Galicyjski Sejm Stanowy (1817-1845)

156 Pages·1905·8.111 MB·Polish

by  Bronisław Łoziński

>
\
'^
I
I
I
STANOWY
GALIC\gSKI SEJM

BRONISAW OZISKI
De.
GALICYJSKI
STANOWY
SEJM
[1817-1845}
'«xcro^(h>^"
WE LWOWIE
NAKADEM KSIGARNI ALTENBERGA
H.
z drukarni Wl. oziskiego — pod zarzdem J. Nicdopadj,^^-'"
1905.

Organizacya installacya.
i
„Dzisiejszy wiecznie pamitny dzie, który najpóniejsza po-
tomno z najmilszem wspomnieniem Najjaniejszego Pana jako
najwspanialszego ntwierdziciela Stanów galicyjskich i organizacyi
onycbe w pamici swojej odwiea bdzie, otwiera teraz naj-
szczliwszy widok przyszoci, stawiajc nas w owym najaskawiej
wskazanym zakresie dziaania, który wedug wyranej woli Naj-
janiejSszego Pana dobro ogóu i kadego z osobna obejmuje."
to sowa, wyjte z mowy, któr 16. czerwca 1817 wygo-
si na uroczystem, installacyjnem posiedzeniu nowo zorganizo-
wanego galicyjskiego sejmu stanowego pierwszy dostojnik sta-
nowy, wedug urzdowej nomenklatury piastun pierwszego „arc}"-
urzdu" stanowego, Prymas Królestwa Galicyi i Lodomeryi, rz.
kat. Arcybiskup Iwow^ski, ks. Andrzej Alojzy hr. Skarbek z Po-
sawic Ankwicz. Tylko wyszym cokolwiek tonem, ale nie duchem,
wyróniaa si mowa ks. Prymasa pomidzy innerai, wygoszonemi
przez dalszych mówców a wynoszcemi równie donioso aktu
i wielbicemi askawo cesarza Franciszka I. tak, jakgdyby
chodzio o zamienie samego prezesa sejmu, ówczesnego prezy-
denta gubernialnego a wkrótce potem gubernatora galicyjskiego,
Franciszka br. Hauera, który te, chocia wanie powoany do
górowania nad caem zebraniem w enuucyacyach tego rodzaju,
Galicyjski Sejm Stanowy. 1
stanowczo przeegniony zosta w wj^cigu lojalnego kraso-
mowstwa.
Cesarz Franciszek, któremu przedkadano zawsze szczegó-
owe relac3^e z sessyi sejmów stanowych a z pierwszego installa-
cyjnego posiedzenia niezawodnie take i text wszystkiWch mów,
wzi z pewnoci sowa ks. Prymasa za dobr monet. oczach
jego bowiem instytueya Stanów uchodzia zapewne za najwiksze
dobrodziejstwo i zarazem za najwyszy szczyt ustpstw polity-
cznych, na jaki wznie si zdoa ten monarcha w swojej histo-
rycznej niechci, w formalnym wstrcie ju nietylko do rzeczy-
wistych urzdze konstytuc3^jnych, lecz nawet do samego wyrazu
„konstytucya", uywanego przez lekarza prz3^bocznego w znaczeniu
ustroju fizycznego. A do tego cesarz Franciszek gboko przejty
by przekonaniem, e jemu waciwie naley si gówna zasuga
w przywróceniu pokoju europejskiego po wielkiej zawierusze wo-
jen napoleoskich, e zatem jest dobroczyc nietylko ludów, jego
Uwaa
beru podlegych, lecz wogóle wszystkich ludów Europy.
siebie za monarch-ojca a ludy jego beru podlege nazywa swo-
jemi dziemi nie w formie przenoni, lecz z przekonaniem, e
jest to najtrafniejsze, nawet jedynie trafne okrelenie missyi, jaka
mu z biegu wypadków historycznych i z zrzdzenia Opatrznoci
przypada. Musia tedy ten monarcha-ojciec wierzy w szczero
zachwytu swojego dziecka galicyjskiego z podarunku stanowego!
Ten nastrój patryarchalny udziela si oczywicie ówczesnym
koom rzdowym i skromnej prassie. Niemal równoczenie z ogo-
szeniem galicyjskiego statutu stanowego Gazda Lwowska z 24.
kwietnia 1817 r. uszczliwia swoich czytelników nastpujc3^ra,
ze róda inspirowanego zaczerpnitym, na naczelnem miejscu poda-
nym a dzi naiwnoci swoj rozrzewniajcym komunikatem o sytu-
acyi „W czasie gbokiego pokoju trudno bywa pisa do gazet
:
polityczne artykuy, zwaszcza o kraju takim, jak austryacki,
który zaraz po ustaniu zewntrznej burzy wróci do dawniejszego
swojego stanu który w^^jwszy droyzn ywnoci, w^spóln
i
wszystkim innym krajom, ledwie wystawia lad nieszcz, o ja-
cz
kie 25-letnia wojna nasz wiata przyprawia. Machina kra-
jowa ma u nas swój prosty pewny ruch: 28 milionów ludzi,