Emek ve Tekelci Sermaye: Yirminci Yüzyılda Çalışmanın Değersizleştirilmesi

449 Pages·1·4.535 MB·Turkish

by  Harry Braverman

EMEKV ET EKELSCEİR MAYE
YirmiYnücziy ıÇladlaı şmDaenğıenr sizleştirilmesi
Harry Braverınan
OrijiAndaıl
Labor anMdo nopCoalpyi tal
Türkçesi
ÇiğdÇeimd amlı
KalkedYoany ınl6an6:
MonthlRye vieKwi tapl1ığ1ı :
YayınHaa zırlayan
HakaTna nıttıran
Editör
KasıAmk baş
KapaTka sanın
AhmeStu ngur
Redaksiyon
ÖzleŞmi mşek
KalkedYoany ınları
AdreCsu:m hurMiayheY.te nŞii Yloel Cua dN.o 2 /12-TAa şdelen-lstanbul
Telef0o2n14:62 96 80 0
İrtiTbealt:1 220 4240 98 0F ak0s21: 22 440 90 2
Buk itapM aCtabna asbıa'snıdlam ıştır
TürkBçier iBnacsiıE mk:i 2m0 08
Tümh aklsaarkıl ıdır.
© Kalke2d0o0n8
ISB9N9 4145-1-05-3
•
EMEK VE TEKELCi
SERMAYE
YirmiYnücziy ıÇladlaı şmDaenğıenr sizleştirilmesi
HarrByr vaerman
Türkçesi
ÇiğdÇeimd amlı

İçindekiler
YenBia skıGyiar iJşo-hBne llFoasmteyr 7
TürkçBea skıÖynas ö-zB ravermaTne'şae kkÇüirğ-dÇeimd amlı 27
OrijiBnaaslk ıya ÖPnasöuMzl.-S weezy 31
Giriş 37
KısIıE mm evkeY önetim 69
BölüImE mekv eE mekG ücü 71
BölüimlY öneliKmöikne nleri 83
BölüImI İIş hölümü 93
BölüImV B ilimYsöenle tim 105
BölüVm B ilimYsöenle liİmliEknt kileri 135
BölüVmI İ şçiKnaipni taÜlriestTtia mr zAılnıaş tırılması 147
KISIilMB ilvieMm a kineleşme 159
BiilVüInIBı i limsel-DeTverkinmi k 161
BıilVüInıIB Ii limsel-DTeevkrvnieimİ k ş çi 173
BölüImX M akine 185
BölüXm Y önelviemT eknoloEjmienğiiDnna ğılÜızmeır inDdieğkeEirt kile2r2i7
KısImIıTI e keSlecrim aye 237
BölüXmI A rtDıe ğevreA rtEım ek 239
BöliXiInIMı o demA noniŞmi rket 245
BölüXmI IEIv renPsieyla sa 257
BiilXiIiVDm e vleRtoilnü 267
KısiıVBm ü yüİyşeSçnıi n Mıefsıl ekleri 273
BölüXmV Bürİoş çileri 275
BöliXiVmIH izmİeştg üvceüP erakendecilik 329
KısVı İmş Sçıin ıfı 343
BöliXiVmI İIş çSiı nıfvıeYn eıdne kO rdularYaıpnıısnı 345
BöllXiVmI IİIs tihd"aOmrıtKnaa tmanları" 367
BölüXmI XÜ retkveeÜn r etkOelnm ayEamne k 373
BölüXmX V asHıafk kındSaoknBi i Nro t 385
EK1 :İ kYio rum 406
EKi lY:i rmiYnüzcyiı lÇdaal ışmDaenğıenrs izleştirilmesi 412
EK IV:A BD İşçSiı nıfıOnlıunş umHua-rry Braverman 424
EK IIIÇ:a ğımıBziırkn l asiÇğeiy:r eYkü zySıoln ra
"Emekv eT ekelcSie rmay-Je"o hBne llFaomsyt er 442
YeniB askıyGai riş
JohBne llaFmoys ter
Çalışgmuan,u mtüozp lumubnidmrau ammadTıorp.l umvsaarll ığın
başhkiaç abilrah naık,ii md eotlaorjaif bıönydlaenss iisnileçe irgn öem ül­
müşb,ö yleşseivnkgelö ez legridzelne dnemğiiş(l "ddiiışrş ıgnidram yeak­
sak"t)ıS.rö züomn ap opüler kTüVl'tnvüierfin ül nm;l erin, metaların ve
reklamıcndı ülnıyğasçıanldıaş,im laygkliöalk igl eür çeykallenrıe zncdae r
olaraaykr ıntsıesrıgyivlleaçe onğiurn lduark olmaa ntiklerşetsimrei­lerek
dilirskaehnn,et naimon r taisşıgneaıdl e n, tükMeatkiitmnadeıri nardf.a n
düzenlseınkerınuc tıi ndluedrru er baik lmeudyeunmg österheerzrea k­,
mane tiknlviekk a ard ıynaar,a ptoıatcnıs iyellkeorpianrdteyınal şaarma­k
larkıanzıa nmzaokr unbdıar akiınlsaann ylaaşraıdnı kkalttaıer cır übeler,
daimvaes onsduezğaki anm emrear ceğgiönrienb ilödtieğsiinnbidiner k i
yerl,re ersemin adtıışlgıminıbaşi durur.
Sosyal bidledi umrluebmru dned yaanl nıbzicrdaaa zh iay idOirrt.o ­
dokisk tisastoçsıy obvlieor gl ikçlaelrıiaşnlmiaann ında sesrög­iledikleri
nükp erforbmüatnübsni, l igmössetle rkiaşrişinıdene ,jo ilbkou yrukların
anaa kısmo sybaill üizme rinhdaekkiim iyteatniınekedl ıeKkra .p italist
üretiilmi şkielgeermienininlnisi nüğ rügpit messaiğnlia ümzaekbr öey le­
sindee rbiingr i zli-kaiphatkildyıualyçıu ğlbaaa nş khaib çi arl adna ha
mevcduetğ ilAdnilra.ş ıblimçaizkm adlem gaesrıe kheidnçe, m odeçran-
8 HARRBYR AVERMAN
lışymaaş amıanpıtnşa tlılnraiıtceıdl eiğğiil" dMicrj:o[ bMc"Ç alıgşimbai]
yenbiid re yimmiinl yontleacrrıeüntb tebi iğiris tihdam tbaireçidifem ­ini
cek şbeikrid lidlei gmiirzdebi idğröi n em,bd ued urumun eidniklamre si
zatheany zloir olaMcuaakmtmoıalr a.rk aakl aeng,em teonp ludmüszael­
nitna tmeidnio clim ayan çalışmay ötnüürnldseerikisi t yeeağm­riaattmiak
limidir.
Ortodiokktsi saütrçeıtlivameçri a,nl ışmöarngıünt lenimlegskiioly­il e
nulapriıy,a saacniılni y(e"tülreefrtaiik mt örlaelrıivmneısi ant"ı gmiıb)i
mesafbeiblrai k aıçşı sgıöyzldage enç irteurteaşkre,lk ıig lödzed ıerna kta
tutaSrelramra.y veene imne ğçianl,ı sşümrae sdiennient ima laılntmıan­a
sıv ea rütrıü neelk onulmgaisbkıio nuülzaerr ibnidreb irmlüecraidyel­e
leyteu tuştüurkeltaailrmaı n ıkneınnd iassilnai doollaaryeaslakıel z m az­
labru;n lçaarr,pb ıibcriı ç i,mt diecfaaarlii yeytölneertlgieüm nidne plriak­
tigke rçeklielrgkiiaylyliage rbı leslekyiemns elereed ihlaomvliaakşlno e ­
nularHdeıtre.r eidkotkisRs oabteçHrıet i lbroynaezrd'gııiğnbı i , "Gerçek
topluümrseatlsi ümr eci; kçaanllıeışy mlcaea çmnaill,ıı şmkaennıdni leri
vasıtaösrıgyültali e nvddeei nğetailmt aılnıan adsıtğ-ıiü lsitş kgielleer­i,
neksieklt iasçaıts ınnedraend eyseş eyyalbe,a,rmn dciır .
Sosyolıonyg,al baarncıallaaşmmeaat rlaeyraimr easkl ekillegrgileleri ­
çekliçkölzeürdmiil keldeorğir udur. Fgaikbsaiot s yiodkletço iojsğiau tn ­
lukçlaal,ı hşamyaa tiışnbıönl vüemk üa rleıklsıekn elteırrnaidf ankeis nel
örgütlenme ilbgihiçelirimh iabynilggreie rçkeakv rayuızşaığnık nadlaı r.
Akadeamriakş tırsmıakc çısalılakırh,ş a myaa töıznüınnbü ans biibtri çim­
de," bilibmisçeilms deeç iilşmöçimişe klemleriniinnş"ea d iiltmiinşa yla
anketvleerrdei ökzlneterelip kairlaecrı lkıeğşıfyeldai levbairlseacyedğıi­ni
laBru.e konovmeis ko syoalroajşitktı ürrmlae sroinnuiçnl aaşriıonnlaaa n,
fakkaatp iteamleisksü tr ehackik ıknednad ilaeidrtoi lnaey tseıczr übeler­
deny oksbuunl unraand ikkuarla mcbıillPaear,uS lw eezyb'ucn iiilnçt i n
yazdöınğsıö zdeb ivbrei cçiizam çdıek lüazdeısrğıeısk, ı bku,b içiymad­e
ratıollmaıynşa nılsaamtatlzıaoğrkııay nyu ıt arlar.
HarBrrya venr'miEanm,e kT evkeSe elrcmiYa riymei:Yn ücyziı lÇdaal ışma­
nıDne rğseliezştiirsiikmlilmtiea 1sb9i4ı7 y , ı lıynadmyalı adnınğdıae,m ek
süreckianpiint taolpilsutm ydüazkyiıt lalrıikhb iüntiünhn aük kında ya­
pılmoılşa n ilke lbeeşkrtarivarrkea,lsy uınşaıri aşky,e rgiinziilknia metga­
hınnaü fuezt mdee reicleyesi ir minci byukü oznyüuız ledrayi anpeı lmış
olabnü tün çaalrıaşsmıasnlıdayaarrnr ı aölkn eç ıktı. Bköeynldeilsiiknlie
takeidpe bni rra diekmaelsk ü reicncie ledmaellgearsiı ynoılnua nçduta ı .
EMEVKE T EKCEiLS ERAMYE9
Brave'rımbanun,k adçaorik n sabnaışna roılsdıubzği uar l anda buul aştığı
başayraıl,n ırzacsat leasnetrıio lmdaeBd uık .a zanısmaıhnit ceim elleri,
kişisel arka planında saklıdır.
Bravaenr9,mA ral1ı90k2' dNee,wY orCki tya'ydaek,k iaşbçıMi osrrii s
BraverimlSaean r Waohl Bfr avermoağnu'lıolnla anrd aükn yagyeal. d iBu­
nalıymı llaartıenrşıalndi i eknatle lerkuthüueknlaa p ılkaorlaeekğj i timi
almaiks tedi ves ederöktno enmoikmnoi şku lnleadne niylbei yrhı eln üz
sonerğai tismoinenari d irzmoerku nda BkraolkaolcyKanoğ jlıie 'ynaez ıl­
dıB.r aver1m9aT3nd ,e ni tibabroerdnuo, n anımbıankdiıaşr ç oilsair ak
işbea şlıav dedı ağhsao nhraav uçzeak ilmiş bgoertmuai kloaennrs ee kiz
ilyei rimşiç iodleunşb aienrk igböez etmyeanpltiBıkrğ okıol yDno nanma
Tersaneçsıir'oanlkda eri aşbkea şl1a49d5ı'.,t esasvoanşlıandr oığnraaus ­
kerael ııpnO,r dtua rafıçnadvauonşl arlaokk omotiflbeorrdduoe nkai­
nımlkaornıu suenğdiatv iemrg iöpz etmyeanpltiWıkyğ oım ingC'htee­ki
yennbeö lgegsöinndee r1i49l? d'i,d. e oe şvMiei ri,(a mFBsIo ruşturması
nedenhiıyzlileşa t aetnı laRceapğuıbS)lt iecWe ill,l iBa.m PoClolv oec k
OwenS tructrufaalb rSitkeaçelelal rüiırkne dtai minde Ohçiaol'ıdşaa cağı
bulunYaonu ngstkoewnnty ienrel erş.twi le
BraverBmraono,k lyinl'gkde enkçigl üinkl eriintdiebönan rceGene nç
SosyalLiisgti(l'Yenroe uP negoes p'S lociLaelaigvsuedte a )hs ao ndraak, ü ­
çüakm ac anTlrıo çkhiarsetk beitpria nr çoalsaSıno syalisPta rİtşiçsiil'enre
(SocialiPsatr- tSWyW okPra)tk ıelrsasors ayka,l izmi l9b 4e0n'ilmasre dvie.
l9 50'lesrıdskeı k, ipsamrit iHloailr arFnyr anikmezla sçıeyşliSatW Pl i
yayınlayraıznıydlaaaz rdF ıa.k al9t 53 'tSWeP 'dkeonp tvueB ert Coch­
ranb'ilral i1k96t0ye ı,l kıandava arr lısğüırndıü roelcaenk A Tmheer ican
Sociailsiiysmetln ibi i bra ğımdseırzçg ıik arümzaekçr eel siakn ayindeki
işinadyerdnı.ı Bl ravermTahnAe'm ıenr Sioccaina !eidsiyttaö'dlrde enekyii ­
mi,T hAeu tgorbaipoohfM ya lcXo [lMaml coXl'miÖ nz Y aşaÖmy küsü]
isimkliit aybaıy ımlbaamşaa rgıössıtneır GercoevPğeri e tsesl,9' 60'tan
l9 67'kyaed eadri vteö rd saohnadr aab aşkan yavregd eınmyecölın seıt i­
cio larsaakho ilpa ğcıya enbiik ra riyyeorliunan çutG ır.o ve'ydıalklia rın­
daN,e wS chfoaroS lo cRieasle armcehz'uondl edn1u 9.7 6',d eA2ğ ustos
1927d'eköil ümüdneekd evaemd ecoelkaM no nytR helvPireewys ösn eti­
ciligğeitnier ildi.
Dünysaa nayüirneitnmk eernk eziişnçdvieele iykl emycaiplaisnko sya­
libsitr entoellaerksataküho eillpd ubğuue şsairzkp al apno,l imtüicka ­
delesvieen nitne lepkatrülealk lgıüğcsıüan yıens iiknöidn ee mylaiy ıne-
10H ARYR BRAVERMAN
vinydöen etikcoinluimkuu nlaa şBarna vaenr'mkaa,p iteamleisksü tr eci­
niünz erinödretküçiye ük ailpm agki bi bziogrrö lrueü vsit lenbmaeksıi­
mındeaşns niizt elkiakzlaenrdB ırradvıe.r mMaanr'kıseniğ sitto inmyaiö ­
netiimllgeyi alziı bnüıtnü hnaük kıngdeankuiifş u kçlöuz ümleimçeisni
gerekeennt elevket üpeolçl eirtçiekkv aezyain dçıarldıış;m baünyıünk,
şirketlerin hakeikmoinyoevmteisi ko sayrljaetilımy n,adn taiek kie klac­i
pitalkiozşmu lallatnıi nndcae lebnumç eösziü,m lemdeonriunnko ktasını
oluşt.0uıMr adruxd'iıyna lyeöknttiekmi inncie lbiibkril çii mkdaev raya­
rakm,o dems osybaill imleeşriednneed erra stlbaenrarnba ikür s lupla
yazvdeıg ündelik vkaörkolleurdşiaunynia nnb diıarğl ıa ynaın;mi o dem
toplusmedrav veeti iknt iduazrubınin sr ü rebdiilri nmöerztlüaislküt ında
gizleonlmatineş m ellteakr einndiinis nicneilE emdevike.T ekSeelrcymiea ,
birde,ng beilreenebkisleglek löilğeoislnim akktuarnt aır dobıniğ nlerce
okureas ikna ynağıB roalvdeury.ma alnn ıtzebckia br i liçmasleılsş am­a
yesianrdtetı ükmd ünyaydiar mincib yüüyzüsykoı slbyıianll imcilerinden
biryiaslin;ı ezlcilaye lçrea lışvıero kregna bniiarky dıonl armaükc adele
verirken oölğdrlueaknnmysilişal ah"lSamenarıype 'bnüiynüT ka nrısıyla"
savaşümzaekür ree tidmeirni nlikçlıekrgıiepnl edesfenan n ebviiirs ;it me­
orip rialtebi iğribni rblüteürnilyelşem ienssiabnniicirni simleşmesi olarak
tanırn.ı yo
Çalışimlai şkhialkekrıino dratkoid goökrsü ş!ükni nDcüin ySaa vaşı
sonrasiılynkıı lnl anraısnmıdulat lbaikör z güvdeuny gusourytlakayo a­
nulduğuEnmuenvk,eT ekSeelrcmia yyeay'ınmilna nmassaıdneçdceaeyn ­
reykü zysıolna rrat zıakr hzaotrı rloalnmıayHsoaırr, Br rya vervmeoa nnu
izleryaednie kmaelsk ü rçeöcziü mleyiycairlaetrtimınukialnza zeraıtm k i­
nibni örl çüsüddüörn.e<m4lıme orOdd eetm o plumçdaalkıihş amkak ında
geçeorllaeinn m ümtaz yIonrduum,s tarnIidna dliiuaMsslamt nr[n Edüst­
riyalveiE znmd üstlrnisya1en69l-0 b]a şlıtğaışnıvıye Ca lna Krekr jro,h n
Dunlvoepa rkadatşalraarfıkı anldeaamnle ı nbaiknri tasputnau lomluaşn
görüşdlaeyraen dıuy.Bo ury azarslaanrat yoip lumuanşuanğ ıgdiabkii
özetleneobliablnie rc ietnksai ur niufyorlardı:
(1E)n düstrikyaapliitzamyl,ei rzaimlnimin ı ştır.
(2Y)e ntie knjoial,ro tvaansv ıesf o rumluluk düzekyıllearri.n i gerekli
(3T)e knolvoeij diapkre ir songeildiednra ehka b üdyaü bkik re sismıi-
nıifl işkbiaklıemrıidn ödnaünş yüamş amaktadır.
(4Y)e nsie rvveea ty lak[lbıikç ii,m]s leefarleytayignı nlaşmçaoskı ndan
refahyıany gınlaanşlmaamsgııen lam ektedir.