Table Of ContentGRANDE LESSICO
DEL
NUOVO TESTAMENTO
Fondato da GERHARD KITTEL
Continuato da GERHARD FRIEDRICH
Edizione italiana a cura di
F. MONTAGNINI - G. SCARPAT - O. SOFFRITTI
VOL. 111
PAIDEIA
Titolo originale dell'opera
T heologisches \Vo rtcrbuch zum Neuen T estament
in Verbindung mit zahlrcichcn Fachgenossen
begriindct von GERJIARD KITTEL
bcrausgcgeben von GF.RHARD FRJEDRICH
All'edizione italiana di questo terzo volume
han110 collaborato come traduttori:
MAIUA ISELLINCIONI
GtOV ANNI TORTI
GINO CONTE
MARIO VERDESCA
TERl!SA DE CRADA
Tutti i diritti sono riservati. È rigorosamente vietata, a 1ermi11i
di legge, la riprod11zio11c anche /lllYZia/e delle voci o il riassunto
delle• stesse.
@ W. KOHLllAMMER VJ:o:RLAC, STUTT<;ART, 1933 C I9JJ
@ l'AIOEIA, BRESCIA, 1967
AVVERTENZA AL TERZO VOLUME ITALIANO
Giunti al termine di questo terzo volume, possiamo affermare c~e
la nostra fatica trova il miglior sostegno e il più ambito riconosci
mento nell'unanime consenso al nostro lavoro e nella spirituale ricrea
zione che la consuetudine quotidiana col Theologisches Wortr;rbuch
continua a fornirci.
Ad allargare la cerchia dei nostri Lettori, già dalla seconda'parte di
questo terzo volume, abbiamo tradotto i passi greci più impegnativi.
Col quarto volume la traduzione accompagnerà sistematicamente le cita
zioni greche, riprodotte, tuttavia, nella loro integrità. Tale decisione
ha aggravato di non poco il nostro compito, ma ci è sembrato che
valesse la pena correre anche il rischio dì qualche critica, in un lavoro
così difficile e infido, pur di rendere accessibili i tesori del T heolo
gisches W orterbuch anche a chi non avesse dimestichezza sufficiente
con la lingua greca per leggere nell'originale quei testi, del resto tut
t'altro che semplici e spesso nemmeno pacifici.
Sui miei Colleghi (F. Montagnini e O. Soffritti) e su me cade la
responsabilità della traduzione sia del testo tedesco sia dei passi greci,
ma un particolare riconoscimento crediamo di dover tributare ai mi
gliori e ai più fedeli dei nostri Traduttori.
G.S.
Brescia, febbraio r967
AUTORI
DELLE VOCI CONTENUTE NEL TERZO VOLUME
Direttore
GERHARD KITTH, professore ordinario di N. T., Tiibingen.
Collaboratori
JoHANNES BEH.M, professore ordinario di N. T., Berlin.
GEORG BER TRAM, professore ordinario di N. T., Giessen.
HERMANN WoLFANG BEYER, professore ordinario di storia della Chiesa, Greifswald.
FRIEDRICH Bi.icHSEL, professore ordinario di N. T., Rostock.
RuDOLF BuLTM.ANN, professore ordinario di N. T., Ma.-burg.
GERHARD DELLING, parroco, Glauchau.
WERNER FOERSTER, professore straordinario di N. T., Miinstcr.
GERHARI> FRIEDRICH, assistente, Tiibingen.
ERNST FucHS, parroco, Winzcrhausen (Wiirtternberg).
HEINRICH GREEVEN, libero docente di N. T., Greifswald.
WALTER GRm;DMANN, Oberkirchenrat, Dres<len.
HERMANN HA.'-:SE, parroco, Kuhlbausen (Elbe).
fRIEDRICH HAt;CK, professore straordinario di N. T., Erlangen.
jOHANNES HERRMANN, professore ordjnario di A. T., Miinster.
HERMANN KLELNKNECHT, Tiibingcn.
Huco OoEBERG, professore ordinario di N. T., Lund.
ALBRECHT 0LPKE, professore straordinario di N. T., Leipzig.
HERBERT PREISKER, professore straordinario di N. T., Breslau.
GERHARD vo~ RAD, professore ordinario di A. T., Jena.
KARL HEINRTCH lù:.NGSTORF, libero docente di N. T., Tiibingen.
H1:11'\RICH SctrtrER, libero docente di N. T., Marburg.
KARL Luow1c ScHMIDT, professore ordinario ru N. T., Base!.
JOHANNES sc~Ell>ER, libero docente di N. T., Berlin.
X INDICE DEGLl AUTORI
Juuus ScHNIEWINO, professore ordinario di N. T., Kid.
GOTTLOB SCHRENK, professore ordinario di N. T., Ziirich.
EmELBERT StAUFl'ER, professore ordinario di N. T., Bonn.
A!.BRECllT STUMPFF, Repctent, Tiibingen.
HANs Wmo1SCH, professore ordinario di N. T., Hall,.
INDICE DEL TERZO VOLUME
t{3ooµi)xov-.a. - l1t't'ti coli. 807 ss.
'EPpa~oc; - 'fo'pa.i)).
tyylçw - Éyyuc; coli. II ss.
y€ yvoc; ( Preisker) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Éyyvc;, tyylsw, 1tpocnyyl~w (Prcisker) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . u
ÉyElpw, EyEpaLc;, È~EyElpw, ypT}yopÉw (à.ypv'Jt'JÉw) (Oepke) .. . ...... : . . r7
Éyxc.uvll;w-+ xa.w6c;
tyxa.xfoJ -+ xa.x6c;
Èyxoµ~6oµcu (Delling) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Èyxpcl.'t'EL<X. ( cixpacrla.), Èyxpa.'ti)ç ( &.xpcrci)c;), Éyxpa.'tEvoµa.L (G rundmann) 3 3
Éyxplvw - xplvw
lyw (Stauffe::r) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Èopa.i:oc;, Èopa.lwµa. (Stauffer). ...... .. ........ ....... .... . . . . . . . 93
Èi>EÀ.oi}pTJCTXELIX - i)pr1crx6c;
w€ oc;, ÈlNLx6c; (Bertram, K. L. Schmidt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
i€}oc; (Preisker) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n9
ElOoc;, Eloia. (loia.) ( Kittel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 ,
d'.owÀ.ov, ElowÀ.6i>v't'ov, ElowÀ.Ei:ov, xa.nlowÀ.oc;, ElowÀ.oÀ.chpTJc;, Elow).o-
À.a.-tpla. (Biichsel} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . r 2 7
dxii (Bi.ichsel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
EÌ.xwv (Kittcl, von Rad, Kleinknecht) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
ELÀ.Lxpwfic;, dÀ.LxplVELa. (Biichsel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Elµl, ò wv (Biichsel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Elpi)vT}, dpT)VEvw, dpT)VLxoc;, ElpTJV01tOLOç, dpTJV01tOLÉW ( von Rad, Foerster) r 91
Elc; (Oepke) . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
dc; (Staufler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
e(cra.xovw - ò:xouw r, col. 599
Elaotxoµa.L - otxo~1a.L n, coll. 884 s.
EtatpxoµaL - EpxoµaL coll. 940 ss.
ElO"XaÀ.foµc.tL - Xc.tÀÉW
Elcroooc; - òooc;
ELacptpw - q>Épw
ÉXa.-còv -cE<TCTEptixov-tc.t 'tECTcra.pEc; - owoExc.t 11, coli. 1570 ss.
bPti).).w - {3ti).).w II, coli. 37 ss.
ÈxoÉxoµa.L - 0Éxo1.ta.L ir, coli. 88 r ss.
ÈXoT)µÉw - lii;µoc; 11, coli. 901 ss.
XII INDICE DEL TERZO VOLUME
ÉxÒLxÉw, EXOLxoc;, ÈXOLXTJO'L<; (Schrenk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
&xovw-+ ovw n, coll. 1555 ss.
lx~TJ'tÉW -+ STJ'tÉW
Éxxa.lla.lpW -+ xa.fta.lpW
ÈXXEV't'ÉW (Schlier). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 I 5
txxÀ.'T}oia.-+ xttÀlw
lxX67t'tW -+ x01t'tW
lx).tyw, lx)..oyii, lxÀ.Ex-t6ç-+ À.iyw
ÈXÀ.VW-+ À.VW
Éxvi)q>w -+ vi)cpw
lxovcnoc; -+ lxwv
Èx1tE~p6:sw -+ 1mpacrµ6c;
ÉXm1t-tW-+ m1t'tW
ÈX1tÀ.TJpOw, Èxr.Ài)pWO'I.<;-+ 1tÀ.TJPOw
ÈxltVtw -+ 1tVEvµa.
Èx.7t't'VW (Schlier) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
EXO''t'a<nc;, È!;lo-'t'T]µL ( Oepke). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2 3
Éx't'Elvw, Èx't'EvTjc; (Éx't'EVÉO''t'Epov), Èx't'Évrn.t, Ù7tEpEx't'Elvw (Fuchsl . . . . . . 353
Ex't'pwµa (Schncider) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
Èxxtw, txxvv(v)w (Behm) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
txlJivxw -+ l!NxiJ
ÈxWv (éi.xwv), ÈxoVO'Loc; (Hauck) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
n.aLOV ( Schlier) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 8 X
ÈÀÉ.yxw, EÀEy!;Lc;, EÀ.Eyxoc;, ÉÀEyµ6c; (Bi.ichsel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
n.Eoc;, ÈÀEÉW, ÈÀE1]µwv, H.ET]µOO"UVT], à.vÉÀEoc;, à.vEÀEi)µwv (Bultmann).. 399
ÈÀEvi>Epoc;, ÈÀEui>Epow, ÉÀEVi>Epla, CÌ.1tEÀEVi>Epoc; ( Schlier) . . . . . . . . . . . . . 42 3
(),,EV(7~-+ EflXOµct~ cotl. 938 S.
EÀxw (Ocpke) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
"EÀÀ'Y)v, 'EU.. ac;, 'EÀ.À.'l'}vix6c;, 'E)..Àr1vlc;, 'EÀÀ.T)VLO""CTJ<;, 'EÀ.À.T]VLv"'Cl
(Windisch) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469
ÈÀÀ.oyÉw (Preiskcr) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
ÈÀ.r.lc;, ÈÀ.r.lsw, à.7tEÀ7tlsw, 7tpoEÀ7tlsw (Bultmann, Rcngstorf). . . . . . . . . . 507
ȵ~a'tEuw (Preiskcr) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
ɵµÉvw -+ µÉvw
ɵ<pa.vlsw -+ cpa.lvw
ȵq>vo-<iw ( Stauffcr) 555
rµq>v-toç -+ (t'UW
Èv (Oepke) ................... .. .. ..... .. .. . 557
ÈVOTJµÉW -+ oljµoç II, coJl. 901 ss.
tvoo!;cisoµm, ifvlìo!;oc; -+ 06!;.a. li, coli. qoo ss.
TNDTCE DEL TERZO VOLUME xm
Èvovvcxµ6ç -+ livvcxµi.ç n, coli. 1478 s.
Èvovw-+ liVw Il, colJ. r559 ss.
ÈvÉpytLa., ÈvEpyÉw, ÈvÉpY1Jµa., Èvtpyi)ç-+ !pyov coli. 876 ss.
ÈvevÀoyÉw-+ EÙÀoyÉw col. r180
Év&vµfoµcxL, tvWµ110-Lç -+ il>;µoç
É\ILO. .' t"Y)µL (Ocpkc) ..................... ............... . 577
Éyxawlçw -+ xawoç
ÈyxaXÉw -+ xax6ç
Èyxplvw - xplvw
!vvoLcx -+ voi:iç
evvoµoç -+ v6µoç
Èv61t't'l)ç - opaw
[voxoç-lxw
ÉV'tÉÀ.À.oµcxL, É\l'toÀ.1 i {S chrenk) 579
EV'tEv!;t.ç - 'tvyxcivw
Èv-toÀ.l) - coli. 583 ss.
Év'tvyxtivw - 'tvyxcivw
'E"wx
(Odebcrg) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615
t!;a.yyÉÀÀw - 1, coll. 182 ss.
Èl;ayoptiçw - 1, coll. 338 ss.
~E;OCl'tÉ(.) - I, colJ. 522 SS.
t!;cxxoÀ.ovl>lw - r, coli. 579 s.
É!;cxvtio-'ta.O'i.ç, Él;avl<T't'l)µi -+ I, coli. 987 ss.
É!;CX1tCX'tciw - I, coli. 1027 ss.
Él;a7tocrtÉÀÀ.w - 1, coll. 1086 ss.
t!;ap'tlçw -+ 1, coli. 1265 s.
Él;eyElpw - coli. 3r s.
t!;tpxoµcxL - coli. 947 ss.
el;EO""tW, Ésoua'la., ÉSOUO'Lasw, xa.-rEl;ou<na~w (Foerster)
!€;11yfoµcn - TjyfoµaL
Èl;icr't'!)µt, è!;t<T'tcivw - coli. 349 ss.
Èl;oµoÀoyÉw -+ òµoÀ.oyÉw
È!;opxlçw, É!;opxto-'tl}ç-+ òpxlçw
t!;oV<Tla, H;ovO'L6:çw -+ coll. 630 ss.
e!;w (Behm) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667
È'lta.yyÉÀ.À.w, É7ta.yyEÀ.ia, É1tayyEÀµcx, 1tporncxyyÉÀ.À.oµaL (Schniewind -
Fricdrich) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669
Ètta:ywvlçoµcxL - 1, coll. 361 ss.
ìtmuvoc; (Prcisker) ..... ..................... . ...... .
È1tcxlpw - 1, coli. 500 ss.
tmx~crxvvo1.La~ -+ I, col!. coli. 507 ss.
baxoÀovl>Éw - 1, col. 580
Émxxovw -+ 1, col!. 599 s.
È7t!J.Vll.1tCXVW - I, coli. 946 s.
È1tcxv6pi>wo-t.ç -+ òpl)éç
èttcirxna<; - 1, coli. 1205 s.
inevlivw-+ 11, col. r563