Table Of ContentT.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİMİ ANABİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİ KEMANİ BESTEKARLARININ
ESERLERİNDEKİ BATI MÜZİĞİNE AİT MÜZİKAL UNSURLAR VE
KEMAN EĞİTİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Mehmet EFE
ANKARA – 2007
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİMİ ANABİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİ KEMANİ BESTEKARLARININ
ESERLERİNDEKİ BATI MÜZİĞİNE AİT MÜZİKAL UNSURLAR VE
KEMAN EĞİTİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Mehmet EFE
Tez Danışmanı
Prof. Dr. M. Cihat CAN
ANKARA – 2007
2
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE;
Mehmet Efe’ye ait “Geleneksel Türk Sanat Müziği Kemani
Bestekarlarının Eserlerindeki Batı Müziğine Ait Müzikal Unsurlar ve Keman
Eğitiminde Kullanılabilirliği” adlı çalışma, jürimiz tarafından güzel sanatlar
eğitimi ana bilim dalı müzik eğitimi bilim dalında doktora tezi olarak kabul
edilmiştir.
i
ÖNSÖZ
Bu araştırma konusunun ortaya çıkması ve gerçekleştirilmesi süresince
desteklerini esirgemeyen ve her aşamasında değerli fikir ve görüşleriyle katkı
sağlayan çok değerli danışmanım Prof. Dr. Cihat CAN başta olmak üzere tez izleme
komisyonu üyeleri Prof. Dr. Salih AKKAŞ ve Prof. Dr. Zuhal CAFOĞLU’na,
G.Ü.G.E.F. Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı
öğretim elemanları ve çok sevgili 2006-2007 eğitim öğretim yılı öğrencilerine,
dinletili anket uygulamasının stüdyo kaydı aşamasında destek ve yardımlarını
esirgemeyen çok değerli müzisyen dostum Serkan SÖNMEZ’e, tezin yazım
aşamasında defalarca rahatsız ettiğim ve bu araştırma boyunca fikirleri, teknik
bilgisi, emeği ve güzel kalbiyle bana moral verip destek olan çok değerli müzik
eğitimcisi Arş.Gör. Ferit BULUT’a ve araştırmanın her aşamasında varlığıyla ve tez
hazırlama süreci boyunca destekleriyle her an yanımda olan çok sevgili eşim
Nursel EFE’ye sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
ii
GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİ KEMANİ BESTEKARLARININ
ESERLERİNDEKİ BATI MÜZİĞİNE AİT MÜZİKAL UNSURLAR VE
KEMAN EĞİTİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ
ÖZET
Bu araştırmanın amacı, az sayıdaki Geleneksel Türk Sanat Müziği çevrelerinde
keman icracısı ve aynı zamanda besteci kimlikleriyle tanınan sanatçılarımızın
eserlerindeki, Batı müziğine ait müzikal unsurların varlığının tespit edilmesi ve
buradan yola çıkılarak, bu eserlerin keman eğitim müziği dağarında yer alabileceğine
ilişkin temel oluşturmak amaçlı öğrenci ve uzman görüşlerinin saptanmasıdır.
Bu amaçla dokuz kemani bestekara ait iki yüz seksen üç eser üzerinde nota
analizi yapılmıştır. Analizin içeriğini ise bu eserler içerisindeki Batı Müziği
unsurlarının “müzikal dinamikler, kromatik pasajlar, çift sesler, hızlı pasajlar,
arpejler, akorlar, büyük aralıklar” tespit edilmesi oluşturmaktadır.
Bu analizler ışığında seçilen on eser bölümü ses kayıt stüdyosu ortamında
araştırmacı tarafından seslendirilmiş, bu ve benzeri eserlerin keman eğitim müziği
dağarında yer alıp alamayacağı konusuna temel oluşturmak amacıyla bu konuda
uzman öğretim elemanı ve keman eğitimi alan öğrencilerin görüşlerine
başvurulmuştur.
Geleneksel Türk Sanat Müziği bestekarları arasında kemani bestekarların
eserlerinin kemanın yapısına daha uygun olduğu varsayımından yola çıkılmaktadır.
Bu uygunluk Reşat Aysu ve Haydar Tatlıyay gibi bestecilerin eserlerinde kendini
açıkça belli etmektedir. Kemani bestekarların eserlerindeki müzikal malzeme
geleneksel müziklerimizle, 12 eşit aralıklı tampere sisteme dayalı keman eğitiminde
bir köprü malzemesi olarak kullanılabilir. Bu malzeme sayesinde hem Batı müziğine
dayalı keman eğitimi alan öğrenciler makamsal müziklerimizi daha iyi anlayabilir,
iii
hem de geleneksel müziklerimizle uğraşan keman öğrencileri Batı müziği unsurlarını
daha kolay ayırt edebilir.
Sonuç olarak araştırmaya konu olan bestecilerin eserlerinde Batı Müziği
unsurlarının varlığı tespit edilmiş, Klasik Batı Müziği temelli keman eğitimi yapılan
Eğitim Fakülteleri Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dalları’nda bu ve benzeri
eserlerin keman öğretim programlarında yer alabileceği ortak görüşü saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Keman Eğitimi, Türk Müziği
iv
THE MUSICAL COMPONENTS IN THE WORKS OF TRADITIONAL ART
MUSIC VIOLONIST COMPOSERS AND THEIR USE IN VIOLIN
EDUCATION
ABSTRACT
The purpose of this study is to efect the musical components that belong to Western
music in the works of artirts known as violonists and composers inthe Traditional
Turkish Art Music circles and to determine whether this Works can be used in violin
education through asking student and specialist opinions.
In the study, 9 violin composer’s 283 works were analyzed. The analyses included
musical dynamics, chromatic passages, double voices,fast passages, arpeggios,
chords and wider intervals.
According to these analyses, 10 works performed and recorded by the researcher.
Next, the student and specialist opinions were asked to determine whether these
types of works can be used in violin education repertoire.
We suggest that among the Traditional Turkish Art Music violonist composers
Works can be more useful for violin education. This usefulness can be seen in the
Works of Reşat Aysu and Haydar Tatlıyay. The musical ingredients of such Works
can be an important bridge connecting the Traditional Turkish Music with well
tempered Western musical system. Thanks to this musical ingredients the students
practicing violi according to the tradition can understand maqamic music beter, the
students practicing violin according to the Turkish Music tradition can also
distinguish Western music components more easily.
The results of this study show that there are musical components that are related to
Western music in the works of the composers analyzed in the study. Thus, it can be
said that these and such Works can be embedded violin education program, used at
music education branches of the Education Faculties in Turkey.
Key Words: Violin Education, Turkish Music
v
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Örnekleme Dahil Olan Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımını
Gösteren Betimsel İstatistik........................................................................................36
Tablo 2. Örnekleme Dahil Olan Öğretim Elemanlarının Cinsiyetlerine Göre
Dağılımını Gösteren Betimsel İstatistik......................................................................36
Tablo 3. Örnekleme Dahil Olan Öğrencilerin Keman Eğitimindeki Geçmişleri
Gösteren Betimsel İstatistik........................................................................................37
Tablo 4. Örnekleme Dahil Olan Öğretim Elemanlarının Keman Eğitimcisi Olarak
Mesleki Deneyimlerini Gösteren Betimsel İstatistik..................................................37
Tablo 5. Öğretim Elemanlarının Mezun Olduğu Yüksek Öğretim Kurumu..............38
Tablo 6. M. Reşat AYSU’nun Örnekleme Seçilen 29 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................48
Tablo 7. Haydar TATLIYAY’ın Örnekleme Seçilen 42 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................55
Tablo 8. Sadi IŞILAY’ın Örnekleme Seçilen 34 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................60
Tablo 9. Cevdet ÇAĞLA’nın Örnekleme Seçilen 50 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................64
Tablo 10. Kemani TATYOS’un Örnekleme Seçilen 29 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................67
Tablo 11. Aydın ORAN’ın Örnekleme Seçilen 24 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................69
vi
Tablo 12. Selahattin İNAL’ın Örnekleme Seçilen 27 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................72
Tablo 13. Yücel AŞAN’ın Örnekleme Seçilen 37 Eserinin İçerdiği Batı Müziği
Unsurları......................................................................................................................75
Tablo 14. Talat ER’in Örnekleme Seçilen 11 Eserinin İçerdiği Batı Müziği Unsurları78
Tablo 15. Batılı Unsurlar’ın Besteciler Tarafından Kullanılma Durumlarını
Gösteren Ortak Çerçeve Tablo....................................................................................80
Tablo 16. Öğrencilerin Geleneksel Türk Müziği Kemani Bestekarlarını Tanıma
Oranları.......................................................................................................................81
Tablo 17. Öğretim Elemanlarının Geleneksel Türk Müziği Kemani Bestekarlarını
Tanıma Oranları..........................................................................................................81
Tablo 18. Deneklerin Araştırmaya Konu Olan Sahiplarini Tanıma Durumlarını
Gösteren Betimsel İstatistik........................................................................................82
Tablo 19. Öğrencilerin Cinsiyetlerinin Dinlemiş Olduğu Eserleri Beğenmelerine
Etkisini Gösteren T-Testi............................................................................................83
Tablo 20. Öğrenci Görüşlerine Göre, Dinletilen Eserleri Çalmanın Sağ El Tekniğine
Zarar Verme Durumunun, Keman Eğitimi Süresine Göre Değişimini Gösteren T-
Testi Sonuçları............................................................................................................83
Tablo 21. Öğrenci Görüşlerine Göre, Dinletilen Eserleri Çalmanın Sol El Tekniğine
Zarar Verme Durumunun, Keman Eğitimi Süresine Göre Değişimini Gösteren T-
Testi Sonuçları............................................................................................................84
Tablo 22. Öğrencinin Aldığı Eğitimin Teknik Açıdan Bu Eserleri Seslendirmeye
Yeterli Olması Durumunun, Alınan Keman Eğitimi Süresine Göre Değişimini
Gösteren T-Testi Sonuçları.........................................................................................85
vii
Tablo 23. Öğrencinin Dinlemiş Olduğu Eserlerde, Bugüne Kadar Çaldığı Etüt ve
Eserlerde Karşılaştığı Teknik ve Müzikal Davranışların Uygulanabilirliğinin, Alınan
Keman Eğitimi Süresine Göre Değişimini Gösteren T-Testi Sonuçları.....................86
Tablo 24. Öğrencinin Dinlediği Eserlerin, Müzikal Beğenisine Hitap Etmesinin,
Alınan Keman Eğitimi Süresine Göre Değişimini Gösteren T-Testi Sonuçları.........87
Tablo 25. Öğrencinin Oinlemiş Olduğu Eserlerin, Keman Eğitim Müziği Dağarında
Yer Alması Konusundaki Düşüncelerinin, Alınan Keman Eğitimi Süresine Göre
Değişimini Gösteren T-Testi Sonuçları......................................................................88
Tablo 26. Öğretim Elemanının Dinlemiş Olduğu Eserlerin, Keman Eğitim Müziği
Dağarında Yer Alması Konusundaki Düşüncelerinin, Keman Eğitimcisi Olarak
Mesleki Deneyim Süresine Göre Değişimini Gösteren Varyans Analizi Sonuçları...88
Tablo 27. Öğretim Elemanının Dinlemiş Olduğu Eserlerin, Keman Eğitim Müziği
Dağarında Yer Alması Konusundaki Düşüncelerinin Ortalamasının Keman
Eğitimcisi Olarak Mesleki Deneyim Süresine Bağlı Değişimini Gösteren Betimsel
İstatistik.......................................................................................................................89
Tablo 28. Öğrencilerin Keman İle Türk Müziği İcrası Konusunda, Eğitim Yada
Deneyimi Olmasının, Müzik Öğretmenliğine Getirisi Açısından Değerlendirilmesine
Yönelik Betimsel İstatistik..........................................................................................90
Tablo 29. Öğretim Elemanlarının Keman İle Türk Müziği İcrası Konusunda Eğitim
Yada Deneyinim Olmasının Müzik Öğretmenliğine Getirisi Açısından
Değerlendirilmesine Yönelik Betimsel İstatistik........................................................91
Tablo 30. Öğrencilerin Keman İle Türk Müziği İcrası Konusunda Eğitim Yada
Deneyinimin Keman İcrasına Getirileri Açısından Değerlendirilmesine Yönelik
Betimsel İstatistik........................................................................................................92
viii
Description:musical dynamics, chromatic passages, double voices,fast passages, arpeggios, chords and wider intervals. According to these analyses, 10 works Osmanlı Devleti'nde Batı karşısında kaybedilen ilk savaşlardan sonra imzalanan. Karlofça (1699)ve Pasarofça (1718) anlaşmalarıyla, dış dünyay
