Table Of ContentFERNANDO SAV ATER
�
Et icpaa raA mador
Ar iel
FernanSdaov ateesCr a tedrático
deF iloseonfl íaaU niversidad
ComplutedneMs aed rid.
Otraosb radse alu toernA riel:
Eticpae ralm euf il/
E vIa lodree ducar
Éticpaa rao meuf il/o
Idedae N ietzsche
PolítpiacraaA mador
Semearentzeatkiok a
Semearentzpaokloi tika
Sobrvei vir
Lasp reguntdaels a v ida
Lesp reguntdeels a v ida
Elv alodre e legir
1
ÉTICA PARA AMADOR
Femando Savater
ÉTICA
PARAA MADOR
EditorialA riel
Diseñcou bierRtEaM:O LACHA
1. ª edicióanb:r i19l9 1
45.a ediciófenb:r er2o0 04
l.ª edicieónnA ULA:s eptiemdbree 2004
© 1991: FemandoS avater
Derecheosx clusidveoe sd icieónne spañol
reservadpoasr at odoe lm undo:
© 1991 y 2004: EditorAiraile Sl.,A .
AvdaD.i agona66l2,-6 64 -08034 Barcelona
ISBN:84 -344-4470-4
Depósilteog aBl.:3 6 .832 -2004
Impreseon E spaña
2004.-A&M GRÁFICS,. L .
PolígoInnod ustr«iLaaFl l orida»
08130 SantPae rpetdueaM ogoda
(Barcelona)
Ningunpaa rtdeees tap ublicaciinócnl,u ieldd oi sefldoela cubierptuae,d see rre producidaal,m acenada
o transmitiednma a neraal gunnaip orn ingúmne dioy,a s eae léctrqiucíom,i cmoe,c ánicóop,t icdoe,
grabacoi ódnefo tocopias,in p ermipsroe vdieole ditor.
A Sara,
por su amorosa impaciencia
con Amador conmigo
y
«Escucha, hijo mío, dijo el demonio
poniendo su mano sobre mi cabeza
... »
EDGAR ALLAN POE, «Silencio»
SALUDO
¿América latina? ¿España? Por favor, que ya es
tamos nada menos que en el siglo XXI. .. Y si no te
nemos más remedio que padecer lo malo de la era
contemporánea, aprovechemos también lo bueno.
A estas alturas, sabemos ya de sobra que España es
sin duda un país hispanoamericano, por las mis
mas razones de cultura compartida que motivan el
generoso título de honor como «Madre Patria» que
tantas naciones del otro lado del Atlántico le siguen
concediendo. Es tan imposible concebir la España
de hoy, en su creación y en su pensamiento, sin la
influencia de los creadores y pensadores latinoa
mericanos como negar la impronta hispánica secu
lar en esas mismas naciones. Dejemos pues de lado
paternalismos o «maternalismos» trasnochados y
hablemos sencillamente de fraternidad. En la len
gua literaria, en la música, en los sabores y saberes,
en la filosofía ...
Desde hace casi treinta años, viajo regular
mente a los países iberoamericanos y me nutro de
sus enseñanzas. Sin Alfonso Reyes, sin Octavio Paz,
sin Borges, sin Guillermo Cabrera Infante, sin
Mario Vargas Llosa o Carlos Nino, mi obra y mi vo
cación serían aún más deficitarias de lo que son
por mis propias limitaciones. De modo que cuando
cruzo el océano, en realidad muchas de mis ideas
vuelven a casa. En justa reciprocidad, procuro ayu
dar con mis libros al público estudioso de esas na
ciones, sobre todo a los más jóvenes. Es por lo
tanto para mí una enorme satisfacción saber que
algunas de tales obras van a tener ediciones espe
cialmente destinadas a esos lectores de uno y otro
lado del Atlántico, es decir, para todos ya la vez, lo
que facilitará mi intercambio de ideas con todos y
sobre todo -algo que para mí es aún más impor
tante-el afianzamiento de nuestra amistad.
Compartimos uno de los idiomas de mayor ex
pansión y de más notable riqueza humanística del
mundo; y es un tesoro que, a diferencia de otros, au
menta cuanto más numerosos somos los beneficia
dos por él. Gracias a AULA, los libros que he escrito
para España y América, para Hispanoamérica, po
drán tener ediciones más frecuentes, económicas y
accesibles. Aprovecho esta bendita ocasión para
agradecer su imprescindible complicidad a tantos
lectores, profesores, distribuidores y libreros (a és
tos especialmente, por quedar tantas veces olvidado
su papel primordial), que han tenido la generosidad
de colaborar conmigo durante ya muchos años en
la aventura de pensar y de difundir el afán liberador
de leer para reflexionar. Y como ésta es también una
salutación optimista, la concluyo como empezó la
suya el gran Rubén Darío: ¡salve!
FERNANDO SAVATER
AVISO ANTIPEDAGÓGICO
Este libro no es un manual de ética para
alumnos de bachillerato. No contiene informa
ción sobre los más destacados autores y más im
portantes movimientos de la teoría moral a lo
largo de la historia. No he intentado poner el im
perativo categórico al alcance de todos los públi
cos ...
Tampoco se trata de un recetario de respues
tas moralizantes a los problemas cotidianos que
puede uno encontrarse en el periódico y en la ca
lle, del aborto a la objeción de conciencia, pa
sando por el preservativo. No creo que la ética
sirva para zanjar ningún debate, aunque su ofi
cio sea colaborar a iniciarlos todos ...
¿Tiene que hablarse de ética en la enseñanza
media? Desde luego, me parece nefasto que haya
una asignatura así denominada que se presente
como alternativa a la hora de adoctrinamiento
religioso. La pobre ética no ha venido al mundo
para dedicarse a apuntalar ni a sustituir catecis
mos ... por lo menos, no debiera hacerlo a estas
9