ekonomi ders kitabı

225 Pages·2017·20.74 MB·Turkish

ORTAÖÐRETÝM
EKONOMÝ
DERS KÝTABI
YAZARLAR
Ayþe ERDOÐAN
DEVLET KİTAPLARI
BİRİNCİ BASKI
......................................., 2017
M(cid:248)LLÎ E(cid:246)(cid:248)T(cid:248)M BAKANLI(cid:246)I YAYINLARI................................................................: 6374
DERS K(cid:248)TAPLARI D(cid:248)Z(cid:248)S(cid:248) ......................................................................................: 1715
17.06.Y.0002.4715
Her hakk(cid:213) sakl(cid:213)d(cid:213)r ve Millî E(cid:247)itim Bakanl(cid:213)(cid:247)(cid:213)na aittir. Kitab(cid:213)n metni, soru ve (cid:250)ekilleri
k(cid:213)smen de olsa hiçbir surette al(cid:213)n(cid:213)p yay(cid:213)mlanamaz.
Editör
Prof. Dr. Hayriye ATÝK
Dil Uzmaný
Hasan KARAHAN
Rehberlik Uzmaný
Ýbrahim GÜNGÖR
Ölçme ve Deðerlendirme Uzmaný
Günay DURUCAN
Program Geliþtirme Uzmaný
Ergül SIRKINTI
Görsel Tasarým Uzmaný
Abdullah KILIÇ
ISBN 978-975-11-3448-6
Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 30.11.2016 gün ve 86 sayılı kararı ile
ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 26.05.2017 gün
ve 7680046 sayılı yazısı ile birinci defa 6.296 adet basılmıştır.
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;
Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

M ehmet Âkif Ersoy
GENÇLİĞE HİTABE

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,
ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en
kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek
isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti
müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın
vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok
namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek
düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün
tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil
işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere,
memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet
içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,
müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,
Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret,
damarlarındaki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk

ÝÇÝNDEKÝLER
2
EKONOMÝ NEDÝR?
2
A. EKONOMÝK ÝNSAN
3
B. ÝHTÝYAÇ
7
C. MAL VE HÝZMET
9
Ç. FAYDA
10
D. GELÝR
12
E. TÜKETÝM
16
F. ÜRETÝM
17
G. ÜRETÝM FAKTÖRLERÝ
17
1. Emek
18
2. Tabiat
18
3. Sermaye
18
4. Giriþimci
21
Ð. TÜRKÝYE'NÝN EKONOMÝK KAYNAKLARI
1. ÜNÝTE
21
1. Beþeri Kaynaklar
22
2. Sermaye ve Teknoloji
24
3. Doðal Kaynaklar
EKONOMÝ NEDÝR?
26
H. TÜRKÝYE'NÝN ANA SEKTÖRLERÝ
26
1. Tarým
28
2. Sanayi
30
3. Hizmet
31
I. KITLIK
33
Ý. EKONOMÝNÝN KONUSU VE AMACI
33
1. Ekonominin Tanýmý
33
2. Ekonominin Konusu
34
3. Ekonominin Amacý
35
J. EKONOMÝK SÝSTEMLER
38
K. ATATÜRK'ÜN EKONOMÝ ÝLE ÝLGÝLÝ
GÖRÜÞLERÝ
41
ÖLÇME VE DEÐERLENDÝRME
2. ÜNÝTE
48
A.TALEP
52
B.ARZ
PÝYASA MEKANÝZMASI:
54
C.FÝYAT VE FÝYAT OLUÞUMU
TALEP, ARZ VE FÝYAT OLUÞUMU
55
Ç.PÝYASADA DENGE
56
D.PÝYASA YAPISI
57
1. Tam Rekabet
58
2. Eksik Rekabet
58
2.1. Monopol (Tekel) Piyasasý
58
2.2. Oligopol Piyasasý
59
2.3. Monopolcü (Tekelci) Rekabet Piyasasý
61
ÖLÇME VE DEÐERLENDÝRME
VII
ÝÇÝNDEKÝLER
66
A. GSMH - MG - GSYÝH
68
B. MÝLLÎ GELÝRÝN DAÐILIMI
72
C. MÝLLÎ GELÝRÝN ÜRETÝM FAKTÖRLERÝ
ARASINDA DAÐILIMI
72
1. Rant
73
2. Faiz
73
3.Ücret
73
3. ÜNÝTE 4. Kâr
74
Ç.MÝLLÎ GELÝRÝN ULUSLARARASI
KARÞILAÞTIRILMASI
MÝLLÎ GELÝR,
76
D. EKONOMÝK BÜYÜMENÝN KAYNAKLARI
EKONOMÝK BÜYÜME VE
77
ÝSTÝHDAM E. EKONOMÝK BÜYÜME VE GELÝÞME
78
F. EKONOMÝK BÜYÜME ÝHTÝYACI
78
G. EKONOMÝK BÜYÜME YAÞAM STANDARDI
ÝLÝÞKÝSÝ
79
Ð. ÝSTÝHDAM VE ÖNEMÝ
80
H. TAM ÝSTÝHDAM
81
I. EKSÝK ÝSTÝHDAM
87
ÖLÇME VE DEÐERLENDÝRME
92
A. MÜBADELE VE PARANIN TANIMI
96
B. EKONOMÝDE PARANIN YERÝ, ÖNEMÝ VE
FONKSÝYONLARI
98
4. ÜNÝTE C. PARA ÝLE ÝLGÝLÝ KURULUÞLAR
100
Ç. BANKALARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI
103
D. MERKEZ BANKASI
PARA, BANKACILIK VE
105
E. DÖVÝZ PÝYASASI
ENFLASYON
106
F. ENFLASYON
106
1. Enflasyonun Nedenleri
107
2. Enflasyonun Sonuçlarý
107
3. Enflasyon Türleri
109
4. Enflasyon Endeksleri
111
5. Enflasyondan Korunmak Ýçin Çareler
112
6. Türkiye'de Enflasyon
115
ÖLÇME VE DEÐERLENDÝRME
VIII
ÝÇÝNDEKÝLER
121
A. ÖDEMELER DENGESÝ VE DIÞ TÝCARET
122
1. Ödemeler Dengesi
122
2. Ödemeler Bilançosu Ana Hesaplarý
124
3. Dýþ Ticaretin Önemi
126
4. Dýþ Ticaretin Ülke Ekonomisindeki Etkileri
130
5. Döviz ve Döviz Kuru
132
B. DEVALÜASYON
133
1. Devalüasyonun Nedenleri
5. ÜNÝTE
133
2. Devalüasyonun Etkileri
135
C. ULUSLARARASI EKONOMÝK KURULUÞLAR
135
ÖDEMELER DENGESÝ, 1. IMF (Uluslararasý Para Fonu)
136
DIÞ TÝCARET VE 2. Dünya Bankasý
ULUSLARARASI 136 3. OECD (Ekonomik Ýþ Birliði ve Kalkýnma
EKONOMÝK KURULUÞLAR Teþkilatý)
137
4. UNCTAD (Birleþmiþ Milletler Ticaret ve
Kalkýnma Konferansý)
138
5. AB (Avrupa Birliði)
142
Ç. TÜRKÝYE AB ÝLÝÞKÝLERÝ
142
1. Türkiye'de AB ile Ýlgili Geliþmeler
144
2. Gümrük Birliðinin Getirdiði Yükümlülükler
146
3. Türkiye'nin Avrupa Birliðine Tam Üyeliði
148
ÖLÇME VE DEÐERLENME
153
A. YÜKSEK ENFLASYON
157
B. ÝÞSÝZLÝK
160
C. VERÝM DÜÞÜKLÜÐÜ
6. ÜNÝTE 167
Ç. GELÝR DAÐILIMI BOZUKLUÐU
169
D. UYGULANAN EKONOMÝK POLÝTÝKALAR
171
E. DÝÐER NEDENLER
171
1. Özelleþtirme
TÜRKÝYE’NÝN GENEL
173
2. Dýþ Borçlar
EKONOMÝK SORUNLARI
174
3. Ödemeler Dengesi Açýklarý
176
F. ÇEVRESEL SORUNLAR
176
1. Çevre Kirliliði Nedenleri ve Çevre Korumanýn
Anlamý
179
2. Küresel Isýnma
181
G. SÜRDÜRÜLEBÝLÝR GELÝÞME
187
ÖLÇME VE DEÐERLENDÝRME
194
Kýsaltmalar
196
Terimler Sözlüðü
203
Cevap Anahtarý
207
Kaynakça
IX
TANITIM ÞEMASI
Ünite Giriþ Kapaðý
Ünite içindeki Konular
Proje Çalýþmasý
Öðrencilerin gruplar hâlinde veya bireysel olarak ekonomik
faaliyetlerle ilgili çalýþmalar bu bölümde yer alýr.
Proje Çalýþmasý
Öðrencilere verilebilecek
proje çalýþmalarý bu bölümde
yer alýr.
Performans Ödevi
Öðrencilere verilebilecek
performans ödevi yer alýr.
Haber Köþesi
Çeþitli kaynaklardan alýnan ve
konuyu destekleyen güncel
haberler bu bölümde yer alýr.
X