Greek Government Gazette: Part 2, 2015 no. 183

2015·0.44 MB·Greek

by  The Government of the Hellenic Republic

2669
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 183
23 Ιανουαρίου 2015
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ανταποκριθεί στα ενδιαφέροντα των μαθητών αυτής
της ηλικίας.
Αριθμ. 8601/Δ2 Στο επίπεδο σύνταξης, το Π.Σ. καταγράφει τον τρόπο
Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος «Χημεία» της Α΄ με τον οποίο θα αξιοποιηθούν οι θεωρητικές γνώσεις
και Β' τάξης Γενικού Λυκείου και της ομάδας προ− για την πραγματοποίηση των σκοπών της διδασκαλίας
σανατολισμού των Θετικών Σπουδών της Γ' τάξης και περιγράφει είτε το πλαίσιο των ενεργειών αυτών
Γενικού Λυκείου. (αφήνοντας στον εκπαιδευτικό την πρωτοβουλία και την
ευθύνη να εφαρμόζει και να αξιοποιεί, κατά περίπτωση
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ
και ανάλογα με τις ανάγκες της συγκεκριμένης διδα−
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
κτικής πραγματικότητας, τις θεωρητικές γνώσεις), είτε,
Έχοντας υπόψη: αντίστροφα, τι θα κάνει ο δάσκαλος και τι οι μαθητές
1. Τις διατάξεις του άρθρου 42 παρ. 2 περ. α του κατά τη διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας διεξοδικά
Ν. 4186/2013 (Α΄ 193) «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθ− και με κάθε λεπτομέρεια.
μιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις». Στο επίπεδο της εφαρμογής, το Π.Σ. και με τη βοήθεια
2. Τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 3 περ. α υποπ. ββ του Οδηγού για τον Εκπαιδευτικό, εξετάζει ποια είναι
του Ν. 3966/2011 (Α΄ 118) «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων η σχέση ανάμεσα σε αυτό που προδιαγράφεται και σε
Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτι− αυτό που χρειάζεται να γίνει στην τάξη. Το Π.Σ. μαζί
κής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας με τον Οδηγό, ως «εργαλείο» αποτελεί ένα σύστημα
Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» και λοιπές αναφοράς που οριοθετεί την εκπαιδευτική διαδικασία
διατάξεις». και ταυτόχρονα αποτελεί ένα ενδιάμεσο στάδιο που
3. Το Π.Δ. 89/2014 (Α΄ 134) «Διορισμός Υπουργών, Ανα− συνδέει θεωρία και πράξη. Ο σκοπός αυτής της σύνδε−
πληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών». σης είναι να γίνει αποτελεσματικότερη η διδακτική− μα−
4. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσί− θησιακή διαδικασία, δίνοντας υλικό σε εκπαιδευτικούς
ας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα που και μαθητές να ξεδιπλώσουν τη δημιουργικότητα τους
κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ΠΔ. 63/2005 (Α΄ 98). και την προσωπική τους πορεία στην κατάκτηση της
5. Την με αριθμ. 3/14−01−2015 πράξη του Δ.Σ. του Ινστι− Επιστήμης.
τούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Σε αυτό το πλαίσιο οργάνωσης και σχεδιασμού της
6. Το γεγονός ότι από την απόφαση αυτή δεν προκα− διδασκαλίας− μάθησης από την Πολιτεία, το Π.Σ. Χη−
λείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, μείας Λυκείου, παράλληλα με τον Οδηγό για τον εκ−
αποφασίζουμε: παιδευτικό :
• Εξειδικεύει τις επιταγές του συντάγματος και των
Άρθρο μόνον
νόμων για τους κατευθυντήριους σκοπούς εκπαίδευσης,
Καθορίζουμε το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος σε σκοπούς μαθημάτων.
«Χημεία» της Α΄ και Β' τάξης Γενικού Λυκείου και της • Επιλέγει τους σκοπούς και τους εκπαιδευτικούς στό−
ομάδας προσανατολισμού των Θετικών Σπουδών της χους της Χημείας, τους αναλύει και τους συγκεκριμενο−
Γ' τάξης Γενικού Λυκείου ως εξής: ποιεί στα επιμέρους θέματα διδασκαλίας καθορίζοντας
Το Πρόγραμμα Σπουδών (Π.Σ.) της Χημείας του Λυκεί− το περιεχόμενο του ανά τάξη.
ου περιλαμβάνει τους γενικούς σκοπούς του μαθήματος, • Εξασφαλίζει την εσωτερική συνοχή των γνώσεων
τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα, τα βασικά που προσφέρει το μάθημα, οργανώνοντας το περιεχό−
θέματα (διδακτέα ύλη) και τη χρονική διάρκεια τους, μενο του και κατατάσσοντας το σε μια σειρά από διδα−
καθώς και διάφορες δραστηριότητες για τους μαθη− κτικές ενότητες κατά τάξη συνδέοντας το με συγγενή
τές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τις ποσοτικές γνωστικά αντικείμενα.
και ποιοτικές απαιτήσεις της Λυκειακής εκπαίδευσης, • Καθορίζει τα βοηθητικά μέσα που είναι απαραίτητα
με τον απαιτούμενο βαθμό αφαιρετικής, κριτικής, επα− για τη διδασκαλία του μαθήματος, ήτοι το διδακτικό
γωγικής και δημιουργικής σκέψης και προσπαθεί να εγχειρίδιο μαθητή, τις δραστηριότητες, πειράματα και
2670 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
το λοιπό έντυπο ή ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό και υπο− • Αναπτύξουν ικανότητες απαραίτητες τόσο για την
δεικνύει μορφές διδασκαλίας και τρόπους προσέγγισης πολύπλευρη ανάπτυξη τους όσο και για την ικανοποι−
και επεξεργασίας των θεμάτων. ητική και ενεργό συμμετοχή τους στη σύγχρονη κοι−
• Προβλέπει τρόπους και τεχνικές αξιολόγησης της νωνική και πολιτιστική ζωή, όπως η κριτική σκέψη, η
διδασκαλίας αλλά και αξιολόγησης της μάθησης. δημιουργικότητα, η επικοινωνία, η συνεργασία, η άριστη
Σύμφωνα με τη γενική φιλοσοφία του Π.Σ. της Χημείας και συνετή χρήση των τεχνολογιών πληροφορίας και
του Λυκείου, η σύγχρονη εκπαίδευση είναι προσανατολι− επικοινωνίας.
σμένη στην ανάπτυξη του αναγκαίου γνωστικού υποβάθρου, • Καλλιεργήσουν αξίες, στάσεις και συμπεριφορές
της κριτικής σκέψης, της δημιουργικότητας, της ανθρώπι− που διακρίνουν το μορφωμένο σύγχρονο πολίτη και
νης επικοινωνίας και συνεργασίας, των θετικών στάσεων συμβάλλουν θετικά στην πορεία τους προς την αυ−
στη μάθηση και στη δημιουργία ενεργών, δημοκρατικών τοπραγμάτωση με σεβασμό στην ιδιαιτερότητα του
πολιτών. Ένα σύγχρονο Π.Σ. πρέπει να έχει επιστημονι− ανθρωπίνου προσώπου.
κό−τεχνοκρατικό, και παράλληλα ανθρωπιστικό−κοινωνικό Για την επίτευξη των στόχων αυτών:
προσανατολισμό, δηλαδή ο μαθητής − μελλοντικός πολίτης: • Προτείνονται εργαστηριακές ασκήσεις και πειρά−
• να αποκτήσει τα προσόντα να ζήσει, να ευημερήσει ματα για να εξοικειωθούν με οι μαθητές με τεχνικές
και να δημιουργήσει στη σύγχρονη κοινωνία (επιστημο− της Χημείας και να αποκτήσουν σχετικές δεξιότητες.
νικό−τεχνοκρατικό επίπεδο), Τα πειράματα συνδέονται με τη θεωρία, με στόχο οι
• να αναπτυχθεί με τρόπο που να μπορεί μέσα από μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα τα αναπαριστώμενα
την παιδεία να ικανοποιήσει τις προσωπικές ανάγκες φαινόμενα.
και αναζητήσεις του και να οδηγηθεί σε προσωπικές • Προτείνονται διδακτικές παρεμβάσεις με τη χρήση
επιλογές και αυτοπραγμάτωση (προσωπικό ανθρωπι− ΤΠΕ οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στην κατανόηση
στικό επίπεδο) και συγχρόνως φαινομένων τα οποία είναι δύσκολο ή και αδύνατο να
• να ζήσει και συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας κοι− αναπαρασταθούν στην σχολική αίθουσα και στο σχο−
νωνίας που του παρέχει την ασφάλεια της κοινωνικής λικό εργαστήριο λόγω κλίμακας μεγέθους−χρόνου (μι−
συνοχής και της ειρηνικής συμβίωσης, η οποία είναι κρόκοσμος − μακρόκοσμος, πολύ μικρή − μεγάλη χρονική
οργανωμένη με βάση αρχές για την επίλυση συγχρόνων διάρκεια) ή πολυπλοκότητας και επικινδυνότητας. Οι
κοινωνικών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων εργαστηριακές ασκήσεις και οι δραστηριότητες ΤΠΕ
(κοινωνικό επίπεδο). θα πρέπει να συνοδεύονται από φύλλα εργασίας και
Το Π.Σ. Χημείας της Α΄ και Β΄ τάξης Λυκείου αξιολόγησης των μαθητών.
Η Χημεία, εκτός από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που έχει Το Π.Σ. της Χημείας στην Γ΄ Λυκείου
για το κοινωνικό σύνολο, έχει αναγνωριστεί σε όλες τις Πρόκειται για Π.Σ. Χημείας που αφορά στο Επιστημο−
προηγμένες χώρες ως κεντρική επιστήμη, αποτελώντας νικό Πεδίο Εξειδίκευσης των Θετικών και Τεχνολογικών
βάση άλλων επιστημών, όπως η Φυσική, η Βιολογία, η Σπουδών και επομένως δίνεται μεγαλύτερη έμφαση
Γεωπονία, η Ιατρική, αλλά και ως βασικός παράγοντας και βάθος:
οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης μιας χώρας. Οι • στο εννοιολογικό μέρος με μείωση του αντίστοιχου
ορθές και σημαντικές αναφορές στον πολυσχιδή ρόλο περιγραφικού και εκτενέστερη ανάπτυξη των κεντρικών
της Χημείας στην υγεία, στη διατροφή, στο περιβάλλον, εννοιών
στην ποιότητα της ζωής, στην έρευνα και την ανάπτυξη, • στο πρακτικό μέρος με ανάπτυξη δεξιοτήτων εφαρ−
στην παραγωγή και την ενέργεια κ.ά., επαρκούν για να μογής της γνώσης και επίλυσης προβλημάτων
στηρίξουν αντικειμενικά το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και τη • στην προαγωγή της επιστημονικής σκέψης, της πρω−
σημασία της Χημείας στην Εκπαίδευση. τοβουλίας, της δημιουργικότητας και των ικανοτήτων
Η επιστημονική θέση της Χημείας θεμελιώνεται αυ− των μαθητών
στηρά και επιστημολογικά από το ερευνητικό της πε− • στην καλλιέργεια δεξιοτήτων που θα διευκολύνουν
δίο, τις θεωρίες και τους νόμους της, τη δομή και τη την πρόσβαση των μαθητών στην αγορά εργασίας
συγκρότηση της, την οργανική και τη διαλεκτική της • στην κοινωνική ευαισθητοποίηση με την αναφορά
σχέση, αλλά και την οριοθέτηση της με τα άλλα δια− των εφαρμογών της επιστήμης στην επίλυση καθημε−
κριτά πεδία των Φυσικών Επιστημών (Φ.Ε.) και τέλος, ρινών προβλημάτων.
από την Ιστορία και τη Φιλοσοφία της. Η Χημεία Γ΄ Λυκείου ως μάθημα Προσανατολισμού
Το Π.Σ. Χημείας της Α΄ και Β' τάξης Γενικού Λυκείου έχει σκοπό να οδηγήσει στο απαραίτητο γνωστικό υπό−
αποτελεί πρόγραμμα Γενικής Παιδείας, κοινό και υπο− βαθρο Χημείας σε μαθητές οι οποίοι επιλέγουν τις Θετι−
χρεωτικό για όλους τους μαθητές. Αναπτύσσεται στο κές και Τεχνολογικές Επιστήμες όπως και τις Επιστήμες
πλαίσιο του «Νέου Σχολείου» και στοχεύει στο να ανα− Υγείας, με στόχους να αποκτήσουν ένα συνεκτικό σώμα
πτύξει γνώσεις, δεξιότητες στάσεις και συμπεριφορές απαραίτητων γνώσεων, να κατακτήσουν ορθολογικό
που είναι απαραίτητες στον πολίτη του 21ου αιώνα. τρόπο σκέψης για να κατανοήσουν το φυσικό κόσμο,
Ειδικότερα, επιδιώκεται οι μαθητές να: να αξιολογηθούν για την εισαγωγή τους σε σχολές της
• Κατακτήσουν ένα επαρκές και συνεκτικό σώμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και στη συνέχεια να ανταπο−
χημικών γνώσεων, το οποίο αφενός θα τους προσφέ− κριθούν στις απαιτήσεις αυτών των σπουδών.
ρει εννοιολογικά και μεθοδολογικά εργαλεία για να Για την επίτευξη των στόχων αυτών:
συνεχίσουν να μαθαίνουν αυτόνομα και αφετέρου να • Η επιλογή των γνωστικών αντικειμένων και η οργάνωση
εφοδιάσει τον μελλοντικό πολίτη με μια κουλτούρα επι− της ύλης ακολουθεί, κατά το δυνατόν, τα διεθνή πρότυπα
στημονικής διερεύνησης των πραγμάτων, η οποία θα • Δίνεται έμφαση στην κατανόηση των εννοιών, με
του δίνει τη δυνατότητα κριτικής και αναστοχαστικής προσοχή στην αλληλουχία τους, ώστε να μην υπάρχουν
διαχείρισης της γνώσης. πρωθύστερα στην ερμηνεία των φαινομένων.
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 2671
• Επιδιώκεται η ακριβής περιγραφή των μαθησιακών της Χημείας και να αποκτήσουν σχετικές δεξιότητες.
στόχων ώστε, σε συνδυασμό με τον προσδιορισμό των Τα πειράματα συνδέονται με τη θεωρία, με στόχο οι
επιδιωκόμενων επιτευγμάτων κατά την αξιολόγηση, να μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα τα αναπαριστώμενα
οριοθετηθεί αυστηρά το αντικείμενο της εξέτασης του φαινόμενα.
μαθήματος και να περιοριστούν η αποστήθιση και η
Προτείνονται διδακτικές παρεμβάσεις με τη χρήση
υπερβολική τόσο σε έκταση όσο και σε βάθος μαθη−
ΤΠΕ οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στην κατανόηση
ματικοποίηση της επιστήμης.
φαινομένων τα οποία είναι δύσκολο ή και αδύνατο να
• Επιλέγεται ακαδημαϊκή προσέγγιση αλλά η επιστη−
αναπαρασταθούν στην σχολική αίθουσα και στο σχο−
μονική αυστηρότητα στον κάθε επιμέρους γνωστικό
λικό εργαστήριο λόγω κλίμακας μεγέθους−χρόνου (μι−
τομέα (πχ κβαντομηχανική) τηρείται ανάλογα με τις
κρόκοσμος − μακρόκοσμος, πολύ μικρή − μεγάλη χρονική
δυνατότητες και το υπόβαθρο των μαθητών.
• Επιδιώκεται σύνδεση της διδακτέας ύλης με σύγ− διάρκεια) ή πολυπλοκότητας και επικινδυνότητας. Οι
χρονες τεχνολογικές εφαρμογές. εργαστηριακές ασκήσεις και οι δραστηριότητες ΤΠΕ
• Προτείνονται εργαστηριακές ασκήσεις και πειρά− θα πρέπει να συνοδεύονται από φύλλα εργασίας και
ματα για να εξοικειωθούν με οι μαθητές με τεχνικές αξιολόγησης των μαθητών.
2672 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΤΑΞΗΣ ΛΥΚΕΙΟΥ
1ΟΚΕΦΑΛΑΙΟ: Εισαγωγή-Η Χημεία στη ζωή μας
(Ώρες 3)
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
1η δραστηριότητα:
Οι μαθητές να είναι σε θέση: Οι μαθητές μελετούν τη μεθοδολογία της
1.1Μελέτη επιστημονικής έρευνας με κειμενική
(cid:129) Να διαπιστώσουν τον τρόπο με τον περίπτωσης που να διερεύνηση:
οποίοοι επιστημονικές θεωρίες και τα αναδεικνύει τη ΟPasteurκαι το τρυγικό οξύ
μοντέλα αναπτύσσονται με βάση χρησιμότητα και τη Α. Βάρβογλης, Μεγάλοι Χημικοί-η παλιά
δεδομένα από διάφορες πηγές (για μεθοδολογία της φρουρά, 1995, σελ. 220-231
παράδειγμα, παρατήρηση-υπόθεση- Χημείας σε έναν από
πειραματισμός-επαλήθευση ή τους τομείς: Εναλλακτικά:
διάψευση της υπόθεσης- 1.Χημικέςαντιδράσεις α) ΟLavoisierκαι ο ρόλοςτου οξυγόνου
συμπέρασμα). και νέα υλικά Πρωτότυπη ανακοίνωση τουLavoisier
2.Χημικές αντιδράσεις στην Ακαδημία Επιστημών της Γαλλίας
(cid:129) Να περιγράφουν και να εντοπίζουν και παραγωγή β) ΟRayleighκαι η ανακάλυψη του
τα μεθοδολογικά βήματα της ενέργειας στοιχείου αργού.
επιστημονικής μεθόδου σε μελέτες 3.Ραδιενέργεια ή Θέματα ιστορίας της Χημείας
περιπτώσεων που αφορούν στη (εφαρμογές και
Χημεία. επιπτώσεις στην 2η δραστηριότητα:
καθημερινή ζωή). Οι μαθητές αντιδιαστέλλουν τις έννοιες:
(cid:129) Να αναγνωρίζουν ότι η 4.Συμβολή της φυσικό, συνθετικό ή τεχνητό και τις
επιστημονική γνώση μπορεί να Χημείας σε άλλες μελετούν στην περίπτωση του καουτσούκ:
οδηγήσει σε έγκυρες ερμηνείες και επιστήμες. πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα-χρήσεις
αξιόπιστες προβλέψεις. (βιβλιογραφική έρευνα-οργάνωση
1.2Το εργαστήριο συζήτησης)
(cid:129) Να αναγνωρίζουν ότι οι γνώσεις Χημείας(μαθαίνω να
στη Χημεία επηρεάζουν άλλους τομείς εργάζομαι, με 3η Δραστηριότητα:
της επιστήμης και της τεχνολογίας. ασφάλεια, στο χώρο Οι μαθητές μαθαίνουν να ενημερώνονται
τουεργαστηρίου) για θέματα ασφαλείας:
(cid:129) Να δίνουν παραδείγματα που να α) Μελέτη των σημάτων επικινδυνότητας
αναδεικνύουν ότι η γνώση της Χημείας καθώς και τωνR-(Risk) καιS-Safety)
μπορεί να έχει κοινωνικές και β) Μαθαίνουν να διαβάζουν μία ετικέτα σε
περιβαλλοντικές συνέπειες. συσκευασία χημικής ουσίας
γ) Μαθαίνουν να διαβάζουν ένα δελτίο
(cid:129) Να αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα δεδομένων ασφαλείας (MSDS) για
παράδειγμα τουHCl, της χλωρίνης, της
του ρόλου του εργαστηρίου στην
NH , ενός αρωματικού χώρων και ενός
επιστήμη της Χημείας. 3
διαλυτικού χρωμάτων
(cid:129) Ναεκτελούν απλές εργαστηριακές European Chemical Agency ECHA)
τεχνικές με ασφάλεια.
1οΠείραμα:
Μελετώντας το περιεχόμενο τού χυμού
του πορτοκαλιού:
α) παραλαβή του χυμού και διήθηση
β) ανίχνευση νερού με άνυδροCuSO ,
4
γ) μέτρησηpHμε πεχαμετρικό χαρτί,
δ) ανίχνευση σακχάρων με αντιδραστήριο
Fehling,
ε) απομάκρυνση των χρωστικών με
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 2673
ενεργό άνθρακα,
στ) ποσοτικός προσδιορισμός της
βιταμίνηςC
(εργασία σε ομάδες)
2ΟΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η Δομή του ατόμου–Ο Περιοδικός Πίνακας
(Ώρες: 6)
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Οι μαθητές να είναι σε θέση:
1η Δραστηριότητα:
(cid:129) Να περιγράφουν τα στοιχειώδη 2.1Δομή ατόμου. Μελέτη του πειράματος τουRutherfordμε
σωματίδια που συγκροτούν το άτομο Κατανομή ηλεκτρονίων τη χρήση της προσομοίωσης
(πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια). σε στιβάδες.
2η Δραστηριότητα:
(cid:129) Να διατυπώνουν τον ορισμό του 2.2Ταξινόμηση των Μελέτη της δομής ατόμων με χρήση των
ατομικού και του μαζικού αριθμού στοιχείων (Περιοδικός λογισμικών
καθώς και των ισοτόπων. Πίνακας) Προσομοίωση
(cid:129) Νααναφέρουν τις αρχές 2.2.1Ομάδα και 3η Δραστηριότητα:
ηλεκτρονιακής δόμησης των ατόμων. περίοδος Οι μαθητές εξασκούνται σε ομάδες, στην
κατανομήσε στιβάδες των ηλεκτρονίων
(cid:129) Να κατανέμουνσε στιβάδες τα 2.2.2Μέταλλα και ορισμένων ατόμων
ηλεκτρόνιατων ατόμων που έχουν αμέταλλα
ατομικό αριθμό 1-20 και 31-38. 4η Δραστηριότητα:
2.2.3Εύρεση της Παιχνίδι «δόμησης» ατόμων και ιόντων
(cid:129) Να εξηγούν τη διαδικασία θέσης ενός στοιχείου και αυτοαξιολόγηση των μαθητών, με τη
δημιουργίας ιόντων από ουδέτερα στον Περιοδικό Πίνακα χρήση της προσομοίωσης
άτομα. από τον ατομικό του
αριθμό. 5η Δραστηριότητα:
(cid:129) Να εξηγούν την αναγκαιότητα Σε κάθε ομάδα μαθητών δίνεται ένα σετ
2.2.4Μελέτη της 1ης με κάρτες που απεικονίζουν τα στοιχεία
ταξινόμησης των στοιχείων.
ομάδας (αλκάλια) και με Ζ=3-20. Αρχικά ζητείται να κατανείμουν
(cid:129) Να αναγνωρίζουν την αρχή πάνω της 17ηςομάδας τα ηλεκτρόνια των ατόμων αυτών σε
(αλογόνα) στιβάδες και μετά να διατάξουν τις κάρτες
στην οποίαδομείται ο σύγχρονος
κατ’ αυξανόμενο Ζ και ταυτόχρονα να
περιοδικός πίνακας και να τη
τοποθετήσουν άτομα που έχουν ίδιο
συνδέουν με την αρχή ηλεκτρονιακής
αριθμό ηλεκτρονίων στην εξωτερική
δόμησης των ατόμων.
στιβάδα, το ένα κάτω από το άλλο.
(cid:129) Να αναφέρουν τι είναι ομάδα και τι Συγκρίνεται το αποτέλεσμα της διάταξης
με τον περιοδικό πίνακα.
περίοδοςκαιποια είναι τα κοινά
χαρακτηριστικά των στοιχείων τους.
6η Δραστηριότητα:
Μελέτη του περιοδικού πίνακα και των
(cid:129) Να αναφέρουν ποια στοιχεία
ιδιοτήτων διαφόρων στοιχείων με χρήση
χαρακτηρίζονται ωςμέταλλα και ποια
του λογισμικού
ως αμέταλλα και να προσδιορίζουν τη
θέση τους στον περιοδικό πίνακα.
7η Δραστηριότητα:
Οι μαθητές, σε ομάδες, συμπληρώνουν
(cid:129) Να εξηγούν γιατί τα στοιχεία που
χάρτη εννοιών (ημιδομημένο) σχετικά με
ανήκουν στην ίδια ομάδα έχουν
τη δομή των ατόμων και τη θέση τους
παρόμοια χημική συμπεριφορά και να
στον περιοδικό πίνακα
προβλέπουν τη χημική συμπεριφορά
2674 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
ενός 8η δραστηριότητα
στοιχείου, με βάση τη θέσητου Παρακολούθηση βιντεοσκοπημένων
(ομάδα) στον περιοδικό πίνακα, αν πειραμάτων: Αντιδράσεις αλκαλίων με
γνωρίζουν τη χημική συμπεριφορά νερό
κάποιου άλλου στοιχείου της ομάδας. ChemistrySet2000 (εξελληνισμένο
λογισμικό έργου Κίρκη των
(cid:129) Να προσδιορίζουν την ομάδα και ΕΑΙΤΥ/ΠΙ/ΥΠΕΠΘ)
την περίοδο στην οποία ανήκει ένα
στοιχείο, από τον ατομικό του αριθμό. 9η Δραστηριότητα:
Αυτοαξιολόγηση των μαθητών στα
(cid:129) Να εξηγούν τη χρησιμότητα του αλκάλια με χρήση του λογισμικού
Περιοδικού Πίνακα.
(cid:129) Να αναφέρουν ορισμένες φυσικές 10η Δραστηριότητα:
και χημικές ιδιότητες των αλκαλίων και Ανάθεση εργασιών και συζήτηση σχετικά
να γράφουν τις χημικές εξισώσεις με:
αντίδρασης των αλκαλίων με το α) Τη χρήση του χλωρίου για τον
οξυγόνο και το νερό. καθαρισμό του πόσιμου νερού
β) Τη χρήση τουNaFστο πόσιμο νερό
(cid:129) Να αναφέρουν ορισμένες χρήσεις
των αλκαλίων.
(cid:129) Να αναφέρουν ορισμένες φυσικές
και χημικές ιδιότητες των αλογόνων και
να γράφουν τις χημικές εξισώσεις
αντίδρασης των αλογόνων με το
υδρογόνο και τα αλκάλια.
(cid:129) Να αναφέρουν ορισμένες χρήσεις
των αλογόνων.
3ΟΚΕΦΑΛΑΙΟ: Ο χημικός δεσμός
(Ώρες: 6)
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Οι μαθητές να είναι σε θέση:
3.1Θεμελιώδη 1η Δραστηριότητα:
(cid:129) Να αναφέρουν τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του Μελέτη της μεταβολής της ατομικής
χαρακτηριστικά των ατόμων (φορτίο ατόμου (ατομική ακτίνας σε μία ομάδα και σε μία περίοδο,
του πυρήνα, ηλεκτρόνια εξωτερικής ακτίνα, φορτίο πυρήνα, χρήση του λογισμικού
στιβάδας, ατομική ακτίνα). ηλεκτρόνια εξωτερικής
στιβάδας) 2η Δραστηριότητα:
(cid:129) Ναπεριγράφουν και να εξηγούν Κατασκευή ομοιοπολικώνμορίων με
πώςμεταβάλλεται η ατομική ακτίνασε 3.2Ο χημικός δεσμός χρήσημοριακών μοντέλων
μιαομάδα και σε μιαπερίοδο του
περιοδικού πίνακα. 3.3Ιοντικός δεσμός
(cid:129) Να αναφέρουν τι είναι χημικός 3.4Ομοιοπολικός
δεσμός και να εξηγούν το λόγο για τον δεσμός
οποίο τα άτομα κάνουν χημικούς
δεσμούς.
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 2675
(cid:129) Να δίνουν τον ορισμό του
μοριακού, συντακτικού,στερεοχημικού
καιηλεκτρονιακούτύπου.
(cid:129) Να περιγράφουν τον τρόπο
δημιουργίας του ιοντικούδεσμού,
καθώς και ορισμένα κοινά
χαρακτηριστικά των ιοντικών ενώσεων
(φυσική κατάσταση,σημείο τήξης,
διαλυτότητα στο νερό, αγωγιμότητα
διαλυμάτων και τηγμάτων)
(cid:129) Να γράφουν τους ηλεκτρονιακούς
τύπους ορισμένων ιοντικών ενώσεων
(NaCl,MgBr ,K S).
2 2
(cid:129) Να περιγράφουν τον τρόπο
δημιουργίας του ομοιοπολικού δεσμού.
(cid:129) Να αναφέρουν την έννοια της
ηλεκτραρνητικότηταςκαι να εξηγούν
πωςμεταβάλλεται σε μια ομάδα και
μια περίοδο του περιοδικού πίνακα.
(cid:129) Να διακρίνουν τον ομοιοπολικό
δεσμό σε πολικόκαι σε μη πολικό, με
κριτήριο τη διαφορά
ηλεκτραρνητικότητας .
(cid:129) Να γράφουν τους ηλεκτρονιακούς,
συντακτικούς και μοριακούςτύπους
ορισμένων μορίων(Cl ,N ,HF,H O,
2 2 2
NH ,CCl ,CO ).
3 4 2
4ΟΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η γλώσσα της ανόργανης Χημείας
(Ώρες: 6)
Οι μαθητές να είναι σε θέση: 4.1Πολυατομικά ιόντα 1η Δραστηριότητα
(cid:129) Να αναφέρουν τους τύπους και τα Υπολογισμός αριθμού οξείδωσης
ονόματα ορισμένων πολυατομικών 4.2Αριθμός οξείδωσης διαφόρων ατόμων σε πολυατομικά ιόντα
ιόντων (NO -,CO 2-,SO 2-,PO 3-,OH-, και ενώσεις
3 3 4 4
NH +) καθώς καιτο φορτίο ορισμένων 4.3Συμβολισμός-
4
μονοατομικών ιόντων . γραφή των ανόργανων 2η δραστηριότητα:
ενώσεων (οξέων, Οι μαθητές, σε ομάδες, ταξινομούν
(cid:129) Να διατυπώνουν τον ορισμό του βάσεων, αλάτων, διάφορες ενώσεις σε οξέα, βάσεις,
αριθμού οξείδωσης. οξειδίων) οξείδια, άλατα
(cid:129) Να διατυπώνουν και να 4.4Ονοματολογία 3η δραστηριότητα:
εφαρμόζουν τους κανόνες (κατά IUPAC) των Οι μαθητές, σε ομάδες, γράφουν και
υπολογισμού του αριθμούοξείδωσης ανόργανων ενώσεων ονομάζουν διάφορες χημικές ενώσεις(
ενός ατόμου σε μια χημική ουσία. (οξέων, βάσεων, οξέα, βάσεις, οξείδια, άλατα).
αλάτων, οξειδίων)
(cid:129) Να χαρακτηρίζουνδιάφορες
2676 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
ανόργανες ενώσεις ως οξέα, βάσεις
(κατάArrhenius), άλατα και οξείδια,
εφόσον δίνεται ο χημικός τύπος τους.
(cid:129) Να γράφουν χημικούς τύπους
διαφόρων ανόργανων ενώσεων.
(cid:129) Να ονομάζουνκατάIUPAC
διάφορες ανόργανες ενώσεις (οξέα,
βάσεις, άλατα, οξείδια) εφόσον δίνεται
ο χημικός τύποςτους και αντίστροφα.
5ΟΚΕΦΑΛΑΙΟ:Ηχημική αντίδραση
(Ώρες: 18)
Οι μαθητές να είναι σε θέση: 5.1Η χημική 1η δραστηριότητα:
(cid:129) Να αναφέρουν για μια χημική αντίδραση Οι μαθητές, σε ομάδες,Ισοσταθμίζουν
αντίδραση: α) πώς ορίζεται και β) πώς 5.1.1Πώς διάφορες χημικές εξισώσεις (βάζουν
συμβολίζεται (χημική εξίσωση). συμβολίζεται; συντελεστές)
5.1.2Πώς γίνεται;
(cid:129) Να ισοσταθμίζουν μια χημική (θεωρία 2η δραστηριότητα:
εξίσωση με κριτήριο την αρχή συγκρούσεων) Οι μαθητές, σε ομάδες,προσπαθούν να
διατήρησης του είδους καιτου αριθμού 5.1.3Πόσο γρήγορα ερμηνεύσουν την επίδραση διάφορων
των ατόμων. γίνεται; (ταχύτητα- παραγόντων στην ταχύτητα αντίδρασης,
παράγοντες που την με βάση τη θεωρία των συγκρούσεων
(cid:129) Να γράφουν χημικές εξισώσεις επηρεάζουν)
αντιδράσεων από την καθημερινή ζωή 3.5.1.4Με τι 3η Δραστηριότητα:
(για παράδειγμα: φωτοσύνθεση, απόδοση; Προσομοίωση-διερευνητική
διάσπαση τουNaN στον αερόσακο 5.1Με ποιο ενεργειακό δραστηριότητα: Διάγραμμαεξώθερμης
3
αυτοκινήτων,σκούριασμα σιδήρου). αποτέλεσμα; αντίδρασης
(εξώθερμες-
(cid:129) Να εξηγούν πώς γίνεται μια χημική ενδόθερμες). 4η Δραστηριότητα:
αντίδραση (θεωρία συγκρούσεων). Προσομοίωση-διερευνητική
5.2Κατηγορίες δραστηριότητα: Διάγραμμα ενδόθερμης
(cid:129) Να αναφέρουν τι είναι ταχύτητα χημικών αντιδράσεων: αντίδρασης
αντίδρασηςκαι να εξηγούν το ρόλο της 5.2.1Μεταθετικές
στην καθημερινή ζωή. (διπλή αντικατάσταση, 5η δραστηριότητα:
εξουδετέρωση), Οι μαθητές, σε ομάδες,προσπαθούν να
(cid:129) να αναφέρουντους παράγοντες 5.2.2Οξειδοαναγωγής εξηγήσουν κάποια φαινόμενα της
που επηρεάζουντην ταχύτητα (Απλή αντικατάσταση) καθημερινή ζωή τους, όπως:
α) Γιατί βάζουμε τα φαγητά στο ψυγείο;
αντίδρασης (επιφάνεια επαφής και
β) Γιατί τα φάρμακα επενεργούν
%w/vπεριεκτικότητα διαλύματος
γρηγορότερα όταν είναι σε σκόνη παρά σε
αντιδρώντων,θερμοκρασία,
δισκίο;
καταλύτες) και να ερμηνεύουν τη
γ) Γιατί τα μικρά κλαδιά καίγονται
δράση τους.
γρηγορότερα από ίσης μάζας κούτσουρα;
(cid:129) Να αναφέρουν τι είναι απόδοση δ) Γιατί η διάσπαση του αμύλου σε
γλυκόζη, γίνεται σχετικά γρήγορα στο
αντίδρασης και να εξηγούν το ρόλο της
στόμα μας;
στην καθημερινή ζωή.
(cid:129) Να διακρίνουν τις αντιδράσεις σε 1ο πείραμα:
Μελέτη των παραγόντων (επιφάνεια
ενδόθερμες και εξώθερμες,
επαφής αντιδρώντων, περιεκτικότητα
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 2677
αναφέροντας παραδείγματα από την διαλύματος ενός αντιδρώντος,
καθημερινήζωή. θερμοκρασία, καταλύτες)που
επηρεάζουν την ταχύτητα της αντίδρασης:
(cid:129) Να ταξινομούν τις αντιδράσεις με Mg+2HCl→MgCl +H
2 2
κριτήριο τη μεταβολή του αριθμού
οξείδωσης, σε μεταθετικές και 6η δραστηριότητα-Διερευνητική:
οξειδοαναγωγής. Προσομοίωση
Παράγοντες που επηρεάζουν την
(cid:129) Να διακρίνουν-ταξινομούν ταχύτητα (θερμοκρασία, πίεση,
διάφορες αντιδράσεις σε: συγκέντρωση) με το λογισμικό
εξουδετέρωση, διπλή και απλή
αντικατάσταση, εφόσον δίνονται οι Αυτοαξιολόγηση:
χημικές εξισώσεις. Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης
(cid:129) Νααποφαίνονται αν γίνεται ή όχι Αυτοαξιολόγηση:
μια αντίδραση διπλής αντικατάστασης, Αντιδράσεις εξουδετέρωσης
εφόσον δίνεται πίνακας με ιζήματα και
αέρια. Αυτοαξιολόγηση
Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης
(cid:129) Να επινοήσουν τρόπους
ανίχνευσης-ποιοτικής ανάλυσης 7η δραστηριότητα:
διάφορων ιόντων. Οι μαθητές, σε ομάδες,α) ταξινομούν
διάφορες αντιδράσεις σε μεταθετικές και
(cid:129) Να προβλέπουν αν γίνεται ή όχι οξειδοαναγωγής.
μια αντίδραση απλής αντικατάστασης, β) συμπληρώνουν χημικές εξισώσεις
μεδεδομένη τη σειρά δραστικότητας αντιδράσεων διπλής αντικατάστασης και
των στοιχείων. εξουδετέρωσης καθώς καιαπλής
αντικατάστασης,
(cid:129) Να ερμηνεύουν διάφορα
2ο πείραμα:
φαινόμενα καθημερινής ζωής, με τη
Οι μαθητές πραγματοποιούν χημικές
βοήθεια χημικών αντιδράσεων (για
αντιδράσεις εξουδετέρωσης, διπλής
παράδειγμα: διάβρωση μαρμάρων και
αντικατάστασης και απλής
μετάλλων από την όξινη βροχή, δράση
αντικατάστασης:
αντιόξινων φαρμάκων).
HCl+ (φαινολοφθαλεΐνη) +NaOH→
(cid:129) Να διερευνούν, πειραματικά, αν NaCl+AgNO3→
KI + AgNO →
γίνεται πλήρης εξουδετέρωση οξέος με 3
KI + Pb(NO ) →
βάση ή βάσης με οξύ, με τη χρήση 32
Na CO + HCl→
δεικτών. 2 3
Zn + HCl→
(cid:129) Να πραγματοποιούν πειράματα, Fe + CuSO4→
Cu+AgNO →
προκειμένου: α) να επαληθεύσουν 3
τη σειρά δραστικότητας για κάποια
8η δραστηριότητα:
στοιχεία, β)να ανιχνεύσουν κάποιο
Οι μαθητές, σε ομάδες, μελετούν
«άγνωστο» ιόν σε μια χημική ουσία.
βιβλιογραφικά ταεξής θέματα:
γ) να παρασκευάσουν οξέα, βάσεις και
α)Η Χημεία και ο αερόσακος στο
άλατα.
αυτοκίνητο
β) Η Χημεία και η ζαχαροπλαστική (για να
… φουσκώσει το κέικ)
3ο πείραμα:
Οι μαθητές, σε ομάδες, σχεδιάζουν και
πραγματοποιούν πειράματα, προκειμένου
ναταξινομήσουν τα στοιχείαMg,Zn,Fe,
2678 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
[Η],Cu,κατ’ αυξανόμενη σειρά
δραστικότητας.
4ο πείραμα:
Οι μαθητές, σε ομάδες, πραγματοποιούν
πειράματα για να ταυτοποιήσουν την
ύπαρξη ιόντων σε διάλυμα.
5ο πείραμα:
Οι μαθητές, σε ομάδες,σχεδιάζουν και
πραγματοποιούν πειράματα για να
κάνουν ανίχνευση ιόντων σε διάλυμα.
6ΟΚΕΦΑΛΑΙΟ:Η γλώσσα τηςοργανικής Χημείας
(Ώρες: 9)
Οι μαθητές να είναι σε θέση:
(cid:129) Να συνδέουντις ενώσεις του 6.1Οργανική Χημεία : 1η δραστηριότητα:
άνθρακα με τις εφαρμογές τους στη (ορισμός, εφαρμογές) Σταθμοί στην ιστορία της Οργανικής
χημική τεχνολογία, στη βιοχημεία και Χημείας:
στην καθημερινή ζωή (για παράδειγμα, 6.2Ερμηνεία του βιβλιογραφική έρευνα και κειμενική
φάρμακα, βιοπολυμερή, χρώματα, σχετικά μεγάλου διερεύνηση για την ιστορία της Οργανικής
υφάνσιμες ίνες, καλλυντικά). αριθμού των ενώσεων Χημείας και τη συνεχήπαρουσία των
του άνθρακα ενώσεων του άνθρακα στην καθημερινή
(cid:129) Να ερμηνεύουν το πλήθος των ζωή, στη βιοχημεία, στην έρευνα και στην
ενώσεων του άνθρακα με βάση τη 6.3Ταξινόμηση των τεχνολογία αιχμής.
δομή του ατόμου τουC. ενώσεων του άνθρακα,
με βάση:
(cid:129) Να αναφέρουν τον ορισμό της α) την ανθρακική 2η δραστηριότητα:
χαρακτηριστικής ομάδας καθώς και τα αλυσίδα, Μελέτη της μεταβολής της διαλυτότητας
ονόματα και τους τύπους ορισμένων β) τη χαρακτηριστική και του σημείου βρασμού, από πίνακες,
χαρακτηριστικών ομάδων. ομάδα(-ΟΗ,-CΟΟΗ, στα αλκάνια και στις αλκοόλες
>C=O,-NH ),
2
(cid:129) Να αναγνωρίζουν την παρουσία γ) τον πολλαπλό 3η δραστηριότητα:
χαρακτηριστικής ομάδας σε συντακτικό δεσμό μεταξύ ατόμων Οι μαθητές μελετούν συντακτικούς τύπους
τύπο. C. ενώσεων του άνθρακα με μοριακά
μοντέλα
(cid:129) Να ταξινομούν τις ενώσεις του 6.4Ονοματολογία
άνθρακα με βάση άκυκλων ενώσεων του 4η δραστηριότητα:
α) την ανθρακική αλυσίδα, άνθρακα κατά IUPAC Κατασκευήμοριακών μοντέλων των
β) τη χαρακτηριστική ομάδα και (υδρογονανθράκων, ισομερών υδρογονανθράκων και
αλκοολών, αλδεϋδών, αλκοολών με τέσσερα άτομα άνθρακα
γ) το είδος του δεσμού μεταξύ των
ατόμων του άνθρακα. κετονών,
καρβοξυλικών οξέων) 5η Δραστηριότητα:
(cid:129) Να αναγνωρίζουν τη σημασία του Μελέτη της ισομέρειας με τη χρήση του
6.5Ισομέρεια- λογισμικού
ανθρακικού σκελετού, της
συντακτική ισομέρεια Isomerix3D, διαθέσιμο στο λογισμικό:
χαρακτηριστικής ομάδας και του
(αλυσίδας, θέσης και Άνθρακας Β. Έργο:Πλειάδες,Ενότητα:
πολλαπλού δεσμού για τις ιδιότητες
ομόλογης σειράς) Νηρηίδες,Ένωση Φυσικών Προσώπων,
μιας ένωσης.
ΕΑΙΤΥ
(cid:129) Να ονομάζουν κατάIUPAC
διάφορεςάκυκλες ενώσεις του
άνθρακααν δίνεται ο συντακτικός