Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Analiz Dergisi 2016/II. Sayısı

91 Pages·2017·1.21 MB·Turkish

T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
EKONOMİK, TOPLUMSAL VE SİYASAL
ANALİZ DERGİSİ

İMTİYAZ SAHİBİ : Prof. Dr. Şahin KARASAR
GENEL YAYIN YÖNETMENİ : Prof. Dr. S. Gonca TELLİ
EDİTÖR : Yrd. Doç. Dr. Burak KÜÇÜK
YAYIN KURULU : Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ
: Prof. Dr. Sadettin ÖZEN
: Prof. Dr. Ergül HAN
: Yrd. Doç. Dr. Mürşide
ÖZGELDİ

YAYIN KURULU SEKRETERİ : Canan AYAR

DANIŞMA VE HAKEM KURULU:

Prof. Dr. Şahin KARASAR Maltepe Üniversitesi
Prof. Dr. Belma AKŞİT Maltepe Üniversitesi
Prof. Dr. Betül ÇOTUKSÖKEN Maltepe Üniversitesi
Prof. Dr. Melek AKGÜN Sakarya Üniversitesi
Prof. Dr. Sinan ALÇIN İstanbul Kültür Üniversitesi
Prof. Dr. Uğur DEMİRAY Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Bülent DURMUŞOĞLU İstanbul Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Ercan EREN Yıldız Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Seniye Ümit Oktay FIRAT Marmara Üniversitesi
Prof. Dr. Sevinç GÜLSEÇEN İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Yavuz GÜNALAY Bahçeşehir Üniversitesi
Prof. Dr. Hüseyin İNCE Gebze Üniversitesi
Prof. Dr. Niyazi KARASAR Maltepe Üniversitesi
Prof. Dr. Halit KESKİN Yıldız Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Emine KILAVUZ Nuh Naci Yazgan Üniversitesi
ii
Prof. Dr. Mehmet MARANGOZ Muğla Sıtkı Koçman
Üniversitesi
Prof. Dr. Sedat MURAT İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Cemil OKTAY Yeditepe Üniversitesi
Prof. Dr. Cavide Bedia UYARGİL İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Özalp VAYVAY Marmara Üniverstesi
Doç. Dr. Fahriye ALTINAY Yakındoğu Üniversitesi
Doç. Dr. Zehra ALTINAY Yakındoğu Üniversitesi
Doç. Dr. Gonca ATICI İstanbul Üniversitesi
Doç. Dr. Çiğdem BOZ Batman Üniversitesi
Doç. Dr. Şeref DEMİR Maltepe Üniversitesi
Doç Dr. Seda TOLUN İstanbul Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Zeynep AKIN Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Levent AKSOY Konya Gıda Tarım Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Sinan APAK Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ayhan ARTAR Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Neslişah BAŞARAN Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ebru Beyza BAYARÇELİK Gelişim Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. B. Murat BUKET Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Tolga DURSUN İzzet Baysal Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. İhsan GÜLAY Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Şafak GÜNDÜZ Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mustafa Ozhan KALAÇ Celal Bayar Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ahmet KİZİROĞLU Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ensar LOKMANOĞLU Recep Tayyip Erdoğan
Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Cangül ÖRNEK KONU Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Deniz ÖZBAY Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Halil Halefşan SÜMEN Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Fulya TAŞEL Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Can ULUSOY Maltepe Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Hamit VANLI Maltepe Üniversitesi

iii
YAZIŞMA ADRESİ : Analiz Dergisi
Maltepe Üniversitesi
İşletme ve Yönetim Bilimler Fakültesi
Marmara Eğitim Köyü 34857
Maltepe / İSTANBUL

WEB : analiz.maltepe.edu.tr
e-MAİL : [email protected]
ISSN : 1303 - 0496

iv
T.C. MALTEPE ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
EKONOMİK, TOPLUMSAL VE SİYASAL
ANALİZ DERGİSİ

 Maltepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Analiz Dergisi, Maltepe
Üniversitesi’nce yılda iki kez yayımlanan hakemli bir dergidir.
 Dergimizde tüm sosyal bilimler alanlarında Türkçe ve İngilizce
dillerinde yazılmış makaleler yayımlanmaktadır.
 Dergide yayımlanmak üzere gönderilen yazılar, belirtilen kurallara
uygun olarak hazırlanmalıdır.
 Dergide yayımlanan makalelerde görüşler yazarlara ait olup,
dergimizi bağlamaz.
 Dergimizde yer alan makalelerden kaynak gösterilerek aktarma ve
alıntı yapılabilir.

Editör
Yrd. Doç. Dr. Burak KÜÇÜK

v
İÇİNDEKİLER

Yerel Yönetimlerde Sosyal Sorumluluk Projeleri Ve İstanbul
Büyükşehir Belediyesi İncelemesi
Tolga DURSUN, F.Filiz Dereci ELİBOL ……………………………….2

Üçüncü Kuşak Üniversiteler
Pınar ÖZDEMİR…………………………………………………………..15

Genç Osmanlı İmparatorluğu’nda Resmi Fuhuş Politikası:
Toplumsal Kontrol ve Ahlak Kavramı
İbrahim Halil KALKAN ………………………………………………….34

Eğitimin Kalite Sorunu; Yöntem, Çözümleme ve Öncelikleri
Sadettin ÖZEN, Levent AKSOY, Samet GÜRSEV …………………….52

İşletmeyi ve Çevresini Tanımak Suretiyle Önemli Yanlışlık
Risklerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Kapsamında
Denetçinin İç Kontrol Riskinin Değerlendirmesi
Hakan ERKAAN …………………………………………………………67
YEREL YÖNETİMLERDE SOSYAL SORUMLULUK
PROJELERİ ve İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR
BELEDİYESİ İNCELEMESİ
Tolga DURSUN1, F.Filiz Dereci ELİBOL2
1 Yrd.Doç.Dr. Tolga Dursun. Abant İzzet baysal Üniversitesi Gerede Uygulamalı Bilimler
Yüksek Okulu, Pazarlama Bölümü [email protected]
2 F.Filiz Dereci ELİBOL. [email protected]

ÖZET
Belediyeler, sınırları içinde yaşayan vatandaşların genel ihtiyaç ve
isteklerinin karşılanması için hizmet üreten ve bu çalışmaları yerinden yöneten
kuruluşlardır. Belediye hizmetlerinde kamu menfaatleri öncelikli olarak ele
alınmalıdır. Belediye sınırları içinde yaşayan vatandaşların huzur ve refah içinde
yaşamaları için gerekli çalışmaları yaparak hizmet sunarlar. Dolayısıyla toplumun
sağlığı, eğitimi, kültürü ve bunların vatandaşların yararına yürütülebilmesi için
karşılıklı iletişim sürecinin oluşturulması belediyelerin sosyal sorumluluk
çalışmaları arasında sayılabilir.
Bu çalışmada sosyal sorumluluk ilkesi, belediye kuruluşları açısından ele
alınmış ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin uygulamaları değerlendirilmiştir.
Yapılan incelemede İstanbul Büyükşehir Belediyesinin eğitim, sağlık ve kültür
alanında sosyal sorumluluk bilinciyle verilen hizmetleri incelenerek çalışmaların
süreçleri ve sonuçları değerlendirilmiştir.
Anahtar Sözcükler; Büyükşehir, Sosyal Sorumluluk, Yerel Yönetimler,

ABSTRACT
SOCIAL RESPONSIBILITY IN LOCAL GOVERNMENTS
PROJECTS & ISTANBUL METROPOLITAN MUNICIPALITY
RESEARCH

Public institutions are non-profit organizations. In this regard, Public
institutions primarily serve to take the social benefit into consideration. But mostly,
the principle of social benefit is defined differently by different institutions. Social
Responsibility is interpreted in different forms by similar services. Therefore, public
institutions that serve based on social responsibility improve their legitimacy and
productivity. The public institutions as it is main foundation of the institutional
2
continuity and continuous development have to be susceptible to the needs and
demands of the society. Municipalities are foundations of decentralization
generating the service to meet general need and desire of citizens located in town.
The public benefit must be priority of the municipality service. Thereby, society
health, education, culture and forming a communication process based on mutual
interaction can be expressed among social responsibility fields of municipality. This
dissertation/thesis deals with the social responsibility concept in terms of the public
institutions, in addition, practices of the Istanbul Metropolitan Municipality have
been evaluated in relation to this approach. In this investigation, it has been
concluded that there are examples of work required for health, education, culture
and providing the mutual interaction among municipality-citizen in Istanbul
Metropolitan Municipality.

Keywords: Istanbul Metropolitan Municipality, Social Responsibility Services
Projects, Education, Culture, Health, Local Works

GİRİŞ

Sosyal sorumluluk çalışmaları, sosyal dayanışmanın gelişiminin bir
göstergesi, kurum imajı açısından son derece olumlu bir çalışma, aynı
zamanda uzmanlık gerektiren stratejik bir iletişim aracıdır. Günümüzde
Belediyelerin rutin yapmaları gereken işler haricinde sürdürdükleri sosyal
sorumluluk projelerinin önemi daha fazla ön plana çıkmaktadır. Çalışmada
uygulanan sosyal sorumluluk projelerinin vatandaşa hizmet noktasında
gerekliliği ve sağladığı faydanın incelenmesi amaçlanmıştır. Amaç
doğrultusunda, sosyal sorumluluk kavramının bilimsel altyapısı incelenerek,
gerek uygulamada uyulması gereken ölçütler gerekse projeyi uygulayan
Belediye’nin ihtiyaca yönelik olarak hayata geçirdiği sosyal sorumluluğun
sürdürülebilirliği, yaygınlaştırılması ve yaptığı katkı incelenmiştir.
Çalışmada sosyal sorumluluk kavramına örnek olarak İstanbul Büyükşehir
Belediyesinin gerçekleştirmiş olduğu sosyal sorumluluk projeleri yer
almaktadır. Sosyal sorumluluk projeleri değerlendirilirken bu projeden
fayda sağlayan vatandaş sayısına göre sıralama yapılarak çalışmalar
incelenmiştir.

Araştırma kapsamına tamamen toplum faydasına ve toplumun
karşılık ödemeden fayda sağlayabileceği çalışmalar ve bu çalışmalar
yapılırken dikkate alınan hususlar incelenmiştir.
3
1.SOSYAL SORUMLULUK
Sosyal sorumluluğun iki temel bakış açısı vardır. Birincisi
kurumsal davranışla ilgili olan normatif ve etik hususlardır. Bir diğeri ise
kurumsal risk yönetimi ve kurumsal itibarın korunması ile ilgilidir. Bu ikili
bakış açısı bir yandan, ahlaki yükümlülükle örgütsel yarara dayalı değerlerle
ilgili iken öbür yandan kurumun etik davranmasının gerekliliğidir. Bu iki
temel bakış açısından ilki etik normlar ve öncelikli değerlerle ilgili iken
ikincisi kurumsal sosyal performans ve toplumsal değerlerin etkisinde
toplumun rolünün yoğunluğu ile ilişkilidir (Ararat, 2008: 272).

1.1. Türkiye’de Sosyal Sorumluluk
Türkiye‟deki sosyal sorumluluk uygulamalarının geçmişi Osmanlı
İmparatorluğu‟na uzanır. Osmanlı İmparatorluğu‟nda vakf (şimdiki adıyla
vakıf) kavramı eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik gibi kamu hizmetlerinin
temel kurumsal mekanizmasını oluşturmaktaydı. Bugün Türkiye‟deki pek
çok aile holdingi bir vakfa sahiptir. Bu bağlamda, toplumun şirketlerden
beklentisi de tarihsel vakıf felsefesi etrafında şekillenmekte ve sosyal
sorumluluk, şirketlerin bağışları ve hayırseverlik faaliyetleri ile eşdeğer
algılanmaktadır. Yapılan bağışların miktarı ise genellikle gizli
tutulduğundan etkilerin değerlendirilebilmesi tam anlamıyla mümkün
olamamaktadır. Dünyadaki çoğu şirketin sosyal sorumluluğa verdikleri
önem ne yazık ki gönüllü bir şekilde gerçekleşmemiştir. Örneğin; Disney,
Mattel ve Nike gibi işletmelerin Asya‟daki fabrikalarında işçileri kötü
koşullarda çalıştırdıklarına ilişkin haberler yaygın bir tüketici boykotluya
karşılaşmıştır. Dolayısıyla son yıllarda artık tek hedef üretim, satış ve kâr
elde etmek değildir. İşin sosyal ve toplumsal tarafı da önemlidir. Türk
şirketleri de bunun farkındadırlar. Ancak uzun yıllar sosyal sorumluluk
kavramı hayır işleriyle özdeş tutulmuştur. Cumhuriyetin ilk sanayicileri
olan Vehbi Koç, Hacı Ö mer Sabancı gibi iş adamları “toplumdan aldığını
topluma geri verme” felsefesiyle hareket eden ilk liderlerdendir. Bu
nedenle halkın gözünde bu liderler ve kurdukları şirketler hayırsever olarak
adlandırılmıştır. Elbette bu işler gönüllü işler olup sermaye sahibinin
hayırseverliğine kalmıştır. Sosyal sorumluluğun hayırseverliğin ötesinde
tüm iş süreçlerine dâhil edilmesi gerekliliği 2000‟li yıllarda ortaya
çıkmıştır. Bu yıldan itibaren şirketler itibar elde etmek, tüketici ve yatırımcı
tarafından tercih edilmek, sürdürülebilir büyüme yakalamak için sosyal
sorumluluk çalışmalarına önem vermektedirler. Türkiye‟de hem
4
uluslararası etkenler, hem de yaşanan ekonomik ve sosyal krizler iş
dünyasının esas rolü oynadığı, sivil toplumun da denetleyip yararlandığı
kurumsal sosyal sorumluluk uygulamaları hakkında tartışabilmek için
gerekli ortamı yaratmışlardır. Bu noktada Türkiye‟de ilk defa
“AccountAbility Rating (AR)” (Kurumsal Sorumluluk/Hesap verebilirlilik)
ile yeni bir dönem başlamıştır. Kurum ve kuruluşlar gelecekte de
yaşamlarını sürdürebilmek için içinde bulundukları toplumun yaşam
kalitesini yükseltmek, topluma, çevreye ve çalışanlara karşı
sorumluluklarını yerine getirmek zorundadır. “Sürdürülebilirlilik”
kavramının iş dünyası için öneminin anlaşılması, bu konuda uluslararası
standartlara olan ihtiyacı ortaya koydu. Uluslararası bir düşünce kuruluşu
olan “AccountAbility”, kurumsal sorumluluk/hesap verebilirlilik için
kullanılan ilk standart olan AA1000 Standartlarını geliştirdi. “AA1000”
standardının sürdürülebilirlilik anlayışı, şirketlerin paydaşlarına karşı
sosyal, ekonomik ve çevresel konularda sorumlu olması anlamına gelen
geniş kapsamlı sorumluluğu, şirketlerin vizyon ve misyonlarını belirlerken
sadece bugünün rekabetçi pazar anlayışını değil, gelecekteki sosyal ve
çevresel faktörleri de hesaba katan pazar anlayışını göz önünde
bulundurmaları gerekliliğini vurgulamaktadır (Aydıntan, 2008:
www.mskongre.org, 29.12.2009).

Türkiye'de ilk Sosyal Sorumluluk uygulamaları çok uluslu şirketler
tarafından yapılmıştır. Ancak, yukarıda da belirtildiği gibi, Osmanlı
döneminden bu yana, 'vakıf' (vakıf) denilen kurumsal bir mekanizma
yoluyla kurumsal hayırseverlik Ülkenin güçlü bir geleneği olmuştur. Bugün
birçok aile şirketi vakıflarla ilgilenmektedir ve sosyal yardımların
oluşturulması için bu vakıflara kârlarının bir yüzdesi ayırmaktadırlar.
Eğitim kurumları, hastahaneler ve sanat veya kültür merkezleri, bu vakıflar
içerisinde aktivitenin en popüler alanları haline gelmiş bulunmaktadırlar
(Turker, 2009: 411-412). Özellikle kurumların hedef kitleleri ile değişik
yöntemlerle iletişime geçme çabası sosyal sorumluluk alanının ülkemizde
hızla gelişmesine katkıda bulunmuştur. Son 50 yılda politik ve ekonomik
yapıya bakıldığında Türkiye şartları, ordunun müdahaleleri, yüksek
enflasyon dalgalanmaları yaşayan dengesiz bir ekonomi etkisi altında uzun
vadeli planlama yapabilmek ve dolayısıyla sürdürülebilir kalkınma
sağlamak için pek de elverişli değildi. Ekonomiyi serbestleştirmek ve
gelişmiş ülkelerin ekonomisiyle rekabet edebilir bir seviyeye çıkarabilmek
için 1980‟lerden itibaren Türkiye ciddi ilerleme kaydetmiştir. Fakat bu
süreç beraberinde birtakım dezavantajlar da getirmektedir. Artan rekabet,
şirketleri fiyat baskısı altında bırakmış ve karlılıklarını koruyabilmek
5