Fen Bilimleri ve Matematik Alanında Yenilikçi Yaklaşımlar

254 Pages·2017·17.82 MB·Turkish

FEN BİLİMLERİ
VE MATEMATİK
ALANINDA
YENİLİKÇİ
YAKLAŞIMLAR
Kitap Adı : Fen Bilimleri ve Matematik
Alanında Yenilikçi
Yaklaşımlar
İmtiyaz Sahibi/Publisher : Gece Kitaplığı
Genel Yayın Yönetmeni/Editor in Chief : Doç. Dr. Atilla ATİK
Proje Koordinatörü/Project Coordinator : Ethem BİLİCİ
Kapak&İç Tasarım/Cover&Interior Design : Özge ERGENEL
Sosyal Medya/Social Media : Arzu ÇUHACIOĞLU
Yayına Hazırlama : Gece Akademi Dizgi Birimi
Sertifika/Certificate No : 34559
ISBN : 978-605-288-808-7
Editör/Editors
Prof. Dr. Hüsniye AKA SAĞLIKER
Doç. Dr. Sadık ÇOĞAL
Doç. Dr. Seçkin KÖROĞLU
The right to publish this book belongs to Gece Kitaplığı. Citation can not be shown
without the source, reproduced in any way without permission. Gece Akademi is a
subsidiary of Gece Kitaplığı.
Bu kitabın yayın hakkı Gece Kitaplığı’na aittir. Kaynak gösterilmeden alıntı
yapılamaz, izin almadan hiçbir yolla çoğaltılamaz. Gece Akademi, Gece Kita-
plığı’nın yan kuruluşudur.
Birinci Basım/First Edition ©Aralık 2018/ Ankara/TURKEY ©copyright
Gece Publishing
ABD Adres/ USA Address: 387 Park Avenue South, 5th Floor, New York,
10016, USA
Telefon/Phone: [phone]
Gece Kitaplığı
Türkiye Adres/Turkey Address: Kızılay Mah. Fevzi Çakmak 1. Sokak Ümit
Apt. No: 22/A Çankaya/Ankara/TR
Telefon/Phone: [phone]
web: www.gecekitapligi.com –– www.gecekitap.com
e-mail: [email protected]
FEN BİLİMLERİ
VE MATEMATİK
ALANINDA
YENİLİKÇİ
YAKLAŞIMLAR

İÇİNDEKİLER
CHAPTER 1
Armağan KAYA .....................................................................................
BİTKİLERDE ABİYOTİK STRES VE MELATONİN
CHAPTER 2 7
BAKTERİYEL DİRENCİN KESİRSEL MERTEBEDEN
Bahatdin DAŞBAŞI, İlhan ÖZTÜRK ............................................
MATEMATİKSEL MODELİNİN KARARLILIK ANALİZİ
CHAPTER 3 25
ALLEE ETKİSİYLE POPÜLASYON BÜYÜME MODELİNİN
Bahatdin DAŞBAŞI ...........................................................................
KARARLILIK ANALİZİ VE TÜRKİYE NÜFUS TAHMİNİ
CHAPTER 4 45
RİEMANN TİP q-İNTEGTAL İÇEREN İKİ DEĞİŞKENLİ
q-BALÁZS-SZABADOS-KANTOROVICH
Esma YILDIZ ÖZKAN ......................................................................
OPERATÖRLERİNİN YAKLAŞIM ÖZELLİKLERİ
CHAPTER 5 75
In Vitro
In Vitro
TOKSİKOLOJİ ANALİZLERİNDE YAKLAŞIMLAR
Güllü KAYMAK, Harika Eylül ESMER DURUEL,
APPROACHES TO TOXICOLOGICAL ANALYSIS
Sena Kardelen DİNÇ, Şeyma KIZILKAYA,
Figen Esin KAYHAN .........................................................................

89
CHAPTER 6
MİKRO ELEKTROMEKANİK SİSTEM (MEMS) GYROLARI
KULLANILARAK ÜÇ BOYUTLU SİSTEM KONTROLERİNİN
YAZILIMI VE ELEKTRONİK DEVRE TASARIMLARININ
Ömer Faruk YILMAZ, Hamdi ERCAN,
GELİŞTİRİLMESİ
Muharrem Selim CAN ...................................................................
CHAPTER 7 155
LQR VE PID KONTROL METOTLARI KULLANILARAK BİR
İNSANSIZ HAVA ARACININ RÜZGAR ETKİSİNDE
Muharrem Selim CAN, Hamdi ERCAN ...................................
KONTROLÜ
CHAPTER 8 171
αMERTEBELİ KONVEKS VE YILDIZIL FONKSİYONLAR
Hasan BAYRAM ...............................................................................
CHAPTER 9 183
MAĞARALARDA BİYOÇEŞİTLİLİK VE ANTİBİYOTİK
DİRENÇLİLİĞİ
Fatma Seçil KOÇ, Nermin SARIGÜL ........................................
CHAPTER 10 199
CANOPY KÜMELEME ALGORİTMASI- WEKA
Serpil SEVİMLİ DENİZ ..................................................................
UYGULAMASI

223
CHAPTER 11

B O R -KATKILI TETRAGONAL KARBON (T-C5)’İN İLK-
PRENSİPLERLE İNCELENMESİ FIRST-PRINCIPLES
ISNezVgEi nST AIyGdAıTnION OF BORON-SUBSTITUTED TETRAGONAL
CARBON (T-C5)
...........................................................................................................
237
CHAPTER 6 (cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)Armağan KAYA
(cid:3)(cid:3) (cid:889)(cid:3)
BİTKİLERDE ABİYOTİK STRES VE
MELATONİN
MİKRO ELEKTROMEKANİK SİSTEM (MEMS) GYROLARI
KULLANILARAK ÜÇ BOYUTLU SİSTEM KONTROLERİNİN
CHAPTER
YAZILIMI VE ELEKTRONİK DEVRE TASARIMLARININ
GÖEmLeİrŞ FTaİRruİLkM YIELSMİ AZ, Hamdi ERCAN, 1
Muharrem Selim CAN ...................................................................
Armağan KAYA1
CHAPTER 7 155

1. Bitkilerde Stres
LQR VE PID KONTROL METOTLARI KULLANILARAK BİR
İNSANSIZ HAVA ARACININ RÜZGAR ETKİSİNDE
Muharrem Selim CAN, Hamdi ERCAN ...................................
KONTROLÜ
Bitkilerin büyüme, gelişme, üreme kapasitesi ya da
CHAPTER 8 171 hayatta kalmasını etkileyen her türlü dışsal faktör “stres”
olarak tanımlanır. Bitkilerde stres abiyotik stres
αMERTEBELİ KONVEKS VE YILDIZIL FONKSİYONLAR (kuraklık, tuzluluk, yüksek ya da düşük sıcaklık,
Hasan BAYRAM ............................................................................... (cid:141)(cid:139)(cid:148)(cid:142)(cid:135)(cid:150)(cid:139)(cid:133)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3) (cid:152)(cid:132)(cid:484)(cid:524)(cid:3) (cid:152)(cid:135)(cid:3) (cid:132)(cid:139)(cid:155)(cid:145)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:3) (cid:523)(cid:132)(cid:131)(cid:141)(cid:150)(cid:135)(cid:148)(cid:139)(cid:481)(cid:3) (cid:136)(cid:151)(cid:144)(cid:137)(cid:151)(cid:149)(cid:3) (cid:152)(cid:132)(cid:524)(cid:3)
olarak iki ana grupta sınıflandırılır(cid:3)(cid:523)(cid:23)(cid:131)(cid:132)(cid:142)(cid:145)(cid:3)(cid:883)(cid:524)(cid:484)(cid:3)(cid:5)(cid:139)(cid:150)(cid:141)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3)
CHAPTER 9 183 doğal koşullarda ya da tarımsal(cid:3) koşullarda (cid:132)(cid:151)(cid:3) (cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:3)
faktörlerine (cid:143)(cid:131)(cid:148)(cid:151)(cid:156)(cid:3)(cid:141)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:132)(cid:139)(cid:142)(cid:139)(cid:148)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:484)(cid:3)(cid:22)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:3)bitki büyüme ve
MAĞARALARDA BİYOÇEŞİTLİLİK VE ANTİBİYOTİK
gelişmesini olumsuz yönde etkileyerek ürünlerde nitelik
DİRENÇLİLİĞİ
ve nicelik kayıplarına yol açmakta ve bu nedenle(cid:3)(cid:139)(cid:144)(cid:149)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:152)(cid:135)(cid:3)
Fatma Seçil KOÇ, Nermin SARIGÜL ........................................ hayvanların beslenmelerini de olumsuz yönde
(cid:3)
(cid:135)(cid:150)(cid:141)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:143)(cid:135)(cid:141)(cid:150)(cid:135)(cid:134)(cid:139)(cid:148)(cid:3)(Kaçar ve ark. 2002)(cid:484)(cid:3)(cid:3)
CHAPTER 10 199 (cid:3)
CANOPY KÜMELEME ALGORİTMASI- WEKA
Serpil SEVİMLİ DENİZ ..................................................................
UYGULAMASI

223

(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)
(cid:1005)(cid:3)(cid:3)Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik
Temel Bilimleri Bölümü
(cid:890)(cid:3)(cid:3)(cid:3) AbiyFeont iBkil iSmtlreeris v Fe aMkattöemrlaetirki Alanında YenilikçiB Yiaykolatşiıkm lar(cid:3)
Stres
Fiziksel Stres Kimyasal Stres Faktörleri
(cid:3) Faktörleri
Faktörler
(cid:3)
(cid:3)
Kuraklık(cid:3) Hava kirliliği(cid:3) (cid:21)(cid:135)(cid:141)(cid:131)(cid:132)(cid:135)(cid:150)(cid:3)
Sıcaklık(cid:3) (cid:4)(cid:142)(cid:142)(cid:135)(cid:142)(cid:145)(cid:141)(cid:139)(cid:143)(cid:155)(cid:131)(cid:149)(cid:131)(cid:142)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3) (cid:4)(cid:142)(cid:142)(cid:135)(cid:142)(cid:145)(cid:146)(cid:131)(cid:150)(cid:139)(cid:3)
(cid:21)(cid:131)(cid:134)(cid:155)(cid:131)(cid:149)(cid:155)(cid:145)(cid:144)(cid:3) (cid:23)(cid:151)(cid:156)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3) (cid:22)(cid:139)(cid:143)(cid:132)(cid:139)(cid:155)(cid:145)(cid:149)(cid:139)(cid:149)(cid:3)
(cid:22)(cid:135)(cid:142)(cid:3) (cid:23)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3) İnsan
(cid:23)(cid:131)(cid:138)(cid:148)(cid:139)(cid:132)(cid:139)(cid:3)
(cid:16)(cid:131)(cid:141)(cid:139)(cid:144)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3) (cid:19)(cid:135)(cid:149)(cid:150)(cid:139)(cid:149)(cid:139)(cid:150)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3) Hastalık
(cid:135)(cid:150)(cid:141)(cid:135)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:139)(cid:3)
(cid:8)(cid:142)(cid:135)(cid:141)(cid:150)(cid:148)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:5)(cid:135)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3)(cid:523)(cid:139)(cid:144)(cid:145)(cid:148)(cid:137)(cid:131)(cid:144)(cid:139)(cid:141)(cid:3)(cid:143)(cid:131)(cid:134)(cid:524)(cid:3) Böcekler(cid:3)
(cid:16)(cid:131)(cid:137)(cid:144)(cid:135)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:144)(cid:481)(cid:3) Toprak pH’sı(cid:3) (cid:3)
TRaübzlgoa 1r(cid:3).
(cid:3)Bitkilerde stres kaynakları (Kadıoğlu, 2007)(cid:3)
Bitkilerin stres şartları ile başa çıkabilme yeteneği
stres direnci olarak kabul edilir. Bitkiler strese karşı
direnç sağlayan birtakım adaptasyonlara sahiptirler.
Örneğin ısı stresine maruz kalan bitkilerde yaprak
alanının küçültülmesi, absorblanan ışığın(cid:3)azalması için
yaprakların kıvrılması ve kondüksiyona bağlı ısı kaybı ısı
stresine karşı geliştirilen adaptasyonlardır. Y(cid:131)(cid:146)(cid:148)(cid:131)(cid:141)(cid:3)
alanının küçülmesi ve yaprakların kalın bir kütikulaya
sahip olması, yaprakların absisyonu, kökün toprağın
derinlerine doğru ilerlemesi ve stomaların kapatılması(cid:3)
(cid:139)(cid:149)(cid:135)(cid:3)bitkilerin kuraklığa karşı geliştirdiği mekanizmalara
örnek olarak verilebilir. Ayrıca bitkilerin bir strese
maruz kalması onların strese alışma yeteneğini arttırır
(cid:523)(cid:23)(cid:131)(cid:139)(cid:156)(cid:3)(cid:152)(cid:135)(cid:3)(cid:29)(cid:135)(cid:139)(cid:137)(cid:135)(cid:148)(cid:481)(cid:3)(cid:884)(cid:882)(cid:882)(cid:890)(cid:524)(cid:3)
Doğada(cid:3)bitkiler aynı anda birden fazla sayıda stres
faktörüne maruz kalabilirler. Çevresel stres faktörlerinin
etkileri birbirinden bağımsız olmayıp ilişki halindedir.
Örneğin tuzluluk ve donma stresleri su stresini de
(cid:150)(cid:135)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:142)(cid:135)(cid:155)(cid:135)(cid:132)(cid:139)(cid:142)(cid:139)(cid:148)(cid:484)(cid:3) Çözünmüş maddelerin yüksek
konsantrasyonda bulunması(cid:3)kök bölgesinde toprakta su
(cid:146)(cid:145)(cid:150)(cid:131)(cid:144)(cid:149)(cid:139)(cid:155)(cid:135)(cid:142)(cid:139)(cid:144)(cid:139)(cid:3)(cid:131)(cid:156)(cid:131)(cid:142)(cid:150)(cid:131)(cid:148)(cid:131)(cid:141)(cid:3)(cid:149)(cid:151)(cid:3)(cid:135)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:141)(cid:142)iğine benzer bir ortam
oluşturmakta(cid:3) ya da bitki dokularında hücre dışı buz
oluşumu hücresel dehidrasyona yol açabilmektedir. (cid:3)
(cid:890)(cid:3)(cid:3)(cid:3) AbiyFeont iBkil iSmtlreeris v Fe aMkattöemrlaetirki Alanında YenilikçiB Yiaykolatşiıkm lar(cid:3) (cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3)Armağan KAYA(cid:3)(cid:3) (cid:891)(cid:3)
Stres
Fiziksel Stres Kimyasal Stres Faktörleri
(cid:3) Faktörleri Stres faktörleri arasındaki interaksiyonlar bitkilerin
Faktörler
strese karşı oluşturdukları cevapları da etkilemektedir(cid:3)
(cid:3) (cid:523)(cid:21)(cid:138)(cid:145)(cid:134)(cid:135)(cid:149)(cid:3) (cid:152)(cid:135)(cid:3) (cid:17)(cid:131)(cid:134)(cid:145)(cid:142)(cid:149)(cid:141)(cid:131)(cid:486)(cid:18)(cid:148)(cid:133)(cid:156)(cid:155)(cid:141)(cid:481)(cid:3) (cid:884)(cid:882)(cid:882)(cid:883)(cid:524)(cid:484)(cid:3) Bu etkileşim
(cid:3)
(cid:131)(cid:144)(cid:150)(cid:145)(cid:137)(cid:145)(cid:144)(cid:139)(cid:149)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:155)(cid:131)(cid:3) (cid:134)(cid:131)(cid:3) (cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:135)(cid:148)(cid:140)(cid:139)(cid:149)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:145)(cid:142)(cid:131)(cid:132)(cid:139)(cid:142)(cid:139)(cid:148)(cid:3) (cid:523)(cid:21)(cid:135)(cid:140)(cid:135)(cid:132)(cid:3) (cid:152)(cid:135)(cid:3) (cid:131)(cid:148)(cid:141)(cid:484)(cid:3)
Kuraklık(cid:3) Hava kirliliği(cid:3) (cid:21)(cid:135)(cid:141)(cid:131)(cid:132)(cid:135)(cid:150)(cid:3)
(cid:884)(cid:882)(cid:883)(cid:886)(cid:524)(cid:484)(cid:3) (cid:14)(cid:131)(cid:155)(cid:131)(cid:3) (cid:523)(cid:884)(cid:882)(cid:883)(cid:889)(cid:524)(cid:3) (cid:146)(cid:135)(cid:149)(cid:150)(cid:139)(cid:149)(cid:139)(cid:150)(cid:3) (cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:135)(cid:3) (cid:143)(cid:131)(cid:148)(cid:151)(cid:156)(cid:3) (cid:141)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:144)(cid:3)
Sıcaklık(cid:3) (cid:4)(cid:142)(cid:142)(cid:135)(cid:142)(cid:145)(cid:141)(cid:139)(cid:143)(cid:155)(cid:131)(cid:149)(cid:131)(cid:142)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3) (cid:4)(cid:142)(cid:142)(cid:135)(cid:142)(cid:145)(cid:146)(cid:131)(cid:150)(cid:139)(cid:3) ayçiçeğinde herbisitin meydana getirdiği olumsuz
(cid:21)(cid:131)(cid:134)(cid:155)(cid:131)(cid:149)(cid:155)(cid:145)(cid:144)(cid:3) (cid:23)(cid:151)(cid:156)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3) (cid:22)(cid:139)(cid:143)(cid:132)(cid:139)(cid:155)(cid:145)(cid:149)(cid:139)(cid:149)(cid:3) etkilerin tuz stresi uygulanması ile daha da arttığını
(cid:22)(cid:135)(cid:142)(cid:3) (cid:23)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3) İnsan rapor etmiştir.(cid:3)Şahin ve ark(cid:484)(cid:3)(2018) kuraklık ve tuzluluk
(cid:23)(cid:131)(cid:138)(cid:148)(cid:139)(cid:132)(cid:139)(cid:3) streslerinin ayrı ayrı uygulandığında lahanada gelişimi
(cid:16)(cid:131)(cid:141)(cid:139)(cid:144)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3) (cid:19)(cid:135)(cid:149)(cid:150)(cid:139)(cid:149)(cid:139)(cid:150)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3) Hastalık olumsuz yönde etkilediğini, bu streslerin eş Sezsaumvaiunmlı
(cid:135)(cid:150)(cid:141)(cid:135)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:139)(cid:3) puoyrgtuullaancmasatsrıunmın bitkide görülen (cid:145)(cid:142)(cid:151)(cid:143)(cid:149)(cid:151)(cid:156)(cid:3) (cid:135)(cid:150)(cid:141)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:139)(cid:3)
arttırdığını bildirmiştir. (cid:22)(cid:142)(cid:131)(cid:143)(cid:131)(cid:3)(cid:152)(cid:135)(cid:3)(cid:131)(cid:148)(cid:141)(cid:484)(cid:3)(cid:523)(cid:884)(cid:882)(cid:883)(cid:887)(cid:524)(cid:3)
(cid:8)(cid:142)(cid:135)(cid:141)(cid:150)(cid:148)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:5)(cid:135)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3)(cid:523)(cid:139)(cid:144)(cid:145)(cid:148)(cid:137)(cid:131)(cid:144)(cid:139)(cid:141)(cid:3)(cid:143)(cid:131)(cid:134)(cid:524)(cid:3) Böcekler(cid:3)
bitkisinde su stresine ve tuzluluğa eş
(cid:16)(cid:131)(cid:137)(cid:144)(cid:135)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:144)(cid:481)(cid:3) Toprak pH’sı(cid:3) (cid:3) zamanlı maruz kalan gruplarda sadece(cid:3)(cid:149)(cid:151)(cid:3)(cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:135)(cid:3)(cid:143)(cid:131)(cid:148)(cid:151)(cid:156)(cid:3)
TRaübzlgoa 1r(cid:3). (cid:141)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:137)(cid:148)(cid:151)(cid:146)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:131)(cid:3)kıyasla bazı stres cevaplarında değişimler(cid:3)
saptandığını rapor etmişlerdir. Araştırmacılar(cid:3)eş zamanlı(cid:3)
(cid:3)Bitkilerde stres kaynakları (Kadıoğlu, 2007)(cid:3)
(cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:135)(cid:3)(cid:143)(cid:131)(cid:148)(cid:151)(cid:156)(cid:3)(cid:141)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:132)(cid:139)(cid:150)(cid:141)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:134)(cid:135)(cid:3)(cid:149)(cid:131)(cid:134)(cid:135)(cid:133)(cid:135)(cid:3)(cid:149)(cid:151)(cid:3)(cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:135)(cid:3)(cid:143)(cid:131)(cid:148)(cid:151)(cid:156)(cid:3)
kalanlara kıyasla MDA, karotenoid ve(cid:3) (cid:155)(cid:131)(cid:146)(cid:148)(cid:131)(cid:141)(cid:3) (cid:149)(cid:151)(cid:3)
Bitkilerin stres şartları ile başa çıkabilme yeteneği
içeriklerinde azalma v(cid:135)(cid:3) (cid:146)(cid:148)(cid:145)(cid:142)(cid:139)(cid:144)(cid:3) (cid:132)(cid:139)(cid:148)(cid:139)(cid:141)(cid:139)(cid:143)(cid:139)(cid:144)(cid:134)(cid:135)(cid:3) artış
stres direnci olarak kabul edilir. Bitkiler strese karşı
görüldüğünü belirlemişlerdir(cid:484)(cid:3)(cid:3)
direnç sağlayan birtakım adaptasyonlara sahiptirler.
Stres faktörleri bitkilerde oksidatif hasara sebep olan
Örneğin ısı stresine maruz kalan bitkilerde yaprak
reaktif oksijen türlerinin (ROS) birikimini teşvik ederler(cid:484)(cid:3)
alanının küçültülmesi, absorblanan ışığın(cid:3)azalması için (cid:884)(cid:484)(cid:486)
ROS serbest radikallerden (süperoksit radikali (O (cid:524)(cid:481)(cid:3)
yaprakların kıvrılması ve kondüksiyona bağlı ısı kaybı ısı (cid:484)
(cid:138)(cid:139)(cid:134)(cid:148)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:142)(cid:3)(cid:148)(cid:131)(cid:134)(cid:139)(cid:141)(cid:131)(cid:142)(cid:139)(cid:3)(cid:523)(cid:18)(cid:11)(cid:524)(cid:3)(cid:152)(cid:132)(cid:524)(cid:3)(cid:152)(cid:135)(cid:3)(cid:148)(cid:131)(cid:134)(cid:139)(cid:141)(cid:131)(cid:142)(cid:3)(cid:145)(cid:142)(cid:143)(cid:131)(cid:155)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:3)(cid:136)(cid:145)(cid:148)(cid:143)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3)
stresine karşı geliştirilen adaptasyonlardır. Y(cid:131)(cid:146)(cid:148)(cid:131)(cid:141)(cid:3) (cid:883)
(cid:884) (cid:884) (cid:884)
(cid:523)(cid:138)(cid:139)(cid:134)(cid:148)(cid:145)(cid:140)(cid:135)(cid:144)(cid:3) (cid:146)(cid:135)(cid:148)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:150)(cid:3)(cid:523)(cid:11) (cid:18) (cid:524)(cid:3) (cid:152)(cid:135)(cid:3)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:137)(cid:142)(cid:135)(cid:150)(cid:3)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:140)(cid:135)(cid:144)(cid:3)(cid:523) (cid:18) )’dan
alanının küçülmesi ve yaprakların kalın bir kütikulaya
oluşur. ROS bitkilerde büyüme, gelişme, hücre döngüsü,
sahip olması, yaprakların absisyonu, kökün toprağın
programlanmış hücre ölümü, sistemik sinyal oluşumu
derinlerine doğru ilerlemesi ve stomaların kapatılması(cid:3)
gibi süreçlerle ilgili genlerin ifadesini etkiler.(cid:3) (cid:17)(cid:145)(cid:148)(cid:143)(cid:131)(cid:142)(cid:3)
(cid:139)(cid:149)(cid:135)(cid:3)bitkilerin kuraklığa karşı geliştirdiği mekanizmalara
koşullarda ROS hücresel metabolizmanın bir sonucu
örnek olarak verilebilir. Ayrıca bitkilerin bir strese
olarak üretilebilir ancak(cid:3)hücrede(cid:3)ROS’un üretilmesi ve
maruz kalması onların strese alışma yeteneğini arttırır
temizlenmesi arasında bir denge vardır(cid:484)(cid:3)(cid:22)tres şartlarında
(cid:523)(cid:23)(cid:131)(cid:139)(cid:156)(cid:3)(cid:152)(cid:135)(cid:3)(cid:29)(cid:135)(cid:139)(cid:137)(cid:135)(cid:148)(cid:481)(cid:3)(cid:884)(cid:882)(cid:882)(cid:890)(cid:524)(cid:3)
bu denge bozulur ve ROS’un hücresel seviyesi artar ((cid:10)(cid:139)(cid:142)(cid:142)(cid:3)
Doğada(cid:3)bitkiler aynı anda birden fazla sayıda stres (cid:131)(cid:144)(cid:134)(cid:3)(cid:23)(cid:151)(cid:150)(cid:135)(cid:140)(cid:131)(cid:481)(cid:3)(cid:884)(cid:882)(cid:883)(cid:882)(cid:481)(cid:3)(cid:6)(cid:131)(cid:152)(cid:135)(cid:148)(cid:156)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:135)(cid:150)(cid:3)(cid:131)(cid:142)(cid:484)(cid:524)(cid:484)(cid:3)(cid:4)(cid:148)(cid:150)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:21)(cid:18)(cid:22)(cid:3)(cid:132)(cid:139)(cid:150)(cid:141)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:134)(cid:135)(cid:3)
faktörüne maruz kalabilirler. Çevresel stres faktörlerinin
(cid:146)(cid:148)(cid:145)(cid:150)ein lipit, karbonhidrat ve DNA’(cid:155)(cid:131)(cid:3) (cid:156)(cid:131)(cid:148)(cid:131)(cid:148)(cid:3) (cid:152)(cid:135)(cid:148)(cid:135)(cid:148)(cid:135)(cid:141)(cid:3)
etkileri birbirinden bağımsız olmayıp ilişki halindedir.
oksidatif hasara yol açar(cid:3)(Şekil 1)(cid:484)(cid:3)(cid:3)
Örneğin tuzluluk ve donma stresleri su stresini de
(cid:150)(cid:135)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:142)(cid:135)(cid:155)(cid:135)(cid:132)(cid:139)(cid:142)(cid:139)(cid:148)(cid:484)(cid:3) Çözünmüş maddelerin yüksek
konsantrasyonda bulunması(cid:3)kök bölgesinde toprakta su
(cid:146)(cid:145)(cid:150)(cid:131)(cid:144)(cid:149)(cid:139)(cid:155)(cid:135)(cid:142)(cid:139)(cid:144)(cid:139)(cid:3)(cid:131)(cid:156)(cid:131)(cid:142)(cid:150)(cid:131)(cid:148)(cid:131)(cid:141)(cid:3)(cid:149)(cid:151)(cid:3)(cid:135)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:141)(cid:142)iğine benzer bir ortam
oluşturmakta(cid:3) ya da bitki dokularında hücre dışı buz
oluşumu hücresel dehidrasyona yol açabilmektedir. (cid:3)
Fen Bilimleri ve Matematik Alanında Yenilikçi Yaklaşımlar
(cid:883)(cid:882)(cid:3)(cid:3)(cid:3) (cid:3)
Şekil 1.
(cid:3)
(cid:3)ROS üretimi ve hücre ölümü (cid:3)
(cid:523)(cid:10)(cid:139)(cid:142)(cid:142)(cid:3)(cid:131)(cid:144)(cid:134)(cid:3)(cid:23)(cid:151)(cid:150)(cid:135)(cid:140)(cid:131)(cid:481)(cid:3)(cid:884)(cid:882)(cid:883)(cid:882)(cid:524)(cid:3)
(cid:5)(cid:139)(cid:150)(cid:141)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:3) (cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:139)(cid:144)(cid:3) (cid:145)(cid:142)(cid:151)(cid:143)(cid:149)(cid:151)(cid:156)(cid:3) (cid:135)(cid:150)(cid:141)(cid:139)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:139)(cid:144)(cid:134)(cid:135)(cid:144)(cid:3) (cid:141)(cid:145)(cid:148)(cid:151)(cid:144)(cid:143)(cid:131)(cid:141)(cid:3)
amacıyla moleküler düzeyde bazı mek(cid:131)(cid:144)(cid:139)(cid:156)(cid:143)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:148)(cid:3)
geliştirmiştir. Bu mekanizmalar ozmolitler, ısı şok
(cid:146)(cid:148)(cid:145)(cid:150)(cid:135)(cid:139)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:139)(cid:3) (cid:152)(cid:135)(cid:3) (cid:15)(cid:8)(cid:4)(cid:3) (cid:146)(cid:148)(cid:145)(cid:150)(cid:135)(cid:139)(cid:144)(cid:142)(cid:135)(cid:148)(cid:139)(cid:3) (cid:137)(cid:139)(cid:132)(cid:139)(cid:3) (cid:141)(cid:145)(cid:148)(cid:151)(cid:155)(cid:151)(cid:133)(cid:151)(cid:3)
moleküllerin sentezi, makromolekül ve iyonların
homeostazisi ve ROS’un sentezi ve detoksifikasyonunu
içerir. Stres şartlarında bitkiler yaşamlarını
(cid:149)ürdürebilmek için ROS’un kontrolünü ve
detoksifikasyonunu sağlayan bir antioksidan sisteme
sahiptir (Büyük ve ark. 2012).(cid:3)(cid:4)(cid:144)(cid:150)(cid:139)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:134)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:149)(cid:139)(cid:149)(cid:150)(cid:135)(cid:143)(cid:3)(cid:149)(cid:150)(cid:148)(cid:135)(cid:149)(cid:3)
altındaki bitkilerde(cid:3)(cid:131)(cid:148)(cid:150)(cid:131)(cid:144)(cid:3)(cid:21)(cid:18)(cid:22)(cid:3)(cid:132)(cid:139)(cid:148)(cid:139)(cid:141)(cid:139)(cid:143)(cid:139)(cid:144)(cid:139)(cid:3)ve dolayısıyla(cid:3)
oksidatif hasarı engeller. Antioksidan sistem(cid:3)(cid:135)(cid:144)(cid:156)(cid:139)(cid:143)(cid:131)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:3)
(cid:523)süperosit dismuta(cid:149)(cid:481)(cid:3) (cid:141)(cid:131)(cid:150)(cid:131)(cid:142)(cid:131)(cid:156)(cid:481)(cid:3) (cid:131)(cid:149)(cid:141)(cid:145)(cid:148)(cid:132)(cid:131)(cid:150)(cid:3) (cid:146)(cid:135)(cid:148)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:134)(cid:131)(cid:156)(cid:481)(cid:3)
(cid:146)(cid:135)(cid:148)(cid:145)(cid:141)(cid:149)(cid:139)(cid:134)(cid:131)(cid:156)(cid:3) (cid:152)(cid:132)(cid:524)(cid:3) (cid:152)(cid:135)(cid:3) (cid:144)(cid:145)(cid:144)(cid:486)(cid:135)(cid:144)(cid:156)(cid:139)(cid:143)(cid:131)(cid:150)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:523)(cid:131)(cid:149)(cid:141)(cid:145)(cid:148)(cid:132)(cid:139)(cid:141)(cid:3) (cid:131)(cid:149)(cid:139)(cid:150)(cid:3) (cid:523)(cid:6)(cid:3)
vitamini), α(cid:486)(cid:150)(cid:145)(cid:141)(cid:145)(cid:136)(cid:135)(cid:148)(cid:145)(cid:142)(cid:3) (cid:152)(cid:132)(cid:524)(cid:3) bileşenlerden oluşmaktadır.