Hadis Sayısı

292 Pages·2017·13.75 MB·Turkish

İstanbul İlim ve Kültür Vakfı Yayınları
ISSN: 2146-8117 e-ISSN: 2148-6220
KATRE
HADİS ÖZEL SAYISI
Dördüncü Sayı
No: 4 / 2017
EDİTÖR / EDITOR IN CHIEF
Ali BAKKAL - Akdeniz Üniversitesi
YÖNETİCİ EDİTÖR / MANAGING EDITOR
Hakan GÜLERCE - İstanbul Üniversitesi
İNGİLİZCE EDİTÖRÜ / ENGLISH PROOFREADER
Hossein TURNER - İbn Haldun Üniversitesi
TÜRKÇE EDİTÖRÜ / TURKISH PROOFREADER
Osman Erdal ŞAHİN - Uludağ Üniversitesi
SAYI HAKEMLERİ / EDITORIAL BOARD
Celil ABUZER – Harran Üniversitesi
Hikmet AKDEMİR – Harran Üniversitesi
Adem ARSLAN – Bitlis Eren Üniversitesi
Burhan ATSIZ – Muş Alparslan Üniversitesi
Mahsum AYTEPE – Muş Alparslan Üniversitesi
Mustafa BAKTIR – Erciyes Üniversitesi
Osman Nuri DEMİREL – Akdeniz Üniversitesi
Mehmet DİLEK – Akdeniz Üniversitesi
Naim DÖNER – Muş Alparslan Üniversitesi
Şadi EREN – Iğdır Üniversitesi
Veysel GÜLLÜCE – Erzurum Atatürk Üniversitesi
Fahri HOŞAB – Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
Şaban KARASAKAL – Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Ahmet KAYACIK – Erciyes Üniversitesi
İshak ÖZGEL – Süleyman Demirel Üniversitesi
Murat SARICIK – Süleyman Demirel Üniversitesi
Murat SERDAR – Erciyes Üniversitesi
Zeki TAN – Iğdır Üniversitesi
Ömer Faruk TEBER – Akdeniz Üniversitesi
Atilla YARGICI – Harran Üniversitesi
Musa Kazım YILMAZ – Harran Üniversitesi
Not: Yukarıdaki isim listesi soyisme göre sıralanmıştır.
GRAFİK TASARIM / GRAPHIC DESIGN
V. Tarık Şimşek - İstanbul İlim ve Kültür Vakfı
WEB : www.iikv.org/katre
E-POSTA : [email protected] (İLETİŞİM VE MAKALE GÖNDERİMLERİ İÇİN)
ADRES : KALENDERHANE MAH. DEDEEFENDİ CAD. CÜCE ÇEŞMESİ SK.
NO:6 34134 VEFA/FATİH İSTANBUL, TÜRKİYE
TEL : [phone]
FAKS : [phone]
Yayın Amacı
Temel hedefi; insanı ve varoluşu ilgilendiren her hususta, Risale-i Nur perspektifinden
açıklama ve anlamlandırma faaliyetlerinde bulunmak ve eşyayla, hayatla ilgili, insanlığın
hakikat arayışına dair muhtelif paradigmalar çerçevesinde yürütülen tartışmalara, Risale-i
Nur ekseninde alternatif bir platform oluşturmaktır.
Aims & Scope
The primary aim is to explain and tackle the varying questions concerning humanity
and existence via engagement with the Risale-i Nur and elaborating its perspective and
worldview. Through building an alternative platform via discussions of the Risale-i Nur;
the questions concerning humanity's life and existence as well as its search for truth will
be conducted within this paradigm.
Danışma Kurulu / Advisory Board
Alparslan AÇIKGENÇ (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi), Farid ALATAS (National University
of Singapore), Servet ARMAĞAN (İstanbul Üniversitesi), Hatice ARPAGUŞ (Marmara Üniversitesi),
Alaaddin BAŞAR (Atatürk Üniversitesi), Niyazi BEKİ (Üsküdar Üniversitesi), Yunus ÇENGEL
(Adnan Menderes Üniversitesi), Şener DİLEK (İnönü Üniversitesi), Bünyamin DURAN (Celal Bayar
Üniversitesi), David GOA (University of Alberta), Cüneyt GÖKÇE (Harran Üniversitesi), İsmail Latif
HACINEBİOĞLU (İstanbul Üniversitesi), Vehbi KARAKAŞ (Sakarya Üniversitesi), Ahmet KAYACIK
(Erciyes Üniversitesi), Bilal KUŞPINAR (Necmettin Erbakan Üniversitesi), Ian MARKHAM (Virginia
Theological Seminary), Aref Ali NAYED (Dubai Kalam Institue), Ensar NİŞANCI (Namık Kemal
Üniversitesi), Said ÖZERVARLI (Yıldız Teknik Üniversitesi), İshak ÖZGEL (Süleyman Demirel
Üniversitesi), Murat SARICIK (Süleyman Demirel Üniversitesi), Vaffi Foday SHERIFF (Usmanu
Donfodiyo Üniversitesi), Muhammed SİROZİ (Palembang University), İdris ŞENGÜL (Sütçü İmam
Üniversitesi), Nur Sakeenah THOMAS (El Buhari Üniversitesi), Colin TURNER (Durham University),
Ubeydurrahman UBEYD (Jawaharlal Nehru Üniversitesi), Bülent UÇAR (Osnabruck University),
Atilla YARGICI (Harran Üniversitesi), İsra YAZICIOĞLU (Saint Joseph’s University), Ahmet YILDIZ
(TBMM), İlhan YILDIZ (Karatekin Üniversitesi), Musa Kazım YILMAZ (Harran Üniversitesi), Imtiyaz
YOUSUF (Assumption University),
Not: Yukarıdaki isim listesi soyisme göre sıralanmıştır.
Katre:
Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi; yılda iki kez yayınlanan disiplinler arası bir
dergidir. Yayın dili Türkçe ve İngilizcedir. Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir.
Dergi arşivlerine www.iikv.org/katre sitesinden erişilebilir ve yayınlanan yazılar kaynak
belirtilerek kullanılabilir.
İstanbul İlim ve Kültür Vakfı Adına İmtiyaz Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü:
Faris KAYA
Baskı
İmak Ofset
Merkez Mh. Atatürk Cd.
Göl Sk. No:1 Yenibosna - İstanbul
Tel: [phone] Sertifika No: 12531

İÇİNDEKİLER / CONTENTS
EDİTÖRDEN / EDITORIAL
Bediüzzaman Said Nursî’ye Göre Sünnet
Ali BAKKAL ............................................................................................................................1
Sunnah according to Bediuzzaman Said Nursi
Ali BAKKAL ..........................................................................................................................13
HAKEMLİ MAKALELER / REFEREED ARTICLES
Bediüzzaman Said Nursî’nin Hadisleri Yorumlama Metodu
Bediuzzaman Said Nursi’s Method of Hadith Interpretation
Ali BAKKAL ..........................................................................................................................27
Said Nursî’ye Göre Müteşâbih Hadis
Muteshabih Hadiths according to Said Nursi
Mehmet SALMAZZEM ........................................................................................................59
Nebevî Beyân ve Kur’an Dışı Vahiy
Prophetic Declaration and Revelation outside the Qur’an
Fahri HOŞAB ........................................................................................................................79
Zayıf Hadisle Amel ve Said Nursi’nin Yaklaşımı
Acting upon Weak Hadith and Said Nursi’s Approach
Bayram DEMİR ....................................................................................................................95
Risale-i Nur’da Hadisleri Müsbet Yorumlama
Positive Interpretation of Hadith in the Risale-i Nur Collection
Ali MUSTAFA ....................................................................................................................115
Medeniyet İnşasında Nebevî Sünnetin Rolü: Said Nursî’nin Yaklaşımı
The Role of Prophetic Practices in Building a Civilisation: Said Nursi’s Approach
Necmettin ŞEKER ...............................................................................................................133
Adab-ı Muaşeret - Sünnet İlişkisi
Relationship between manners and Sunnah
Mevlüt UZUT .....................................................................................................................147
Risale-i Nur Çerçevesinde Sünnet Karşıtı Bir Kavram Olarak Bid’at
Bid’ah as a Concept against Sunnah in the Frame of the Risale-i Nur
Recep ASLAN ......................................................................................................................159
Dünyanın Değeri ve Secdenin Önemiyle İlgili
İki Hadise Bediüzzaman’ın Getirdiği Orijinal Yorumlar
Bediuzzaman’s Original Interpretation of Two Hadith on the Worth of the
World and the Importance of Prostration
Mehmet DİLEK ...................................................................................................................179
“Hz. Mûsa ve Ölüm Meleği” İle İlgili Rivâyet Çerçevesinde İslam Âlimlerinin
Sahîh Hadîslere Yaklaşım Tarzına Dâir Bir İnceleme
A Review of Muslim Scholars' Approach to Sahih (Authentic) Hadiths in the Context of the
Narration on Prophet Moses and the Angel of Death
Yunus Emre GÖRDÜK .......................................................................................................193
Risale-i Nur Bağlamında Kur’an-ı Kerim’de Yer Alan Tekrarlara Bakış
Analysis of the Repetitions in the Qur’an from Risale-i Nur Perspective
Cengiz KANIK ....................................................................................................................213
Günah Psikolojisine Dini ve Psikolojik Bir Yaklaşım
A Religious and Psychological Approach to Sin Psychology
Davut CEYLAN ..................................................................................................................231
DİĞER ÇALIŞMALAR / MISCELLANEOUS STUDIES
Gastumanna’dan Kastamonya’ya Bir Şehir
O. Erdal ŞAHİN ..................................................................................................................247
Niyazi Beki ile “Kur’an’ın Tefsire Olan İhtiyacı /
Sünnetin Tefsirdeki Yeri” Üzerine Bir Söyleşi
Hakan GÜLERCE ..............................................................................................................257
Bir Talebe: Sıddık Süleyman Kervancı
Cumali GÜNEŞ ..................................................................................................................267
Call for Papers
1st International Conference on Nursi Studies in Bangladesh
“Living in Peace and Harmony: The Risale-i Nur Perspective”
.............................................................................................................................................271

Hadis Özel Sayısı • Yıl: 2017 Sayı: 4
EDİTÖRDEN
BEDİÜZZAMAN SAİD NURSÎ’YE GÖRE SÜNNET
Prof. Dr. Ali BAKKAL
Akdeniz Üniversitesi
Giriş: Sünnet’in Anlamı
Sözlükte sünnet, “izlenen yol, yöntem, örnek alınan uygulama, örf ve gelenek”
anlamına gelmektedir. Terim anlamı bakımından fıkıh, fıkıh usûlü, hadis ve kelâm
ilimlerinde bazı farklılıklar görülmekle birlikte bunların hepsi Hz. Peygamber’le iliş-
kili olma veya onun yolunu izleme noktasında birleşmektedir. Kur’an-ı Kerim’de sün-
net, “geçmiş ümmetlerin başına gelen ders alınacak olaylar”, “bu olaylarda onların
takip ettiği doğru yollar” ve “Allah’ın muamelesinde içkin olan kurallılık ve kanuni-
lik” mânalarında; hadislerde ise, bazen Hz. Peygamber’e, halifelere ve başka insanlara
atfedilerek sözlük anlamı çerçevesinde, bazen de “Resûl-i Ekrem’in peygamber sıfa-
tıyla uygulayıp öğrettiği davranışlar” anlamında kullanılmıştır.1 “Kim güzel bir âdet
başlatırsa, kendisine, hem o güzel davranışın karşılığı hem de kıyamete kadar onu örnek
alan kimselerin sevabı verilir; yine kim kötü bir âdet başlatırsa, kendisine, hem o dav-
ranışın hem de kıyamete kadar onu örnek alan kimselerin günahı yüklenir.”2 “Benim ve
benden sonraki râşid halifelerin sünnetine uyun.”3 meâlindeki hadisler birinci grupta-
kilere; “Size iki şey bıraktım, onlara tutunduğunuz sürece sapmazsınız: Allah’ın kitabı
ve peygamberinin sünneti.”4, “Sünnetimden yüz çeviren benden değildir.”5 meâlindeki
hadisler ikinci gruptakilere örnek teşkil eder.
Genel olarak sünnet denildiği zaman Hz. Peygamber’in söz, fiil ve onayları akla
gelir. Bu anlamda sünnet aynı zamanda şer’î delillerin ikincisidir. “Hadis” kavramı
da aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak hadis denildiği zaman daha çok Hz. Pey-
gamber’in sözleri, sünnet denildiği zaman ise fiilleri akla gelir. Kelam âlimleri sünne-
1 Murteza Bedir, “Sünnet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXXVIII, 150.
2 İbn Mâce, “Mukaddime”, 14.
3 Ebû Dâvûd, “Sünnet”, 5.
4 el-Muvatta’, “Kader”, 3.
5 Buhârî, “Nikâh”, 1; Müslim, “Nikâh”, 5.
1
Bediüzzaman Said Nursî’ye Göre Sünnet / Ali BAKKAL
ti “Hz. Peygamber ve ashabının itikad ve amelde takip ettiği yol” diye tanımlamış,
bid’atı da bunun karşıtı olarak görmüşlerdir. Diğer bir ifadeyle sünnet ümmetin ha-
kim din anlayışını, bid’at ve dalâlet ise bu yoldan sapmayı ifade eder.6
1. Sünnet-Vahiy İlişkisi
Sünnetin vahiy kaynaklı olup olmaması konusunda üç ayrı görüş vardır:
a. Sünnet’in tamamı vahiy kaynaklıdır.
Bu görüşün Hassân b. Atıyye’ye (ö.130/748) kadar gittiği bilinmektedir. Başta
İmam Şâfiî olmak üzere İslâm alimlerinin büyük bir kısmına göre hadislerin lafızları
Hz. Peygamber’e, mâna ve mefhumu Allah’a aittir. Bu sebeple hadislere vahy-i gayr-i
metlüv (okunmayan vahiy) denilmiştir. Hadislerin mâna ve mefhumlarının vahiy
kaynaklı olduğunu savunanlar, bunların ya Cebrail vasıtasıyla bildirildiğini veya uy-
kuda yahut uyanıkken ilham edildiğini söylerler.7
b. Kur’an dışında vahiy yoktur.
Günümüzde bazı akademisyenler Hz. Peygamber’in Kur’an dışında herhangi bir
vahye mazhar olmadığını ileri sürmüşlerdir.8 Bu görüş tarihte şaz sayılabilecek bir
görüştür.
c. Sünnetin bir kısmı vahiy kaynaklıdır, diğer kısmı vahiy kaynaklı değildir.
Hadislerin bir kısmı vahiy kaynaklı olmakla birlikte diğer kısmı Hz. Peygamber’in
bir beşer olarak ortaya koyduğu söz ve fiillerden ibarettir. Bazı konularda ortaya koy-
duğu rey ve ictihatlarının Cenab-ı Allah tarafından tashih edilmesi9, bunun en açık
delilidir. Hanefîler genel olarak bu görüştedir. Resûl-i Ekrem’in söz, fiil ve takrirle-
rinin ilahi otoritenin altında tutulup gerektiğinde tashih edilmesi, hadislerin genel
olarak vahyin maksadına uygunluğunu ve hükümlerinin bağlayıcılığını kabul etmeyi
gerekli kılmaktadır.10 Ancak burada hadislerin rivayet silsilesi olarak Hz. Peygamber’e
kadar uzanması ve onun ağzından çıktığı şekliyle rivayet edilmesi de büyük önem
kazanmaktadır.
6 İlyas Çelebi, “Sünnet- Kelâm”, DİA, XXXVIII; s. 153.
7 M. Yaşar Kandemir, “Hadis”, DİA, XV, s.29.
8 M. Said Hatiboğlu, Hz. Peygamber ve Kur’an Dışı Vahiy adlı eserini bu konuya tahsis etmiştir.
9 Meselâ bkz. el-Enfâl 8/67; et-Tevbe 9/43; et-Tahrîm 107/1-3; Kehf, 69/28; Abese 80/1-10
10 Kandemir, “Hadis”, DİA, XV, s.30.
2