Evidence-Based Richtlijnontwikkeling: Een Leidraad voor de Praktijk

414 Pages·2003·1.41 MB·English

by  Prof. Dr. J. A. Swinkels, Dr. J. S. Burgers, Prof. Dr. W. J. J. Assendelft (auth.), Dr. J. J. E. van Everdingen, Prof. Dr. W. J. J. Assendelft, Ir. T. A. van Barneveld, J. L. M. van de Klundert (eds.)

evidence-based richtlijnontwikkeling
evidence-based
richtlijnontwikkeling
een leidraad voor de praktijk
Onder redactie van:
J.J.E. van Everdingen
J.S. Burgers
W.J.J. Assendelft
J.A. Swinkels
T.A. van Barneveld
J.L.M. van de Klundert
Met medewerking van
A. Boer
etc.
etc.
Bohn Stafleu Van Loghum
Houten 2004
© 2004 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgesla-
gen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op
enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig ande-
re manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b
Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van
23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wette-
lijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060,
2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in
bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient
men zich tot de uitgever te wenden.
isbn 90 313 4209 2
nur 871
Vormgeving omslag en layout: Peter Walvius bno, Nijmegen
Bohn Stafleu Van Loghum
Het Spoor 2
3994 AK Houten
www.bsl.nl
Distributeur België:
Standaard Uitgeverij
Belgiëlei 147a
2018 Antwerpen
www.standaarduitgeverij.be
auteurs en redactie
prof. dr. w.j.j. assendelft
Hoogleraar huisartsgeneeskunde, afdeling Huisartsgeneeskunde en Ver-
pleeghuisgeneeskunde, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden
ir. t.a. van barneveld
Programmaleider Richtlijnen, Audit en Visitatie, Kwaliteitsinstituut voor de
Gezondheidszorg cbo, Utrecht
drs. m.h.h. bastiaanssen
Beleidsmedewerker, afdeling Beleid en Advisering, knmg, Utrecht
prof. dr. m. berg
Hoogleraar sociaal-medische wetenschappen, Instituut Beleid en Manage-
ment Gezondheidswetenschappen, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam
mw. drs. n. boluyt
Kinderarts, afdeling Klinische Epidemiologie in de Kindergeneeskunde,
Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
mw. dr. j.c.c. braspenning
Onderzoekspsycholoog, afdeling Kwaliteit van zorgonderzoek (wok), Uni-
versitair Medisch Centrum St. Radboud, Nijmegen
dr. m.a. bruijnzeels
Universitair hoofddocent sociaal-medische wetenschappen, instituut Beleid
en Management Gezondheidszorg, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam
dr. j.s. burgers
Huisarts, programmaleider Richtlijnen, Kwaliteitsinstituut voor de Gezond-
heidszorg cbo, Utrecht
prof.dr. a.f. casparie
Emeritus hoogleraar sociaal-medische wetenschappen, oud-voorzitter Weten-
schappelijke Raad cbo, Utrecht
auteurs en redactie v
mw. drs. j.j. van croonenborg
Adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo, Utrecht
prof. dr. p.n.r. dekhuijzen
Hoogleraar longziekten, afdeling Longziekten, Universitair Medisch Centrum
St. Radboud, Nijmegen
mw. dr. j.h. dekker
Huisarts, Academische Huisartsenpraktijk Groningen
dr. a.j.m. drenthen
Senior wetenschappelijk medewerker afdeling Implementatie, sectie Preven-
tie & Patiëntenvoorlichting, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
dr. g.a. van essen
Huisarts, Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns
Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht
dr. j.j.e. van everdingen
Dermatoloog, adjunct-directeur Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheids-
zorg cbo, Utrecht
h. folmer
Huisarts en senior wetenschappelijk medewerker, afdeling Richtlijnontwik-
keling en Wetenschapsbeleid, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
mw. drs. g.c. franx
Wetenschappelijk medewerker Trimbos-instituut, Centrum Beleid en Kwali-
teit, Utrecht
dr. p.m.n.y.h. go
Chirurg, afdeling Heelkunde, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein
mw. dr. m.h. grol
Huisarts, wetenschappelijk medewerker afdeling Richtlijnontwikkeling en
Wetenschapsbeleid, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
mw. c.m.j. hielkema
Informatiespecialist, afdeling Richtlijnontwikkeling en Wetenschapsbeleid,
Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
mw. dr. h.l. hoeksema
Teammanager Kwaliteit en Doelmatigheid, ZonMw, Den Haag
vi auteurs en redactie
dr. p. van den hombergh
Staflid Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht; Senior onderzoeker
afdeling Kwaliteit van zorgonderzoek (wok), Universitair Medisch Centrum
St. Radboud, Nijmegen
dr. c.t.j. hulshof
Bedrijfsarts-coördinator richtlijnontwikkeling, Kwaliteitsbureau Nederland-
se Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (nvab), Utrecht; univer-
sitair docent, Academisch Medisch Centrum, Coronel Instituut, Amsterdam
dr. c.a.f. jansveld
Longarts, secretaris Medisch Specialisten Registratie Commissie (msrc).
mw. dr. m. kallewaard
Senior projectleider Indicatorontwikkeling, Orde van Medisch Specialisten,
Utrecht
mw. drs. d.g. keuken
Onderzoeker, afdeling Huisartsgeneeskunde, Academisch Medisch Cen-
trum, Amsterdam
prof.dr. n.s. klazinga
Hoogleraar sociale geneeskunde, afdeling Sociale Geneeskunde, Acade-
misch Medisch Centrum, Amsterdam
j.l.m. van de klundert
Arts, secretaris Raad voor Wetenschap, Opleiding en Kwaliteit; manager
Bureau Kwaliteitszorg, Orde van Medisch Specialisten, Utrecht
dr. j.s. de koning
Wetenschappelijk onderzoeker, afdeling Sociale Geneeskunde, Academisch
Medisch Centrum, Amsterdam
mw. dr. l.c.m. kremer
Kinderarts, afdeling Kindergeneeskunde, Emma Kinder Ziekenhuis/Acade-
misch Medisch Centrum, Amsterdam
mw. drs. j.a.m. leytens
Projectmedewerker Wetenschap in Praktijk, Landelijk Expertisecentrum
Verpleging & Verzorging, Utrecht
auteurs en redactie vii
mw. dr. m.j.m.h. lombarts
Wetenschappelijk onderzoeker, afdeling Sociale Geneeskunde, Academisch
Medisch Centrum, Amsterdam; zelfstandig adviseur kwaliteitsbeleid me-
disch specialisten, Heusden
f. meulenberg
Onderzoeker, afdeling Medische Ethiek, Erasmus Medisch Centrum, Rot-
terdam
mw. dr. c.j. moerman
Universitair docent, afdeling Huisartsgeneeskunde, Academisch Medisch
Centrum, Universiteit van Amsterdam
mw. mr. j. ubachs-moust
Onderzoeker, vakgroep Zorgwetenschappen, sectie Gezondheidsethiek en
Wijsbegeerte, Instituut voor Gezondheidsethiek, Universiteit Maastricht
mw. dr. k.h. njoo
Huisarts, wetenschappelijk medewerker ict, afdeling Implementatie, Sectie
Automatisering, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
mw. drs. p.m. offerhaus
Beleidsmedewerker Richtlijnontwikkeling, Koninklijke Nederlandse Orga-
nisatie van Verloskundigen, Bilthoven
mw. drs. a.b.w.m. quak
Sectorhoofd Beleid en Doelmatigheid, tno Preventie en Gezondheid, Leiden
mw. dr. l. pijnenborg
Huisarts, senior wetenschappelijk medewerker afdeling Richtlijnontwikke-
ling, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
mw. c.j.g.m. rosenbrand
Arts, senior-adviseur Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo,
Utrecht
prof. dr. w. sermeus
Hoogleraar, Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap, Katho-
lieke Universiteit Leuven, Leuven, België
w.m.l.c.m. schellekens
Arts, algemeen directeur Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo,
Utrecht
viii auteurs en redactie
dr. f.g. schellevis
Hoofd onderzoeksprogramma Huisartsenzorg, Nederlands instituut voor
onderzoek van de gezondheidszorg nivel, Utrecht
dr. r.j.p.m. scholten
Arts-epidemioloog, afdeling Klinische Epidemiologie en Biostatistiek,
Dutch Cochrane Centre en Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
mw. drs. l.m.t. schouten
Senior adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo, Utrecht
mw. h.m.j. slot
Kinderarts, secretaris Raad voor Wetenschap, Opleiding en Kwaliteit, Orde
van Medisch Specialisten, Utrecht
mw. dr. s.m. smorenburg
Arts, senior adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo,
Utrecht
drs. p.t. van splunteren
Programmaleider Sneller Beter, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheids-
zorg cbo, Utrecht
prof. dr. w.a.b. stalman
Hoogleraar huisartsgeneeskunde, afdeling Huisartsgeneeskunde, vu Me-
disch Centrum, Amsterdam
prof. dr. j.a. swinkels
Psychiater, Academisch Medisch Centrum/De Meren/Trimbos Instituut,
hoogleraar richtlijnontwikkeling Geestelijke Gezondheidszorg
p.j. theuvenet
Anesthesioloog, Medisch Centrum Alkmaar; voorzitter Medisch Weten-
schappelijke Raad cbo, Utrecht
a.e. timmermans
Huisarts, medisch directeur/bestuursvoorzitter, Nederlands Huisartsen
Genootschap, Utrecht
mw. drs. m.k. tuut
Epidemioloog, adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo,
Utrecht
auteurs en redactie ix
dr. m. valk
Adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo, Utrecht
drs. h. van veenendaal
Adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo, Utrecht
c.j. in ’t veld
Huisarts, Brielle; hoofd afdeling Implementatie, Nederlands Huisartsen Ge-
nootschap, Utrecht
dr. j.h.a.m. verbeek
Bedrijfsarts, Coronel Instituut voor Arbeid, Milieu en Gezondheid, Acade-
misch Medisch Centrum, Amsterdam
mw. drs. m.a.w.m. verhoeven
Adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo, Utrecht
drs. m.m. versluijs
Beleidsmedewerker, afdeling Zorginnovatie en Kwaliteit, Nederlandse Patiën-
ten Consumenten Federatie, Utrecht
dr. h.a.m. vervest
Gynaecoloog, Maatschap Gynaecologie St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg
mw. drs. d.l. de vos
Wetenschappelijk onderzoeker, Instituut Beleid Management Gezondheids-
zorg, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam
mw. dr. j. van vuuren
Accountmanager cliëntenperspectief, Algemene Vereniging Verpleegkundi-
gen en Verzorgenden, Utrecht
drs. g.m. van der weele
Huisarts mPH, wetenschappelijk medewerker, afdeling Richtlijnontwikke-
ling en Wetenschapsbeleid, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
drs. ph.j. van der wees
Hoofd Kwaliteitsbeleid, Onderwijs en Wetenschap, Koninklijk Nederlands
Genootschap voor Fysiotherapie (kngf), Amersfoort; Capaciteitsgroep Epi-
demiologie, Universiteit Maastricht
dr. tj. wiersma
Huisarts/filosoof, senior-adviseur, afdeling Richtlijnontwikkeling en Weten-
schapsbeleid, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
x auteurs en redactie
prof. mr. f.c.b. van wijmen
Hoogleraar gezondheidsrecht, faculteiten der Geneeskunde, Gezondheids-
wetenschappen en Rechtsgeleerdheid, Universiteit Maastricht
j.c. wille
Senior adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo, Utrecht
r.t. van zelm
Senior adviseur, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg cbo, Utrecht
auteurs en redactie xi