelikle duyu verileri sayesinde içinde yaşadığı doğa hakkında izlenimler edin-
miştir. Daha sonra bu izlenimlerden genellemeler yaparak yani izlenimleri maddelerinden
soyutlanarak kavramsallaştırılmıştır. Kavramlar düşüncenin araçlarıdır. Kavramlar sayesin-
de insan doğada sadece duyu verileri yardımıyla farkına varılamayacak olan bağıntıların
farkına varır. Kavramsallaştırma ve soyutlama becerisi arttıkça daha genel ve daha temel
bağıntılar fark edilebilmektedir. Metafiziğin alanı çokça yanlış anlaşıldığı gibi doğaüstü
olaylar değil doğanın temelinde bulunan ve ancak soyutlayıcı düşünme kabiliyetiyle farkına
varılabilen bağıntılar ağıdır.
Çalışmamda insanoğlunun tarihsel süreç içinde gelişen düşünme sürecinin bir örneklemi
olarak tasarlanan İbn-i Tufeyl’in (1106-1186) yazmış olduğu felsefe tarihinin en önemli
felsefi romanlarından olan Hay Bin Yakzan adlı felsefi romanı incelemeyeceğim. Roman
doğada insanlığın bütün keşiflerinden habersiz tek başına yaşamını sürdürebilen Hay
adlı karakterin doğada yaşadığı düşünsel gelişimi başka bir deyişle doğanın içinde kendi
kendine nasıl eğitildiğini araştırmaktadır. İnsanlık tarihi boyunca kurgulanmış pek çok
felsefe öğretisi ve yine en ideal toplum modelini, en ideal eğitim kurgulamasıyla anlatan
pek çok ütopya en iyi eğitimin doğaya dönük eğitim olduğu konusunda söz birliği etmiş
gibilerdir. İslam dünyasının doğaya dönük eğitim anlayışını anlatan Endülüslü ünlü filozof
İbn-i Tufeyl’in romanında da doğanın içinde yalnız kalmış bir kişinin kendi kendini nasıl
eğiteceğinden bahsedilmektedir. Hay Bin Yakzan ‘insanoğlu insan’ demektir. İbn-i Tufeyl
roman kahramanına bu ismi vermiştir çünkü onu bütün sıfatlardan arındırmak istemiştir.
Saf bir insan özü olarak tasarlanan Hay doğanın içinde kendi deneyimleriyle kendisini
inşa edecektir.
İbn-i Tufeyl’in Hay Bin Yakzan adlı eseri felsefi romanın olduğu kadar Robinsonad /adasal
roman türünün de ilk örneği olarak kabul edilmiştir (Tufeyl: 2014, 62); fakat eserin ada-
sal roman denince ilk akla gelen 1719’da ilk basımı yapılan Daniel Defoe’nun Robinson
Crusoe romanından oldukça keskin farkları bulunmaktadır. Garaud’ye göre bu ıssız ada
romanının Robinson hikâyesi ile hiç bir ilgisi yoktur. Robinson, adasına kendisiyle birlikte
ferdiyetçiliğini, silahını, tarıma elverişli hale getirdiği tabiat ve hâkimiyet altına aldığı Cu-
ma üzerindeki iktidar arzusunu da getirmiştir (Garaudy: 1984; 130-131). Robinson kendi
menfaati uğruna etrafına zarar vermekten bir başkasını sömürmekten geri durmamaktadır;
oysa Hay başlangıçta Robinson gibi bireysel çıkarları doğrultusunda davranmakta beraber
düşünce açısından olgunlaştıkça başka bir canlıya zarar vermemesi gerektiğini düşünmek-
tedir. Bunun için aç kalmayı tercih etmekte ama aç kaldığında kendisine zarar verdiğini ve