Table Of ContentNr34
l E
L
GIOVANNI BELLIN l
SPIS RZECZY
KOLEKCJA
ŻYCIE BELLINJEGO str. 3 Co tydzień nowy numer przedstawia na 32 stro
nach artystę, który odcisnął piętno na epoce,
DZIEŁA str. 6 w której żył. Każdy zeszyt serii zawiera doskonałe
reprodukcje, biografię, wyjaśnienia dotyczące
Pieta- ok. 1465 str. 6
Koronacja Marii- ok. 1475 str. 8 najważniejszych dzieł i komentarze pozwalające
Przemienienie Pańskie-ok. 1480 str. lO zrozumieć ich genezę. Tydzień po tygodniu,
Madonna z Dzieciątkiem - 1489 str. 12 zeszyt po zeszycie, sam tworzysz prawdziwą
Alegoria-ok. 1500 str. 14
bibliotekę sztuki.
Zwiastowanie- ok. 1500 str. 16
Portret młodego senatora- ok. 1500 str. 18
Święta rozmowa Giovanelli - ok. 1504 str. 20 Kolekcja obejmuje największe prądy w dziejach
Ołtarz San Zaceario - 1505 str. 22 sztuki - impresjonizm, romantyzm, barok
Madonna z błogosławiącym Dzieciątkiem - 15 l O str. 24 i współczesność.
Święto bogów - 15 14 str. 26
BELLINI l JEMU WSPÓŁCZEŚNI str. 28
GDZIE MOŻNA ZOBACZYĆ DZIEŁA BELLINlEGO str.31
AUTORZY FOTOGRAFII:
W NASTEPNYM NUMERZE:
Okładka: Seata. str. 3: u góry: Seata, na dole: Bridgeman Art Ubrary; str. 4: na środku po lewej: Seata.
na środku po prawej: Bridgeman Art Ubrary, na dole: AKG; str. 5 do 25: Seata; str. 27: AKG; PIERO DELLA FRANCESCA
str. 28: RMN, str. 29: na gór7e po prawej: Bridgeman Art Ubrary. na środku: RMN, na dole: AKG;
str. 30: na gór7e: Scala, na środku: Bridgeman Art Ubrary, na dole: Bridgeman Art Ubrary; ( 1416-1492)
str. 31: AKG; str. 32: Seata.
Piero delia Francesca jest równocześnie malarzem
KOLPORTA Ż: i matematykiem. To on ustala zasady
C.P. MEDIA; ul. Włodkowica 21; 50-072 Wrocław racjonalnej
Prenumerata-tei.:(07ł)781 7075
perspektywy i jest
Zamawianie brakujących numerów: jednym z głównych
Brakujące numery tygodnika ,:Wielcy Malar7e" można zamówić w cenie 3,99 za egzemplar7.
W tym celu należy dokonać wpłaty odpowiedniej kwoty na konto kolportera: reformatorów
C.P. MEDIA sp. z o.o. Kredyt Bank PBł S.A. IV Oddział we Wrocławiu sztuki
15001793-603214-ł 21790026747
Proszę nie zapomnieć o zaznaczeniu na odwrocie części przekazu przeznaczonej dla posiada quattrocenta.
cza rachunku, które numery pisma ,:Wielcy Malar7e" Państwo zamawiają. Koszty wysyłki
pokrywa Wydawnictwo. W pr7ypadku zamówienia segregatora( ów) w cenie 5,90 zł
za egzemplar7 do kwoty pr7ekazu należy dodać 6 zł. na pokrycie kosztów pr7esyłki.
"WIELCY MALARZE":
Wydawca: Eaglemoss Polska sp. z o.o., ul. Osiedlowa 2S; 55-0 li Siechnice
Redaktor naczelny: Wojciech Król. Artykuły: Samuel Rodary. Konsultant: Chiara Donn.
Redaguje zespół w składzie: Veronique Brown, Christine Gaudin, Wojciech Sikora,
Mariusz Tukaj.
Cytaty z: Giorgio Vasari- .. Żywoty najsławniejszych malarzy, !'7eibiar7y i architektów"
w tłumaczeniu Karola Estreichera (PIW, Warszawa 1980).
Adres redakcji: ul. Kredytowa l N2;
00-156 Warszawa NA OKŁADCE:
teł.: (022) 827-20-85; fax: (022) 827-98-9 t MADtO CNZNTAE RZ EDMZAI EŚCWIIĄTĘTKłYEMMI
Skład i łamanie: MacWire Diffussion, Paryż -FRAGMENT
Naświetlanie: Edilog, Paryż IJOJ; JOO X 21J5 l'lrl
Druk: Donnelley Polish American Printing Company, Kraków oltj na Jesa
© Eaglemoss Polska sp. z o.o. 1999 Kośtiól San Zarrario, Wcnuja
ŻYCIE BELLINlEGO
Giovanni
Bellini
Jego ojcem był słynny malarz-Jacopo
Bellini, szwagrem nie mniej znany, inny
artysta włoski-Andrea Mantegna.
W ciągu sześćdziesięciu pięciu lat swej
działalności Giovanni Bellini całkowicie
odmieni charakter malarstwa wenec
kiego. Już od samych początków, jeszcze
w pracowni ojca, aż po wiek dojrzały,
artysta nieustannie stawia swą twórczość
pod znakiem zapytania, co staje się
bodźcem do pełnego wykorzystania
własnych zdolności i przynosi w końcu
nie kwestionowane miano mistrza.
W spomniany tu ojciec artysty - Jacopo Bell in i
(ok. 1400-1470) był jednym z mistrzów
weneckiego gotyku dworskiego. Były uczeń
Gentile da Fabriano (ok. l 37 0-14 72), prowadził jedną
z najbardziej wziętych pracowni malarskich w mieŚCle
i wykonywał liczne dzieła na zamówienie. .6. PORTRET równi z bratem. Vasari rak mówi o srosunkach panujących
MŁODEGO w tej malarskiej rodzinie: "Kiedy tylko synowie podrośli,
RODZINNA PASJA JMAĘŻSCNZOYWZŁNOYS EGO Jakub osobiście uczył ich zasad szwki. Nie upłynęło wiele
Data urodzenia Giovanniego Belliniego nie jest całko (DOMNIEMANY czasu, kiedy jeden i drugi prześcignęli ojca. Cieszył się Jakub
AUTOPORTRET
wicie pewna. Słynny hisroryk sztuki V.1sari (1511-1574) ARTYSTY) wielce z tego, stale ich zachęcając, aby rak malowali, jak
mówi o roku I 426, jednakże dzisiejsi specjaliści zgodni są ok. IJOO; J4 X 26J m1 Toska6czycy i tak przykładali się. aby jeden drugiego
raczej co do 143 3. Giovanni jest trzecim dzieckiem Jacopo. olrj na Jmr przewyższył. Synowie rychło doszli do umiejęmości na polu
Pinatotua Capitolina,
Wcześniej urodzili się-Nicołosia i Gemile-króry również Rzym sztuki i najpierw Jan przewyższył ojca, a potem Gemile
będzie malarzem. Wątpliwości pojawiają się jednak, jeśli cho Niektórzy his10rycy sropniowo przewyższył jednego i drugiego".
dzi o markę Giovanniego. Prawdopodobnie jest on nieślub uważają, iż jest to A zacem Giovanni, podobnie jak jego brat Gemile prze
nym dzieckiem Jacopo. bowiem jego imię nie zawsze figu autoporcrct samego chodzi swój malarski chrzest w pracowni ojca. Próbuje
Belliniego.
ruje w papierach rodziny Bell in ich. jednocześnie swych sił w poezji, napisze nawet kilka sonetów.
Jak by nic było, sytuacja ta nie wydaje się ucrudniać życia Wkrótce jednak malarstwo pochłania go całkowicie. W 14 5 3
młodemu Giovanniemu, króry kochany jest przez ojca na roku do rodziny Bellinich dołącza jeszcze jeden malarz -
Nicołosia wychodzi za mąż za Andrea Mamegnę ( 14 3 l-
.... WIDOK 1506). Będzie on miał duży wpływ na Giovanniego .
PAŁACU DOŻÓW W 1459 roku, Giovanni Bellini maluje już w swej własnej
l DZWONNICY
KOŚCIOŁA pracowni, mieszczącej się w parafii San Lio w Wenecji.
ŚW. MARKA adal, nad niekrórymi projekrami, pracuje wraz z bratem;
W WENECJI
obaj malarze bardzo się wzajemnie cenią. Oficjalne
wPa lXaVc Dwoieżkóuw to zamówienia są w rym czasie jeszcze dość rzadkie. Giovanni
ogromny .. plac Bellini wykonuje wtedy liczne pomery dla odbiorców pry
budowy", dający warnych. W dziedzinie rej dojdzie do rakiego mistrzostwa,
zatrudnienie
Że jego obrazy odegrają niemałą rolę w pojawieniu się mody
większości tam·
tejszych artystów. na malarstwo porrrerowe w Wenecji w wieku następnym.
W 1464 roku dosraje pierwsze ważne zamówienie- chodzi
o wykonanie poliptyku dla kościoła Santi Giovanni e Paolo
w San Zanipolo. Dzieło zostanie ukończone w 1468 roku.
3
MALARZ WSZELKICH SZKÓŁ Dużo podróżuje po okolicach Wenecji. Ro1nanii i nad
W roku 1470 (lub 1471) umiera Jacopo Bellini. Jedy morskim regionie Marche. Z podróży rych powraca bogary ole. 1664; 52 x 4lJ tm
farby woant na piórnit
nym jego spadkobiercą zosraje najsrarszy, a zarazem prawo w obserwacje nar ury, która zajmuje coraz więcej miejsca w je Afusto Civico Corrtr, Wcnuja
wiry syn - Gemile. Giovanni nie jesr nawet wspomniany go malarstwie. Na wielu jego płótnach odnaleźć można Matka Boska z Dzieciątkiem w temat
w resramencie sporządzonym przez Żonę zmarłego. 1e wy rozciągające się na srokach żyznych wzgórz. moczone mu powr:~cający w malamwie Belliniego.
daje się ro być aż rak ważne, gdyż malarz cieszy się coraz rami Średnowieczne grody i przerzucone ponad rzekami
większą popularnością i to nie rylko w Wenecji. W 1479 stare mosty. W 1483 roku Bellini zostaje mianowany ofl-T POL:IPTYK
roku nadchodzi zaproszenie ze Srambułu, suiran pragnie by q.a ln ym mala rzem Re pu bl1'k·1' "vv'e neck·1' ej. I. W ren sposo' b ZWEI NSCWIEĘN:TTYYMM KALENDARIUM
Bellini wykonał kilka prac dla dworu Wysokiej Porry Oto zwolniony jesr od podarku na rzecz cechu malarzy. FERRIER 1413-PrzypusuZAlna Jata urodzenia Ciavanniego
mańskiej. Mahomet II jesr pod silnym wrażeniem obrazów iewiele dziś wiadomo na remar prywarnego zyCia 1464-1468; Belliniego w Wenecji
weneckiego arrysry. Jednak do Turcji pojedzie jego brat - ma la rza. ż e111. s.1ę do s"c po' z' no, bo do p1.e ro o ko lo I 4 8 5 ro k·u , fKaorśbtyi ówl oSaanntl in aC iJouvaan ni 1453-Nico/osia, siostra Belliniego, wychodzi ZA mqż
Gemile. Senat wenecki nie chce bowiem, by Giovanni opuś ma za rem ponad pięćdziesiąt !ar. Z poślubioną wówczas t Paolo"' Wrnuji ZA malarza Andren Mautegut-
cił miasto, woli by raczej zastąpił brata pracującego nad wy Ginevrą Bocherą będzie miał rylko jedno dziecko; małżeń- Połip•yk w kościele 1459-Artysta maluje we własnej pracowni w parafii
strojem sali Wielkiej Rady Pałacu Dożów. Roczne honoraria srwo nie będzie trwało długo: prawdopodobnie w roku I498 ~a"'.i Giovanni_e Paoło San Lio w Wenecji. Nadal prarnje u swoim bratem
Giovanniego wynoszą osiemdziesiąt dukatów, które są Bellini j·esr j·uż wdowcem. Alvise- ich j·edyny syn umiera w J<SI Jhedn~m_z_p1enhl'- -Gentile
. . . . szyc waznteJszyc
wypłacane z kasy podarków. Artyście przyznana również 111edług1 czas po marce, w 1499 roku. Arrysra maluje jednak dzieł Bełliniego. 1464-Otrzymuje pitnvsu powaŻlit ZAmówienie
zostaje "senseria" - rodzaj przywileju, króry zapewnia mu nadal - zyskuje miano poliptyk dla kościola IV San lanipolo
srały i nie byle jaki zarobek. Giovanni nie zaprzestaje jednak najbardziej znaczącego
1470 ~ub 1471)- Umiera jacopo Belliui-ojciec
dalszego wysiłku, bezczynność nie leży w jego charakterze. malarza epoki. Giovarmiego
1475-Do Wenecji przybywa Autouello Ja Messin a.
Bellini bard20 ceni jego tiVÓrcrość.
1479- Sułtan turecki, Mahomet II, ZAprasZA Belliniego
do Stambulu (Wenecjanie wysylajq jego brata
Gentile)
1480-1490-Malarz podróżuje po regionie Wenecji,
Romani i i Marches
1483-Belliui rostaje ojitjaluynl malarzem Republiki
Weneckiej
1485-PrzypusuZAlna data s1ubu Giovanuiego
Belliniego z Giuevrq Bochetq (która umrze jesuu
pruJ 1498 rokiem)
1499-Umiera Alvise-jedyny syn malarza
1506-Diirer w cZAsie pobytu we Włosuch zachwyca sit
malarstwem Belliniego, uważa go ZA najbardziej
maczqcego malarza ówczesnej Wenecji
1507- Umiera Gentile Belliui
1516-29 listopada \V Weuecji umiera Giovauni Belliui
,A. BÓG OJCIEC BŁOGOSŁAWIĄCY WENECKI MISTRZ "Nie jest już tald a twórczość Belliniego wywierają również
oIJlOtj Jn·aIJ JIOmj t10 2 X IJl tm Szruka Belliniego zawdzięcza sporo 1nłody, a przecież wpływ rozważania filozoficzne myśliciela, hu
Musro Civiro, Prsaro komakrom malarza z innymi twórca manisty- Loren za Valla (I 407-I 4 57).
jest najlepszy
Malowidło 10 Sianowiło zapewne cz~ŚĆ wi~kszej, mi, jak również jego kulrurze huma W I 507 roku umiera Gemile Bellini. Po
dzisiaj już nie iSiniejącej całości. nistycznej. W I-!-75 roku przybywa do ze wszystldch chowany zostaje z całą należną mu pompą.
Wenecji malarz sycylijski - Amonello Giovanni dziedziczy po nim szkicowniki
GENTILE BELLINI 1nalarzy. "
da Messina (ok. I-!-30-1479). którego ojca, króre sranowić będą materiał inspirujący
Gentile Bellini (1429-1517) jest pierworodnym
synem Ja copo Belliniego, malarsrwa uczy się sryl nie pozosranie bez wpływu na ALBRECHT OURER NA TEMAT go do odnowy własnego srylu. Tego samego
w pracowni ojca. Staje się jednym z najbardziej malarstwo Belliniego. Albrecht Di.ii-er BELLINlEGO W 1506 ROKU roku na prośbę władz Republiki. Giovanni
wziętych portrecistów w Wenecji. W 1469 (147 I-I 528). który w roku I 506 przyjeżdża do Wenecji. Bellini podejmuje się wykonania trzech osramich malowideł
otrzymuje tytuł szlachecki z rąk cesarza darZ)' najwyższym uznaniem weneckiego kolegę; ich do sali Wielkiej Rady.
niemieckiego; w larach 1479-1480 pracuje na
zachwyr jesr obopólny. Bellini przyswaja sobie lekcje innych, W słynnej już pracowni Belliniego pracują młodzi
dworze sułtana Mahometa II w Srambule, gdzie
namaluje jego słynny portret. Szruka Genrile ale rylko po ro, by im dorównać czy prześcignąć, albo-by się malarze, jak Tycjan (I488-I 576) czy Giorgione (1477-
osiąga swe apogeum wraz z wielkimi scenami od nich uwolnić. Utrzymuje bliskie komakry z malarzami I 5 10), pomagają oni Belliniemu w niektórych jego pracach.
tłumów. z Padwy - ważnego ośrodka uniwersyteckiego renesanso Wobec rych młodych arrysrów, stary mistrz daje świadectwo
GENTILE BELLINI wych Włoch. Inspiracje znajduje również u współczesnych swej wyjątkowej żywomości i nieustannego rozwoju.
PROCESJA NA PLACU ŚW. MARKA
mu myślicieli. Wśrod osób z krórymi się sporyka jesr poeta Giovanni Bellin i umiera 29 Iisropada I 5 I 6 roku w ro
1496; 367 X 745 tm
Galltria Jtli'Accadtmia, Wtnuja Pierro Bembo (I470-I547). dzięki któremu malarz pozna dzinnej Wenecji. Zosraje pochowany na cmenrarzu klasztor
jedną z jego ważniejszych klienrek -lsabellę d'Esre Gonzagę. nym przy kościele Sami Giovanni e Paolo w Wenecji.
DZIEŁA
Pieta ok.l465
P ieta to jedno z pierwszych arcydzieł Belliniego. Bio
rąc pod uwagę niezaprzeczalną doskonalość obrazu
i wyraźną dojrzałość twórczą, specjaliści przesuwają
datę jego powstania na rok 1465. Postaci zajmują prawie całą
powierzchnię płótna, pozostawiając jedynie niewielkie
fragmenty przestrzeni, krore malarz wypełnia pejzażem.
Delikatne obłoki przyjmują wydłużony kształt, odpowia
dając w ren sposob liniom widniejącej na pierwszym planie
W OTOCZENIU
CZTERECH trumny. Ich schematyczność wydaje się być podyktowana
ANIOŁÓW
ok. 14 ]O; 8oJ X 120 rm pragnieniem malarza, by uwaga widza nie skupiała się na
farby wodnr na Jr.su szczegółach, lecz na trzech centralnych post<Jciach. Wspom
Pinarotrra Comunalt,
Rimini niana trumna, na której odczytać można podpis Belliniego,
sranowi rodzaj swoistej granicy między oglądającym i świę
tymi postaciami, jesr barierą oddzielającą sferę sacrum od
sfery profanum. Chrystus przedstawiony jest w pozycji
pionowej, co sprawia wrażenie, jakby jeszcze żył. Jest pod
trzymywany przez Markę Boską i świętego Jana, między
hórymi toczy się niemy dialog, pełen wielkiego cierpienia.
Ich pełne ekspresji ręce odgrywają tu podstawową rolę.
Bellini maluje je z całą doskonałością swego talentu, inspi
rując się być może rzeźbami Donarella. Również wpływ
Manregny jest tutaj wyraźnie widoczny. Czenvieó sukni
Marii, ciemnoniebieska tkanina okrywaj;!Gl jej głowę
i ramiona oraz niebieskie szary apostoła harmonijnie wpisuj;!
się w calość obrazu i obramowują blade ciało Chrystusa.
Zmarły Cl11ystlls w otoczeniu czterech anio/ów wykonany
był później, niż opisana tu Pictii, bo gdzieś około roku 1470
na zamówienie Carla Malaresty, głównodowodzącego wojsk
Wenecjan. Obraz odn;llcziono w zakrystii kościola San
Francisco w Rimini. Aniołowie są tu ukazani jako młodzi
chłopcy. Otaczają zmarłego Chrystusa, ale rylko jeden
podtrzymuje jego ciało. Pozosrali mają różne pozy. Wszyscy
wydają się być pogrążeni w myślach. Pierwszy z prawej,
ogl;ldaj;lc rany rozmyśla o ludzkiej okrutności; sroj;lcy ruż
obok, lekko odwrócony do Chrystusa plecami modli się, zaś
ostatni, stojący po lewej stronie z założonymi ramionami,
przygl;1da się ciału Chrystusa i z zadumą zdaje się
przyjmować śmierć Zbawiciela. Bellini przedstawia tu
zlożon<l interpretację śmierci Chrystusa, będącą przedłuże
niem rozwaŻa11 zawartych w opisanej wyżej mediolaóskiej
Piecie. Jednakże obraz z Rimini wyraża raczej spokój i pogo
dę, aniżeli gwałtowność uczuć widocznych na obrazie
zmarłego Chrystusa w otoczeniu Marii i świętego Jana. Inna
foakr. b1y4 6w5o;d 8n6r n.<a 1 d0r7s arm ważna różnica to fakr, Że nogi Chrystusa znikają z pierwsze
Pinacoltra Ji Brtra, go planu, co umieszcza jego grób w przestrzeni, w której
Mrdiola11
znajduje się również widz.
Koronacja Marii ok.l475
N ajw ażniejszym dziełem Belliniego z polowy !ar Bellini umieszcza główną scenę na de pejzażu, obra
siedemdziesiątych j'esr malowidło przeznaczone mowując ją misternie wypracowanymi elementami archirek
dla retabulum ołtarza kościoła San. Francesco ronicznymi o doskonałych formach geometrycznych. Tron,
w Pesaro, przedstawiające koronację Marii. Zamówienie na którym zasiada Madonna z Chtysrusem oraz rozciągają
złożył Alessandro Sforza, możnowładca z Pesaro. ca się wokół niego posadzka wykonane są z marmurowej
Szczególne miejsce ołtarza z Pesaro w twórczości malarza mozaiki. Oparcie tronu, niczym jakieś magiczne okno,
wynika z dwu powodów. Po pierwsze - arrysra osiąga ruraj otwiera się ukazując pejzaż z potężnym zamkiem, który
dojrzałość, jakiej nie sporykamy w jego wcześniejszych obra może być metaforą Jerozolimy lub Wieży z Kości Słoniowej
zach, z drugiej strony- jest pierwszym obrazem rak dużych z Maryjnych litanii. Z obłoków otaczającego tron nieba,
rozmiarów wykonanym farbami olejnymi. W roku 1475 proporcjonalnie po obu stronach, wyłaniają się czrety grupy
technika ra nie była jeszcze rozpowszechniona w Vv'enecji T ŚWIĘTY aniołów, zaś w jego części centralnej widnieje gołębica sym
i ro właśnie Bellini nada jej odpowiednią rangę. FRANCISZEK bolizująca Ducha Świętego, owezona wiankiem cherubinów.
Scenę koronacji Marki Boskiej oracza osiem mniejszych, OSTTYRGZYMJAMTYUJ ĄCY Koronacji rowarzyszą również srojący po obu stronach tronu
bocznych obrazów różnych świętych, a w dolnej· części -FRAGMENT czterej święci-Paweł, Piorr, Hieronim i Franciszek.
PREDELLI
zamyka ją siedem scen z życia tychże świętych. Malowidło OŁTARZA W predelli, jeden z siedmiu niewielkich obrazów ro
zawdzięcza swą majestatyczność w dużym sropmu roz- Z PESARO Świtty Franciszek otrzymujący stygmaty. Po udaniu się na
ok. 1475; 40 x 42 '"'
miarom- prawie rrzy metry na pięć. oltj "a dtsa wzgórze Alverno święty Franciszek z Asyżu żyje zgodnie
M1mo Civiro, Prsaro ze swymi ślubami ubóstwa.
W Dzień Podniesienia Krzy
Ża pojawia się przed nim
anioł o twarzy ukrzyżowa
nego Chrystusa. Wredy to
wychodzą z ran Zbawiciela
promienie, które wypalają
srygmary na ciele świętego.
W scenerii przypomma)'l
cej jeszcze sztukę gotycką,
Bellini przedstawia hagiogra
ficzne wydarzenie o wyjąt
kowej sile. Szczególne wraże
nie wywołuje ekspresywność
postaci: twarz świętego Fran
ciszka wyraża zarazem cier
pienie i ekstazę. Z boku, brat
Leon, jedyny świadek sceny,
zdrzemnął się nad rrzyma
ną w rękach księgą. Anioł
Chrysrus jest ukazany jako
materia świedna przyjmująca
kszralr krzyża, której pło
mienna czerwień symbo
licznie odpowiada kolorowi
Biblii trzymanej przez śpi<l
cego brata Leona. Widnieją
ce na de spokojnego nieba
chmury ro symbol Boga, za
sprawą którego stygmaty po
jawiają się na dłoniach świę
tego Franciszka.
T
KORONACJA MARli
(CZĘŚĆ CENTRALNA RETABULUM
OŁTARZA Z PESARO)
ok. 1475; z6z x 240 rno
olrj na Jt.Su
Musro Civico, Pesaro
Przemienienie
Pańskie
" Sztuka Belliniego talr bardzo nasycona religijną czystością,
i uduchowienimn zdaje wyraze1n tego
pogodą się być
-ok. 1480
szczególnego, i bardzo jeszcze
początlmwego chrześcijai1sldego
renesansu, kiedy ntiędzy tYJn, co boslde i ty1n, co ludzlde,
panuje niczy1n nie z1nącona równowaga. "
G. FIOCCO, 1 960
Z najdujące się dziś w muzeum neapolirańskim PRZEMIENIENIE ....
Przemimienie Pa1iskie pochodzi z ołtarza kaplicy PAŃSKIE
ok. 148o; 116 x 154 m•
Fioccardo katedry w Yicenzy. W zasadzie obraz olrj na Jrm
Callrria Nazionnlr Ji
zachował się w dobrym sranie, mimo Że na przestrzeni CapoJimontr, Nrnpo/
wieków poddawany był kilku .. poprawkom". I rak, głowy obu
aposrołów-Piorra i Jakuba-zostały przemalowane, drzewu
z prawej strony dorzucono liście, także dwie małe, stojące
w głębi postaci domalowano później.
Bełłini namalował kilka obrazów przedstawiających Prze
mienienie, ale ryłko rrzy z nich zachowały się do naszych
czasów. Tematem rym nawiązuje arrysra do sztuki bizan
tyńskiej, która miała rak duży wpływ na jego ojca, a w której
właśnie sceny Przemienienia pojawiały się bardzo częsro.
Naromiasr sam styl jesr już rypowy dla Bełłiniego.
W Ewangelii Łukasza czytamy: ". .. [Jezus] wziął z sobą
Piorra, Jana, i Jakuba i wszedł na górę, aby się modlić. Gdy się
modlił, wygląd Jego twarzy się odmienił, a jego odzienie srało
się lśniąco białe. A oro dwóch mężów rozmawiało z Nim.
Byli ro Mojżesz i Eliasz. ( ... ) Tymczasem Piorr i rowarzysze
snem byli zmożeni. Gdy się ocknęli ujrzeli Jego chwałę
i obydwóch mężów, stojących przy Nim. Gdy oni odchodzili
od Niego, Piorr rzekł do Jezusa: <<Mistrzu, dobrze, Że ru
jesteśmy. Posrawmy rrzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla
Mojżesza, i jeden dla Eliasza>>. (. .. ) Gdy jeszcze ro mówił,
zjawił się obłok i oslonil ich; ( ... ) A z obłoku odezwal się głos:
<<To jesr Syn mój, Wybrany. Jego słuchajcie». (Cyr. za Pismo
Święte Starego i Nowego Tesramemu, Palłorinum, Poznań
Warszawa, 1982)
Na obrazie rym dostrzec można często powracające
u Bełłiniego rozwiązania malarskie, jak na przykład granica
oddzielająca sferę sacrum od sfery profanum. Kolory szar
trzech aposrolów odpowiadają kolorom pejzażu, zaś ubiory
proroków utrzymane są w barwach bardziej żywych, srając
się w ren sposób elememem łączącym Niebo i Ziemię.
Naromiasr biel szat Odkupiciela oddana jesr z wyjątkową
mocą i z olśniewającym, srarannie dopracowanym zała
mywaniem się tkanin i ich udrapowaniem; odpowiada bieli
obłoków rozciągających się w de ruż ponad ziemią. Chmury
nabierają ciężkich, burzowych barw - zapowiadają bowiem
obecność Boga, którego słowa zamykają scenę Prze m i m i en i a.
Malarz umieszcza postaci w pejzażu jesiennym (po
czątkowo drzewa pozbawione były liści), lecz bijące od
Ch rysrusa światło zdaje się budzić przyrodę drżącą na wieść
o nadejściu nowych czasów. Nigdy jeszcze do rej pory połą
czenie elememu niebiańskiego z ziemskim nie było u Belli
niego rak silne. Wydarzenie o charakterze wybimie religij
nym zostaje ru wropione w otaczający je realistyczny pejzaż.
Madonna z
Dzieciątkiem
1489
M adonna z Dzieciątkiem na tronie w rowarzysrwie Bellini był reż prawdopodobnie aurorem projektu boga MADONNA ...
dwóch małych muzykujących aniołków ro obraz tych ram tryptyku. Calość cechuje doskonala harmonia, Z DZIECIĄTKIEM,
TRYPTYK FRARI
stanowiący część erypryku malowanego przez kompozycja zawiera wszystkie renesansowe odkrycia malar -FRAGMENT
Belliniego pod koniec lar osiemdziesiątych pięrnasrego sru skie. Artysta daje tu świadectwo znakomieego opanowania 1489; 1o8l4tj xn a7 9d emsao
leia. Jest ro szczyrowy moment twórczości weneckiego artys perspektywy. Obraz dzieli się na trzy części. Dolną zajmuj;) Santa Maria Cloriosa dti
Frari, Wtnuja
ty, otrzymuje wówczas najwięcej zamówień. W 1478 zwra muzykujące aniołki, Marka Boska z Dzieciątkiem zajmuje
cają się do niego trzej synowie Pierra Pesara z prośbą o wy część centraln<), zaś wieJleząca całość kopuła wypełnia górn;l
konanie malowidła, które mialoby ozdobić kaplicę zakrystii partię obrazu. T.1ka kompozycja zdaje się sugerować ruch
kościola Santa Maria Gloriosa dei Frari w Wenecji, przezna wstępujący. Madonna i Dziecię widziane są z dołu: spojrze-
czonej na ich rodzinny grobowiec. Bellini, bardzo wtedy nie widza wznosi się zatem ku świętym postaciom, inaczej
zajęty, rozpocznie pracę nad rym dziełem nie wcześniej, niż mówiąc-wznosi się do Boga. Wrażenie ro potęguj;) odpo-
dopiero w 148 5 roku i pracować nad nim będzie przez cztery wiednio dobrane kolory. Jak się wyrazi współczesny hisroryk
następne lata. W lewym skrzydle prezenrowanej tutaj części sztuki, Tempesrini: "Stonowana skala kołorów w dolnej
środkowej tryptyku, umieszcza świętego Mikołaja i świętego części uwypukla melodię chromatyczną części górnych".
Piorra, zaś w skrzydle prawym świętych: Marka i Benedykta. Bellini doskonale oddaje święty nastrój sceny, w dużej mierze T MADONNA
Maesta Belliniego ro dzieło mistrzowskie. Jemmq, po dzięki pięknu postaci i ich odpowiedniemu rozmieszczeniu. z DZIECIĄTKIEM,
równując je z innymi obrazami artysty z tego samego okresu Ud al o mu s1.ę o ddac, s,w.1a t j o natura j ne, nasyciC., ca łos"c "z ł o- TGRRAYJPĄTCYYK FRARI:
larwo dostrzec, iż zawiera ono pewne elementy bardzo kla cisrym powietrznym migotaniem" (Tempestini). Widnieją- ~~~~~~:~~
syczne. Fakt ren tłumaczyć można w sposób dwojaki: albo ce na obrazie aniołki nie są malowane na podobiel1srwo ,489; 184 x 79 rm
Bellini wykorzystuje szkice wykonane w momencie nadejścia dzieci, są· ro rypowe putta - mali, nadzy chłopcy - motyw oltj na desa
Santa Maria C/ariosa
zamówienia, albo reż akceptuje sugestie zamawiających. dekoracyjny charakterystyczny dla włoskiego renesansu. dti Frari, IYmuja
