Table Of ContentEspacdieoclsa  pital 
Haciuan ag eogracfrííat ica 
·  David  Harvey 
·BkRl· 
· 
652459
Diseñion teryic ourb ierta 
RAG 
Traducción: 
CristPiinñaAa l dao 
Reservatdoodsol so dse rechos. 
Dea cueradl ood  ispueesnte ola  rt2.7 0 
deCló digPoe naplo,d rásne cra stigcaodnop se nas 
dem ultyap  rivacdieól ni berqtuaide nes 
reproduzscialnna p  recepatuitvoar izoap cliaógni en, 
ent odoo e np artuen,ao  brlai teraarrtiías,ot c iicean tífica 
fijaednca u alqutiiepdroe  s oporte. 
Títuolroi ginal: 
SpaocC/ea sp iTtoawl.aa Cr rdisGt eiocgar!a phy 
Publicoardiog inalpmoerEn dtie nburUgnhi verPsrietsyLs t,de  n2 001 
© DaviHda rve2y0,0 1 
© EdicioAnkeaslS ,.A  .2,0 07 
parlae ngeusap añola 
SectFoorr es1t a, 
2876T0r eCsa ntos 
Madri-dE spaña 
Tel9.1:80  619 96 
Fax9:1 80 440 28 
www.akal.com 
ISBN-1804:- 460-2064-5 
ISBN-1937:8 -84-460-2064-6 
Depósilteog aMl.:4  83-2007 
ImpreesnoC  ofáSs.,A  .
Prefacio 
.1 
Nadiqeu ea spiarc ea mbinaure sfotrrmaa d ei nterperlme utnadryo d  ep ensar 
acerdceéa lp  uedhea cleor bcaijroc unstdaen pcsriuoa psei lae c.cT iodóonhsa nd e 
aprovelcamh aatrie apr rimian teledcelt au aqdlui es poCnaednua.n  od ebtea mbién 
intenctoamrb altoipsrr  esupuleospstr oesj,u yil caipsor se dilecpcoiloíntqeiusce a s 
enc ualquier momenetlpo e nrseasmtirdeiemnn otgdoeo nqs u ee n meelj odrel  os 
cassoeps  uedceonn sidteorlaerr raenpcriaey s ieevnlpa  e o,mr eramernetper esivos. 
Los enisnacylousai qduoeíss, ic traol sol  ardgeo  aproximatdraemiaenñntotarse e,  
cogemni isn tendteco asm bilaamrsa  nerdaeps e nseanlr a d iscidpell iagn eao gra
fí(ah ashtaacm eu yp ocmoi h ogairn stitudceinotdnreaou l n ad iviseisópinea cliza
dad elc onocimiceanrtaoc terdíelss teicctaaoc ra démyi ccoa dvae zm enos 
funcail,o) náern eaafsi n(etsac loemslo o s esutrubdainoyose s n)t lrage e nteg een 
neraTalm.b iérne flele jcaanm bdieo  lcaisr cunstdaepn rcoidausc dceic óonn oci
mientdoesn tdreoml u nddoe h abilnag leense as oasñ o.s  
. ' 
Eli nicdielo aG  uerFrraí yal  oast aqquueess u frlialó i bertpaedn sdaem iae nto 
manodse mlc acrthydsumroa lnatd eé caddea1  95f0o,m enteai dnosst igpaoldroa ss  
inquietraenvteelsa csioobnlreoeess x  cedseoelss  taliennil saUm noi óSno viéhtiica, 
cierqoune  dulraadn étcead dea1  95y0c  omiendzelo ads e 1 96r0e sultadriafí muy 
citlr altoaesrs  crdietM oasr cxo mvoe rdadmeartae prriiam paa rmao delnaurve os 
conocimiyem notdoodsse  a ccipóonl ítDiehc eac.h o, tcaocnml oa rammeunetset ra 
elc asdoeO  wen Latt(ivméoaerslcee a  pít5u)el,noE   stadUonsi deorspa e ligroso 
manifecsutaalrq oupiienri ón d(issiiinmd peonrtqteua esr e b asaorn aoe  ne lm ar
xismqou)en  oe ncajase coenn  emexolal cdetexi itgupidod lroa p  olíetxitceare isor 
tadouniEdsetnpaso el.í etsitcaadb oam inapdolara  d octrdiecn oan tendceil óain n 
fluenscoivai éytp iocrla aa  nexioól nas  upredsiiróendc ett ao dloosms o vimientos 
5 
\.
polítqiucpeor se filraise ernsadonac  iaall iacs atpai tpaalrmiaes jtoaer caorn ómica
mentPee.ra om  ediaddelo ads é cadde1a 9 06m uchtoesn cílaanqr uole o ssi stemas 
dec onocimpireenvtaol efcriaecnatseeassbt arne pitaol saha omredanee t net ender 
lonsu meroismopsu lrseovso luciylo anlsau rcihpoaosslr  a d �scolon(iamz eación 
nudion spiproaerdlp o esn sammiaernxtioqs utseae p) r oduecníb aune npaa rdtee  
África, LAamtéiyArn siaic Aaa m. e diqduaee v oluciloaGn uaebrarV ai edten saem , 
fueex tenddoli aie dnedaeq  uEes taUdnoisd noods e fenldalí iab eyrl taian dd epen
dencsiianq,ou t er abapjaarebasa t abulnen cueeriv mop eriqaulreie ssmpoa elld ara 
sistceampai teasltiasdtoau nqiudete anvunsl en,e rhaabblríeea s uldtuardaoln otse  
catastarcóofinctoesc idmeli aedsné tcoadsde a1 s93 y01  94.L0 olse vantaumrientos 
banyol sa lsu chpaolsro  dse recchiovsei plE esst aUdnoisd (olsao sse sidneMa atlos 
colXm,M  artLíunt hKeirny ge  la taqfureo nctoanltl roPasa  nteNreagsrq ausce u l
mincóo ne la sesidneEa sttoa ddeFo r eHda mpteonnC  hicatgaom)b eixéing ían 
serrieaesv aludaecplie onnseasm yid eeln tapo r ácptoilcíat ica. 
Pareicmípao rtantaeM  aarbpxoo rdrdo arsra  zones inltape rriemseeanrnat,e s: 
tendpeoqrru  uén dao cttraidnne an igyrd aedsap reecnli oacsdí ar coufilcoisda elle s 
mundaon glosajsóuns cpuiontdaaaít rar  actcaeinxó tne ennqs uai elnuecsh aabcatni 
vamepnotlreae  m ancipeancc uiaólnqo utirleour g laasr e;g unpdaarv,aes  rli al e ctu
rad eM arpxo daíyau dafua nrd ameunnttaae ro crrííadt eil casa o cieqduaaebd a rca
/\ 
raei  nterplroecsto anrflais cotcoisqa ulceeu sl mineaner lio nnt ednrsaomp ao lítico 
l 
(ceracl aarn eov olcuuclitóyunp r oallí dteil coaasñ) oá sl gidde1o 9s6- 717 93. 
Mi proptiroa bsaojbeors ett oesm faosr pmaór dteeel s fugeernzeopr oaerln  tende1rJ.   
estcáuse stqiuosene ev se riafp irción cdiepl iado ésc adde1a 9 7F0u. eú tiplos,ru   \¡'· 
\. 
. 
puesdteos,c uqbureein cr i erátmobsit toodsa bvríial lcaobfunae nrlz oars e scodled os 
lea rudimcairóxni( lsoatb ard aeP  auBla ryaP na uSlw eebzryi lelnEa sbtaa Udnoisd os 
11" 
yl ad eM aurDiocbeb E,.P.   ThompsyRo any moWnidl lieanRm esi Unnoi dyoq )u e 
enE urospema a ntefinrímaednsi  vecrosrarsi deepn etnessa mmiaernxtioAls  ptrai.n 
ciphiaob qíuape r esattaern acli aró enc upedreae csitlóoonsg  yrao lms i smtoi empo 
desararp oalrldtaeilr ro t se xctloáss dieMc aorscx o nocimniueenvtaoodssa, p taa dos 
lotsi emPproosn.lt oeoss  crdieMt aorssx ee  studiaron asmeap cleipatmeaenrn otne  y 
geneprearploo, s terisoecr omnesnitdece ardavarem ozán us n d ogmrae preosa ilvgoo,  
anacróyrn eiaccoc ieornimaap roirot:ad netmeo s,pt orlraot r anqtuose,u  isd etaesn ían 
vidcau ansdeao d aptyaa bmapnl ipaabraaanb  orcdiarrc unsntuaenvcaisa.s  
Elá nguelsop ecdíemf iit croa bfaujseoi,e n m barugnto a,n itnou spuoarlq,eu rea  
catsaiin n frecquuqeeun iteetn reasb aejnal btaar na dimcairóxnpi rsetsat aran atención 
al acsu estgieoongersá( foui rcbaasn íesxtciecepantcs ou, a nto fehniósmteónroisc os) 
comqou leo gse ógrcaofonss idetreaormraaínra x liuaan pn oas ifbulned ampeanrtao  
sup ensamiEenún lttoie.mx ot relmtaor ,a dircaidóidncel a al  geo(gqrunaeuf nífucaea   
muyfu ertseeb) a saebnla o asn arqueisspteacsi,al lomdsee fn itnead leselis g XIXl, o 
/. .. 
� 
6
cuanadnoa rquistacso mgPoee ótgKerrrao fopso ytE kliinRs eécel eursap ne nsado
reys  actidveissttaacHsaa dymo usc.h eolse mteovnsa lieonse ostsar  adiFcuieó,n . 
poerj empmluoc,hm oá ss ensail balcseu  estmieodnieosa mbiye lnaato  arlgeasn i
zaciuórnb a(nsbaii  ednem  anecrraí tdielc oqa u)ee n g enehraablsí iade olm  arxis
mo.P erloai  nfleuncdieat  alpeesn sadeosrteaesbs at rictcaimrecnutnoess  cer ita 
transfmoerdmióal,nai t nefl uednepc liaan eaudrobraensí csotmiPoca otsrG iecdk 
deesn,u  nc omuniteanrmiasrmceoa nud nooa p osilceiyvóa enc  eptaal boql ueLe e 
wiMsu mfoproder,j  emplo, cloatn rsaiydeecdrtiaosbrtaió dpaei e>lca am bio tecno
lógbiacjoeo lc  apitaPlairsdtmeemol o. v imideeln atg oeo grraafdíiaacf  ailn adlee s 
lad écadde1a 69 0s ed ediacr óe vitlaatl riazdairac niaórnq umiisetnatq,ru aleso  s 
geógrcaofofnsu  erte simpatílaoms op voirm,i dedenli tigobasem ronasac,ci ióonn al 
yl omso vimiernetvoosl uciaonntairiimopsee rsicarlidibesuí tnama nos d moá sd i
rectammeantteer ihailsitsóytbr aai scaoed nlo ae  xperiyee nvciitala,baa asbn s trac
cionLeosgs.e  ógrdaeef sottsie p (osm ee o curLraetnt iymK oerieBt uhc hanfaune) 
romna rginya dmaoe sn,u tdroa tcaodmoposa  rieanss ud, i sciLpolgsie nóag.r afos 
radicianlteesn tnaoor bosnt,am natnet,ee nsettrra a di(chiaócnif ernedanou t nefa e 
roozp osicpieórtnoa) m,b icéonme,on  l ar evigsetoag rráafidciaAc ntapilo d(ef un
dadean1  698a)p untaalpaerllaaanl  dotose  xdteoM sa ryxE  ngeLlesn,iL nu,x em
burLgu,k ayca su tosriemsi lares. 
(L opsr imearrotsí cruelcoosge,in ld aoPs a rSteeg unddeea s rteac opiltaoción, 
d�se llpousb liceanAd noptsoi ed,f ormarond eep saeers tfeu ceorlzoe cNtois veo . 
habeísac rmiutcohs oo blrgaee  ogrdaelf aaí cau muldaecc iaópnil tapa rlo,d ucción 
dee spayce ildo e sargreoolglrodá efisciodg eusaudlne pa e rspemcatrixviAasu tna. 
quMea rpxr omedteidói cavro luumnde eEn lc  paitala afolr  macdieóElns  tayda ol  
mercamduon dinaocl o,m plseupt róo yePcotcroo .n sigmueid einstpaeue  sfee ctuar 
I� 
una leccotmuprrae dnest iovdsaou sts e xptaorsva eq ru péo drhíaabd eirc shoob re 
esttoesm sahisu  biveirvapi adroca o mplseuat ragru meHnatydo o.fs o rmdaees f ec
tuadri clheac tUunraea s.t  raatM aarr cxo meol«  pensmaadgoirs cturyaaalfis»r  
maciolnleesavt  aondt or anecli em primdáelt avu err daabds olLuast eag.u nqduae,  
prefieestr roa,st uadsre  claraccoimosonu egse retnecnitaaesti  idveaaapssr  oxima
daqsu hea qyu ceo nsoelniu dnta irpd oea  rgumetnetóorm iácsco o ngruqeunet e 
respeelet sep ídriiatlué ycn toli acssou  tivleerzbadasel s euesss  tudniootysac ,sa  r
taesn g ramne diidnaé diItnotse.r predteeá sntsdeeo gluon mdood od,e scuebnr í 
Maruxn baa sfeé rptairtlao  duan ag amdae e stupdoisost er(iaolrgeudsnel o oss  
cualaepsa reecnee sntv eo lumyep na)rl ai bcroomsTo h Lei mittoCs ap it(a918l2 ), 
TheC onditoi/Po ons tmoitd(ye91 rn89y)E  psacdieoe psse ra(n2z0a0> 0) 1• 
1 DH.a rveLyo,sl  ímidteeclsa  pitalyi lsatm eoo rmíaar xisMtéax,i cDoF ,F CE,1 990L;a c ondición 
del ap osmoderniBduaedn,oA si reAsm,o rror1t9u9,6E ;s pacdieoe ss peraMnazdar,i Adk,a l2,0 03. 
7
��Peealrp or enddiemzléa tjoedd eMo a raxb rtiaóm btioédnto i pdoes  endpaasr a 
el trabianjtoe lyee clct oumaeln tpaorliíeotn ci uceos ttiaodnni evse crosmalosan  a 
turaploelzíat icdaembeantdtieeld  oacs o nocimgieeongtroáslf aicscu oess,t iones 
medioambileanestv aolleusce,ic oonneósmy ip coalsí tyil cara esl,ag ceinóener nal 
treelc  onocimientoyl  atg eeoosrgoírcaáyi fp aiolcl oí Stuircgtaio.ód u oná  mbidteo  
trabqaujaeoy  udaeó n tenedlue srqo u eelp  odpeorl íhtaicceol  odcseo  nocimien
togse ográ(fiincdoesp endideenc tóemsmoede  enfitnea Ens)ti.on  dicaadbeaml áas  
necesiimdpaedr diedo esfian uinrga e ogrcarfíít(aiyu c ntaae  oría urbcaana crítica) 
padze « decons(tprouursi alrraj»  e ragcat udaeql u)mé o dcoi erctoonso cimientos, 
aparent«enmeeunttreoa « lneast»u,ro ai lnecsl«»uo sbov ipoosd»íc,ao nn stdiet uir 
hechuoni  nstrupmaercnaot nos eerlpv oadrpe orl ítLioascr ot.í ciunlcolsue ind os 
laP rimPearratt rea dtea ne csuteas tHiaóysn u.f icientpeasr cpirraeulueenbsia dsa s 
ene svtoel umceonmp oa reas tabulnecaco enre xmiáóqsn u mee ramevnetreo símil, 
aunqhuaes etlma o menntoso e h ad aduon par esenstiasctieómnysá  attiicsaf acto
ridael  aid eCao.n siedsetraoors t íccuolmeooss t updrieopsa radteuo nrp iroosy ec
tom ása mplmieor,e ceddeuo nrca o nsidemráaspc rioófnu snodbalr,aie  n fluencia 
del ocso nocimgieeongtroásef nli apc eorsp etudaelc aiesós nt rucptoulríatysi  cas 
económdiepc oads,e  erynl  at ransformmeadciialónalntsu e c hdaeoslr  dpeonl íti
.'. \ 
coy e conóm'(i co:
Duranltotesr  eianñtoqasu  el leevsoc ribsioebnerdseot t oesm haest  enildao  
buesnuae dretc eo labcoormnaú rl tiepslteusd yia ocstoisvq iusheta aansr  riesgado 
muchpoa rdae sarrpoulnltdaoevrs i  satlat ernaal tahisav boist euvaalseisto ences 
nocrá-tciecracsaa l naaa pso lodgecílaa p itaqluideso mmoi-nlaagn e ogryal faísa  
cienscoicaisma álsee nsg  eneTreanlgu.on  dae udian mecnostnao  deosst paesr so
nasse,n cilldaemmeanstnieua mdeor posaarmsae  ncion(aerslpqaeusree ol  lsaesp an 
quiésnoensP) e.rl oam  uerptree madteua rlag uqiuedenu  ramnutceh toi emfpuoe  
unc amarJaidBmal ,a muetl ,l eavd ae diecsaltrie b ars oum  emorUinaod. e s ulsi 
brodser  ecipeunbtlei cEagichiEtóu nr,o tcirecHn istoersi avnuasnl ,i eejnetmep lo 
detli pdoeo  brcar ítsiaclau dqaubtele en egnom  entDee.s efoe rvienqtuelema e nte 
nueva generaclioórsne  sacpoqrluodbevor esic lhpleoa tne nteemnle aon btreda e  
Jima scío moe,s peernol ,am  íap,a ra enucnef nudeedgreog   eogrcarfíítqaiu cea  
mantesnugl al ahmaas ctoan sturnuasi orc iemdáasjd u sta, equitativa, ecológica
mentsea nyaa b ieqruteaq  ulea  hemos experimentado hasta ahora. 
DaviHda rvey 
NuevYao rakb,r die2l 0 10 
8
Fuentes 
Elc apí1t0us lepo r esepnrtióme enre olc  ongrseosbcori eu damdoedsed leSo i n 
gapeunra  brdie1l 99 9y f upeu blipcoalrdaA o u torpiadraladaR   emodelUarc ión 
bandaeS  ingaepnfou rrm dae a ctMaosd,eC li tiUersb:Ba ensP tra ctiin2 c00e0hs;   
versrieóvni spaudbal,ia cqaudsíaep,  r eseennet lcó o ngr«eEshloo  mbyrl eac  iu 
dadh:a cuinad  esarmráohslu lmoa yns oo stenible»e,nN  áoprogelanens sie zpa do 
tiemdber2 0e0 E0l.c  apí1tu1sle po r esepnrtióm eraemnee lcn otneg r«eCsioe ncia: 
Socieanle elMs i lenpiaot»r ocpionlraaU d noi versidaddeH  oBnaKgpo tniegsr t a 
jundie2o 0 0l0a;v  ersrieóvni spaudbal,ia cqaudsíaep,  r eseennet lvó i gésniomvoe  
noC ongrGeesoog ráIfnitceor nadceSi eoúenlnaa  lg osdte2o 0 0E0l.c  apí1tu8sl <o  
preppaarreóalc   ongrseosblorog e l oybl aoll o cal oregnla aTna itMzeoa ddeodr <n  
Londernef se brdee2r 00o 1. 
Lafsu endtele osds e mácsa pítsuollnoa sssi  guientes: 
Capít1uE:ln ot repvuibsltiaec naN deawL  etR/ evi6e( wj uliod-ea2 g000o).s to 
Capít2u:Tl rnoas actoi/to hInens s toi/Bt ruitteGi esohpg hrsea,1r 794. 
Capít3u:El coon ocmG ieorgahpy1,79 4. 
Capít4u:Cl oom parUartbiRavenes  ea1r79c8h.,  
Capít5u:Al nopt oied,1 893. 
Capít6u:Tl hoPe r eos/osniaGle opghrea1r,89 4. 
Capít6u:Nl eowP  erspeQcutairrvlte1yes99, 2.  
Capít8u:Tl heo  BaltBiomoNoker:weV  i wes Uornb Hains t1o99r2.y , 
Capít9u:S looc Tiexatl1, 99 5. 
Capít1u2Al:no pt oied,1 795. 
9
Capít1ul3oA: n tipo1d9e7,6 . 
Capít1u4lA:on  tipo1d9e8,1 . 
Capít1u5lS:oo  ciaRle latiaonndSs p atSitarlu ctuerdeist,pa odro  Derek Gregory 
yJ ohUnr r1y9,8 5. 
Capít1u6lG:oe  ogra/Aisnknaa le1r,9 89. 
Capít1u7lS:oo  ciaRleig sittse  r,1 998. 
Lasr eefrencsieha asni  nclueinld aob  iblriaíofagP.o rl od emálso,as r tículos 
reimpraepsaorse scienn  caemnbt ioodslo osas s pecstuosst anciales. 
10
PRÓLOGO