Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT Analiz Yöntemi ile ...

12 Pages·2013·0.7 MB·Turkish

Artvin Çoruh Üniversitesi Artvin Coruh University
Orman Fakültesi Dergisi Journal of Forestry Faculty
ISSN:2146-1880, e-ISSN: 2146-698X ISSN:2146-1880, e-ISSN: 2146-698X
Cilt: 14, Sayı:1, Sayfa: 1-12, Nisan 2013 Vol: 14, Issue: 1, Pages: 1-12, April 2013

http://edergi.artvin.edu.tr

Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT
Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi
Elif AKPINAR KÜLEKÇİ, Yahya BULUT
Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Erzurum
Eser Bilgisi:
Araştırma makalesi
Sorumlu yazar: Elif AKPINAR KÜLEKÇİ, e-mail: [email protected]

ÖZET

Çalışma alanı olarak seçilen Erzurum iline bağlı Oltu ilçesi dağları, ormanları, yaylaları, gölleri, dere ve
çayları gibi doğal varlıkları, 850 ile 3000 m arasında değişen, değişken topoğrafik yapısı, bünyesinde pek
çok bitki ve hayvan barındıran flora ve fauna zenginlikleri, kanyonları ve ilginç jeolojik oluşumları,
geleneksel ürünler ve el sanatları, yöresel mimari ve tarihsel zenginliği ile ekoturizm açısından önemli bir
potansiyel oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Oltu ilçesinin ekoturizm potansiyelini belirlemek
amaçlanmıştır. Bu nedenle, 14 ve 22 Ağustos 2010 tarihlerinde 5’li Likert tipi sorularla hazırlanan
anketlerin uzman değerlendirmesine sunulduğu SWOT Analizi tekniği kullanılmıştır. Yapılan SWOT
Analizi ile çalışma alanının ekoturizm potansiyeli açısından, güçlü ve zayıf yönleri ile gelecekte oluşabilecek
fırsat ve tehditlerin neler olabileceği belirlenmeye çalışılmıştır.
Anahtar kelimeler: Erzurum, Oltu, ekoturizm, SWOT analizi

Oltu District of Erzurum Province to Determine the Potential Ecotourism for SWOT
Analysis
Article Info:
Research article
Corresponding auther: Elif AKPINAR KÜLEKÇİ, e-mail: [email protected]

ABSTRACT

Oltu district of Erzurum selected as research region has important potential with regards of ecotourism
with historical riches and regional architecture, canyons and interesting geological forms, traditional
productions and handicrafts, variable soil structures between the elevations of 850 and 3000 m, variable
flora and fauna riches includes so many biological diversities, natural assets such as mountains, plates,
plateaus, valens and brooks. This study was conducted to determine ecotourism potential in Oltu district.
In this respect, a SWOT analysis was conducted with experts in order to evaluate the questionnaires
prepared with 5 scaled Likert type questions on the dates of August 14 and 22, 2010. With this SWOT
analysis, it is aimed to determine what strengths, weaknesses and possible opportunities and threats in the
future of research area could be in terms of ecotourism potentials.
Keywords: Erzurum, Oltu, ecoturism, SWOT analysis

1 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi
GİRİŞ verildiği bir turizm çeşidi” olarak
tanımlamaktadır. (Özbek 2004).
Dünyanın en gelişmiş endüstrisi olan
turizm endüstrisi çok etkili bir potansiyele Uluslararası Doğa Koruma Birliği
sahiptir. Dünyanın ekonomik istikrarına (IUCN)’nin tanımına göre ekoturizm,
bağlı fakat önceden görülebilir bu yoğun doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak
büyüme gelecekte de devam edecektir korumayı destekleyen, düşük ziyaretçi
(Doan 2000). etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik
fayda sağlayan, bozulmamış doğal alanlara
Turizm, sürekli oturulan yer dışında
çevresel açıdan sorumlu seyahat ve
yapılan yolculuk ve gidilen yerlerde geçici
ziyarettir. Aynı topluluk yapmış olduğu
konaklamalardan doğan, tatil- dinlenme-
başka bir tanımda da
eğlence gibi gereksinimlerin giderilmesi
ekoturizmi;”eğlenmeyi, doğayı, kültürel
amacı ile yapılan etkinliklerdir (Özdemir
kaynakları anlayarak korumayı destekleyen,
1991).
düşük ziyaretçi etkisi olan bir turizm olarak
tanımlamıştır (Kurdoğlu 2001).
Ekoturizm ise, turizm endüstrisi içinde
hızla gelişen bir turizm türü olarak dikkat
Yapılan bu çalışma ile Oltu ilçesinin sahip
çekmektedir. Özellikle uluslararası talebin
olduğu korunmaya değer, ekoturizme
yapısındaki değişiklikler, artan eğitim
kaynak oluşturabilecek çevresel öneme
seviyeleri ve çevre konularına karşı artan
sahip bölgenin mevcut kaynaklarının
ilgi ve bilinç ekoturizm amaçlı yapılan
sürdürülebilir bir turizm planlaması
seyahatlere olan talebi artırmaktadır.
anlayışı ile belirlenmesini sağlamak
Kavram olarak 1990’lı yıllarda kitle
amaçlanmıştır.
turizmine bir tepki ve alternatif olarak
gelişme gösteren ekoturizm, getirdiği MATERYAL ve YÖNTEM
ilkelerle doğal alanlara ve hassas
Materyal
ekosistemlere yönelik olarak
gerçekleştirilen bu faaliyetleri bir disiplin
Çalışmanın ana materyalini Erzurum ili,
altına alması bakımından büyük önem
Oltu ilçesi ve yakın çevresinin doğal ve
taşımaktadır (Demir ve Çevirgen 2006).
kültürel kaynak değerleri oluşturmaktadır.
İlçe Doğu Anadolu Bölgesi’nin
1991 yılında Uluslararası Ekoturizm
kuzeydoğusunda yer almaktadır. Oltu ilçesi
Topluluğu (TIES) ekoturizm ile ilgili
40º 33' 0" kuzey enlemleri ile, 41º 58' 2"
yapılan ilk tanımlardan birisinde
doğu boylamaları arasında konumlanmış
ekoturizmi “yerel halkın refahını
olup, Erzurum il sınırları içerisinde yer
destekleyen ve çevreyi koruyarak (çevreye
almaktadır. İlçenin toplam yüzölçümü
duyarlı) doğal alanlara yapılan seyahat”
yaklaşık 1380.40 km2 olup, ilçe merkezinin
olarak tanımlamıştır. Aynı topluluk yapmış
rakımı 1275 m ve il merkezine uzaklığı 129
olduğu başka bir tanımda ise ekoturizmi;
km dir (Özav 1991; Tüzemen 1991). Oltu
“genellikle küçük gruplar halinde yapılan
ilçesi, doğudan Şenkaya, güneyden
ve konaklama ve yeme içme türü
Narman, batıdan Olur, kuzeyden
hizmetlerin genellikle yerel düzeydeki
Uzundere ilçeleri ile çevrilidir (Şekil 1).
küçük ve orta ölçekli firmalar tarafından

2 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
E Akpınar Külekçi, Y Bulut

Şekil 1. Çalışma alanının konumu
Yöntem durumun güçlü ve zayıf yönlerini
belirlemekte ve dış çevreden kaynaklanan
Oltu ilçesinin doğal ve kültürel alanlarında,
fırsat ve tehditleri saptamakta kullanılan bir
ekoturizm faaliyetlerinin planlanması,
yöntemdir (Aktan 1999; Gürlek 2002;
yönetimi ve uygulanmasına yönelik
Güngör 2004; Polat 2006).
startejilerin belirlenmesi ve alanın
ekoturizm potansiyeli açısından, güçlü ve Bir ülkenin, bölgenin veya yörenin turizm
zayıf yönleri ile gelecekte oluşabilecek fırsat politikalarının belirlenmesinde de SWOT
ve tehditlerini belirlemek amacıyla analizi tekniğinden yararlanılarak, içsel
Araştırmada yöntem olarak SWOT Analizi (güçlü ve zayıf yönler) ve dışsal (fırsatlar ve
Tekniği’nden faydalanılmıştır. Çalışmada tehditler) faktörleri ortaya çıkarılabilir.
5’li Likert tipi sorularla hazırlanan anket Kısacası, bir bölgenin bir yandan güçlü ve
formları kullanılmıştır. Anket formları, zayıf yönlerinin tespiti yapılırken, diğer
yerel halk, köy muhtarları, orman işletme yandan sahip olunan fırsatlar ve tehditler
müdürlükleri, belediye ve belirlenebilir. Zayıf ve güçlü yanlar,
kaymakamlıklardaki yetkili kişilerin bilgi ve fırsatlar ve tehditler belirlenirken araştırma
görüşlerine başvurularak ve ayrıca çalışma planı ile ilgili yapılan çalışmalar,
alanında yapılan yerinde gözlem ve araştırmalar ve kaynak kitapların
incelemeler çerçevesinde mevcut durum oluşturduğu ikincil veriler yanında, çalışma
değerlendirmesi sonucu hazırlanmıştır alanının birincil veri kaynaklarını anket,
mülakat, katılımcı – gözlem (birebir yöre
SWOT (=Strenghts, Weaknesses,
gezilerek yerel halk ile görüşme) ve
Opportunities ve Threats) Analizini ilk
merkezi grup tartışmaları da önemlidir
olarak Heinz Weilrich bir çalışmada
(Avcıkurt ve ark. 2003; Gürlek 2002; Özok
kullanılmıştır. SWOT analizi incelenen
2001; Taymaz 2002).
kuruluşun, tekniğin, sürecin veya
3 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi
Oltu ilçesinin doğal ve kültürel alanlarında, Anketten elde edilen veriler SPSS 15.0
ekoturizm faaliyetlerinin planlanması, paket programında analiz edilerek
yönetimi ve uygulanmasına yönelik yorumlanmıştır. Uygulanan ölçeğin
startejilerin belirlenmesi ve alanın güvenilirliği aynı programda Cronbach
ekoturizm potansiyeli açısından, güçlü ve Alpha’s testi ile belirlenmiştir. Bu test
zayıf yönleri ile gelecekte oluşabilecek fırsat sonucuna göre ölçeğin Cronbach Alpha’s
ve tehditlerini belirlemek amacıyla SWOT değeri 0.98’dir. Bu oran 0.70’ten büyük
Analiz yöntemi kullanılmıştır. SWOT olduğu için ölçeğin güvenilirliği tatmin
Analizi Likert (1929) tarafından belirlenen edicidir.
ve çeşitli yargı ve ifadelerle katılımcıların
BULGULAR
bilgi ve görüşlerine başvurulan “5’li Likert”
tipi sorularla hazırlanan anket formlarıyla
Oltu ilçesindeki katılımcıların bireysel
yapılmıştır. Anketler, ilçelerdeki eğitim
özellikleri
düzeyi yüksek her meslekten kişilere
Katılımcıların bireysel özelliklerine ilişkin
uygulanmıştır.
bilgiler tablo 1’de verilmiştir. Buna göre
Oltu ilçesinde ankete katılanların %68’i
Yapılan anket çalışması için örnekleme
erkek, % 32’si bayandır. Katılımcıların
büyüklüğünün saptanmasında, basit
eğitim düzeylerine bakıldığında, %11’inin
tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır
ilköğretim, %16’sının lise, %5’inin ön
(Karasar 1982; İslamoğlu 2003). Denek
lisans,%51’inin lisans, %8’inin yüksek
sayısı, araştırma alanı dikkate alınarak, %95
lisans ve %9’unun doktora düzeyinde
güven aralığında Oltu ilçesi için 68 kişi
eğitim seviyesine sahip olduğu
olarak belirlenmiş ve araştırma alanı
belirlenmiştir. Katılımcıların sosyal statü ve
içerisinden rastgele seçilen toplam 100
meslek gruplarına göre dağılımı ise şu
kişiye anket uygulanmıştır. Katılımcılarla,
şekilde sıralanmıştır. Katılımcıların ikamet
yüz yüze görüşülmek suretiyle yapılan
ettikleri alana göre dağılımlarına
anket çalışmasının değerlendirmesinde, T
bakıldığında, %79’unun Oltu’un
testi yapılarak değişkenlerin ortalamaları ve
merkezinde, %21’inin ise yakın köylerinde
standart sapmaları belirlenmiş, ANOVA
ikamet ettikleri görülmektedir.
Testi ile de önem seviyelerine bakılmıştır.
Tablo 1. Oltu ilçesindeki katılımcıların bireysel özellikleri
Bireysel Değişkenler Yüzde (%) Bireysel Özellikler Değişkenler Yüzde (%)
Özellikler
Erkek 68 Öğrenci 7
Cinsiyet
Dağılımı Bayan 32 Ev Hanımı 5
Sosyal Statü ve
Evli 52 Çiftçi 4
Meslek Grupları
Medeni Durum
Bekar 48 Dağılımı İşçi 13
19 altı 4 Memur 59
20-39 43 Diğer 12
Yaş Dağılımı
40-49 38 <500 tl 2
50 ve üzeri 15 501-1000 TL 27
İlköğretim 11 Gelir Durumu 1001-1500 TL 48
Lise 16 1501–2000 TL 19
Ön Lisans 5 >2001 TL 4
Eğitim
Lisans 51 İkametgah Alanına Oltu / Mekez 79
Düzeylerine
(Üniversite) Göre Dağılım
Göre Dağılım
Yüksek Lisans 8 Oltu / Yakın 21
Köy
Doktora 9
4 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
E Akpınar Külekçi, Y Bulut
Oltu ilçesi turizmine yönelik SWOT sorusu yöneltilmiş ve bu soruya
analiz değerlendirmesi katılımcıların %25’i turizm, %29’u eğitim,
%10’u bitkisel üretim, %22’si hayvancılık
Ankete katılanlara “Oltu ilçesinde (ilçe
ve son olarak %14’ü ise sanayi şeklinde
merkezi, belde, köy, mezra) aşağıdaki
cevaplar vermişlerdir (Şekil 2).
sektörlerden hangisi geliştirilmelidir”
35%
29%
30%
25%
25%
22%
20%
14%
15%
10%
10%
5%
0%
Turizm Eğitim Bitkisel üretim Hayvancılık Sanayi

Şekil 2. Oltu ilçesinde öncelikli geliştirilmesi gereken sektörler
Katılımcıların, Oltu ilçesinin turizm ankete katılanların %32 ‘si “evet” ilçenin
potansiyelinin tespit edilip edilmediği turizm potansiyelinin tespit edilmiştir, %68
yönünde sorulan soruya verdikleri cevaplar inin ise “hayır” tespit edilmemiştir
Şekil 3’teki gibidir. Katılımcıların bu soruya yönünde görüş bildirmişlerdir (Şekil 3).
vermiş oldukları cevaplar incelendiğinde,
80%
68%
70%
60%
50%
40%
32%
30%
20%
10%
0%
Evet Hayır

Şekil 3. Oltu ilçesinin turizm potansiyeli tespiti
Katılımcıların Oltu ilçesinin (ilçe merkezi, içsel ve dışsal faktörler, yani yörenin güçlü
belde, köy, mezra) turizminin gelişmesinde ve zayıf yönleri ile fırsat ve tehditlerini
5 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi
belirlemeye yönelik SWOT Analizi önem seviyelerine bakılmıştır.
değerlendirmesinde, T testi yapılarak Katılımcıların görüşleri 5’li Likert tipi
değişkenlerin ortalamaları ve standart ölçekte 46 farklı değişkenle ölçülmüş ve
sapmaları belirlenmiş, ANOVA Testi ile de ölçüm sonuçları tablo 2’ de verilmiştir.
Tablo 2. Oltu İlçesindeki (ilçe merkezi, belde, köy, mezra) Katılımcıların Bölgedeki Ekoturizm Potansiyeline
Yönelik SWOT Analiz Değerlendirmesi
m
İÇSEL FAKTÖRLER Kişi Sayısı sinlikle Katılıyoru Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum Ortalama Standart Sapma Önem Derecesi*
e
K
N % % % % %
Güçlü Yönler
Çalışma alanının doğal kaynak değeri olan
oltu taşı ve işlemeciliği yöre için önemli bir 100 55 31 4 7 3 1.72 1.054 0.000*
turizm kaynağıdır.
Erzurum – Pasinler - Narman-Oltu yol
güzergâhının 111. km’sinde yer alan yaban
100 35 46 5 12 2 1.99 0.958 0.000*
hayatı koruma sahası, çalışma alanının
önemli doğal kaynak değeridir.
Oltu’nun Doğu Anadolu Bölgesinin kuzey
doğusunda yer alması ve iklim şartlarının
100 44 35 12 6 3 1.94 1.017 0.000*
elverişli olması yöre ekoturizmini olumlu
yönde etkileyebilir.
Oltu’ya 13 km mesafede yer alan Uzunoluk
B tipi mesire ve dinlenme alanı önemli bir 100 46 34 10 6 4 1.94 1.080 0.000*
turistik çekim merkezidir.
Erzurum – Pasinler - Narman-Oltu yol
güzergahının 136. km’sinde yer alan
100 32 47 13 5 3 2.02 0.972 0.003*
Narman Piknik Alanı önemli rekreasyon
alanıdır.
Oltu ve çevresinde 2 saatlik bir zaman
diliminde 850 rakımdan 3000 rakıma ulaşma
100 41 37 10 5 7 2.09 1.205 0.000*
imkanı sağlayan, değişken toğoğrafik yapı
pek çok doğa sporuna imkan sağlayabilir.
Yöredeki ekoturizme uygun zengin doğal
kaynaklar ve bozulmamış çevre, yöre
100 36 27 21 10 6 2.27 1.232 0.007*
turizminin gelişimini olumlu yönde
etkileyebilir.
Yöre insanlarının geleneksel yapısı ve
konukseverliği turizmi olumlu yönde 100 35 37 11 14 3 2.19 1.170 0.000*
etkileyebilir.
Zayıf Yönler
Erzurum – Painler- Narman - Oltu yol
güzergahında Erzurum’a 107, Oltu’ya 47
100 39 28 11 13 9 2.30 1.338 0.000*
km mesafede yol boyunca görülen çöp alan
yöre turizmini olumsuz yönde etkileyebilir.
Yörenin turizm bilinci, ekoturizmin gelişimi
100 37 25 9 23 6 3.63 1.313 0.007*
için yetersizdir.
Yörenin tanıtımı için hazırlanan mevcut
100 29 31 16 17 7 3.73 1.170 0.032*
internet siteleri yeterli değildir.
Oltu ilçesi ve yakın çevresinin alt yapı
imkanları ekoturizm için yeterli ve uygun 100 35 32 16 9 8 3.82 1.038 0.005*
değildir.
6 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
E Akpınar Külekçi, Y Bulut
Yörenin üst yapısı (Otel, pansiyon, yol,
lokanta, alışveriş merkezi) turizm için yeterli 100 39 28 11 13 9 3.75 1.178 0.036*
değildir.
İlçedeki ekoturizmin gelişmesi için
yeterince kırsal kalkınma desteği 100 37 29 11 19 4 3.87 1.307 0.003*
sağlanmamaktadır.
Yöredeki seyahat acenteleri ilçe ve yakın
çevresine ulaşımda yeterli hizmet 100 4 5 21 32 38 2.06 1.068 0.002*
vermemektedir.
Yöre halkı gerçekleştirilecek farklı
ekoturizm aktivitelerinde aktif bir şekilde 100 37 29 12 15 7 2.43 1.256 0.000*
yer alması için eğitim desteği almalıdır.
Uygulama ve planlama aşamasını kapsayan
iyi bir organizasyon ve gerçekleştirilecek
farklı turizm türleri için maddi destek, 100 31 35 21 5 8 2.23 1.108 0.028*
yöredeki turizm çalışmalarını başarısı için
önemlidir.
Yörenin doğal ve kültürel kaynak değerleri
konusunda eğitim almış, donanımlı
100 46 24 17 9 4 2.12 1.181 0.000*
rehberler olmayışı turizme katkı
sağlanmasında önemli bir engeldir.
Yöredeki kamu teşekkülleri ve yerel
yönetimler turizm gelişimi için yeterli ve 100 37 33 16 9 5 2.22 1.199 0.000*
istekli değildirler.
Ekoturizm uygulamalarına adapte olabilecek
genç ve dinamik bir nüfusun olmayışı ve
100 42 39 15 1 3 1.90 0.968 0.000*
artan göç yöre turizmini olumsuz yönde
etkileyebilir.
Erzurum- Pasinler- Narman- Oltu yol
güzergahında, Narman –Oltu yol
ayrımından itibaren yol boyunca göze
100 36 31 12 15 6 2.63 1.186 0.003*
çarpan kırmızı, yeşil, gri tonlarında renkli
kum tepecikleri oldukça etkileyici manzara
güzelliğine sahiptir.
Yöre insanının olumlu imajı çalışma
alanında turizmin gelişimini olumlu yönde 100 43 38 10 3 6 1.92 1.085 0.002*
etkilemektedir.
Coğrafi konumu nedeniyle yörenin doğa
sporlarına uygun olması yöredeki
100 34 32 21 5 8 2.16 1.159 0.034*
ekoturizmin gelişimini olumlu yönde
etkileyebilir.
Yöresel ürünler ve geleneksel el işçiliği bölge
100 49 35 10 6 - 1.71 0.998 0.003*
için önemli bir turizm kaynağıdır.
Oltu merkezinde yer alan Oltu Kalesi,
Arslanpaşa Camii ve Hamamı, Mısri
100 64 28 1 5 2 1.60 0.950 0.007*
Zinnun Türbesi, Rus Kilisesi ve Oltu Kalesi
önemli bir turistik çekim merkezidir.
Oltu İlçesine 20 km uzaklıkta, birbirine 1.5
km mesafede bulunan İriağaç (Pernek)
100 46 34 10 6 4 1.94 1.080 0.000*
Köyü Kız- Oğlan kaleleri ilçenin önemli
mimari miraslarıdır.
Erzurum- Pasinler - Tortum- Narman-
Oltu yol güzergahının 77. km’sinde yer alan
Bana ve 83. Km sindeki Oğlan Kalesi 100 43 29 16 12 - 2.48 1.125 0.000*
(kilisesi) inanç turizmi açısından büyük
değer taşımaktadır.
Erzurum- Pasinler - Narman- Oltu yol
güzergahının 89. km’sinde, Narman’a 12
km mesafede yer alan renk ve formuyla her
mevsim etkileyici jeolojik oluşumlardan 100 44 29 10 7 10 2.10 1.283 0.003*
olan Narman Peri Bacaları eşsiz manzara
güzelliği ileturizm yönünden önemli bir
çekim merkezidir.
Yöre mutfağının çeşitliliği yöre turizmini
100 33 34 20 10 3 2.21 1.092 0.000*
olumlu yönde etkileyebilir.
7 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi
Her yıl geleneksel olarak düzenlenen Oltu
Kırdağ Şenlikleri ekoturizm bilinci
100 36 32 15 11 6 2.23 1.234 0.008
oluşturma ve yörenin tanıtımı açısından
önemlidir.
Yöre flora (bitki) ve fauna (yaban hayatı)
zenginliği turizmi olumlu yönde 100 46 24 17 9 4 2.12 1.181 0.000*
etkileyebilir.
Oltu ilçesi ve yakın çevresinde yer alan
doğal güzellikler, geniş orman vejetasyonları
100 32 41 13 11 3 2.09 1.045 0.000*
yörenin ekoturizmini destekleyici önemli
unsurlardır.
m m
u
DIŞSAL FAKTÖRLER Kişi Sayısı Kasinlikle Katılıyoru Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum esinlikle Katılmıyor Ortalama Standart Sapma Önem Derecesi
K
Fırsatlar
Turizm Bakanlığının turizmi 12 aya yayma
ve alternatif turizmi geliştirme politikaları 100 60 29 8 2 1 1.61 0.861 0.508
yöre turizmini olumlu yönde etkileyebilir.
Dünya turizm hareketlerindeki değişimler
(ekoturizme dayalı alternatif turizm
100 26 57 12 3 2 1.99 0.803 0.050*
hareketlerindeki artış) yöre turizmini
olumlu yönde etkileyebilir.
Erzurum’un Doğu Karadeniz bölgesine
yönelik artan iç turizm talebi yöre turizmini 100 13 27 13 28 19 3.18 1.154 0.152
olumlu yönde etkileyebilir.
Yörede ekoturizmin gelişmesi, diğer
sektörlerin gelişimini de olumlu yönde 100 27 38 25 7 3 2.18 1.029 0.196
etkileyecektir.
Turizm, Oltu ilçesi ve yakın çevresinin,
sosyo- kültürel gelişimini olumlu yönde 100 37 37 11 8 7 2.10 1.187 0.001*
etkileyecektir.
Oltu ilçesi ve yakın çevresinde, önemli
turizm çekim merkezleri için herhangi bir 100 38 29 11 15 7 2.54 1.183 0.003*
ulaşım sıkıntısı yaşanmamaktadır.
Yöre halkının turizmin hizmet sektöründe
yer alması, ilçede gerçekleştirilecek turizm 100 37 44 5 12 2 1.98 0.944 0.000*
çalışmalarının başarısı için önemlidir.
Tehditler
Sürdürülebilir turizmin uygulanmayışı yöre
100 31 35 16 11 7 2.42 1.239 0.000*
turizmi için bir tehdit olabilir.
Halihazırda mevcut olan doğal kaynakların
ve bozulmamış çevrenin HES’lerle (Hidro 100 39 34 9 13 5 2.23 1.180 0.000*
Elektrik Santrali) tahrip olma riski vardır.
Yörenin turizm bilinci, ekoturizmin
100 33 29 17 16 5 3.76 1.215 0.160
gelişimi için yeterli ve uygun değildir.
Erozyon yöre turizmini olumsuz yönde
100 27 48 13 6 6 2.16 1.065 0.000*
etkileyebilir.
Turistlerin ilçe ve yakın çevresine gelmesi,
doğal hayatın zarar görmesine, bitki
örtüsünün bozulmasına ve buna bağlı olarak 100 15 26 19 23 17 3.18 1.154 0.152
yörenin estetik değerlerinin azalmasına
sebep olur.
Yöreye gelecek olan turistler, yerel halkın
100 37 31 23 6 3 2.12 1.086 0.002*
yaşam tarzını ve geleneksel yapısını bozar.
Yöreye gelecek olan turistler, tarihi ve
kültürel değerlerin tahribi ve bozulmasına 100 7 11 16 39 27 3.81 1.186 0.002*
sebep olabilir.
*P< 0.05 önem seviyesinde anlamlıdır.
8 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
E Akpınar Külekçi, Y Bulut
SONUÇ ve ÖNERİLER  Yöre insanlarının geleneksel yapısı,
konukseverliği ve olumlu imajı,
Çalışma alanında yapılan SWOT Analizine  Erzurum- Pasinler- Narman- Oltu yol
yönelik anket çalışmasında Oltu ilçesinde
güzergâhında, Narman –Oltu yol
öncelikli geliştirilmesi gereken sektörler
ayrımından itibaren yol boyunca göze
arasında ilk iki sırada eğitim (%29), turizm
çarpan kırmızı, yeşil, gri tonlarında
(%25) yer alırken üçüncü sırada ise eğitim
renkli kum tepeciklerinin sahip olduğu
(%21) yer almaktadır (Şekil 3, Şekil 2). Bu
manzara güzelliği,
sonuç turizm çalışmalarında eğitim  Coğrafi konumu nedeniyle yörenin
desteğini zorunlu kılmaktadır.
doğa sporlarına uygun olması,
 Yöresel ürünler ve geleneksel el işçiliği,
Ankete katılanlardan Oltu’da %68 katılımcı
 Oltu merkezinde yer alan Oltu Kalesi,
ilçelerinde turizm potansiyelinin tespitinin
Arslanpaşa Camii ve Hamamı, Mısri
yapılmadığını belirtmişlerdir. Bu sonuç
Zinnun Türbesi, Rus Kilisesi ve Oltu
bölge turizmine yönelik çalışmalara ağırlık
Kalesi,
verilmesi bölgenin kırsal anlamda gelir
 Oltu İlçesine 20 km uzaklıkta, birbirine
farklılıklarını azaltacak, elde edilecek geliri
1.5 km mesafede bulunan İriağaç
tabana yayabilecek politikalar
(Pernek) Köyü Kız- Oğlan kaleleri,
geliştirilmesini gerekli kılmaktadır.
 İnanç turizmi açısından, Erzurum-
Pasinler - Tortum- Narman- Oltu yol
Oltu ilçesinde yapılan SWOT Analizi
güzergâhının 77. km’sinde yer alan Bana
sonucunda;
ve 83. Km sindeki Oğlan Kalesi
 Çalışma alanının doğal kaynak değeri (kilisesi),
olan oltu taşı ve işlemeciliği yöre için  Eşsiz manzara güzelliği ile turizm
önemli bir turizm kaynağı olması, yönünden önemli bir çekim merkezi
 Erzurum – Pasinler - Narman-Oltu yol olan, Erzurum- Pasinler - Narman-
güzergâhının 111. km’sinde yer alan Oltu yol güzergâhının 89. km’sinde,
yaban hayatı koruma sahası, Narman’a 12 km mesafede yer alan renk
 Oltu’nun Doğu Anadolu Bölgesinin ve formuyla her mevsim etkileyici
kuzey doğusunda yer alması ve iklim jeolojik oluşumlardan olan Narman
şartlarının elverişli olması, Peri Bacaları,
 Oltu’ya 13 km mesafede yer alan  Yöre mutfağının zenginliği,
Uzunoluk B tipi mesire ve dinlenme  Ekoturizm bilinci oluşturma ve yörenin
alanı önemli bir turistik çekim merkezi tanıtımı açısından önemli olan, her yıl
olması, geleneksel olarak düzenlenen Oltu
 Erzurum – Pasinler - Narman-Oltu yol Kırdağ Şenlikleri,
güzergahının 136. km’sinde yer alan  Yöre flora (bitki) ve fauna (yaban hayatı)
Narman Piknik Alanı önemli zenginliği,
rekreasyon alanı olması,  Oltu ilçesi ve yakın çevresinde yer alan
 Oltu ve çevresinde 2 saatlik bir zaman doğal güzellikler, geniş orman
diliminde 850 rakımdan 3000 rakıma vejetasyonları
ulaşma imkânı sağlayan, değişken  Çalışmada %95 güven aralığında ilçede
toğoğrafik yapı pek çok doğa sporuna gerçekleştirilecek ekoturizm
imkân sağlayabilmesi, faaliyetlerinin başarısında güçlü yönleri
 Yöredeki ekoturizme uygun zengin oluşturmaktadır.
doğal kaynaklar ve bozulmamış çevre,
9 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12
Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi
 Dünya turizm hareketlerindeki  Yöredeki ekoturizmin gelişimi
değişimler (ekoturizme dayalı alternatif açısından, kamu teşekkülleri ve yerel
turizm hareketlerindeki artış), yönetimlerin yeterli olmayışı,
 Turizmin, Oltu ilçesi ve yakın  Ekoturizm uygulamalarına adapte
çevresinin, sosyo- kültürel gelişimini olabilecek genç ve dinamik bir nüfusun
olumlu yönde etkileyebilmesi, olmayışı ve artan göç yöre turizmini
 Oltu ilçesi ve yakın çevresinde, önemli olumsuz yönde etkileyebilmesi, olarak
turizm çekim merkezleri için herhangi belirlenmiştir. Oltu ilçesinde yapılan
bir ulaşım sıkıntısı yaşanmaması, SWOT Analizi sonucunda gelecekte
 İlçede gerçekleştirilecek turizm oluşabilecek tehditler:
çalışmalarının başarısında, yöre halkının  Sürdürülebilir turizm uygulanmayışı,
turizmin hizmet sektöründe yer alma  Hâlihazırda mevcut olan doğal
tutumu, kaynakların ve bozulmamış çevrenin
 Ekoturizmin başarısı için önemli HES’lerle (Hidro Elektrik Santrali)
fırsatlar olarak belirlenmiştir. (p< 0,05). tahrip olma riski,
 Yukarıda belirtilen SWOT Analiz  Yörenin turizm bilincinin ekoturizmin
sonuçları dikkate alındığında, dünyadaki gelişimi için yeterli ve uygun olmayışı,
alternatif turizm faaliyetlerine katılımın  Erozyon,
gelecek 20 yılda artacak olması (Kozak  Turistlerin ilçe ve yakın çevresine
ve ark.. 2001) yörenin alternatif gelmesi ile doğal yaşamın baskılanması,
imkânları yönünden önemli fırsatları ve  Yöreye gelecek olan turistlerin, yerel
güçlü yanları barındırdığı halkın yaşam tarzını ve geleneksel
düşündürmektedir. Ayrıca diğer yapısında bozma tehlikesi,
sektörlerin gelişmesi açısından turizm  Yöreye gelecek olan turistlerin, tarihi ve
sektörünün gelişmesi önemli bir fırsat kültürel değerlerin tahrip etme
olarak düşünülmektedir. tehlikesi, olarak belirlenmiştir.
 Oltu ilçesinde yapılan SWOT Analizi Tüm bu sonuçlar dikkate alındığında,
sonucunda zayıf yönler: yapılması gereken en önemli adımın alanda
 Erzurum – Painler- Narman - Oltu yol uygun bir envanter çalışması ve ülkesel ve
güzergâhında Erzurum’a 107, Oltu’ya bölgesel ölçekte doğal yaşama zarar
47 km mesafede yol boyunca görülen vermeyen ekoturizm politikaları
çöp alan, geliştirmek olacağı düşünülmektedir.
 Yörenin turizm bilincinin yetersiz
oluşu, Çalışma alanında yapılan değerlendirme,
 Yörenin tanıtımı için hazırlanan mevcut gözlem ve incelemeler bölgede
internet siteleri, ekoturizmin gelişmesi ve bölgenin
 Oltu ilçesi ve yakın çevresinin alt yapı ve kalkınması için yapılabilecek çalışmalarda
üst yapı imkânları, aşağıda belirlenen temel öğelere dikkat
 Ekoturizmin gelişmesi için yeterince edilmesi önerilmektedir.
kırsal kalkınma desteği sağlanamaması,
 Oltu ilçesinin, Bahçecik, Obayayla,
 Ekoturizm konusunda eğitim eksikliği,
Ünlükaya ve Kemerkaya köyleri ile,
 Uygulama ve planlama aşamasını
Dutlu dağı ve Kırdağ yükseltileri ile
kapsayan iyi bir organizasyon ve
çevrili olan alanlar alanlar, biyolojik,
gerçekleştirilecek farklı turizm türleri
ekolojik ve jeomorfolojik özellikleri,
için maddi kaynak eksikliği,
endemik bitki ve hayvan varlığı, tarihi,
arkeolojik ve kültürel zenginlikleri
barındırması ve sahip olduğu biyolojik ve
10 | AÇÜ Orman Fak. Derg. 14(1):1-12