erhan afyoncu sabatay sevi ve yahudiler

242 Pages·2016·5.76 MB·Turkish

ERHAN AFYONCU
8AHTE
MESİH
OSMANLI BELGELERİ IŞIĞINDA DÖNMELİĞİN KURUCUSU
SABATAY SEVİ VE YAHUDİLER
SAHTE MESİH
Osmanlı Belgeleri Işığında Dönmeliğin Kurucusu
SABATAY SEVİ VE YAHUDİLER
ERHAN AFYONCU
Yayın Yönetmeni
Mustafa Karagüllüoğlu
© Yeditepe Yayınevi
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Sertifika No: 16427
ISBN: 978-605-5200-23-7
Yeditepe Yayınevi: 200
Araştırma İnceleme: 167
1. Baskı: Haziran 2013
Sayfa Düzeni
İrfan Güngörür
Kapak Tasanmı
SercanArslan
Baskı-Cilt
Şenyıldız Yay. Matbaacılık Ltd. Şti.
Gümüşsüyü Cad. No:3/2 - Topkapı / İstanbul
Tel: [phone] (Sertifika No: 11964)
YEDİTEPE YAYINEVİ
Çatalçeşme Sk. No: 27/15 34410 Cağaloğhı-İstanbul
Tel: [phone] Faks: (0212) 512 33 78
www.yeditepeyayinevi.com | [email protected]
online abş-veriş: www. kitapadresi. com
ERHAN AFYONCU
SAHTE
I|1E8IH
OSMANLI BELGELERİ IŞIĞINDA DÖNMELİĞİN KURUCUSU
SABATAY SEVİ VE YAHUDİLER
YEDİTEPE &
İstanbul 2013
ERHAN AFYONCU
1967’de Tokat’ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada tamam­
ladı. 1984’de başladığı Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim
Fakültesi, Sosyal Bügiler Eğitimi Bölümü Tarih Öğretmenliği
Anabüim Dalı’ndan 1988’de mezun oldu. 1989’da Marmara
Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi
Bölümü’ne Araştırma Görevlisi olarak atandı. Yüksek lisan­
sını Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Ne­
cati Efendi Tarih-i Kınm (Rusya Sefaretnamesi) isimli tez
ile 1990’da tamamladı. 1997’de Osmanlı Devlet Teşkilatında
Defterhâne-i Âmire (XVI-XVIII. Yüzyıllar) isimli tez ile dok­
torasını bitirdi. 2000 yılında yardımcı doçent oldu. 2001
Mayıs’ında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Ta­
rih Bölümü’ne geçti. 2008’de doçent oldu.
Hâlen Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi’nde öğ­
retim üyesi olarak görev yapan Erhan Afyoncu’nun “Sorularla
Osmanlı İmparatorluğu”, “Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi”,
“Osmanh’mn Hayaleti”, “Truva’nın İntikamı”, ‘Yavuz’un Kü­
pesi”, “Sahte Mesih”, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Askeri İs­
yanlar ve Darbeler” ve “Fransa’ya Osmanlı Tokadı” (Ahmet
Önal ve Uğur Demir ile birlikte) “Ottoman Empire Unveiled”
ve “Das Osmanische Reich: Unverhüllt” isimli kitapları ile Os-
manlı bürokrasisi, İbrahim Müteferrika, aşiretler ve Osmanlı
tarihçüeri üzerine çok sayıda akademik makalesi vardır.
e-maü: [email protected]
Osmanlı arşivinin karanlık dehlizlerinde
rehberlik yaparak yolumu bulmamı sağlayan
rahmetli hocam Halil Scdıillioğlu’na

İçindekiler
Kısaltmalar............................. 9
Önsöz........................................................................il
BİRİNCİ BÖLÜM
Osmanlı İmparatorhığu’nda Yahudiler
• Yahudiler’in Osmanlı Topraklarına Göçü................................15
• Osmanlı Mâliyesinde Yahudiler...............................................21
• Yahudi Hekimler......................................................................22
• Hassa Hekimler Teşkilatı........................................................28
• 16. Yüzyılın Önemli Yahudi Simaları......................................33
Galata’da Bir Senyora: Gracia Mendes......................................33
Harem’in Gizemli Aracıları: Kira Kadınlar.................................38
Koca Yahudi: Yasef Nasi.............................................................59
Solomon Aşkenazi......................................................................69
David Passi.................................................................................74
İKİNCİ BÖLÜM
Zoraki Müslüman: Sabatay Sevi
• Sabataycı Hareketin Tarihî Temelleri.....................................79
• Sabatay Sevi’nin Ailesi.............................................................83
• Sabatay Sevi’nin Doğumu, İlk Eğitimi ve Mesihlik
İlanından Önceki Hayatı.........................................................85
• 1648 Lehistan’da Yahudiler’e Yönelik Baskılar ve
Sabatay Sevi.............................................................................88
• Sabatay Sevi İstanbul’da (1658-1659).....................................93
• Sabatay Sevi Kudüs Yolunda (1662).......................................94
• Gazze’den Tebşir Edilen Mesih.............................................100
• Sabatay Tekrar İzmir’de (1665).............................................108
• Sabatay Sevi’nin İstanbul’a Gelişi ve Tutuklanması (1666).. 114
• Sabatay Sevi Gelibolu’da (1666)............................................126
• Sultan IV. Mehmed ve Kıyamet Beklentisi...........................136
• Sabatay Sevi, Aziz Mehmed Efendi Oluyor (1666)...............141
• Sabatay’la Birlikte Müslüman Olan Arkadaşı.......................152
• Sabatay’m Müslüman Olmasından Sonra Yahudiler’in
Müslümanlaşması Meselesi...................................................152
• Nevmüslim Aziz Mehmed Efendi..........................................156
• Sabatay’dan Sonra Dönmelik ve Dönmeler..........................171
Sonuç............................. 173
Bibliyografya........................ :...177
Dizin.......................................................................189
Ekler............. 199
Kısaltmalar
A. DVN............: Bâb-ı Âsafî Divân Kalemi
A. RSK.............: Bâb-ı Âsafi Ruûs Kalemi
Bk.....................: Bakınız
BOA.................: Başbakanlık Osmanlı Arşivi
çev....................: Çeviren
D.KRZ..............: Küçük Ruznâmçe Kalemi Defteri
DİA.................: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi
haz....................: Hazırlayan
İA......................: İslâm Ansiklopedisi
KK : Kâmil Kepeci Tasnifi
MAD................: Mâliyeden Müdevver Defterler
MD...................: Mühimme Defterleri
nr......................: Numara
nşr....................: Neşreden
TOEM..............: Tarih-i Osmânî Encümeni Mecmuası
TSMA..............: Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi
9