Table Of ContentGUY DEBORD
XX. yüzyılın ikinci yarısının en önemli düşünürlerinden.
Filozof, yazar, sinemacı. 1950’de yıkıcı bir “sanat” akımı
olarak ortaya çıkmış olan Lett-rist Enternasyonal’e katıldı.
1952'de yaptığı deneysel Hurlements en favoeur de Sade
filminin ilk gösterimi sırasında çıkan olaylarla ve aynı
yıl Paris’e gelen Charlie Chaplin’in yaptığı basın toplantısına
baskın yaparak onu faşistlikle suçlayan dört kişilik grupta
oynadığı rolle adını duyurdu. İlk önemli yazıları, grubun
çıkardığı Potlatch adlı dergide yayımlandı. 1957'de Memoires
adlı bir kitap yayımladı. Kitabı kendisi yazmamış, çeşitli
kitap, dergi ve gazetelerden aldığı paragrafları, cümleleri,
sözcükleri, bina ve şehir planlarını, reklam panolarını,
karakterler, reprodüksiyon ve fotoğrafları gelişigüzel bir
biçimde bir araya getirmiş, arkadaşı Danimarkalı ressam
Asger Jorn da çeşitli leke ve renkli çizgilerle “kitaba” katkıda
bulunmuştu. Aynı yıl Avrupalı birkaç avangard ve devrimci
grubun bir araya gelmesiyle oluşan ve 1968 olayları üzerinde
çok önemli bir etkisi olan Sitüasyonist Enternasyonal'in
kurucuları arasında yer aldı. Sanat ile devrimci pratik
arasındaki kopukluğu ortadan kaldırmayı hedefleyen grup
“şiiri devrimin hizmetine” değil “devrimi şiirin
hizmetine” sokmaktan yanaydı. 1972’de Sitüasyonist hareket
kendini feshetti.
Debord, temel eseri Gösteri Toplumu'nun ilk baskısında
kendi portresini şöyle çizer:
"Guy Debord. Kendine soracak olursanız sinemacıdır. 1957
yılında kurulmuş olan Sitüasyonist Enternasyonal'in
kurucularından ve üyesidir. Enternasyonal'in Fransa
yayınlarının sorumluluğunu uzun süre üstlendi. Sitüasyonist
ajitasyonun yayıldığı birçok ülkede, özellikle Almanya,
İngiltere ve İtalya'da bu örgütlenmenin çeşitli faaliyetlerine de
(Gondi veya Decayeux adı altında) kimi zaman katıldı. 1967
yılında Gösteri Toplumu'nu yayımladı. Ertesi yıl, 1968 Mayıs
karışıklıkları sırasında en aşırı akımın öncüleri arasında yer
aldı. Bu olayların ardından, Avrupa ve Amerika'daki aşırı-
solcular üzerinde tezlerinin büyük etkisi oldu. Fransız. 193l'de
Paris'te doğdu." (1994'de öldü.)
KİTAPLARI: La société du spectacle (1967; Gösteri
Toplumu), Com-mentaires sur la société du spectacle suivie
de Preface â la quatriéme edition italienne de ‘la société du
spectacle’ (1988; Gösteri Toplumu Üzerine Yorumlar ve
'Gösteri Toplumu'nun İtalyanca Dördüncü Baskısına
Önsöz), Panégyrique (1989; Övgü), Considerations sur
l'assasinat de Gérard Le-bovici (1985; Gerard Lebovici’nin
Öldürülmesi Üzerine Mülâhazalar), Cette mauvaise
reputation... (1993; Şu Kötü Ün...), (Euvres cinémato-
graphiques completes (1978; Sinematografik Bütün Eserler)
FİLMLERİ: Hurlements en favoeur de Sade (1952; Sade
İçin Ulumalar), Sur le passage de quelques personnes â
travers une assez courte unite de temps (1959; Çok Kısa Bir
An Boyunca Birkaç Kişinin Geçip Gidişi Üstüne); Critique de
la Séperation (1961; Ayrılığın Eleştirisi) ve In girum imus
nocte et consumimur igni (1978).
Ayrıntı: 141
İnceleme dizisi: 26
Gösteri Toplumu
ve Yorumlar
Guy Debord
Çevirenler
Ayşen Ekmekçi- Okşan Taşkent
Yayıma hazırlayan
Işık Ergüden
Son okuma
Murat Kocadağlı
Ayrıntı’nın istemeden kalbini kırdığı için
özür borçlu olduğu arkadaş
Melih Başaran
Çeviride kullanılan metinler
La Société du Spectacle
Editions Gallimard /1992
Commentaires sur la société du Spectacle-1988
Preface a la quatrieme edition İtalienne de
"La Societe du Spectacle" -1979
Editions Gallimardl 1992
Society of the spectacle
Çeviri: Kolektif
Black & Red/Detroit /1977
Comments on the Society of the Spectacle
Çeviren: Malcolm Imrie
Versol 1990
© Editions Gallimard
Bu kitabın tüm yayım hakları
Ayrıntı Yayınları'na aittir
Gösteri Toplumu’nun Fransa ve İngiltere'de yapılan ilk basımları
“yayın hakları serbesttir" notuyla yayımlanmıştır.
Kapak düzeni
Arslan Kahraman
Düzelti
Sait Kızılırmak
Basıma hazırlık
Renk Yapımevi (0212)516 94 15
Baskı ve cilt
Mart Matbaacılık Sanatları Ltd. Şti. (0 212)212 03 39-40
Birinci basım
Şubat 1996
ISBN 975-539-016-3
AYRINTI YAYINLARI
Fiver Loti Cad. 17/2 34400 Çemberlitaş-İstanbul Tel: (0 212) 518 76 19 Fax:
(0 212) 516 45 77
GÖSTERİ TOPLUMU
VE YORUMLAR
AYRINTI
Gösteri Toplumu
FRANSIZCA 3. BASKI İÇİN
OKURUN DİKKATİNE
Gösteri Toplumu ilk olarak, Kasım 1967'de Paris'te Buchet-
Chastel yayınevi tarafından yayımlandı. 1968 olayları kitabın
tanınmasını sağladı. Tek bir kelimesini bile değiştirmediğim
kitabın, yeni baskıları 1971 yılından itibaren Champ Libre
yayınevi tarafından yapıldı; bu yayınevi, editörü Gerard
Lebovici’nin 1984 yılında öldürülmesinden sonra Gerard
Lebovici adını aldı. Yeni baskılar 1991 yılına kadar düzenli
bir şekilde bu yayınevinde birbirini izledi. Şimdiki baskı da
1967 baskısının kelimesi kelimesine aynısı olarak kaldı. Zaten
aynı kural Gallimard'dan yayımlanacak bütün kitaplarımın
yeni baskıları için de geçerli olacaktır. Ben kendini düzelten
biri değilim.
Böyle bir eleştiri teorisi değiştirilmemelidir; ilk kez bu
teorinin doğru bir şekilde tanımladığı uzun tarihsel dönemin
genel koşulları çürütülmediği sürece bu teori de
değiştirilmemelidir. Dönemin kaydettiği gelişmenin
sürekliliği gösteri teorisini doğrulamaktan ve sergilemekten
başka bir şey yapmamıştır, dolayısıyla burada tekrarlanan
açıklama pek seçkin olmayan bir anlam içinde tarihsel yanıyla
ele alınabilir: 1968 mücadeleleri esnasında ulaşılan en aşırı
konumun ne olduğuna ve dolayısıyla da daha 1968'de neyi
bilebileceğimize tanıklık eder. Bu dönemin en enayileri bile o
günden bugüne bütün yaşamlarındaki düş kırıklığıyla;
“yaşamın görünür hale gelmiş yadsınması”nın, “meta-
biçimine bağlı nitelik kaybı”nın ve “dünyanın
proleterleştirilmesi”nin ne anlama geldiğini
anlayabilmişlerdir.
Bununla birlikte, aynı sürecin devamında ortaya çıkan en
belirgin yeniliklerden söz eden diğer gözlemleri de zamanı
içinde ekledim. 1979 yılında, kitabın İtalyanca yeni bir
çevirisine yazdığım bir önsöz vesilesiyle, gösteri gücünün
kullanılmasının tıpkı hükümet etme tekniklerinde olduğu gibi,
endüstriyel üretimin doğasında da yol açtığı fiilî değişiklikleri
ele aldım. 1988 yılında yazdığım Gösteri Toplumu Üzerine
Yorumlar, daha önceleri “yoğunlaşmış gösteri” ile “yaygın
gösteri”nin birbirine rakip saltanatları arasında var olan
“gösterinin dünya çapındaki işbölümü”nün, ortak biçim olan
“bütünleşmiş gösteri”de bu iki türün kaynaşmasıyla sona
erdiğini net bir şekilde göstermiştir.
1967'den önce olup bitenlerden söz ederek eski biçimleri
bazı karşıt uygulamalara göre ayırt eden 105. tez düzeltilerek
bu birleşme kısaca özetlenebilir. Sınıf iktidarındaki Büyük
Bölünme'nin uzlaşmayla tamamlanması sonucunda ortaya
çıkan bütünleşmiş gösterinin birleşik uygulamasının,
günümüzde, bir yandan algıyı “polisiye yöntemlerle
değiştirirken” (bu koşullarda polis de tamamen yenidir) diğer
yandan da “İktisadî yöntemlerle dünyayı değiştirdiğini”
söylemek gerekir.
Bu kaynaşma bütün dünyanın İktisadî ve politik gerçekliği
dahilinde zaten üretilmiş olduğu içindir ki dünya nihayet
kendini resmen birleşmiş ilan edebilmektedir. Ve aynı
zamanda güç ay-rılığının evrensel olarak geldiği durum o
kadar vahimdir ki bu dünya tez elden birleşme ihtiyacını; ve
gösteri tarafından tahrif edilmiş ve güvence altına alınmış
olan dünya pazarının uzlaşımsal örgütlenmesine tek bir bütün
halinde katılma ihtiyacını duymuştur. Ama sonuçta
birleşemeyecektir.
Totaliter bürokrasi, yani “pazar ekonomisini ikame eden
hâkim sınıf" hiçbir zaman kendi kaderine çok fazla
inanmamıştı. Kendisinin “hâkim sınıfın az gelişmiş biçimi”
olduğunu biliyordu ve daha iyisi olmak istiyordu. 58. tez,
uzun zaman önce şu aksiyomu kurmuştu: “Gösterinin kökeni
zenginleşmiş iktisat alanında yatar ve nihai olarak gösteri
pazarına hâkim olmaya kalkışan ürünler buradan
kaynaklanır.”
1989 yılında Rus bürokrasisini, mevcut demokrasi
ideolojisi'ni (yani seyirci insanın haklarını tanıyarak ılımlı
hale gelen, diktatörlüğe dayalı Pazar özgürlüğü ideolojisi) tek
vücut olarak aniden benimsemeye iten şey, gösterinin,
toplumun basitleşmesinin diğer bütün yönlerine bağlı olan
modernleşme ve birleşme isteğidir. Batı'da hiç kimse
böylesine olağanüstü medyatik bir olayın anlamı ve sonuçları
üzerinde bir tek gün bile uzun uzadıya durmamıştır. Gösteri
tekniğinin kaydettiği ilerlemenin kanıtı buradadır. Bir tür
jeolojik sarsıntının ortaya çıkmasını kaydetmek dışında
yapılan bir şey yok. Tıpkı bütün diğer demokrasi işaretleri
kadar tartışmasız olan çok basit bir işareti -Berlin Duvarı’nın
yıkılışını- tekrarlamakla yetinerek olay tarihe geçirilir ve
yeterince anlaşıldığı sanılır.
1991 yılında modernleşmenin ilk sonuçları Rusya'nın
tamamen dağılmasıyla birlikte ortaya çıktı. Rusya'da,
ekonominin genel gelişmesinin yol açtığı feci sonuçlar Batıya
