GELENEKSEL PERFORMANS SANATI OLARAK MANASÇILIK ve BİR SAHNE UYGULAMASI

224 Pages·2017·4.58 MB·Turkish

Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü
Tiyatro Anasanat Dalı
GELENEKSEL PERFORMANS SANATI OLARAK
MANASÇILIK ve BİR SAHNE UYGULAMASI
Aizaada Nuranova
Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu
Ankara, 2018

GELENEKSEL PERFORMANS SANATI OLARAK MANASÇILIK ve BİR SAHNE
UYGULAMASI

Aizaada Nuranova

Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü
Tiyatro Anasanat Dalı

Yüksek Lisans Sanat Çalışması Paporu

Ankara, 2018

v

TEŞEKKÜR
Yüksek lisans eğitim sürecim boyunca gördüğüm derslerinde önemli bilgileri paylaşan
ve sanat çalışması sürecinin tüm aşamalarında ayrı ayrı üzerinde durarak ilerlememi
sağlayan, danışmanlık görevinden fazlasını gerçekleştiren ve değerli bilgilerini
esirgemeyen, ayrıca en ihtiyaç duyduğum aşamada uygulamakta olduğum oyunun
metnini yazmayı da üstlenen değerli danışman hocam Doç. Dr. Türel Ezici’ye sonsuz
saygılarımı ve şükranlarımı;
Mesleki açıdan gelişimimde önemli katkıları bulunan değerli hocalarım Filiz Arel’e,
Selçuk Göldere’ye, Erhan Gökgücü’ne, Lemi Bilgin’e teşekkürlerimi;
Okul sürecinde karşılaştığımız her hangi bir durumda danıştığımızda yardımını
esirgemeyen ÖYP Araştırma Görevlileri Hasan İrfan Buzcu, Hüseyin Oçan ve Ayça
Köklü’ye saygılarımı;
Sanat Çalışması Raporu’mun önemli bölümü olan sahne uygulamasında rol alan
oyuncular aynı zamanda değerli sanatçı hocalar Funda Mete’ye, Erica Letailleur’a,
müzisyenlik görevi üstlenen Tumar Nurakova’ya, Akdeniz Erbaş’a ve çalışmamın hem
teorik hem pratik kısmında çok büyük emek veren Hüseyin Oçan’a şükranlarımı;
Kaynakça toplamada yaşadığım zor durumlarda kıymetli zamanlarını ayırıp büyük
yardımda bulunan değerli hocam Canış Kulmambetov’a, üniversite arkadaşlarım
Kymbat Toksonbaeva’ya, Chyngyz Rıskeldiev’e ve çalışma süreci boyunca her zaman
sabırla büyük desteklerini veren kıymetli Abdulkarim Yulduz’a sonsuz teşekkürümü;
Sanat çalışması sürecimde manevi desteklerini sunan değerli arkadaşlarım İzmira
Odobasheva’ya, Azamat Çekiyev’e ve Aziza Bektursunova’ya sevgilerimi ve
teşekkürlerimi;
Bu hayattaki en değerli varlığım olan babam Kaldarbay Nuranov’a, annem Aynacan
Sulaymanova’ya ve sevgili kardeşlerime varlıkları için; saygı ve teşekkürlerimi borç
bilirim.
vi

ÖZET

NURANOVA, Aizaada. “Geleneksel Performans Sanatı Olarak Manasçılık ve Bir Sahne
Uygulaması”, Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporu, Ankara, 2018.
Destanlar, medeniyetlerin ilerleyişlerinin, kültürel yansımalarıdır. Manas Destanı ise
dünya kültür mirası içinde önemli yer tutan bir “şaheserdir”. Manas, Kırgızlar’ın milli
kimliğinin, kültürel değerinin, dünya sahnesindeki yerinin incelenebileceği bir figürdür.
Bu destanın nesilden nesile aktarılıp bugüne kadar gelebilmesi ise sözlü halk
edebiyatının geniş çevre ve coğrafyalarca benimsenmesiyle mümkün olmuştur.
Bu sanat çalışmasında, geleneksel üslupla yalnız Kırgızistan’da değil dünyanın dört bir
tarafında yaşatılan “Manas Anlatıcılığı”nın, günümüze kadar gelen formu, büyük
temsilci/icracıları, kayda alınmış/alınmamış örnekleri, özgün varyantları, içerdiği
kültürel motifleri, özgün uyarlamaları ile incelenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmaların
neticesinde bu çalışmaya sığdırılamayacak kadar geniş zenginliğini kapsayabilecek,
Türkçe bir metin oluşturulmaya gidilmiştir.
Sürdürülen araştırma, yorum, uygulama sürecinin sonucunda gerçekleşecek temsil,
Türel Ezici’nin benzer kültürlerin buluşma noktası niteliğinde Manas Destanı’nın
birinci bölümünden hareketle ortaya çıkardığı “Manas… Kırgız’ın Alp Yiğidi…” isimli
metnin ‘Manas Anlatıcılığı’ tekniğine yakınsayan bir reji üslubuyla gerçekleştirilmiştir.
Kırgız ve Türk kültürlerinin benzer yapısını bir kez de tiyatro sahnesinde yaşatmayı
amaçlayan bu sanat çalışmasının araştırma, uygulama, yorum neticesinde yaratılan
kültürler arası bir çalışma olması hedeflenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Manas, destan, destan anlatıcılığı, Kırgız kültürü, kültürlerarasılık
vii

ABSTRACT

NURANOVA, Aizaada. "Manascimentation as a Traditional Performance Art and a
Scene Application ", Master Art Works Report, Ankara, 2018
The epics are cultural reflections of the progress of civilizations. The Manas epic is a
"masterpiece" that has an important place in world cultural heritage. The national
identity, cultural value of the Kyrgyz people can be examined on the world stage
towards the Manas figure. The arrival of this epic nowadays from generation to
generation has been possible with the adoption of oral folk literature in a wide range of
environment and geographies.
In this artwork, it was attempted to examine the "Manas narratives", which are not only
in Kyrgyzstan but all around the world and came up to date with the traditional style,
with great representatives / performers, with or without examples, original variants. As
a result we tried to bring a written text in Turkish in order to cover as much as possible
from the greatness.
This work is based on the result of sustained research, interpretation and application
process of representation of Türel Mzici in the form of a resji which is similar to the
manas narrative technique of "Manas ... Alpine Yoghurt of Kyrgyz ...", which emerges
from the first part of the Manas epic, that was performed.
Aiming to live the similar structure of Kyrgyz and Turkish cultures once in the theater
scene it is aimed to be an intercultural work based on research, application and
interpretation.

Key words: Manas, epic, epic narrative, Kyrgyz culture, interculturalism.