Gor dergisi sayı 2: Kaun / Bahar 2015

2015·13.3 MB·

mezma
Hemşince okuyup yazalım!
or’un ikinci sayısı ile karşınızdayız. GOR hem sayıya gelen reaksiyonlar ve ikinci sayının hazırlık
G
temkinli hem de iddialı bir yayın olarak yayın sürecine katılım açısından bir değerlendirme
hayatına başladı. İlk iki sayısının niteliği yaptığımızda, üzülerek de olsa temkinli olmakta ne
iddiasının; periyodu ise temkinliliğinin kanıtı kadar haklı olduğumuzu görmüş bulunuyoruz.
sayılmalıdır. İddialı, çünkü; Hemşinliler açısından bir GOR’un niteliğinden taviz vermeden periyodunu
ilki temsil ediyor. Var olma mücadelesi veren kısaltmasının bir yolu derleme, sözlü tarih çalışması
Hemşincenin yaşatılmasında önemli bir boşluğu vb. kültürel çalışmalar yapanların sayısının artmasıdır.
doldurmak üzere çıkan ilk yayın olmanın Artık bu çalışmaların yayınlanabileceği bir alan olarak
sorumluluğunu taşıyor. Kuşkusuz dilin yaşatılmasına GOR var. Çalışmalar yayınlanacağı düşüncesiyle
odaklanan bir yayın faaliyetinin, o dil ile üretilmiş planlanmalı ve yapılmalı. Diğer yandan GOR’u
sözlü edebiyat ürünlerini yazıya geçirmeyi ihmal Hemşince okur - yazarı yetiştiren bir okul olarak
etmesi düşünülemez. Ancak, bir dilin çağımızda görmek gerekir. Herkes, özellikle gençler, Hemşince
yaşatılabilmesi için derleme çalışmaları da yeterli yazmak için kalemi eline almalı, yapamamaktan
değildir. Bu dil ile üretilecek çağdaş metinlere de korkmamalıdır. Unutulmamalıdır ki ancak hiçbir şey
ihtiyaç vardır. Hatta yeni üretilecek metinler bir süre yapmayanlar hata yapmazlar. Hatalarımızdan,
sonra derlemelerden daha önemli hale gelecektir. yanlışlarımızdan öğrenerek ilerlemeli ve
Çünkü dil bir akvaryumda saklanarak yaşatılamaz; Hemşince’nin sadece geçmişe ait folklorik bir dil
halk denizinin içinde nefes alabilir, gelişip serpilebilir. değil; aynı zamanda yaşayan, edebiyatı, filmi,
Dolayısıyla bizim manilerimizi, türkülerimizi, makalesi olan modern bir dil olduğunu göstermeliyiz.
oyunlarımızı, horonlarımızı, hikayelerimizi, Hemşincenin yaşatılması da nostaljik yayla ziyaretleri
masallarımızı, efsanelerimizi kayıt altına almanın yanı ile değil, ancak bu şekilde mümkün olacaktır.
sıra; şiirler, hikayeler, anılar, makaleler üretmeye; GOR bu iddialarının altını hakkıyla dolduran bir
köyü anlattığımız kadar kentleri anlatabilmeye de sayıyla karşınızda. Önümüzdeki sayılarda daha güçlü
ihtiyacımız var. GOR bu iddianın ete kemiğe olabilmek için ilk sayımızdaki çağrımızı tekrarlıyoruz.
bürünmesi için çıkıyor. Tam da bu nedenle aynı
zamanda temkinli bir yayın. Çünkü bu iddia ciddi bir Hayde dağaker, ağçgener kiri GOR unik.
iddia ve ciddi bir çalışmaya dayanmak, ciddi bir emek Tuk al egek tev tsketsek!
harcamak gerekiyor. Bu nedenle GOR kendini Hayde çocuklar yazı GOR’umuz var.
aceleciliğe kaptırmıyor. Hepimiz daha kısa periyotlarla Siz de gelin el atın!
çıkarmak istiyoruz dergimizi ama hedeflerini
gerçekleştirmekten uzak bir dergi yapmaktansa daha
uzun aralıklarla karşınızda olmayı tercih ediyoruz. İlk
(cid:0)
2015 KAUN/BAHAR
3
5 Garmi Doç’n u Temalin Muzefere
Hikmet Akçiçek’e Hamşetsinoun efsanen garmi doç’n u
Temal’in Muzefere kiyets
12 Un, Şeker ve Kurabiye
İbrahim Karaca Xaçapit’te duaların izini sürdü…
14 Hemşince’de Bulunan Arapça - Farsça Kelimeler…
Efrayim Yılmaz Hemşince’deki Arapça ve Farsça
kelimelerin peşine düştü…
18 Kukku
Mahir Özkan Hemşinlilerin Simurgu, Kukku’yu Hemşince yazdı.
22 Kukku’n Kuka Gonça gu
As kiras hedev kukkutsan araç viyelloğuk,
Hikmet Akçiçek’e kirets.
r
e 26 Dosya: Kimlik; Kimlik ve İktidar Tanımlama,
GOR il Tanınma, Tanıma
k
Cemil Aksu’dan Kimlik kavramı üzerine öğretici bir yazı
e
d 29 Dosya: Kimlik; Kimlik ve Öz Tartışmalarına Bir Bakış
HEMŞİN KÜLTÜR DİL TARİH DERGİSİ n Öndercan Muti kimlik ve Hemşin kimliğini yazdı
ALTI AYDA BİR YAYIMLANIR çi 32 Dosya: Kimlik; Asimilasyon ve Özcülük Kıskacında
SAYI : 2 - KAUN/BAHAR2015 i Hemşin Kimliği
Mahir Özkan’dan kimlik tartışmaları ekseninde Hemşin
DİLİ : Türkçe- Hemşince kimliğine bir bakış
36 Ağçig Kaşuş
YAYIN TÜRÜ : Yerel Süreli Yayın
Avale inç bes ağçig paxtsenegun, Şerif Sarı’n kiyets.
42 Fırtına’nın Görkemli Sığınakları: Konaklar
SAHİBİ
Mehmet Ali Gümüşkaya Uğur Biryol’un kaleminden Hemşin Konakları’nın gizemi
45 Abhazya’dan Maniler
SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Putaek hala inç bes yaar engadzin ağçig u dağa
Hikmet Akçiçek 46 “Çare Monkukam Tsezi Madağ Ellim”
Orta Asya sürgünü Hemşinlilerden Salaxoğli Hasan amca ile acı
YAYINA HAZIRLAYANLAR ve hüzün dolu bir sohbet.
Hikmet Akçiçek, Cemil Aksu, Adnan Genç,
54 Kimanak ta hoza ik!
Evrim Kepenek, Mahir Özkan,
Evrim Kepenek Oce’den sesleniyor, ‘Duyuyor musunuz?’ ,
Mine Üçüncü, Efrayim Yılmaz,
‘Buradayız.’
57 Xasuda
BU SAYIYA KATKIDA BULUNANLAR
Hats tatsan şinik gu. Görkem Turan Xasuda’yı yazdı.
Cemil Aksu, Hikmet Akçiçek, Mahir Özkan,
Öndercan Muti, İbrahim Karaca, Uğur Biryol, 58 Ermenistan’da İki Dilli Etnik Bir Yayın Organı Var
Mine Üçüncü, Kamil Muti, Şerif Sarı, Adnan Genç, Adnan Genç Ermenistan’da çıkan Hemşince gazete Dzayn
Evrim Kepenek, Cansu Üçüncü, Yusuf Vayiç, Hamşenagan üzerine Sergey Vardanyan ile konuştu.
Xaçatur Takmaz, Görkem Turan, Livanur Ustabaş, 65 Çizgiyle
Gürkan Aydın, Ramazan Balcıoğlu Mine ve Cansu üçüncü Hemşin kültürünü çizgiyle canlandırıyor
66 Seslerin Goru
TASARIM
Cemil Aksu, Mahir Özkan’ın Hemşince yazılan ilk öykü kitabı
Ramazan Balcıoğlu
Hamşeni Hekiyaner üzerine yazdı
68 Tsezma: Okur Mektupları
YÖNETİM YERİ
Meg mezi
Lus Ajans, Kumburgaz Merkez Mah. Mera Sok.
Hadig kurucularından Kamil Muti Hemşin toplumu üzerine
No: 18 Büyükçekmece / İSTANBUL
düşüncelerini yazdığı bir mektupla iletti.
TEL: [phone]
Gore Kenats Anune Menats
E-MAİL : [email protected]
Yusuf Vayiç’den Hemşince okunası, güzel bir deneme
71 Hamşesnak Sorvik gu
BASKI
Mahir Özkan ile Hemşince öğrenmeye devam ediyoruz.
HAT Baskı Sanatları San. Tic. Ltd. Şti.
Litros Yolu, 2 Makbaacılar Sitesi, A Blok 74 Hemşince Yazmanın Abc’si
No: ZA 5 Topkapı/İstanbul Hemşince’nin tüm seslerini kağıda döküyoruz
Tel: [phone]
...Şiir, hikaye, masal, mani, mitoloji, oyun/oyuncak, tekerleme,
anekdot, yemek, kitap tanıtımı…
Dergide yayımlanan yaz›lar ve haberler yazarlar›na
aittir. Yay›mlanan yaz›, fotoğraf, illüstrasyon ve haber-
ler kaynak gösterilerek al›nt› yap›labilir.
(cid:0)
BAHAR/KAUN2015
4
Hikmet Akçiçek
e
r
t
r
o
Garmi Doç’n u p
TEMAL’İN MUZEFERE Lerinnaki, garmi Doçe eguşin orner vaynan.
An ore halivornin hoyiv kenatsadzen
idzigutinas yeek tsen go angeciz, govoun hed. Mek kani me dağa oğane, kopin,
Bmege gavalin tsenna, mege garmi takçecicu xağaguki aman, açvenis Tavgetin oğane,
doçin kornain tsene, megaln al
angecvenis garmi doçin kornain tseniner.
Balcun Hacun ezanin tsene. Gavale
Remzi Tatar’ın hekiyain meç kiyetsi, Balcun
hacun ezane ta hanel gaynam vova’in nor
albumin meç asoğ, Garanluğmeşain
hekiyain meçn al kiyoğum... Garmi Doçn u
Temalin Muzefer’in hekiyan ta hartsenek
...
Lerinnaki, garmi Doçe eguşin orner vaynan.
An ore halivornin hoyiv kenatsadzen
govoun hed. Mek kani me dağa oğane,
kopin, takçecicu xağaguki aman, açvenis
Tavgetin oğane, angecvenis garmi doçin
kornain tseniner. “ fannnnn
fafafaaaaaannnnn fafafaffafaannnnnn
nnnn” aav ana kornan, al kağin inç u dağa
go, kopakop mazarluğin oğnine Çxalur’in
poğotse engak. Mer şune mina araç
Çxalurin poğotse nen antsadz, inatu oğnine
Tavgetn i yus mantarnuşier. Mek kiçm al
Muzefer’in vaxan Çxalur’in poğotsin an
mubaağ çeyin mode nestak. Kernadzaki,
bağ cure xemetsak, tatrutin arak, araban
bed enuşi gebak.
meeAend dodxztu hnaaykvea nem bmazeanrı Ugurprualtm oirş B gileblliilra.n T xaaaanaing Arşivi
dGzayxoulaşiu i, nŞçe nuk haayyavtsaann ,u Onilnu rpainy,e Ogultnit.s aAnn mteipll’aatne, Akçiçek Aile
Diyarbakir’an, Rize’u, İstanbol’u arabenin kukan,
hayvan partsenen gertani. Meg Urpat or me gavarnin, dağotse dagi arabenin aner şinegun.
xanin yaralı şun me kedadzunir Useyin emican. Çxalurnun vetu kağan mem al sixiye mart me
Dune epir, Muzefer ağabeyove amis me yaran gar, mer halivornun lemani çer, baxvor, foter
serpetsin aman lavtsav. şapkalı mart men er. Rametli im more meçe
Ali an oxtunake Tavgetin u Fatmeçayirin arayin perevadzer meg dari me, an sixiyen 2-3 or eyev
poğotsin Çxalur’nun bidzig lere gar, an ama asağ eyed, aman şidgetsav im mare. Şiringan
Çxaluri poğots gasaki an poğotsin. Çxalur’nun peçkoin vaan yepeladz çeyin meçe xetxetesnuşe
lerin gese campun vetiner, kani me xanen al as or u bes medisa…
campun neketin barxin dagner. Barxin dage Araban Tavget’in millatin şeiye vatets
elloğnin zenaatkar marten, mer kağin gendotse hedev, oğnine toze tozin xarnelov eyev,
sss
apvenun xadulig çapugnin, denoun vaani modvenis pobetsav. Muzefer ağabeye
(cid:0)
2015 KAUN/BAHAR
5
‘
Teme Muzeferan vaxelov, teme Omedin hareketnun u
astadznun dzidzağelov, terçuşi gebak arabin edetiyan…
direksiyonan hed inçikert me gaser ama xağiye mitkes engan, yep u ince Xarxanin
e
r imatsvi çer, suratn u teve tapuşe sanki “kağe arengoğan Xevai lern i var aşetsi niyazes,
t
r
o pobik apnas nor ertoğek” gaser. Omede garmi doçin vaan keda yes indzi,
p
arabin vaynan inçikert me aselov xağuşi direksiyoninn al Muzefer ağabeyner.
gebav vaanis i var. Teme Muzeferan En çağe anlamış ağa ta Temal’in Muzefere
vaxelov, teme Omedin hareketnun u garmi doçove mer xağiye, mer hekiyaniye,
astadznun dzidzağelov, terçuşi gebak arabin mer abruş u xabruşniyes, mer sevdaniyes
hedetiyan… Voe ellelov voe inçnelov, voe giyadzuni iğadig dari vaynan lern i ver,
engelov veo kilelov lere pobetsak. Lerine lernan vayn i var, dziyapnan kağn i ver,
meçgedağe gungetsav araban, kağin al inç u kağan ardn i ver, harsnetsan gorn i tus,
genig u dağa go, joğvevetsan arabin polore. goran cenazen i tus, asnoğ oran as ors i yus,
Omede vetiyan etiketnin gartuşi gebav… as oras hekutsn i tus. Ter al giya gu. Vova’n
Şükri Kabaosmanoğlu, Yunusinotsman oog al, Gor’s al im hopore dağin, Temalin
ç’go ta? Suleyman Tantoğli, Baboğli aha Muzeferin garmi doçin hedetiyan terçoğ
perna, Said Tatar, Haci Kadir Başar, Şorat cael dağaknin. Aser al tev tskadzunin
Raife’n kezi moliyadz ça, Rıfat Poshoroğlu, uyintse gamatn i ver inçikert me geyigun,
Kazim Karahan, Tsotin Kazime selam aav, eegan as ors i yus, as oras hekutsn i
Paşa Kapçi, yus. E sud dağe çer xoş uruşi ça u
garmi Doç’in u Temalin Muzefer’in
vaan xağ tskuşe millatin;
Sevduğum şoferes ta
Garmi doç’in hednes ta
Çami kutug giyes gu
Taputed şinoğes ta
Galatala Yaşare
Temal’in Muzefere
Garmi kint garmi kasa
Mavini bize kalsa
Temal’in Muzefere; Makaroğlia,
Temalin Xocin u Galatala
Gademi’in tora, Temal’in
Osman’in u Galatali’in medz
mançna. Galatala Yaşar’ın al
horkuroç dağa gelli. Muzefere 1943’in
titili paşa tsin vordağa, Rıfat aşxares egadza. Meroke ençağe Uçkardaşin
Başar, Baysal’e tsug xergets, Hacı Mustafa kağin patsxai ginagun, tsune kukar tizir,
Balcıoğlu... Omedn u Muzefere tsiyun mazan gapan
An darestane Temalin Muzefere garmi şinen, portsuğk pernegun poğotsin.
doçove vaynan lern i ver poncar, pazunk, Makriyal posiye peyindz tsanegun,
hamim, xiyar, lilig, tamun, xag laust, siyan Muzefere, maktabn i var ertale kurbin meç
kukar helva, leçer meçer giyegur. Lernan a peyindz dzaxegur. Can’oun (Tzan) ardiye
vayn i var gigidor, madzekam, taze bonir, yarıluğa torxegun ama, mer babe, Temal’in
yağ, sir mir giyegur. Aman gerevnar, mek Xoca’n “im goviye leri sovorin, amran hoza
dağakes an ama garmi doçin tsenin hed enel çi gayin” deyi, Can’oun ardi hed gov
terçadaguki. Uruş araba al gertar kukar me poxelçer. Aman oxtunaker. Ter Bina’in
halbat lern i ver, ama garmi doçe sanki Şuşe’in “avale çadu, goncoloz, cin, peyi, meyi
bitunis arabaner. Temal’in Muzefer’e kides emmen şe gar “ astadz darestaner.
ta emmenis donaner, kides ta emmenis
dune kukar. Hedev şad hedev yep u Topaloğun İsmet’in hed 7 dayi muavin
İstanbol enga, yep u garadintsa u mer kenatsadza, Artvini saroun kutug
(cid:0)
BAHAR/KAUN2015
6
giyadzunin. 15 daragan iken 'endum
derede durdum / biçağuma pul vurdum / ASTADZUNİ TA
ordan gelen kizlarun / memesine el
vurdum' deyi xağ tskadz, aşiğ engadza
Ardalatsan Takain Emine’in. An al 13’in
gelli ter. Meg or me govoun hed Abhazyai Hamşetsik ağçig uzuş
kenatsadzin. Pone tamnadzunin hedev,
çamluğan kale, Emine’in kiçm al aveli
dağin babe ağçgane dadin astadzuni ta;
desnum deyi, tsiyun tars hedzadza, aman
“agar tse ağçiges laşudin purğe dalele
keşadzuni lern i ver. Meg harsnets me uruşi mançu me namag devadz, aradzuni
xoran xağale “Emine benum olsa / bin ta a, dak ana al danilçim”
lira borcum olsa / Emine'nun annesi /
bana kaynana olsa” deyi komut u
devadzuni, 16’e pobelu neşan devadzunin
Eminetsove. 5 darvu hedev gerkevadzin.
tamnadzunen bituns al mer çayinaki ,
2 ağçig, 4 manç, 6 dağa uni, meg axparm u
Muzefer ağabeye eyev apt arav makase çay
hing al kur, Astvadz oriye ergen ena. İnke
kağuşi gebav mezi hed. Yes arçetine an
1986’in karsunuyiek daragan kenadz
hedetiyas kağegur. Makase sol tevis armuğe
bargetsav Makriyal posin, babun u hopore
gapmiş aav, ter dağe neşan unim.
mod, ter vare meçvenisa. As aşun uyine ges
Çayin fabrikanun kapasiten kiçer,
yaşin tore hoğe tiyak Çançaxan, dzarğe
alimniniyus kiç araba xergegun, egoğ
peynin, lusi bes dalikanli dağa, mart xabrel
arabenin al tonaje inçina ana an
çigaa vaan.
partsenegun, çaye millatin apun menagur.
Muzefferin gençluğin hoyiven Hamşetsike.
Muzefere kar ana millate barem genen. An
Emmen kumi tsi, gov, açar, hort 10-15
arabin polore kasatsan i ver daxtak tenegur,
hokovor gonnagur. Lernuke Hamşetsun
xoretsenegur kasan. Sira gellaki arabin vaan
male malin xarevigur. Karsin, Ardaxanin u
inçu mart u dağa go, dabaki gu dabaki gu
Gyolai geşlanin herkeçer, tag İğdir pobegun,
çaye, gungulaguki arabin vaan i ver, millatin
al araç al Batumi ovanun mağvegun
çaye tummayi arnel gudar. Meg car me
Hamşetsu maliye. Hedev gamats gamats
kednur, isti mednur indi keller, aspan gener
dzaxetsin, araba arin dağe, dodge, çift dingil,
aman gener fabrikin mudirnun u şefoun al
tir. Himi lernuke mal menats oç, Hopa’i al
ikna gener, gabul enel gudar çaye. Aman
tiri ama park kednuçes. Gürcistani,
becaruklier.
Azerbeycani u Ermenistani pere Hamşetsike
Zete mednas elel çi; Makriyal uyine ama nor
geyigun Turkiyeis emmen cotan. Muzefere
dun şinaguki, yes dasnumeg dasvergu
1967’in aradzuni garmi doçe, gaynestane
daraganim, lerine edisoğner, kağin millate
Takain Cemaln u Ali’tsove. Gimatlı paner
kyoçadzunen, nor done daxtgi ama çami
şoferluğe ençağe. Meg darestan me
kutug piyoğaki mer çamluğan. Ençağe
Hamşetsike araba çunnoğin ağçig bila dal
demirkirat tsi me uneni emicainoke.
çeni. Muzefere xelkove, gunguşove,
Hakventska yes, Ergül’e, Muzefer ağabeye
xabruşove, haknuşove Hopai u Makriyal
hedzak tsiyun, keşetsak çamluğn i var.
şufernun meç araç egoğnuner. Çayin
Tsiyun gamats gamats terçuşe, engim oç
fabrikanun şufernun temsilcii beser.
deyi Muzeferin hedetiyan pattevuşes ter
Mudirnun hed xabregur, çaye inç bes
medisa. Kenatsak çeft axpore var antsak,
gervoğa, kine inç elloğa, yep devvoğa,
yalnuzçamin dagi posnine çamluğe medak.
arabenin kani ton partsenoğun, inç bes sıra
Tsiyan inçak, 15-20 adim kaletsak, Muzefer
elloğun, vov vor alim ertoğa, hax antsnelu
ağabeye put aav polore, 3-4 dzar havnetsav,
panes inçbes enuş bidi.
“iser gedroğuk dağaker” asats. Gebak
Şade gedricnin ardi pani, çayi pani tadiçen,
gedruşi. Xezarove xezaretsak, daliye gedrets
Muzefere aman çer. Mer deniye Makriyal
Muzefere. Tsorogvan polor 2 kutug
çayin fabrikain modigin. Araban fabrikain
partsutsak tsiyun “kena çeft axporin vetin as
çaye partskan obol gener, siran ka ana im
hakvana desetsutsi ana an gyubağin vata
arabis çayn al vatel devek gaser engernun,
aye” asats. Çeft axporin mode joğvoğaki
inke kukar oluşağin hed çay kağegur. Sade
kutuge, arabatsove igvan egoğ donoğaki
uyine çayin al ça, mer çayin al çay kağuşe
lern i ver. Tembi aav indzi “ormanci ta
kidim. Axkad mena meg or me, uyinke çaye sss
desnus tsiyus pere vata, hedzi aye” asats.
(cid:0)
2015 KAUN/BAHAR
7
Kaşetsi noğtane yalnuz çamin dagi posnine gançuşes im kidatsadzes medzoun mod
e
kaletsi. Erand, aakag, mubaağ or men er. emmenu araçi gançuşsa. Vova’niyus andi al
r
t
or Gançelov gançeleov gertam. Tsen me imatsi, meg gab me unim.
p mantartsa ana ormancin tsiyun vaan Madem leres pobetsak meg panm al asim
modginagur, pere vartskuşi u paxçuşi vakit lerines ağadz. An darestane lernan vayn i
menats oç indzi. Duymazluğa tevi, var gigidor giyen dzaxegun araba unnoğnin.
selvelalov kaletsi. Ormancin tsen dalov eyev Hamşetsike malin gigidore harkas uyinke
modes pobetsav “delikanlı ne yapıyorsun “ danegun. Anama Muzefere mer lerine
asats. “Gyormeyirmisin kyutuk polori Kertoun kağannun inç u ağel gar aner
gyoturiyurum “ asti, “ e götürüyorsun da kider, garmi doçin ama Kertoun kağanniyus
yasak olduğunu bilmiyor musun” deyi gortnine campa ağadzunir. Adzan bes
hartsuts. Yes al “ sen tahtanun kaç lira keşegur garmi doçe. Vaynan kar ana megal
olduğini biliyur misin” deyi uyine hartsutsi. hakvan al kağin inçu ağçig u dağa go
“Ağabeyum aşağidadur, siz gidun onunla joğvevak heznaguki arabin gançelov,
konuşun, nasil olsa halledersinuz, ben xexencalov gertaki Kertnotsniyus. Axpe
gideyim, ata gyunahtur” asti, ama marte joğvuşi ama şinvadz arnod, avel, ti, perg
indzi obol aav oç. Tartsak, posn i var emmen şe unaki. Mer lerine Zenginiyurdin
kaletsak, Muzefer ağabeye indzi tsiyove semtin erand oğ me go, tag Bilbilan Xanan
desav ana, an ter inçik aselu yes martun al gerevna. Devrimciluği oxta, an oğane gorte
imatsnuşi ama Turkça “Muzefer ağabey ha harf harf poretsak, medz me “Dev Genç”
bu ormanci beni zorla çevurdi” asti. Muzefer kiyetsak. Kar bidi, şarig poradz harfoun
ağabeye al martun inçig aselu indzi gorçets vaanine, kiyac tak ki herevantsma desevi.
u “Hikmet çevir ati, kütükleri götür “ asats, Karadağin Oktel’e Koç Ademin muaviner,
yes inçi me asuşi tadetsa, an “ben sana ne igvantska ağçgenun tembi aak; arabatsove
deyirum, ati çek git “ asats. Ormancin meg kiç me kar giyelu axpe lelluş ertuş ç’go!
ergus gungesnuşi tadetsav ama yes tartsa, Hakvan guşloğu vaa Muzefere araban kağin
kaşetsi tsin, kenatsi posn i ver. Çeft axporin meçgedağe kaşets, araç ağçgenin
vetin gyubağin meç kutuge var tsketsi, yed joğvevetsan. Hayde gasa Muzefere, ağçgenin
tartsa. Teme merağ genim ta ormancitsove elleçin arabin vaan iver. Dev Genç’in ama
inç aav deyi. Egi tumbin vaan pobetsa ana, kiç me kar danelu axpe lelluş ertoğçik astin
ormancin dzigaan peynin “ Ya hu Muzafer ağçgenin. Muzefere arac gorçets, gabul
aha bu yıldırım çarpmış ağaç da tam aavoç, hedev kiç me mecbur, kiçm al gimiş
tahtalıktır, bunu da kes sana” gaser. Dzarğe enel ç’garats. Kenatsak kopan hede kiç me
peynis modgintsa Muzefer ağabeyin, kar letsak arabin vaan, darag Dev Genç’in
partsutsak ali tsin, kaşetsi kenatsi. Hedev mode vatetsak, andi al axpe lelluş kenatsak.
egi ana ormancin kenatsadzer, inç aer u Meg araba me kare herke çer, megal orern
marte ina dzarna gedra gaser deyi hartsutsi, al megal arabeniyove axpe joğvuş ertale
“Ginzetamalin ormancina, kağin inç u mart anotsal astak, aner al Madem Muzefere
go cançigum, tejarutin enes ana kağin darav, mek al danik astin u Dev Genç’in
martose erese inç bes elloğes asti, ergus al kare tamam aak. Hedev Oktele Ardanuc’an
dzigara devi” asats. Axkad mena... An Ademan kağduts kiyac epir, an al kesetsak,
kutugnin arabatsove lere honetsak, vaan Bilbilan Xanan ser aak u gururlanmiş ağak.
gigidor letsak, hakvan al kyoçe partsutsak, Seftagüzin 12’an hedevu darin jandarman
egak Hopa i var. Hopa’i dune şinele, meg lere egadza, Dev Genç’in kariye oğn i var
igun me ustaniyove nestadzaki, al gançuşes kiladz, kire aviyadzuni... Ama harfoun ize ter
imatsadzer ta çkidim “meme gança hala dağna. Andi hedeva Dev Genç’in oğe
Hikmet” asats, “surdi sığirlerini en oninde menats an oğane anune. Himi ziyareti bes
sarisi” deyi meg xağ me imatsadze, an xağe ağav, lere ellik ana Dev Genç’in oğe pobelu
asti. Teme ustanin ginan deyi muvakkat tarnal çik.
doşumadzunen meg oda me, dune yarum Muzefer’e Makriyal u Hopa’i emmen dun
kati vaan şinegun odain dage boşer, hanets şinoğin dunn i ver ya kar, ya gum, ya
livore ergus al guşum tskets rametlin. An çimento giyadzuni garmi doçove. Dunn i
(cid:0)
BAHAR/KAUN2015
8
Dağin hed dağa, martun hed mart, genoçe ’
hed genig gellir. Aşiğnun hed aşiğ gellir,
hazenoğe hazağadzin arnu kuzer.
ver ta inçik giyadz çuni, kyoçe lernan piyadz Xatice’n yatili gartam deyi ama, paa aav oç.
uni, an al ta ağadz çuni ya dağin ya ağçgane Aşxares gair ençağe, emmen or
harsnetse millate giyadz uni. Aman emmen tsvonvoğnun hesabe pernevilçer. Hedev
hokets mod pobadza. İm dade 1973’in darin anlamış ğa ta; anu vaxe hazenuşaner, şad
lernan tarnale Tavgetin oğane garmi doçan hazenuşan, sirde tul elluşaner. Devrime,
engav merav ana, mer donn al dadutin aav teviyes ergentsenik pernuşi çak modig
Muzefere, ter 30 daragan ç’gar. Dari me araç gerevnar mezi, ama an, an poloriçer. 1980
meg semte kiç me felc ağadzer imdadin, Seftagüzin 12’an hedev aem paem ağak,
Rizei Ticaret Lisetsan yed uzadz unir im muxpirnin geban taduşi, al inç u genc go,
medz axpares Bagi’in. Dari me hedev inç u xelkvor moallim go Artvin, Erzurum
imdade merav ana, Bagin umude gedrets xapise tsketsin, Bagi’in al Ankari Mamak’e.
gartuşan. İm dadin yetkeşi meg or me lalov Voe paxan, sare elan Artvinan, Rizeu,
kitabnin joğvele rast kuka Muzefere, “piye Giresunan, Trabzonan devrimcike. Makriyal
mer dağotsman al gar
sare elloğ, gendike
bahetsin, udetsutsin,
xemetsutsin,
bargetsutsin, imatsutsin
oç garakol’in. Ağçgenin
bed ayin dağotse kani
dari. Me Karadağin Ali’n
al paxav kani me amis,
hedev perevetsav.
Oktel’in al monkatsadzin,
“Okten Balcioğlu’nu
ariyoruz” deyi ture
egadzin, an al “ben küçük
kardeşi Niyazi’yim Okten
evde değil, nerdedur
bilmeyiruz” astadz campa
tiyadzuni jendarmenun.
Jendarman usti kidanoğa
ta Oktel’e Niyazi’sa. Meg
hakvana me “kişere sarin
udoğes takidum, gedra tsened, joğva jendarmatsove çatişma eladza, meg hokim
kitabnid, erguşapti or var antsi Rize i var, al tsvanvadza, asker a ta devrimcinoun a ta
maktabe kid” gasa. Yes al darvu me hedev balli ça” deyi xabar eyev. Done deprin
anu hedetiyan kenatsi Rize i var gartuş. vaanaki, meme gungetsak bituns al, “bolaki
Mek gartuşnis al anu borçliik gasa ter Bagin. mer dağotsman çelli” asats Muzefer
Sart gerevnar ama, sirde tuler, ağun desnur ağabeye, ardetsuke kilelov, peynis pertuçe
ormetut gelir, ağçig me garkevir more hed, boğazis menats, temn al açvis lusatsav.
dağa me mernir dadin hed kular. Dağin Aman tuler sirde, Bagi’n u xapis engav
hed dağa, martun hed mart, genoçe hed Ankari “im Bagi indzi koletser” aselov şad
genig gelir. Aşiğnun hed aşiğ gelir, ardetsuk vatets, andia ta ç’kidim, ternu
hazenoğe hazağadzin arnu kuzer. “Mek haz ersun dayi elloğa, yes ter kulam bazi, mits
ağadznus arak, dağaks al, ağçgenis al, torers engi ana.
al hazağadznun arnun” gaser. Şakan al şad haz gener. Tergitsnun hed,
Vaxganer kiçm al, oç İsmet’in, oç al Xatice’in şufer engerdatse hed kengir, türli şakanir
sss
gartetsuts. Paxav kenats imtian medav gener. Tsemran nestaki ana; arabeniyove
(cid:0)
2015 KAUN/BAHAR
9
Zor al ta elli lern al elav an darin, şad ginal’
ç’gartsadza, yed tartsadzin tezme.
e
r
t
r
o
p
Ardaxan i ver Erzurum i ver xod partsenuş Tsemran karne tağdilin egi ana halsuzer,
ertal kale ağadz şakaniye anlatmiş geneni, Emine yengen “martes inçi me taket çuni,
rametli Galatala Yaşarove. Meg danum me dziyapniyus ertuş uzel çi, boyina bargi gu
xod partskan Ardaxan’u kale Kutul’i sobin cotin” asats. Doxtoran vaxegur,
Ormancinun eşkiya elav arçetvenis, soymiş doxtor al ertuş uzadz çunir. Abrilin meç
ain mezi vetu oğanes deyi şaka ağadzunen, Trabzon i var doxtor daradzuni Emine
aneral Ardanuc i var gaakolin xabar yengeyin. Emine yengen axçadzuni
devadzunen, ifade, keşif, meşif, inçak “Muzefer tun al meme muayne aği” deyi.
yakanin xalesetsin hal başa eyev. Gabul enel devadzuni. Doxtore muayne
1985 in Seftagüzin meg hakvana me terane ağadzuni, “sen dağda mı yaşıyordun, bu
sobin arçetin nestadzer, keloxe gaxer, teme güne kadar nerdeydin, esas hasta sensin
xag laust geper teme xore xore inçikert me karın değil, akciğerlerinin yarısı gitmiş,
medoregur. Ortagyuzin seftain Malatyan i yarından tezi yok, Ankara’ya İstanbul’a
ver kenatsak erguses. Bagi’n hing darin yetişmen lazım” astadzuni. Martu genig
tamnuşi 5 or gar elev xapisan. Kale Tortum kelxenin gax, lalov dune egadzin. Ergi yeek
nas antsak hedev Uzunderein kedin cotin or u hedev al Ankara inçadzin. 20-25 oru
gagletse dage cağ şiş giyak. Andağ al xeke hedev Abrilin edisoğner ta Mayisner ta
uruş dağer. Bagi’n xapisan elav ama, himi ç’kidim Muzefere Ankari xastaxanin
uuş dardi me perevadzer Muzefere. Ersun bargadza, kansera deyi xabar devin indzigi.
daragane mednuşier Bagi’n, garkuş bidir! Tustera kenatsi Ankara i ver. Şua tedavisi
Aman obolayi Makriyal, kenatsi İstanbol i gasen, makinan mednugur xastaxanin. Al
var, Bagin al 15-20 oru hedev asker kenats. xastaxani dağ ta ç’gar çkidim, Samanpazari
(cid:0)
BAHAR/KAUN2015
10