Gramatyka języka polskiego. Część II

202 Pages·1931·10.543 MB·Polish

by  Stanisław Szober

S T A N I S Ł A W S Z O B E R
GRAMATYKA
JĘZYKA POLSKIEGO
CZĘŚĆ II
<
GŁOSOWNIA: FIZJOLOGICZNA, PSYCHOLOGICZNA,
FUNKCJONALNA I HISTORYCZNA
1 9 3 1
WYDAWNICTWO M. ARCTA W WARSZAWIE

GRAMATYKA JĘZYKA POLSKIEGO
S T A N I S Ł A W S Z O B E R
PROFESOR UNIWERSYTETU \VA RSZAWSK1ECO
GRAMATYKA
JĘZYKA PO LSK IEG O
OBRAZ NAUKOWY WSPÓŁCZESNEGO
POLSKIEGO JĘZYKA LITERACKIEGO
I. STANOWISKO LINGWISTYCZNE I CHARAKTERYSTYKA JĘZYKA
POLSKIEGO. DIALEKTY POLSKIE I STOSUNEK ICH DO POLSKIEGO
JĘZYKA LITERACKIEGO. JĘZYK STAROPOLSKI A NOWOPOI.SKI.
GRAMATYKA HISTORYCZNA A OPISOWA.
II. GLOSOWNIA: FIZJOLOGICZNA, PSYCHOLOGICZNA,
FUNKCJONALNA 1 HISTORYCZNA.
III. SLOWOTWÓRSTWO I ODMIKNNIA.
IV. SKŁADNIA.
WYDANIE TRZECIE
ZUPEŁNIE ZMIENIONE
1 9 3 1
W Y D A W N I C T W O M. A R C T A W W A R S Z A W I E
S T A N I S Ł A W S Z O B E R
w -
GRAMATYKA
JĘZYKA PO LSK IEG O
1 .." '' ' ', -/;'N^'--.V*;:;"-
CZĘŚĆ II
CLOSOWNIA: FIZJOLOGICZNA, PSYCHOLOGICZNA,
FUNKCJONALNA I HISTORYCZNA
1 9 3 1
WYDAWNI CTWO M. ARCTA W WARSZAWIE

T R E Ś Ć .
A. Fonetyka (Głosownla fizjologiczna).
I. Właściwości akustyczne głosek (§§ 1 — 2 ) . ......................... 1
II. Właściwości fizjologiczne głosek (§§ 3 — 7).
a) Opis narządów mow'y (§§4 — 7 ) .................... 3
b) Opis czynności narządów mowy (§§ 4 — 7).
a) Czynności narządu oddechowego (§ 4 )........................ 5
P) Czynności krtani (§ 5) . 5
y) Czynności podniebienia miękkiego (§ .6) . . . . 9
o) Czynności języka i warg ( § 7 ) .................. 11
III. Podział głosek języka polskiego (§ 8 )................................ . 14
IV. Samogłoski (§§ 9— 1 4 ) ............................................. 15
V. Spółgłoski (§§ 15 — 22) : .......................... 20
VI. Zgłoski i ich skład głoskowy (§§ 23 — 2 4 )......................... 33
VII. Akcent w języku polskim (§§ 25 — 2 7 ) ............ 35
a) Uwaga ogólna (§ 2 5 ) ............................................. 35
b) Akcent, czyli przycisk w języku polskim (§§ 26—27) . 37
VIII. O niektórych właściwych językowi polskiemu połączeniach
głosek (§§ 28 - 37). ‘
a) Położenie samogłosek w wyrazie (§ 29) . . . . . 40
b) Połączenia samogłosek z samogłoskami (§ 30) . . . 41
c) Połączenia samogłosek ze spółgłoskami (§31) . . . 41
d) Położenie spółgłosek w wyrazie (§ 3 2 ) ..................................42
c) Sposoby łączenia spółgłosek ze spółgłoskami (§§ 33— 37). 43
B. Fonologja (Głosownia psychologiczna).
1. Przedmiotowe i podmiotowe odmianki dźwięków języko­
wych. Fonetyka a fonologja (§ 38)..............................54
II. Natura głoski (§ 3 9 ) .......................................................55
III. Natura i odmianki fonematu (§ 4 0 ) ..............................................56
IV. Wzajemne ustosunkowanie fizjofonematów, psychofonematów
i głosek (§§ 41 — 44) . . . ...........................................................57
V. System fonologiczny języka polskiego (§§ 45 — 51).
a) Samogłoski w polskim systemie fonologicznym (§ 45). 75
b) Spółgłoski w polskim systemie fonologicznym (§ 46) . 80
c) Zespoły fonematów w złożonych jednostkach fonolo-
gicznych (§ 4 7 )................................ 83
d) Układ zdań w wypowiedzeniu i wyrazów w zdaniu
(§ 48)...................................................................................................85
e) Układ zgłosek w wyrazie (§ 49)....................................................87
f) Układ fonematów w zgłosce (§§50 — 51)..................................89
C. Morfonologja (Glosownia funkcjonalna).
I. Uwagi wstępne (§§ ,52 — 5 3 ) ................................................... 97
II. Wymiana morfonematów samogłoskowych (§§ 54 —-65).
a) Wymiana jakościowa (§§55 — 61)............................................100
b) Skrzyżowania wymian morfonematów samogłoskowych
(§ 62) . . 106
c) Wymiana ilościowa (§§ 63 — 65)............................................ 107
III. Wymiany morfonematów spółgłoskowych (§§ 66 — 72).
a) Wymiana jakościowa (§§ 67 — 7 1 )...........................................112
b) Wymiana ilościowa (§ 72) ...........................................120
IV. Wymiana mieszanych grup morfonologicznych (§ 73) . . 121
V. Budowa fonologiczna morfematów (§§ 74 — 77).
a) Budowa fonologiczna morfematów słowotwórczych.
a) Budowa fonologiczna morfematów rdzennych (§ 75). 124
P) Budowa fonologiczna przyrostków i przedrostków'
(§ 7 6 )................................: .........................................................127
b) Budowa fonologiczna morfematów fleksyjnych (§ 77) . 128
VI. Wymiany morfonologiczne, przemiany fonologiczne a zmiany
fonetyczne, ich wzajemne związki i przeciwieństwa (§ 78). 128
D. Wiadomości z głosowni historycznej,
I. Zmiany historyczne dźwięków' językowych (§§ 79 — 80) . 133
II. Wytwory zmian historyczno-dźwiękow'ych, przechowywane we
współczesnem myśleniu językowym polskiem (§§ 81 — 114).
a) Fonematy samogłoskowe (§§ 81— 88) . . . . . 136
b) Fonematy samogłoskowe w grupach fonologicznych
(§§ 89 — 96)...................................... . . . . . .' . 158
c) Zmiany fonematów spółgłoskowych (§§ 97 — 106) . . 166
(1) Zmiany fonologicznych grup spółgłoskowych (§§107—114). 176
III. Przegląd historyczny dźwięków współczesnego języka pol­
skiego.
a) Polskie fonematy samogłoskowe w oświetleniu historycz-
nem (§§ 115 — 1 2 2 ).....................................................................179
b) Polskie fonematy spółgłoskowe w oświetleniu historycz-
nem (§§ 123 — 1 3 1 )...................................................' . 185
OBJAŚNIENIE NAJWAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW.
GP. Gramatyka Polska, wydana przez Polską Akademję Umiejętności,
w opracowaniu T. Benniego, J. Tosia, K. Nitscha, J. Rozwa­
dowskiego i H. Ułaszyna. Kraków, 1923.
JP. Język Polski, organ To w. Miłośników Języka Polskiego, wyda­
wany pod redakcją K. Nitscha. Kraków.
MPKJ, Materjały i Prace Komisji Językowej Akademji Umiejętności,
t. I — VIII. Kraków, 1904— 18.
PF. Prace Filologiczne, założone przez A. A. Kryńskiego, wyda­
wane obecnie przez W. Doroszewskiego, A. A. Kryńskiego,
Z. Tempickiego, S. Słońskiego i S. Szobera. Warszawa.
RWF, Rozprawy Wydziału Filologicznego Akademji Umiejętności.
Symb. Symbolae Grammaticae in honorem Joannis Rozwadowski, t. I— U.
Kraków, 1927 — 8.