gökova özel çevre koruma bölgesinin kıyı ve deniz alanlarının biyolojik çeşitliliğinin tespiti

352 Pages·2007·25.47 MB·Turkish

T.C.
ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI
ÖZEL ÇEVRE KORUMA KURUMU BAŞKANLIĞI

GÖKOVA ÖZEL ÇEVRE KORUMA
BÖLGESĐNĐN KIYI VE DENĐZ ALANLARININ
BĐYOLOJĐK ÇEŞĐTLĐLĐĞĐNĐN TESPĐTĐ

FĐNAL RAPORU
U

ĐSTANBUL ÜNĐVERSĐTESĐ
DENĐZ BĐLĐMLERĐ VE ĐŞLETMECĐLĐĞĐ ENSTĐTÜSÜ

Aralık 2006

T.C.
ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI
ÖZEL ÇEVRE KORUMA KURUMU BAŞKANLIĞI

GÖKOVA ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESĐNĐN
KIYI VE DENĐZ ALANLARININ BĐYOLOJĐK
ÇEŞĐTLĐLĐĞĐNĐN TESPĐTĐ

FĐNAL RAPORU

Proje Yürütücüsü
Prof. Dr. Erdoğan OKUŞ
Yard. Doç Dr. Ahsen YÜKSEK

Proje Ekibi
Prof. Dr. Erdoğan OKUŞ,
Yard.Doç.Dr. Ahsen YÜKSEK, Yard.Doç.Dr. Baki YOKEŞ, Araş.Gör. Đ. Noyan YILMAZ,
Araş.Gör. Aslı ASLAN YILMAZ, Araş.Gör. S. Ünsal KARHAN,
Araş.Gör. Nazlı DEMĐREL, Araş.Gör. Volkan DEMĐR,
Araş.Gör. Sibel ZEKĐ, Araş.Gör. Dr. Seyfettin TAŞ
Prof.Dr. Halil Đbrahim SUR,
Yard.Doç.Dr. Hüsne ALTIOK, Araş.Gör. A. Edip MÜFTÜOĞLU
Yard.Doç.Dr. Nuray BALKIS, Araş. Gör. Abdullah AKSU
Prof.Dr. Ertuğrul DOĞAN, Doç.Dr. Cem GAZĐOĞLU

ĐSTANBUL ÜNĐVERSĐTESĐ
DENĐZ BĐLĐMLERĐ VE ĐŞLETMECĐLĐĞĐ ENSTĐTÜSÜ

Aralık 2006
Bu kitap Aralık 2006 tarihinde SEDA ÖZALĐT DĐJĐTAL
KOPYALAMA MERKEZĐ’nde basılmıştır.
Kitabın basım ve yayın hakları T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel
Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı’na aittir ve bütün hakları saklıdır.
Hiçbir kısmı ve içerisinde yer alan şekiller Kurum’un yazılı izni
olmaksızın mekanik, optik ya da elektronik yollarla çoğaltılamaz.

T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre
Koruma Kurumu Başkanlığı
Alparslan Türkeş Caddesi 31. Sok., No:10
06510, Yenimahalle, ANKARA

ISBN : 975-8273-91-4
Hocamıza……

2001 senesinin sonlarına yaklaşıyoruz… Erdoğan
hoca ekibi odasına çağıyor. Bazılarımız yıllardır
hocayla çalışıyoruz, bazı arkadaşlar daha yeni
aramıza katılmışlar… Odada Ankara’dan gelen ve
gelecek yıllarda ekibimizin önemli bir halkasını
oluşturacak iki kişi var… Erdoğan hoca her
zamanki açıklığı ve sıcaklığı ile söze başlıyor…
Arkadaşlar Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi’nde
yapmamız istenen bir biyolojik çeşitlilik çalışması
var. Proje tamamen dalış ağırlıklı olacak ve
tahminime göre 3 -4 senelik bir süreçte
tamamlayabiliriz. Ne diyorsunuz?.. Hepimizin ağzı
şaşkınlıktan bir karış açık, birbirimize bakıyoruz…
Aramızda iyi dalgıç olan sadece iki kişi var. Birkaç
arkadaşın da sınırlı dalış tecrübesi var. Geri
kalanların çoğu hiç su altına inmemişler!... Erdoğan
hoca devam ediyor Bu proje çok özveri gerektiriyor
arkadaşlar, projenin gidişatına göre yılda 2-3 kere
her biri 20-25 gün sürecek çalışmalar yapmamız
gerekecek. Ancak şunu özellikle belirtmem gerekiyor
ki bu çalışmalar gerek fiziksel gerek ruhsal açıdan
çok zorlayıcı olacak, ancak sizler bir bütün olarak
tamam derseniz bu işe girişirim… Ekip hala
birbirinin yüzüne bakıyor… Aslında gözlerdeki
pırıltı herkesin kararını belli ediyor… Sonuçta bu
proje Cousteau’nun belgeselleri ile büyümüş ve
akademik hayatını deniz biyolojisini üzerine
kurmaya karar vermiş ekip için bir rüyanın gerçek
olması demek… Heyecan içinde hocanın yanında
olduğumuzu hep bir ağızdan haykırmamız için çok
zaman geçmesi gerekmiyor…
Takip eden günler oldukça hareketli geçecekti...
Literatür taramaları, çalışma planları, bölgede
yapılacak ön tespitler ve ayrıntılı dalış eğitimleri
derken Nisan ayının sonlarında kiralık malzemelerle
kendimizi Hisarönü Körfezi’nde buluyoruz… Bu
projeyi gönülden sahiplenen Erdoğan hocanın neşeli
halinden eser yok, her daim endişeli… Dalıştan her
çıktığında “Herkes tamam mı?” sorusu nasıl bir ruh
hali içerisinde olduğunun en iyi göstergesi…
Sonuçta orta kaliteli malzeme ve neredeyse
tamamen tecrübesiz bir ekiple risk faktörü oldukça
yüksek olan bir çalışmaya girişmişti… Enstitüye
dönüp ilk raporun teslim edilmesinden sonra

sağlanan para akışı ve Erdoğan hocanın kişisel
katkı ile en iyi dalış ekipmanlarıyla donatılan ve
artık belirli bir tecrübeye sahip olan ekip her
çalışmada tecrübesini daha da arttırarak 2004
yılında projeyi tamamladığında, başlangıçta
Erdoğan hoca hariç kimsenin inanmadığı bir hedef
de gerçekleşmiş oldu… 765 km uzunluğunda bir
kıyı şeridinin oşinografik çalışmalarla desteklenerek
hiç boşluk bırakılmadan 3 yılda sualtından
çalışılması!..
Projenin tamamlanmasıyla beraber artık oldukça
tecrübeli olan ve birbirine sıkıca kenetlenen dalış
ekibi bir kimlik arayışına girdi ve 2004 sonunda
Oceanos kuruldu. Çırağan Sarayı’nda düzenlenen
basın toplantısıyla hem çalışmaların sonuçları
kamuoyuyla paylaşıldı hem de Oceanos tanıtıldı.
Sonuçların paylaşımı Erdoğan hocanın çok önem
verdiği bir konuydu ve bazı türlerin dağılım
haritaları hariç (avcılık tehdidine karşı) tüm rapor
internet ortamında kamuoyuna sunuldu. Datça-
Bozburun ÖÇK Bölgesi’nde yürütülen çalışmaların
başarısı üzerine diğer ÖÇK bölgelerinde de benzer
çalışmalar yürütmeye karar veren Özel Çevre
Koruma Kurumu Gökova ÖÇK Bölgesi ile ilgili
projeyi duyurduğunda Erdoğan hocanın vizyonu ve
Oceanos ekibinin başarısı bir defa daha ortaya çıktı.
2001 yılında Özel Çevre Koruma Kurumu yetkilileri
Türkiye genelinde birçok kuruma Datça-Bozburun
projesini teklif etmiş ve hepsinden ret cevabı
aldıktan sonra Đstanbul Üniversitesi Deniz
Bilimleri ve Đşletmeciliği Enstitüsü’ne gelmişlerdi.
Erdoğan hoca kendine, ekibine ve kurumuna olan
güveniyle herkesin imkânsız olarak gördüğü projeyi
kabul etmiş ve beklentilerin çok üzerinde bir
başarıyla tamamlamıştı. Projenin uygulanabilir net
sonuçları ve basında bulduğu geniş yer Gökova
projesine birçok grubun talip olmasına neden
olmuştu. Ne var ki Erdoğan hocanın liderliğinde
becerilerini devamlı arttıran ve destekleyici
oşinografik çalışmalar konusunda enstitünün geniş
imkânlarından yararlanan Oceanos ekibi başladığı
işi sürdürme şansını yakaladı.
Đlerideki sayfalarda okuyacağınız bulguların ortaya
çıkması büyük ölçüde 9 Nisan 2006’da Karadeniz
Kirlilik Đzleme projesi kapsamında geçirdiği kazayla
aramızdan ayrılan Prof. Dr. Erdoğan Okuş’un

2001 senesinde gösterdiği ileri görüşün bir
sonucudur. Oceanos ekibi büyük kaybının ardından
hocalarının başlattığı işi tamamlamak için bütün
gayreti ile çalışmış ve projenin sonuçlandırılması
için hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır.
Oceanos ekibinin kurucusu Prof. Dr. Erdoğan
Okuş’un dalışa ilgisi Đzmir’de lisans eğitimini
sürdürdüğü yıllara dayanmaktadır. Bu ilgisini
profesyonel seviyeye taşımak için Türkiye ve
Đngiltere’de birçok eğitime katılmış ve ardından T.C.
Donanması Çubuklu Dalgıç Okulu’nun sivillere
açtığı zorlu “Kurbağa Adam” eğitiminin ilk
kursiyerlerinden biri olmuştur. Prof. Okuş her ne
kadar tecrübeli ve yetenekli bir dalgıç olsa da, dalış
konusunda bilginin ne kadar önemli olduğunun
bilincindeydi ve ölümünden kısa bir süre önce hem
2* Eğitmen Balıkadam belgesini almış hem de
ayrıntılı bir ilkyardım kursunu tamamlamıştı.
Başarılarla dolu akademik yaşamı boyunca sürekli
deniz çalışmaları ile dalışı entegre etme çabasında
olmuş ve bu arzusunu gemi kazalarından
kaynaklanan kirliliğin tespitinde ve “Haliç Yaşıyor”
belgeselinin bilimsel danışmanlığını yaptığı süreçte
bir yere kadar uygulayabilmişti. Ne var ki, yakın
çevresine devamlı bilim adamlarından oluşan bir
dalış ekibinin gerekliliğinden bahsediyor ve bu
konudaki eksiklikten yakınıyordu. Bu yüzden
Oceanos ekibinin oluşumu Erdoğan hoca’nın en çok
gurur duyduğu başarılarından biri olmuştur. 2002-
2006 yılları arasında gerek ekipman, gerek eğitim,
gerek dalış tecrübesi bakımından ekibini sürekli
geliştiren Prof. Okuş, Oceanos’un Avrupa’daki
sayılı bilimsel dalış ekiplerinden biri olmasını
sağlamıştır.
Prof. Dr. Erdoğan Okuş kendisiyle birlikte çalışma
şansına sahip olmuş herkes için sadece bir hoca
olmakla kalmamış, gerçek bir eğitimci ve dost olarak
kişiliklerde derin izler bırakmıştır. Gerçekleştirmeyi
başardığı en büyük hayallerinden biri olan Oceanos
grubu her geçen gün büyüyen geniş bir aile olmaya
bundan sonra da devam edecektir. Oceanos grubu
olarak bizler, hocamızın açtığı yolda arkasında
bıraktığı işleri daha da geliştirerek devam ettirecek
ve onun hayallerine layık olmaya çalışacağız.