Table Of ContentPROLETAR (cid:9) Tt GlITHA VENDEVE, BASHKOHUNII
ENVER HOXHA
VEPRA
BOTOHET ME VENDLM TE KOMITETIT
QENDROR TE PARTISE SE PUNES Tr
SFIQIPERISE
ENVER HOXHA
INSTITUTI I STUDIMEVE MARKSISTE-LENINISTE
PRANE KO TE PPSH
ENVER HOXHA
VELLIMI
51
MAJ 1973 - QERSHOR 1973
PARATHENIE PËR VËLLIMIN E 51-TË
Vëllimi i 51-të i Veprave të shokut Env'er Hoxha
përmbledh materiale të periudhës maj-qershor 1973,
pjesa më e madhe e të cilave botohen për herë të parë.
Në veprat e kësaj periudhe shoku Enver Hoxha
thekson edhe një herë nevojën e zbatimit të direktiva-
ve që shtron Partia, sipas problemeve dhe detyrave
që dikton koha, thekson domosdoshmërinë e forcimit të
punës udhëheqëse e organizuese të organizatave të Par-
tisë për t'i zbërthyer e analizuar në mënyrë shkencore
këto direktiva dhe për të mobilizuar masat për zbati-
min e tyre. Në këtë kuadër, tërhiqet vëmendja se .në
themel të punës e të jetës së Partisë qëndron zbatimi
i parimeve dhe i normave leniniste të saj.
Tipar dallues i materialeve që botohen në këtë
vëllim është pikërisht mbrojtja dhe zbatimi i këtyre
parimeve dhe normave, në luftë kundër shfaqjeve të
huaja dhe qëndrimeve liberale ndaj tyre. Kësaj periu-
dhe i përket mbledhja e Plenumit të 4-t të Komitetit
Qendror të Partisë, në të cilën shoku Enver Hoxha
mbajti raportin «Të thellojmë luftën ideologjike kun-
dër shfaqjeve të huaja e qëndrimeve liberale ndaj ty-:
re», si dhe fjalën e mbylljes në këtë Plenum, ku ana-
lizoi në thellësi e g jerësi mjaft probleme të karakterit
ideologjik, duke shpjeguar shkaqet e lindjes së qën-
(cid:9) (cid:9)
VI (cid:9) PARATHENIE PER VELLIMIN E 51-TE PARATHENIE PER VELLIMIN E 51-TE VII
drimeve liberale, burimin e tyre ideologjik, rrezik- F. Paçramit e T. Lubonjës, në atë periudhë u vunë
shmërinë që paraqesin dhe luftën frontale që duhet re qëndrime jo të drejta në fushën e letërsisë dhe të
zhvilluar kundër tyre. arteve, qëndrime që binin ndesh me parimin bazë të
Lufta kundër shfaqjeve të huaja dhe qëndrimeve metodës së realizmit socialist, partishmërinë prole-
liberale ndaj tyre, theksohet në vëllim, është një luftë tare. Këto qëndrime u shprehën edhe në krijimtari,
komplekse dhe reale që lidhet me gjithë qëndrimin edhe në mendimin kritik e shkencor letrar. Në këtë
dhe aktivitetin e njerëzve në punë, në shoqëri, në terren u shfaqën ndikime në poezi e pikturë, në dra-
familje, ajo shprehet në mënyrën e jetesës, në shijet më e muzikë. U vunë re largime nga krijimtaria po-
dhe sjelljet e tyre. Si e tillë ajo angazhon në vetvete pullore dhe një qër&lrim përçmues ndaj kësaj, largim
gjithë masat e popullit, por, në radhë të parë, shtron nga temat epike drejt lirikës intime. Rol në këtë pro-
kërkesa dhe detyra të mëdha para organizatave dhe ces luajtën edhe paqartësi në mendimin kritik letra-
organeve të Partisë, përpara çdo komunisti për të for- ro-artistik që nxitnin luftën midis krijuesve «të rinj-
cuar frymën revolucionare dhe qëndrimin revo/ucio- e «të vjetër»-, që prishnin atmosferën krijuese, që
nar në çdo hap të jetës. «Ideali revolucionar komunist mundoheshin të përligjnin ri.dikimet e huaja e qën-
është një dhe i vetëm dhe ai na udhëheq në gjithë drimet liberale ndaj tyre në këto fusha.
veprimtarinë e jetën tonë», — thotë shoku Enver Hoxha, Duke analizuar këto dukuri, shoku Enver Hoxha
prandaj organizatat e Partisë luftojnë për të formuar argumenton se qëndrime të tilla vijnë si rezultat i lar-
e rrënjosur te njerëzit tanë koncepte të drejta revo- gimit nga orientimet e Partisë për këto probleme, nga
lucionare për demokracinë, për emancipimin e njerëzve moszbatimi i direktivave të saj. Vijnë, gjithashtu, si
e sidomos të grave, për raportin midis të drejta- rezultat i mangësive në formimin ideoestetik të disa
ve dhe detyrave, midis lirisë së personit dhe disi- punonjësve të artit. Këto mangësi në formimin botë-
plinës shoqërore. Lufta e Partisë dhe kujdesi i vazh- kuptimor të krijuesit bëhen shkak për t'u gënjyer nga
dueshëm për edukimin revolucionar të njerëzve tanë e forma boshe, për të ngatërruar modernen me moder-
veçanërisht të brezit të ri lidhet me fatet e revolu- nisten, novatoren me izmat, traditën me konservato-
cionit në vendin tonë, me të tashmen dhe të ardhmen ren etj.
e Shqipërisë socialiste. Ajo përbën, g jithashtu, një Me trajtimin marksist-leninist që u bëri proble-
garanci për zhvillimin normal të jetës së shoqërisë meve të raportit dialektik midis novatorizmit dhe tra-
shqiptare, të pastër e vitale, larg ndikimit shthurës re- ditës, përmbajtjes dhe formës, folklorit dhe artit të
aksionar e regresit borgjezo-revizionist. kultivuar, temës epike dhe asaj lirike, si dhe rolit që
Si rezultat i presionit ideolog jik borg jezo-revi- duhet të luajë në këto fusha •kritika shkencore e kua-
zionist dhe i qëndrimeve armiqësore e antiparti të lifikuar» që të ketë «brenda edhe patosin e domosdo-
PARATHENIE PER VEMLINILN E 51-TE pARATimfre pEn VELLIM1N E 51-TE
shëm revolucionar», shoku Enver Hoxha dha një kon- Në një sërë materialesh, artikujsh e bisedash me
tribut të veçantë në fushën e mendimit teorik shkencor miq të huaj, si dhe në takime me njerëz të popullit e me
marksist-leninist për problemet e letërsisë dhe të artit. kuadro, shoku Enver Hoxha trajton probleme të situa-
Kërkesat që Partia dhe shoku Enver Hoxha shtruan tave aktuale ndërkombëtare, të qëndrimit armiqësor e
para forcave krijuese, para organizatave-bazë të Par- reaksionar të dy superfuqive ndaj popujve e ndaj for-
tisë të institucioneve kulturore e artistike dhe para çdo cave marksiste-leniniste e liridashëse në botë, si dhe
komunisti për fcrrmim të thellë botëkuptimor dhe për probleme të lëvizjes marksiste-leniniste dhe të luftës
zbatim të direktivave të Partisë në këto fusha, për njoh- çlirimtare të popujve. Duke analizuar këto situata në ba-
jen sa më mirë e më nga afër të jetës së popullit, i dhanë zë të mësimeve marksiste-leniniste, shoku Enver Hoxha
një hov të ri krijimtarisë së kultivuar e asaj popultore. jep porosi e këshilla të vlefshme e gjithnjë aktuale për
Kjo bëri që letërsia dhe arti ynë të rriten e të zhvillohen t'u orientuar në rrjedhën e ngjarjeve, për të rritur në
kurdoherë të shëndetshëm, si letërsi dhe arte të rea- një shkallë gjithnjë më të lartë qëndresën revoluciona-
lizmit socialist, duke /uftuar dhe flakur tej çdo ndikim re përballë gjithë valëve diversioniste të botës borgje-
borgjezo-revizionist, duke forcuar partishmërinë dhe zo-revizioniste, duke u bërë kështu edhe shembull e
karakterin kombëtar, duke u pasuruar akoma më shu- ndihmë internacionaliste për forcat revolucionare e
më me vlera të reja. liridashëse në botë.
Në materialet e këtij vëllimi duken qartë metoda Materialet e botuara në këtë vëllim të Veprave të
dhe stili revolucionar në punë i udhëheqësit të dashur, shokut Enver Hoxha hapën perspektiva të reja e të
shokut Enver Hoxha, lidhjet, kontakti dhe bisedat e qarta për komunistët dhe masat jo vetëm në kohën kur
tij të ngrohta me popullin. Këto biseda janë jo vetëm u mbajtën, por ato kanë vlera të mëdha aktuale edhe
zëdhënëse të lidhjeve të ngushta Parti-popull, por edhe për sot, edhe për të ardhmen.
shprehje e kujdesit të madh të Partisë për jetën e po- Vëllimi është i pajisur me tregues.
pullit, shprehëse të vijës së masave dhe të dashurisë
së pakufishme që këto ushqejnë për Partinë e për udhë-
heqësin e paharruar. Në këto biseda të ngrohta, në këtë
përkujdesje të dyanshme, edhe një herë me forcë pas-
qyrohet qëndrimi marksist-leninist dhe i hapur i Partisë
sonë, e cila shtron çdo problem para popullit të saj,
hedh për diskutim çështje të ndryshme të çdo fushe të
jetës, dëgjon me vëmendje çdo mendim të tij, pra këshi-
llohet me të.
SUKSESET ARRIHEN ME PUNE
Nga biseda me kuadro e drejtues të Partisë dhe të
pushtetit të rrethit të Durrësit
5 maj 1973
Më 5 maj 1973 shoku Enver Hoxha vajti në Du-
rrës ku vizitoi disa familje dëshmorësh. Pasi bëri ho-
mazhe në varrezat e dëshmorëve, ku vuri një kurorë
me lule të freskëta dhe me mbishkrimin «Lavdi dësh-
morëve», dhe pasi u takua me një grup pionierësh, të
cilët i përqafoi, i pyeti për shëndetin, për mësimet, për
përgatitjet që po bëjnë për provimet, për punët shoqë-
rore etj., në një nga sallat e hotelit zhvilloi një
bisedë me kuadro e drejtues të Partisë dhe të pushtetit
të rrethit të Durrësit.
SHOKU ENVER HOXHA: Koha sivjet na i vonoi
punimet në bujqësi, na krijoi ca vështirësi, po kam be-
sim se, duke u bërë bimëve një shërbim të mirë, çdo
gjë do ta kapërcejmë. Sukseset arrihen me punë. Në
sektorët e tjerë të ekonomisë nuk jemi keq, sidomos në
industri jemi mirë. Kudo shihet një mobilizim i madh
në punë, megjithatë, mendoj se për të përballuar punët
që kemi, duhet të kujdesemi më shumë për shtimin e
(cid:9)
z ENVER HOXHA (cid:9) SUKSESET ARR1HEN ME PUNE (cid:9) 3
mekanizimeve, sepse numri i punëtorëve është i pa- SHOKU ENVER HOXHA: Siç shihet, pra, kemi ne-
mjaftueshëm. Disa mekanizma ne do t'i sjellim nga ja- vojë për të tilla mjete, prandaj shumë prej tyre duhet
shtë, por edhe vetë mund e duhet të prodhojmë në vend t'i bëjmë vetë. Dhe, që të lehtësohet ca Porti i Durrësit,
e të zgjidhim shumë probleme. Ja, për shembull, mjaft duhet të zgjerohen portet e tjera të vendit.
nga këto anije-mauna mund t'i prodhojmë vetë, sepse Me prodhimet bujqësore si është tregu i qytetit të
edhe lëndën e parë të drurit e kemi në vend. Durrësit, sidomos me zarzavatet?
SHOKU ILJAZ REKA 1: Ofiçina e portit prodhon SHOKU MARKO KAROLI: Në përgjithësi jemi
15-20 autovinça në vit. mirë, shoku Enver, se na furnizojnë edhe kooperativat,
SHOKU ENVER HOXHA: Sa tonësh janë ata? edhe ndërmarrjet bujqësore.
SHOKU ILJAZ REKA: 3-5 tonësh. SHOKU ENVER HOXHA: Më duket se shkodranët
• SHOKU ENVER HOXHA: Me fuqinë punëtore në ua dinë më mirë lezetin zarzavateve. Shkodra nuk ka
port si jeni, a keni mungesa? pasur vështirësi në furnizimin e gjithë popullit me pe-
SHOKU MARKO KAROLI 2: Në port, shoku Enver, rime. Para disa ditësh ishte në Shkodër shoku Ramiz
ka punë të rënda, sidomos për ngarkim-shkarkimin, pra- [Alia] dhe na tha se dyqanet ishin plot me zarzavate,
ndaj e kemi shtuar numrin e punëtorëve këtu, duke sje- me qepë, me spinaq, me hudhra. Atje jo vetëm që ka
llë nga ndërmarrjet e tjera të rrethit dhe së shpejti do zarzavate, por edhe ekspozohen e tregtohen mirë. Mirë
ta rritim akoma. do të ishte të futnim më shumë peritne në frigorifer,
SHOKU ENVER HOXHA: Si duket duhen shumë mirëpo që të bëhet kjo duhet të prodhojmë më shumë.
punëtorë, siç thoni, por besoj se kjo vjen ngaqë këtu ka SHOKU ILJAZ REKA: Nga 9 hektarë serra që ke-
front pune të vështirë. mi në rreth, ne sigurojmë 20 për qind të të gjitha të
Porti tani është mbushur përsëri dhe duhet pas- ardhurave që sigurohen nga prodhimi i përgjithshëm i
truar. Në ç'vit e bëtë pastrimin e tij të fundit? Ndërmarrjes Bujqësore të Sukthit, duke përfshirë të
SHOKU ILJAZ REKA: Në vitin 1967, por, siç tha- gjitha prodhimet, edhe ato blegtorale e bujqësore, edhe
të ju, tani kanali i hyrjes së portit është mbushur dhe pemëtarinë etj.
ka nevojë për t'u ripastruar, prandaj draga që kemi kër- SHOKU ENVER HOXHA: Domethënë, po të keni
kuar është shumë e nevojshme. Mirëpo ajo na vjen në tri të tilla si kjo e Shijakut, mund të dilni mirë me fi-
vitin 1975. time.
SHOKU ILJAZ REKA: Sivjet nuk i lajmë dot
1. Në atë kohë sekretar i parë i Komitetit të Partisë të
shpenzimet e serrave. Po besojmë se eksporti do të na
Rrethit të Durrësit.
ecë mirë. Ne kemi marrë telegrame nga vende të
2. Në atë kohë kryetar i Komitetit Ekzekutiv të Këshillit
ndryshme ku çojmë perimet, ku na thonë se ata i pël-
Popullor të Rrethit të Durrësit.
ENVER ROXRA
qejnë domatet tona, pasi janë më të mira nga ato të
vendeve të tjera.
SHOKU ENVER HOXHA: Në vendet e Evropës
Qendrore e Veriore i kërkojnë dhe i pëlqejnë domatet
nga Shqipëria, se në shijen e këtyre tonave, si duket, VASIL LAÇI — SIMBOL I GUXIMIT
ndikon edhe dielli. DHE I TRIMERISE
Si jeni me ndërtimin e banesave? A e realizoni
planin dhe si e realizoni?
SHOKU ILJAZ REKA: 80 për qind të planit të Nga biseda në familjen e Heroit të Popul/it
ndërtimit të banesave ne e realizojmë me kontribut Vasil Laçi
vullnetar, kurse 20 për qind e kryejnë ndërmarrjet e
ndërtimit. 5 maj 1973
SHOKU ENVER HOXHA: Më kanë thënë se me
objektet e mbrojtjes shkoni mirë, po si bëni me fon-
det? Nga i siguroni ato, nga mjetet monetare të rrethit? Shoku Enver Hoxha, i shoqëruar nga sekretari i
Po materialet kush i siguron? Mos merren nga pjesa parë i Komitetit të Partisë dhe kryetari i Komitetit Ek-
e caktuar për banesat dhe për këto nuk realizojnë de- zekutiv të Këshillit Popullor të Rrethit të Durrësit, bëri
tyrat? Prandaj besoj se është më mirë të përcaktohet vizitën e parë në familjen e Heroit të Popullit Vasil
që në fillim plani i çimentos, i hekurit, i tullave etj. Laçi. Nëna e heroit, motra dhe mbesa kishin dalë për
SHOKU ILJAZ REKA: Ju erdhët në vitin 1971 dhe ta pritur në oborr udhëheqësin e dashur.
vizituat disa strehime, shoku Enver. Ne, që nga maji SHOKU ENVER HOXHA: Mirë se ju gjeta nënë
e deri në Kongresin e 6-të të Partisë, bëmë dhjetëra qe- Vitori! Si je me shëndet? A je mirë?
ndra zjarri të mëdha. Edhe në të ardhMen do të përpi- NËNË VITORIA: Mirë të keqen nëna, mirë jam!
qemi që mbrojtjen ta bëjmë sa më të fortë. Më ke gëzuar shumë që më erdhe sot në shtëpi, më
SHOKU ENVER HOXHA: Tani të ngrihemi të duket sikur po shoh edhe një herë djalin, Vasilin, si-
shkojmë së bashku për të bërë vizitat që kemi caktuar. kur më ka ardhur në gjirin e familjes dhe nuk çmallem
dot, kaq të lumtur dhe të gëzuar e ndiej veten.
SHOKU ENVER HOXHA: Jam shumë i gëzuar që
Botohet për herë të parë sipas u takova me të gjithë ju, veçanërisht me ty, nënë e
shënimeve të mbajtura në këtë Heroit të Popullit Vasil Laçi. Doja të vija vetë të tako-
takim, që g jenden në AQP
hesha e të bisedoja me ty. Dhe ja, erdha. Vasili ka qe--
ENVER HOXHA VASIL LAÇI - SIMBOL I GUXIMIT DHE I TRIMERISE
në një shoku ynë, një trim i madh, një bir i lavdishëm të mos ketë të tilla ndjenja kaq të pastra e fisnike, siç
i popullit, që nuk kurseu as jetën për të, prandaj po- i kishte Vasili dhe të mos çajë përpara. Vasili ishte një
pulli kurdoherë do ta kujtojë me respekt të madh ve- djalë i ri i popullit, që e kuptoi qartë se duhej luftuar
prën heroike të tij. Ai do të rrojë brez pas brezi në his- kundër armikut fashist okupator, i cili vetëm me zjarr
torinë e Shqipërisë si simbol i guximit dhe i trimërisë. dhe me plumb mund të mposhtej e të shporrej nga
Duke qëlluar mbi mbretin e shtetit armik që na kishte toka e shenjtë e mëmëdheut. Dhe ai kështu veproi.
zaptuar vatanin, që na e shtypte atë me zjarr e hekur, Vasili pa se populli, të cilin ai e donte aq shumë,
na e digjte dhe e shkrumbonte, që vriste dhe skllavë- po gufonte nga urrejtja dhe zemërimi kundër armiqve.
ronte njerëzit tanë, duke zbrazur plumbin në drejtim Ai u përpoq dhe kërkoi të gjente shokë, por në atë kohë
të Viktor Emanuelit, Vasili shprehu me këtë vepër akoma nuk ishte organizuar Partia. Ishte atëherë koha
urrejtjen e mbarë popullit shqiptar kundër okupatorit që në vendin tonë grupet komuniste po bënin përpjekje
gjakatar, pra, duke shtirë kundër mbretit, ai shtiu një- për t'u bashkuar, po Vasili nuk priti, ai qëlloi mbi
kohësisht edhe kundër mbretërisë. Shembulli i tij i tre- kreun e perandorisë fashiste dhe bëri detyrën e tij të
goi popullit shqiptar se duhej luftuar njëkohësisht si madhe patriotike. Prandaj ju nënë, motra, mbesa të he-
kundër mbretit, ashtu dhe kundër okupatorit që ai për- roit dhe ne, shokët e tij, gjithë populli jemi krenarë për
këtë, jemi krenarë për Vasilin dhe për veprën e pa-
faqësonte.
Viktor Emanueli ishte një mbret i huaj. Populli vdekshme që ai kreu.
vazhdimisht ka luftuar kundër mbretërve dhe, kur ka NËNË VITORIA: Sot mua më sollët një gëzim të
qenë i bashkuar, i ka rrëzuar ata, se rruga e tij ishte madh në shtëpi. Të na rrosh sa malet, biri im, që i so-
rruga e demokracisë. Po Viktor Emanueli ishte akoma Ile dritën Shqipërisë. Më gëzove shumë me ato fjalë aq
më i keq, ishte mbret i shtetit fashist italian që na kishte të dashura e të zjarrta që the për Vasilin.
SHOQJA EFTIQIA ZAHOi: Kjo është fotografia e
shkelur tokën e atdheut. Prandaj Vasili, që ushqente
një urrejtje të madhe kundër okupatorit fashist, qëlloi Vasilit para se të futej në burg, kurse kjo tjetra e tre-
kundër atij dhe thirri: «Poshtë mbreti!», «Jashtë oku- gon atë kur ka qenë në burg. Sa ndryshim ka midis dy
fotografive! Armiqtë fashistë me anë të torturave do-
patorët!».
Me trimërinë, guximin dhe heroizmin e tij, sido nin ta prishnin bukurinë e Vasilit, por kjo bukuri nuk
u prish, atë e ngriti lart dhe e zbukuroi populli, Partia
që ishte i ri nga mosha, Vasili tregoi njëkohësisht një
pjekuri të madhe politike dhe ideologjike. Patriotizmi, dhe ju, shoku Enver. Prandaj të rroni sa malet, të rrojë
ndjenja e fuqishme e mbrojtjes së popullit dhe të at- Partia, të rroni për lumturinë e popullit e të atdheut që
dheut nuk njohin moshë. Kush është i lidhur me ze-
1. Motra e heroit.
mër me popullin, qoftë ai i moshuar apo i ri, nuk mund
2 — 91
