Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi 7.2

453 Pages·1610·13.25 MB·Turkish

by  Evliya Çelebi

EVLİYÂ ÇELEBİ
Günümüz Türkçesiyle
Evliya Çelebi Seyahatnâmesi:
Viyana, Eflak-Boğdan, Bükreş, Ukrayna,
Kırım, Bahçesaray, Çerkezistan,
Dağıstan, Kalmukistan, Saray, Moskova
7. Kitap
2. Cilt
Hazırlayan:
Seyit Ali Kahraman
omo
K
Yapı Kredi Yayınları
GÜNÜMÜZ TÜRKÇESÎYLE
EVLİYÂ ÇELEBİ SEYAHATNÂMESİ:
Viyana, Eflak-Boğdatı, Bükreş, Ukrayna, Kırım, Bahçesaray, Çerkezistan,
Dağıstan, Kalmukistan, Saray, Moskova
7. Kitap
2. Cilt
Evliya Çelebi'nin
YKY'deki kitapları:
Çeviri yazı:
Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (1. Kitap),
haz.: R. Dankoff - S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2006)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (2. Kitap),
haz.: Z. Kurşun - S. A. Kahraman - Y. Dağlı (1999)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (3. Kitap),
haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (1999)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (4. Kitap),
haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman (2001)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (5. Kitap),
haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman - 1. Sezgin (2001)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (6. Kitap),
haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2002)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (7. Kitap),
haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman - R. Dankoff (2003)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (8. Kitap),
haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı -R. Dankoff (2003)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: (9. Kitap),
haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman - R. Dankoff (2005)
Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: (10. Kitap),
haz.: S. A. Kahraman-Y. Dağlı - R. Dankoff (2007)
Günümüz Türkçesiyle
Güniimiiz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: İstanbvl (1. Kitap: 2 Cilt)
haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2003)
Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi:
Bursa-Bolu-Trabzon-Erzurum- Azcrbaycan-Kafkasya-Kınm-Girit (2. Kitap: 2 Cilt)
haz.: Y. Dağlı - S- A. Kahraman (2005)
Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi:
Konya-Kayseri-Antakya-Şam-Urfa-Maraş-Sivas-Gazze-Sofya-Edirne (3. Kitap: 2 Cilt)
haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2006)
Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi:
Bağdad-Basra-Bitlis-Diyarbakır~l$fahan-Malatya-Marâin-Musul-Tcbriz-Van (4. Kitap: 2 Cilt)
haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2010)
Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: Akkirman-Amasya-Belgrad-Gelibolu-
Mnnastır-Özü-Saraybosna-Slovcnya-Tokat-Üskiıp (5. Kitap: 2 Cilt)
haz.: Seyit Ali Kahraman (2010)
Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Podgorice, İştib, Vidin, Peçoy,
Budin, Üstürgon [Estergon], Ciğcrdelcn, Macaristan, Öziçe, Taşlıca, Dobra-Venedik,
Mostar, Kanije (6. Kitap: 2 Cilt)
haz.: Seyit Ali Kahraman (2010)
Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Viyana, Eflak-Boğdan, Bükreş, Ukrayna,
Kırım, Bahçesaray, Çerkezistan, Dağıstan, Kalmukistan, Saray, Moskova (7. Kitap: 2 Cilt)
haz.: Seyit Ali Kahraman (2011)
Yapı Kredi Yayınları - 3250
Edebiyat - 951
Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi:
Viyana, Eflak-Boğdan, Bükreş, Ukrayna, Kırım, Bnhçesnrny, Çerkezistan,
Dağıstan, Kalmukistan, Saray, Moskova
Evliyâ Çelebi
7. Kitap - 2. Cilt
Hazırlayan: Seyit Ali Kahraman
Dizin: Ruşen Deniz
Düzelti: Alev Özgüner
Kapaktaki "Viyana" gravürünün kaynağı:
L. O. Burnacini, Opera on the Cortina, 1665-1666
Kapak tasarımı: Nahide Dikel
Ofset hazırlık: Arzu Yaraş
Baskı: Promat Basım Yayım San. ve Tic. A.Ş.
Sanayi Mahallesi, 1673 Sokak, No: 34 Esenyurt / İstanbul
1. baskı: İstanbul, Ocak 2011
ISBN 978-975-08-1925-4
Takım ISBN 978-975-08-1923-0
© Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. 2010
Sertifika No: 12334
Bütün yayın haklan saklıdır.
Kaynak gösterilerek tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında
yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz.
Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş.
Yapı Kredi Kültür Merkezi
İstiklal Caddesi No. 161 Beyoğlu 34433 İstanbul
Telefon: [phone] (pbx) Faks: (0 212) 293 07 23
http:/ / www.ykykultur.com.tr
e-posta: [email protected]
İnternet satış adresi: http: / / alisveris.yapikredi.com.tr
İçindekiler
Selâm yurdu şehri, yani sağlam Feth-i İslâm Kalesi'nin
özellikleri..................................................................................391
Eflâk-ı Âk Vilâyeti'nin özellikleri............................................392
Bu taraflarda görmediğimiz köy ve kasabaları bildirir . . . 392
Eski Siverin Kalesi'nin özellikleri............................................392
Vidin Kalesi'nin özellikleri........................................................394
Rahova Kalesi'nin özellikleri..................................................... 395
Çul Kalesi'nin özellikleri............................................................396
Niğbolu Kalesi'nin Özellikleri......................................................397
Eflâk tahtı olan Bükreş şehrine gittiğimiz konakları bildirir 397
Mamur Orşan Varoşu menzili..................................................397
Deliorman Kasabası menzili......................................................398
Eflâk taht merkezi, büyük Bükreş şehrinin Özellikleri . . . 398
Bükreş şehrinin anlatılması......................................................399
Bû Kureyş şehri, yani Bükreş'in şekli......................................407
Bey Sarayı'nm özelliği..................................................................407
Makam ve mertebe sahiplerinin isim ve sıfatları...................410
Eflâk-ı Âk kavminin dilini bildirir............................................411
Eflâk Vilâyeti'nde Bükreş şehrinden Kırım Vilâyeti'ne
gittiğimiz menzilleri bildirir...............................................414
İkinci taht merkezi Tirkoviş şehrinin özellikleri...................414
Boğdan Vilâyeti üzerinden Kırım Vilâyeti'ne gittiğimiz
konakları bildirir.....................................................................415
Gergiçse kasabasının özellikleri...............................................416
Buzav Kasabası............................................................................416
Güzel Rimlik şehrinin özellikleri............................................417
Giiherçile madeni menzili.........................................................417
Büyük Fohşan şehrinin özellikleri............................................417
Fohşan şehri panayırının anlatılması......................................419
Boğdan Vilâyeti sınırı..................................................................419
Vasiluy Kasabası............................................................................420
Iskmtı Kasabası............................................................................420
Kalleş Boğdan keferesi taht merkezi, yani eski mamur belde,
Yaş şehri.....................................................................................420
Boğdan diyarından Kırım Vilâyeti'ne gittiğimiz menzilleri
bildirir........................................................................................421
Harap Çuçora şehri m enzili......................................................421
Süleyman Han yapısı kale, yani sığmak yeri Bender-âbâd
Hisarı menzili............................................................................423
(—) tarihinde Akkirman yakınında Mehmed Giray Han'ın
Âdil Nogay ve Bucak Tatarıyla cenk ettiği
vuruşu bildirir.........................................................................424
İki tarafın savaşmasının sebebi...................................................425
Akkirman altından Kırım Vilâyeti'ne gittiğimiz konaklan
bildirir.................................................... ..................................427
Mayak Geçidi menzili..................................................................427
Mayak Baba Sultan ziyareti.........................................................428
Büke Bulağı menzili.....................................................................429
Cankirman Kalesi, yani güvenli yer Özücan Hisarı menzili 429
Kılburun Kalesi menzili.............................................................429
Kopkuyu Vadisi menzili............................................................430
Sarıkamış menzili.........................................................................430
Çorga menzili...............................................................................430
Bahşeli menzili...............................................................................430
Baydipi menzili...............................................................................430
Kayğaç Gölü..................................................................................430
Sol'ât Vilâyeti sınırı, Cengizliler taht merkezi,
yani sağlam hisar Or, yani Ferahkirman'm özellikleri. . 431
Or, yani Ferahkirman Kalesi'nin tarzı, şekli ve
zeminini bildirir.....................................................................437
Or Taşra Varoşu............................................................................438
Kazak-ı Ak Vilâyeti'ne sefere gittiğimiz konakları bildirir . 442
Cerikli Adası'nin fethini bildirir...............................................443
Küçük Şahinkirman Kalesi'nin anlatılması............................444
Güvenli hisar Gazikirman, yani Doğan Kalesi'nin
özellikleri..................................................................................445
Durujunka Kazak Vilâyeti.........................................................449
Sirge Kazak Vilâyeti.....................................................................449
Kardaş Kazak memleketi............................................................450
Gürlev Kalesi menzili..................................................................450
Kazak-ı Ak, Berabaş-ı Yunak Vilâyeti'ni bildirir...................450
Kirmançık Kalesi'nin özellikleri...............................................451
Çarkazı Kalesi'nin özellikleri......................................................451
Nijen Kalesi'nin anlatılması.........................................................451
Kaniv Kalesi..................................................................................451
Potkalı Vilâyeti'ni bildirir............................................................451
Eski Praziçse Kalesi.....................................................................452
(—) tarihinde Mehmed Giray Han hazretleri Moskov
memleketine gazaya gidip (—) adlı yerde 300 bin kâfir
askeri taburuna rast gelip Şeremet Ban Vezir'i yendiğimizi
bildirir........................................................................................452
Cengizoğullarmm kanunlarını bildirir...................................453
Şeremet Ban Taburu savaşının sonucu...................................459
Eski Praslov Kalesi'nin özellikleri............................................469
İhmilniç Vilâyeti............................................................................469
Küyür Kalesi'nin özellikleri......................................................469
Praslov Kalesi...............................................................................471
Özü Kalesi feryat mektubunu bildirir......................................472
Aksu kenarından Andirya Kazağı Adası'na çapula gittiğimiz
gazayı bildirir............................................................................473
Aman yurdu kale, yani Doğan Hisarı menzili......................474
Şahinkirman Kalesi menzili......................................................474
Kaglıçak [Kağnıcak] menzili......................................................474
Kaglıçak [Kağnıcak] taburu çengini bildirir.........................474
Sağlam Ferahkirman Hisarı, Or Kalesi Vilâyeti...................476
Or Kalesi'nden Kırım Vilâyeti'nde gezip dolaştığımız kale ve
şehirleri bildirir.........................................................................477
Gözlü Ev şehri, yani şirin Gözlev'in özellikleri...................478
Balıklava'ya gittiğimiz bildirir..................................................485
Elmalı Köyü..................................................................................485
VII
Kaçı K öyü.....................................................................................485
Güvenlik yurdu, yani İnkirman Kalesi'nin özellikleri . . . 486
İnkirman Kalesi'nin taşra varoşu............................................488
Aşağı varoşun özellikleri............................................................489
İnkirman büyük limanının anlatılması...................................490
Eski Sarkirman Kalesi'nin özellikleri ......................................491
Salonya Kalesi büyük şehri.........................................................491
Can kurtaran liman, yani sığmak yeri Balıklava Kalesi'nin
özellikleri..................................................................................492
Balıklağa Kalesi varoşunun şekli...............................................494
Kırım Vilâyeti Kahkahası Menkub Kalesi'nin anlatılması . 495
Gevherkirman Kalesi'nin özellikleri.........................................499
Cenâb-ı Bârî'nin sanatını bildirir...............................................501
Eski şehir Eski Salâcık Kalesi'nin özellikleri.........................502
Rıdvan cenneti bahçesi Aşlama Bağı'nm anlatılması . . . . 504
Hepsinden sanatlı zikrolunacak köşklerin tarihlerini
bildirir........................................................................................506
Büyük şehir, eski taht merkezi seçkin Kırım şehri, yani
gaziler ocağı, Giray yurdu İremezât benzeri Bahçesaray'm
özellikleri [124b].....................................................................507
Hanlar hanının sarayının özellikleri......................................508
Han'ın Körünüş Sarayı..............................................................508
Cengizoğulları beylerinin divan kanunu ve kaidesini
bildirir.......................................................................................509
Kırım kanununun tamamlanması............................................510
Güzel ahlâk sahibi Mehmed Giray Han Gazi'nin vasıfları
Allah.selâmet versin...............................................................514
Bahçesaray şehrinde yaptığı eserlerini ve diğer eserlerini
bildirir........................................................................................515
Tat Eli Nahiyesi'nin özellikleri..................................................525
Bahadır Giray Han oğlu Şehzâde Selim Giray Sultan'm güzel
ahlâkı ........................................................................................527
Sefer yoldaşımız Mehmed Giray Han oğlu Ahmed Giray Sultan
530
Bahçesaray dışında yatmakta olan eski padişahlar, şeyhler,
kadı, büyük velilerin "Rabbine dön" (Kur'ân, Fecr 28)
emrine razı olan padişahların geçici dünyaya veda edip
VIII
ebedi âleme gidenleri, sahâbe-i kirâmm,
müctehid imamların ve mücahit gazilerin nur dolu
kabirlerini bildirir..................................................................531
Kalgay sultan taht merkezi, yani güzel yapılı Akmescid
şehrinin özellikleri..................................................................542
Düşman avlayan, saba gidişli Tatar dilini bildirir ................545
Büyük şehir, gönül alıcı mamur belde, yani büyük iskele
Karasu'nun özellikleri...........................................................548
Kefe Eyaleti'ni bildirir..................................................................553
Zevkler bağı, yani sağlam Sudak Kalesi'nin özellikleri . . . 553
. Aşağı hisarı bildirir......................................................................555
Murtat Tat kavminin özel lehçeleri.........................................558
Eski taht merkezi, yani Eski Kırım Kalesi'nin özellikleri . . 559
Eski Kırım Kalesi'nin şeklini bildirir......................................560
Eski Kırım şehrinin harap olmasının sebebini bildirir . . . 561
Eski Kırım'ın imaretlerini bildirir............................................562
Bu şehrin yapılarının tarihlerini bildirir...............................563
Eski Kırım ziyaret yerlerini bildirir.........................................566
Eski taht merkezi, sağlam set, büyük kale, yani Kırım pak
toprağı Kefe Hisarı'nin özellikleri......................................567
Kefe Eyaleti'nde olan sancakları bildirir...............................569
Çerkez Vilâyeti beyleri kanun üzere Kefe'ye tabilerdir, onları
bildirir........................................................................................569
Kefe Eyaleti'nde olan kazaları bildirir......................................570
Viran Kilisecik Kalesi..................................................................586
Abrat Kulesi'nin özelliği..............................................................587
Cengizoğulları taht merkezi, han oğlu hanlar yeri
Bahçesaray'm anlatılması.....................................................589
Selâmet Giray Han oğlu Mehmed Giray Han'ın azledilmesini
bildirir........................................................................................590
1077 [1666] tarihi başında Bahçesaray'dan Dağıstan padişahı
vilâyetine gittiğimiz konakları bildirir............................593
Güvenlik yurdu, yani eski Taman Kalesi'nin özellikleri . . 594
Taman Kalesi'nin şekli..............................................................595
Sığmak yeri, Berber ülkesi, Termik Kalesi'nin özellikleri . . 598
Harap Berber-zemin kalesi, Salsal-ı Sol'ât taht merkezi . . . 600
Adahun Kalesi menzili...............................................................600
IX