Table Of Content17. YÜZYILDA KADINLAR
EVLİYA ÇELEBİ‘NİN
GÖZLEMLERİYLE
Yayın Yönetmeni: Bilal Özbay
Editör: Zeynep Özkan
Kapak Tasarım: Gökhan Koç
İç Tasarım: Yeliz Yıldız
Baskı-Cilt: Kelebek Matbaacılık
Tel.: (0212) 771 54 54 (Pbx)
1. Baskı: Nisan 2009 İstanbul
2. Baskı: Şubat 2010 İstanbul
ISBN: 978-9944-469-20-3
© Tüm yayın hakları Lamure‘ye aittir.
Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.
Kitap Yayıncılık San. Tic. A. Ş.
Merkez Mah. Karaoğlanoğlu Cad. Konut Sk. No: 9
Mahmutbey / Bağcılar - İstanbul
Tel: (0212) 447 33 37 pbx Faks: (0212) 447 33 89
www.lamurekitap.com - [email protected]
17. YÜZYILDA KADINLAR
EVLİYA ÇELEBİ‘NİN
GÖZLEMLERİYLE
Dr. Nurettin Gemici
İÇİNDEKİLER
Önsöz .................................................................................................................. 1
Giriş .............................................................................................. 13
Tarihte Türk Kadını ................................................................................... 13
Osmanlı Devleti Öncesi Türklerde Kadına Bakış ............................ 14
İslamiyet‟te Kadının Yeri ............................................................. 23
Müslüman Türk Devletlerinde Kadının İçtimaî Mevkii ...................... 29
Osmanlı‘da Kadına Bakış .......................................................................... 33
Osmanlı Devleti‘nde Sosyal Hayatta Kadın ...................................... 41
Büyük Türk Seyyahı Evliya Çelebi .............................................. 49
Evliya Çelebi (1611-1685) ......................................................................... 49
Şahsiyeti ve Hususiyetleri .......................................................................... 67
Eser ve Üslup .............................................................................................. 68
Konuların Ele Alınışı ................................................................................. 73
XVII: Yüzyıl Osmanlısının Kısa Bir Panoraması ........................ 77
XVII. Yüzyılda Kadınlar: Evliya Çelebi Seyahatnamesi‟ne Göre 85
Eserin Hazırlanışında Takip Edilen Usul ............................................... 85
i
I. Bölüm
Seyahatname‟de Kadınlara Genel Bakış ...................................... 97
II. Bölüm
Tarihteki Meşhur Kadınlar ......................................................... 169
Valide Turhan Sultan ............................................................................... 170
Zeynep Hatun ........................................................................................... 172
Mihrî ........................................................................................................... 173
Şekerpare Kadın ....................................................................................... 175
Mama hatun ............................................................................................... 176
(Ayişe) Hafsa Hatun................................................................................. 179
Küpeli Sultan ............................................................................................. 181
Zalpaşa Kızı Hanım Sultan ..................................................................... 182
Fatıma Sultan ............................................................................................ 182
Asiye Sultan ............................................................................................... 183
Dilküşa Hanım .......................................................................................... 184
Seçerü'd-dürr Hatun................................................................................. 185
III. Bölüm
Yakın Çevresindeki Kadınlar ...................................................... 191
IV. Bölüm
17. Yüzyıldaki Osmanlı Kadınları ............................................... 215
Güzellikleri, Giyimleri, Elbiseleri ve Anlayışlarıyla Devrin Kadınları
..................................................................................................................... 215
Beşiktaş....................................................................................................... 217
Kalamış Burnu .......................................................................................... 217
Üsküdar ...................................................................................................... 218
Kağıthane ................................................................................................... 218
Bursa ........................................................................................................... 219
Sinop ........................................................................................................... 226
Trabzon ...................................................................................................... 226
ii
Abaza bölgesi ............................................................................................ 227
Sapanca ....................................................................................................... 228
Amasya ....................................................................................................... 228
Erzincan ..................................................................................................... 229
Ladik ........................................................................................................... 230
Çorum ........................................................................................................ 231
Konya ......................................................................................................... 231
Antakya ...................................................................................................... 232
Hama ve Humus ....................................................................................... 232
Urfa ............................................................................................................. 233
Malatya ....................................................................................................... 233
Diyarbakır .................................................................................................. 235
Nahcıvan .................................................................................................... 237
Kayseri ........................................................................................................ 237
Sivas ............................................................................................................ 238
Mudurnu .................................................................................................... 240
Rusçuk, Şumnu ve Silistre ....................................................................... 241
Karasu Dobruca ....................................................................................... 241
Filibe-İhtiman Kasabası .......................................................................... 242
Sofya ........................................................................................................... 242
Küstence .................................................................................................... 244
Edirne ......................................................................................................... 244
Mardin ........................................................................................................ 247
Bitlis ............................................................................................................ 247
Ahlat ........................................................................................................... 250
Van .............................................................................................................. 250
Bağdat ......................................................................................................... 252
Tokat........................................................................................................... 253
Varna .......................................................................................................... 254
Silistre Eyaletine bağlı Tolcu, İsmail ve Kili Kaleleri ......................... 255
Bender kalesi ............................................................................................. 255
Özi .............................................................................................................. 256
iii
Biga ............................................................................................................. 256
Gelibolu ..................................................................................................... 256
Belgrad ....................................................................................................... 257
Narin Kalesi............................................................................................... 258
Varat Kalesi ............................................................................................... 259
Bosna .......................................................................................................... 259
Banyaluka ................................................................................................... 260
Üsküp ......................................................................................................... 260
Gölikesri Kalesi ........................................................................................ 261
Sarıgöl Kasabası ........................................................................................ 261
Arnavutluk ................................................................................................. 262
İstep Kalesi ................................................................................................ 262
Verica Kasabası ......................................................................................... 262
Budin .......................................................................................................... 263
Estergon Kalesi ......................................................................................... 264
Uyvar Kalesi .............................................................................................. 265
Öziçse ......................................................................................................... 265
Çayneçse..................................................................................................... 265
Foça ............................................................................................................ 266
Mostar ........................................................................................................ 266
Kanije ......................................................................................................... 266
Beşli Varoşu............................................................................................... 267
Bosna .......................................................................................................... 268
Macaristan .................................................................................................. 268
Kırım .......................................................................................................... 269
Çerkezler .................................................................................................... 272
Tavustan ..................................................................................................... 274
Dağıstan ..................................................................................................... 275
Akkirman-Azak ......................................................................................... 275
Dırama ........................................................................................................ 276
Selanik ........................................................................................................ 277
Vardar Yenicesi ......................................................................................... 279
iv
Aşağı Tırhala.............................................................................................. 281
İzdin ............................................................................................................ 281
Livadiye ...................................................................................................... 282
Harap İstife Kalesi ................................................................................... 282
Eğriboz ....................................................................................................... 282
Atina ........................................................................................................... 283
Kördös Kalesi ........................................................................................... 284
Kefelonya ................................................................................................... 284
Anavarin Kalesi......................................................................................... 285
Misehor Varoşu ........................................................................................ 286
Çakutya Kalesi........................................................................................... 286
Tarapoliçse ................................................................................................. 287
Anapoli Kalesi ........................................................................................... 287
Mora ........................................................................................................... 288
İnebahtı ...................................................................................................... 289
Zeban Kasabası......................................................................................... 289
Yanya .......................................................................................................... 289
Aydonat Şehri............................................................................................ 290
Ergiri (Arnavutluk) ................................................................................... 291
İlbasan ........................................................................................................ 294
Ohri............................................................................................................. 295
Aşağı Usturme şehri ................................................................................. 295
Hayrabolu .................................................................................................. 296
Tekirdağ ..................................................................................................... 297
Kütahya ...................................................................................................... 297
Afyonkarahisar .......................................................................................... 298
Uşak ............................................................................................................ 298
Simav-Demirci .......................................................................................... 299
Akhisar- Turgutlu ..................................................................................... 300
Manisa- Bergama ...................................................................................... 301
İzmir ........................................................................................................... 303
Sakız Adası ................................................................................................. 304
v
Kuşadası ..................................................................................................... 306
Güzelhisar Aydın ...................................................................................... 306
Tire .............................................................................................................. 307
Yenice –Birgi- Sultanhisar ....................................................................... 307
Denizli ........................................................................................................ 308
Muğla- Ula ................................................................................................. 309
İstanköy- Andimahi -Sömbeki Adası .................................................... 310
Rodos.......................................................................................................... 311
Antalya........................................................................................................ 312
Kafirabad - Larende ................................................................................. 312
Adana-Maraş ............................................................................................. 313
Ayıntab ....................................................................................................... 314
Kilis - Azez ................................................................................................ 315
Halep .......................................................................................................... 316
Behlüliye ..................................................................................................... 317
Trablusşam ................................................................................................ 317
Beyrut- Sayda ............................................................................................ 318
Nablus ........................................................................................................ 320
Kudüs ......................................................................................................... 321
Şam- Havran.............................................................................................. 322
Maan Kalesi ............................................................................................... 326
Medine ........................................................................................................ 327
Cüdeyde-Mu‗allâ-Mina ............................................................................ 328
Mekke ......................................................................................................... 330
Mısır ............................................................................................................ 335
Circe ............................................................................................................ 337
Osmanlı Bölgesinde Yaşayan Diğer Milletlerin Giyimleri ......... 339
İran .............................................................................................................. 339
İtil Moğol kavmi ....................................................................................... 340
Dağıstan ..................................................................................................... 341
Lübnan ....................................................................................................... 341
Nihavend ................................................................................................... 341
vi