Ekoloji ve Çevre Bilgisi

265 Pages·2011·3.647 MB·Turkish

by  Anadolu University

T.C. ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ YAYINI NO: 2352
AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹ YAYINI NO: 1349
EKOLOJ‹ VE ÇEVRE
B‹LG‹S‹
Yazarlar
Prof.Dr. Gürcan GÜLERYÜZ, Prof.Dr. H. Sami YILDIRIMHAN, Doç.Dr. Hülya ARSLAN
(Ünite 1)
Prof.Dr. Esvet AÇIKGÖZ (Ünite 2, 5)
Prof.Dr. Necmettin ÇEL‹K (Ünite 2)
Prof.Dr. Abdurrahim T. GÖKSOY (Ünite 3, 5)
Prof.Dr. Haluk BAfiAR, Prof.Dr. Senih YAZGAN (Ünite 3)
Prof.Dr. Ahmet GÖKKUfi, Prof.Dr. Ali KOÇ (Ünite 4)
Dr. Gürbüz MIZRAK (Ünite 5)
Prof.Dr. Sevinç ARCAK (Ünite 6, 8, 10)
Prof.Dr. Sonay SÖZÜDO⁄RU OK (Ünite 7, 8)
Prof.Dr. Bülent OKUR (Ünite 9)
Editörler
Prof.Dr. Esvet AÇIKGÖZ (1-5)
Prof.Dr. Sevinç ARCAK (6-10)
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹
Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir.
“Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r.
‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t
veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.
Copyright © 2011 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹
Genel Koordinatör
Prof.Dr. Levend K›l›ç
Genel Koordinatör Yard›mc›s›
Doç.Dr. Müjgan Bozkaya
Ö¤retim Tasar›mc›lar›
Yrd.Doç.Dr. Evrim Genç Kumtepe
Ö¤r.Gör.Dr. Zekiye Rende
Grafik Tasar›m Yönetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z
Ö¤r.Gör. Nilgün Salur
Ölçme De¤erlendirme Sorumlusu
Ö¤r.Gör. E. Emre Özkeskin
Grafikerler
Mehmet Emin Yüksel
Nihal Sürücü
Ayflegül Dibek
Kitap Koordinasyon Birimi
Yrd.Doç.Dr. Feyyaz Bodur
Uzm. Nermin Özgür
Kapak Düzeni
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Dizgi
Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi
Ekoloji ve Çevre Bilgisi
ISBN
978-975-06-1026-4
3. Bask›
Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 11.000 adet bas›lm›flt›r.
ESK‹fiEH‹R, Nisan 2012
‹çindekiler iii
‹çindekiler
Önsöz............................................................................................................ xi
Ekolojinin Genel ‹lkeleri.......................................................... 2 1. ÜN‹TE
G‹R‹fi VE TAR‹HÇE....................................................................................... 3
EKOLOJ‹N‹N KONUSU VE BÖLÜMLER‹..................................................... 4
Organizasyon Basamaklar›na Göre Ekolojinin Bölümleri.......................... 4
Ortam Çeflidi ve Habitatlara Göre Ekolojinin Bölümleri............................ 4
Biyolojik Anlamda Ekolojinin Bölümleri..................................................... 4
EKOLOJ‹N‹N D‹⁄ER B‹L‹M DALLARI ‹LE ‹L‹fiK‹S‹..................................... 5
EKOLOJ‹DE TEMEL KAVRAMLAR................................................................ 5
Autekoloji (Birey Ekolojisi)........................................................................... 5
Sinekoloji (Tür Topluluklar› veya Ekosistem Ekolojisi).............................. 6
Populasyon Ekolojisi .................................................................................... 6
Kommunite Ekolojisi..................................................................................... 6
Ekosistem Ekolojisi........................................................................................ 6
Tundra...................................................................................................... 7
Tayga ...................................................................................................... 7
Il›man Bölge Genifl Yaprakl› Ormanlar› ve Maki.................................. 7
Tropikal Ya¤mur Ormanlar› .................................................................. 8
Il›man Bölge Otlaklar› (Çay›rl›klar)........................................................ 8
Tropikal Çay›rl›k ve Savanlar................................................................. 8
Çöller........................................................................................................ 9
Su Ekosistemleri...................................................................................... 9
Deniz (Tuzlu Su) Ekosistemi.................................................................. 9
Tatl› Su Ekosistemi.................................................................................. 10
Akarsu Ekosistemleri............................................................................... 10
Durgun (Lentik) Sular............................................................................. 10
Göl Ekosistemi........................................................................................ 10
Ortam ve Çevre............................................................................................. 11
Habitat ve Biyotop........................................................................................ 11
Biyosönoz...................................................................................................... 11
Biyom, Biyosfer ve Ekosfer ......................................................................... 11
Ekolojik Nifl (Nisch)...................................................................................... 11
Ekolojik Etmenler.......................................................................................... 12
Liebig’in Minimum Yasas› ........................................................................... 13
Tolerans Yasas›.............................................................................................. 14
Homeostasis................................................................................................... 16
Sinerjik Etki.................................................................................................... 16
Ekolojik ‹liflkiler (Aksiyon, Koaksiyon, Reaksiyon) ................................... 16
‹KL‹MSEL ETMENLER.................................................................................... 17
Ifl›k ve Ekolojik Önemi................................................................................. 17
S›cakl›k ve Ekolojik Önemi.......................................................................... 20
Ya¤›fl ve Nem................................................................................................ 23
Mutlak Nem............................................................................................. 23
Oransal (Nispi) Nem............................................................................... 23
iv ‹çindekiler
Akuatik (Hidrofil) Canl›lar...................................................................... 24
Higrofil (Higrobi) Canl›lar...................................................................... 24
Mezofil (Mezobi) Canl›lar....................................................................... 24
Ksesofil (Kserobi) Canl›lar...................................................................... 24
Rüzgâr ve Ekolojik Önemi..................................................................... 25
Rüzgâr›n Do¤rudan Etkisi....................................................................... 25
Rüzgâr›n Dolayl› Etkisi .......................................................................... 25
Özet ............................................................................................................... 27
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 28
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 29
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 29
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 30
2. ÜN‹TE ‹klim Faktörleri ve Tar›msal Üretim ‹le ‹liflkileri................. 32
‹KL‹M FAKTÖRLER‹-TARIMSAL ÜRET‹M ‹L‹fiK‹LER‹.................................. 33
IfiIK FAKTÖRÜ.............................................................................................. 33
Günefl Ifl›¤›n›n Özellikleri............................................................................. 33
Ifl›klanma Süresi ve Gün Uzunlu¤u....................................................... 33
Ifl›k Yo¤unlu¤u ve Enerjisi..................................................................... 33
Ifl›k ve Fotosentez......................................................................................... 34
Fotosentez H›z›........................................................................................ 35
Solunum ve Net Fotosentez................................................................... 35
Ifl›k Enerjisi Kullan›m Etkinli¤i ve Bitkisel Üretim................................ 35
Yaprak Alan› indeksi ve Ifl›k Tutumu.................................................... 36
CO Denge Noktas› ............................................................................... 36
2
Düflük ve Yüksek Ifl›k Yo¤unlu¤unun Bitkiler Üzerine Etkileri.......... 37
Çimlenme Üzerine Ifl›¤›n Etkisi.............................................................. 37
SICAKLIK FAKTÖRÜ..................................................................................... 38
S›cakl›¤› Etkileyen Temel Faktörler ............................................................ 39
Enlem Derecesi ve Yamaç Bak›lar›........................................................ 39
Yüksekli¤in Etkisi.................................................................................... 39
Atmosfer Tabakalar›n›n Kal›nl›¤› ve ‹çindeki Gazlar›n Etkisi............... 40
Bitki Örtüsünün Etkisi............................................................................. 40
Toprak Renginin Etkisi........................................................................... 40
Günün De¤iflik Saatlerinin ve Mevsimlerin Etkileri.............................. 40
Toprak Havas› ve Toprak Suyunun Etkisi ........................................... 40
Kar Örtüsünün Etkisi.............................................................................. 41
Çimlenme-S›cakl›k ‹liflkileri ......................................................................... 41
Fotosentez-S›cakl›k ‹liflkileri ........................................................................ 41
Solunum-S›cakl›k ‹liflkileri ........................................................................... 41
Besin Maddelerinin Al›n›m›-S›cakl›k ‹liflkileri ............................................. 42
Su Al›m›-S›cakl›k ‹liflkileri ............................................................................ 42
Termoperiodizm............................................................................................ 42
Büyüme Mevsimi ve Bitkilerin S›cakl›k ‹stekleri ....................................... 42
Yüksek ve Düflük S›cakl›klar›n Bitkiler Üzerindeki Etkileri ...................... 43
Yüksek S›cakl›¤›n Bitkiler Üzerindeki Etkileri....................................... 43
Yüksek S›cakl›k Tolerans› ve Mekanizmas› ......................................... 44
Düflük S›cakl›¤›n Bitkiler Üzerindeki Etkileri........................................ 46
‹çindekiler v
Üflüme ve Donma................................................................................... 48
Dona Karfl› Dayanma Teorileri............................................................... 49
Dona Dayan›kl›l›¤›n Kazan›lmas›........................................................... 50
ATMOSFER (HAVA)...................................................................................... 50
RÜZGAR......................................................................................................... 51
Rüzgar›n Bitkiler Üzerindeki Etkileri............................................................ 51
Rüzgar›n Hayvanlar Üzerindeki Etkileri....................................................... 52
Özet .............................................................................................................. 53
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 55
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 56
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 56
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 57
Bitki-Toprak-Su ‹liflkileri......................................................... 58 3. ÜN‹TE
TOPRAK......................................................................................................... 59
Topra¤›n Fiziksel Özellikleri......................................................................... 60
Toprak Tekstürü (Doku, Bünye)........................................................... 60
Toprak Strüktürü (Yap›) ........................................................................ 60
Toprak Havas›......................................................................................... 62
Toprak S›cakl›¤›....................................................................................... 62
Topra¤›n Kimyasal Özellikleri...................................................................... 63
Toprak Reaksiyonu (pH)........................................................................ 63
Toprak Tuzlulu¤u.................................................................................... 64
Organik Madde ............................................................................................ 65
Toprak Organizmalar›................................................................................... 66
TOPRAK EROZYONU................................................................................... 66
SU ................................................................................................................. 67
Hava Nemi .................................................................................................... 67
Ya¤›fl............................................................................................................... 68
Toprak Suyu.................................................................................................. 69
TOPRAK-B‹TK‹-SU ‹L‹fiK‹LER‹..................................................................... 69
Bitkisel Yetifltiricili¤i S›n›rlamayacak ve Yeterli Nemin Bulunmas›
Gereken Toprak Derinli¤i............................................................................. 71
Toprak Nemi.................................................................................................. 72
Bitkisel Yetifltiricilikte Önemli Toprak Nemi Sabiteleri.............................. 73
Toprakta Suyun Hareketi.............................................................................. 74
Topra¤›n Su Alma H›z›................................................................................. 74
Bitki-Su ‹liflkileri ........................................................................................... 75
Bitki Su Tüketimi........................................................................................... 76
Özet ............................................................................................................... 79
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 81
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 82
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 82
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 83
Çay›r ve Mera Ekolojisi........................................................... 84 4. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 85
MERA EKOS‹STEMLER‹N‹N YAPISI............................................................. 85
vi ‹çindekiler
Cans›z Faktörler............................................................................................. 86
Canl› Faktörler............................................................................................... 89
MADDE ÇEVR‹M‹ VE ENERJ‹ AKIfiI............................................................ 89
B‹TK‹ ÖRTÜSÜNÜN GEL‹fi‹M‹..................................................................... 90
Birincil Bitki Örtüsü Geliflimi ...................................................................... 92
‹kincil Bitki Örtüsü Geliflimi......................................................................... 94
B‹TK‹ ÖRTÜSÜNÜN OLUfiUM AfiAMALARI .............................................. 95
Göç................................................................................................................. 95
Yerleflme (Hayat Bulma)............................................................................... 95
‹stila .............................................................................................................. 95
Rekabet.......................................................................................................... 95
Tepkime......................................................................................................... 96
Kararl›l›k......................................................................................................... 96
B‹TK‹ ÖRTÜLER‹NDE KARARLILIK............................................................. 96
Doruk (Klimaks) Bitki Örtüsü...................................................................... 96
Doruk Bitki Örtülerinin Bileflimi.................................................................. 97
Bitki Örtülerinin Durum S›n›f›...................................................................... 97
B‹TK‹ ÖRTÜLER‹N‹N BOZULMASI.............................................................. 98
Bitki Örtüsünün Bozulma Sebepleri............................................................ 98
Bitki Örtüsünün Bozulma Aflamalar›............................................................ 99
BOZULMUfi MERALARDA YEN‹DEN B‹TK‹ ÖRTÜSÜ GEL‹fi‹M‹
(‹K‹NC‹L SÜKSESYON)................................................................................. 101
Özet................................................................................................................ 103
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 104
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 105
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 105
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 106
5. ÜN‹TE ‹klim ve Ekolojik Tar›m Bölgelerimiz...................................108
TÜRK‹YE’N‹N ‹KL‹M BÖLGELER‹ VE TARIMSAL YAPI ............................ 109
Bölgelerimizin Baz› Önemli ‹klim Parametreleri......................................... 109
S›cakl›k ................................................................................................... 109
Ya¤›fl........................................................................................................ 110
TÜRK‹YE ‹KL‹M‹ VE TARIMSAL YAPI ........................................................ 111
‹klimi Etkileyen Faktörler............................................................................. 111
Karadeniz ‹klimi............................................................................................ 112
Karadeniz Sahil ‹klimi............................................................................. 114
Karadeniz Sahil Ard› ‹klimi..................................................................... 114
Karadeniz Geçit ‹klimi............................................................................ 114
Marmara ‹klimi.............................................................................................. 115
Akdeniz ‹klimi............................................................................................... 115
Akdeniz Sahil ‹klimi................................................................................ 116
Akdeniz Sahil Ard› ‹klimi........................................................................ 116
Akdeniz Geçit ‹klimi............................................................................... 116
Orta Anadolu ‹klimi...................................................................................... 117
Orta Anadolu Çana¤› ‹klimi................................................................... 117
Orta Anadolu Yaylas› ‹klimi................................................................... 118
Orta Anadolu Bat› Geçit ‹klimi.............................................................. 118
‹çindekiler vii
Orta Anadolu Kuzey Geçit ‹klimi.......................................................... 118
Do¤u Anadolu ‹klimi.................................................................................... 119
Do¤u Anadolu-1 ‹klimi........................................................................... 119
Do¤u Anadolu-2 ‹klimi........................................................................... 120
Do¤u Anadolu-3 ‹klimi........................................................................... 120
Do¤u Anadolu-4 ‹klimi........................................................................... 120
Güneydo¤u Anadolu ‹klimi.......................................................................... 121
Güneydo¤u Anadolu-1 ‹klimi................................................................. 121
Güneydo¤u Anadolu-2 ‹klimi................................................................. 121
Güneydo¤u Anadolu-3 ‹klimi................................................................. 122
Güneydo¤u Anadolu Geçit ‹klimi.......................................................... 122
Özet ............................................................................................................... 123
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 125
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 126
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 126
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 127
Çevre Bilgisine Girifl................................................................128 6. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 129
ÇEVRE NED‹R? ............................................................................................. 129
Çevre Bilimlerinde Dünya Modelleri........................................................... 131
ÇEVRE FAKTÖRLER‹..................................................................................... 134
TÜRK‹YE’DE ÇEVREYE YÖNEL‹K ‹LK ÇALIfiMALAR ................................ 135
ÇEVREDE (EKOS‹STEMLERDE) DO⁄AL DENGELER‹N BOZULMASI....... 136
Do¤al Dengelerin Bozulmas› Süreçleri ve Sonuçlar›.................................. 137
DO⁄AL DENGELER‹N BOZULMASININ DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹............... 138
Enerji Kaynaklar› Sorunu.............................................................................. 139
Su K›tl›¤› Sorunu........................................................................................... 141
Afl›r› Otlatma Sorunu..................................................................................... 142
Çevre Sa¤l›¤› Sorunlar› ................................................................................ 143
Özet................................................................................................................ 144
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 146
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 147
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 147
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 148
Çevre Kirlili¤inin Ortaya Ç›kmas›nda Etken Temel 7. ÜN‹TE
Faktörler...................................................................................150
G‹R‹fi.............................................................................................................. 151
ÇEVRE K‹RL‹L‹⁄‹.......................................................................................... 152
Kirleticilerin Kayna¤› ve Çeflitleri................................................................. 152
Kirlenme Ortamlar›........................................................................................ 153
HAVA K‹RL‹L‹⁄‹ .......................................................................................... 153
Hava Kirlili¤ine Neden Olan Etmenler........................................................ 153
Fosil Yak›tlar............................................................................................ 153
Tafl›tlardan Sal›nan Emisyonlar............................................................... 154
Endüstri At›klar›....................................................................................... 154
Tar›msal Faaliyetler................................................................................. 154
viii ‹çindekiler
Savafllar.................................................................................................... 154
Yayg›n Hava Kirleticiler................................................................................ 154
Karbondioksit.......................................................................................... 155
Karbonmonoksit...................................................................................... 155
Azot Oksitler............................................................................................ 155
Sülfür Oksitler......................................................................................... 155
Fotokimyasal Oksidanlar........................................................................ 155
Hidrokarbonlar........................................................................................ 155
As›l› Partiküler Madde............................................................................. 155
Aerosoller................................................................................................. 156
Radyoaktif Maddeler............................................................................... 156
Floritler ................................................................................................... 156
Hava Kirlili¤inin Kontrolü............................................................................. 157
SU K‹RL‹L‹⁄‹................................................................................................. 157
Su Kirlili¤inin Kaynaklar›.............................................................................. 158
Su Kirleticilerinin Etkileri ............................................................................. 160
Su Kirlili¤inin Kontrolü................................................................................. 160
At›k Sular›n Ar›t›lmas›................................................................................... 161
Evsel ve Kentsel At›k Sular›n Ar›t›lmas›................................................. 161
Endüstriyel At›k Sular›n Ar›t›lmas›.......................................................... 162
TOPRAK K‹RL‹L‹⁄‹....................................................................................... 162
Toprak Kirlili¤inin Kaynaklar›...................................................................... 163
Tar›msal Kirlilik....................................................................................... 163
Endüstriyel Kirlilik................................................................................... 164
Radyoaktif At›klar.................................................................................... 165
Evsel ve Kentsel At›k Kirlili¤i................................................................. 165
Özet ............................................................................................................... 168
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 170
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 171
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 171
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 171
8. ÜN‹TE Küresel Çevre Sorunlar›.........................................................172
G‹R‹fi.............................................................................................................. 173
KÜRESEL ISINMA VE ‹KL‹M DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹.................................................. 174
OZON TABAKASININ ‹NCELMES‹............................................................... 178
NÜFUS ARTIfiI............................................................................................... 181
Nüfus Art›fl› ve Kentleflme............................................................................ 183
B‹YOLOJ‹K ÇEfi‹TL‹L‹⁄‹N AZALMASI......................................................... 183
Biyolojik Çeflitlili¤in Önemi ve Yararlar›..................................................... 184
Biyolojik Zenginliklerin Tahribi ve Azalmas›.............................................. 185
Tropikal Ormanlar›n Yok Edilmesinin Nedenleri....................................... 186
Özet ............................................................................................................... 187
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 189
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 190
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 190
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 190
‹çindekiler ix
Çevre Sorunlar›na Çözüm Aray›fllar›....................................192 9. ÜN‹TE
ÇEVRE SORUNLARINA ÇÖZÜM ARAYIfiLARI............................................. 193
Çevre Sorunlar›n›n Nedenleri....................................................................... 193
ULUSLAR ARASI SÖZLEfiMELER.................................................................. 195
Kal›c› Organik Kimyasallar (Pops) Yasaklan›yor........................................ 199
‹klim De¤iflikli¤i Antlaflmas›......................................................................... 199
Stockholm ve Rio Bildirgeleri....................................................................... 199
Stockholm Çevre Bildirgesi........................................................................... 200
Kalk›nma ve Çevre Konusunda Rio Bildirgesi (1992)................................ 202
SÜRDÜRÜLEB‹L‹R KALKINMA VE ÇEVREN‹N ÖNEM‹.............................. 202
Çevre E¤itimi................................................................................................. 205
Denetim......................................................................................................... 205
Finansman...................................................................................................... 205
Araflt›rma-Gelifltirme...................................................................................... 205
Yasal Çerçeve ve Örgütlenme...................................................................... 205
ÇEVRE MEVZUATI ‹LE ‹LG‹L‹ BAZI TEMEL B‹LG‹LER ............................. 206
ÜLKEM‹ZDE KORUNAN ALANLAR.............................................................. 208
Özet ............................................................................................................... 211
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 212
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 213
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 213
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 214
Çevresel Etki De¤erlendirmesi..............................................216 10. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 217
ÇEVRESEL ETK‹ DE⁄ERLEND‹RMES‹ (ÇED) KAVRAMI VE
ÇED TANIMI ................................................................................................ 219
ÇEVRESEL ETK‹ DE⁄ERLEND‹RMES‹ ÇALIfiMASININ AfiAMALARI.......... 220
Haz›rl›k Çal›flmalar› ve Problemin Tan›mlanmas›....................................... 221
Karar Merciinin veya Mercilerin Belirlenmesi....................................... 221
Proje Koordinatörünün Seçimi............................................................... 222
Çal›flma Plan›n›n Yap›lmas›.................................................................... 222
Planlanan Faaliyetin ve Seçeneklerin Tan›mlanmas›............................ 223
Eleme Aflamas›............................................................................................... 223
Kapsam ve Etkilerin Belirlenmesi................................................................ 225
Çevrenin Mevcut Durumunun Belirlenmesi................................................ 227
Çevresel Etkilerin Niceliksel Kestirimi ve De¤erlendirilmesi...................... 227
Gerekli Çevre Koruma Önlemlerin Belirlenmesi........................................ 228
Proje Alternatiflerinin De¤erlendirilmesi ve Önerilerin Haz›rlanmas›........ 228
ÇED Raporunun Haz›rlanmas›...................................................................... 228
Karar Verme Süreci....................................................................................... 229
Proje Sonras› ‹zleme ve De¤erlendirme...................................................... 229
ÇED ÇALIfiMALARINDA KULLANILAN YÖNTEMLER ............................... 230
Örtmeler Yöntemi......................................................................................... 231
Kontrol Listesi Yöntemi................................................................................ 232
STRATEJ‹K ÇEVRESEL DE⁄ERLEND‹RME NED‹R?..................................... 234
Taslak Yönetmeli¤in Uygulama Kapsam›.................................................... 234
Eleme Aflamas›............................................................................................... 235
x ‹çindekiler
Format Oluflturma ve Problem Analizi........................................................ 236
Kapsam Belirleme......................................................................................... 236
SÇD Kapsam› Üzerinde Dan›flma........................................................... 237
Etkilerin De¤erlendirilmesi........................................................................... 237
Kalite Kontrol................................................................................................ 237
Karar Verme ve Bilgilerin Haz›rlanmas›...................................................... 237
‹zleme............................................................................................................ 238
SÇD ve Dan›flma........................................................................................... 238
Özet ............................................................................................................... 240
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 242
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 243
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 243
Yararlan›lan Kaynaklar.................................................................................. 244
Sözlük ................................................................................... 245
Dizin ......................................................................................249