ege pediatri bülteni

89 Pages·2011·1.59 MB·Turkish

ISSN 1300 – 9745

EGE PEDİATRİ
BÜLTENİ

CİLT : 12 SAYI : 3 2005 Ege Çocuk Vakfı (EÇV) Bilimsel Yayın Organıdır

EDİTÖR VE SORUMLU MÜDÜR
Kaan KAVAKLI

EDİTÖR YARDIMCILARI
Sarenur GÖKBEN
Zafer KURUGÖL
Ruhi ÖZYÜREK
Mehmet KANTAR
Damla GÖKŞEN
Can BALKAN

YAYIN KURULU
Mete AKISÜ Kaan KAVAKLI
Serap AKSOYLAR
Ahmet KESKİNOĞLU
Sadık AKŞİT
Zafer KURUGÖL
Yeşim AYDINOK
Nilgün KÜLTÜRSAY
Sema AYDOĞDU
Afig BERDELİ Necil KÜTÜKÇÜLER
Alphan CURA Ertürk LEVENT
Nazan ÇETİNGÜL Sevgi MİR
Özgür ÇOĞULU
Funda ÖZGENÇ
Mahmut ÇOKER
Cihangir ÖZKINAY
Şükran DARCAN
Esen DEMİR Ferda ÖZKINAY
Ayten EGEMEN Ruhi ÖZYÜREK
Buket ERER DEL CASTELLO Gül SERDAROĞLU
Sarenur GÖKBEN Remziye TANAÇ
Damla GÖKŞEN
Hasan TEKGÜL
Caner KABASAKAL
Fadıl VARDAR
Savaş KANSOY
Raşit V. YAĞCI
Mehmet KANTAR

Yılda 3 Sayı (Nisan - Ağustos - Aralık) yayınlanır.
Basım Tarihi: 15/12/2005 - 2000 adet basılmıştır.

Sahibi: Prof. Dr. Alphan CURA (Ege Çocuk Vakfı Başkanı)
Yönetim Yeri: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Basım Yeri: META Basım Matbaacılık Hizmetleri, Bornova – İZMİR
(cid:11) 343 64 54 e-mail: [email protected]
Ege Pediatri Bülteni’nin 2005 yılı sayılarını oluşturan 3 sayı
(Cilt 12) Adilna - Sanovel İlaç Sanayi ve Ticaret AŞ’nin
katkılarıyla hazırlanmaktadır. Destekleri için teşekkür ediyoruz.

Prof. Dr. Kaan KAVAKLI
Editör
EGE PEDİATRİ BÜLTENİ DANIŞMA KURULU

Leyla Ağaoğlu İSTANBUL Mehmet Kantar İZMİR
Necla Akçakaya İSTANBUL Kaan Kavaklı İZMİR
Serap Aksoylar İZMİR Salih Kavukçu İZMİR
Sadık Akşit İZMİR Sabri Kemahlı ANKARA
Sema Anak İSTANBUL Zafer Kurugöl İZMİR
Özden Anal İZMİR Nilgün Kültürsay İZMİR
Müfit Arcasoy İZMİR Necil Kütükçüler İZMİR
Nil Arısoy İSTANBUL Ertürk Levent İZMİR
Füsun Atlıhan İZMİR
Erol Mavi İZMİR
Yeşim Aydınok İZMİR
Sevgi Mir İZMİR
Sevim Balcı ANKARA
Hilal Mocan İSTANBUL
Afig Berdeli İZMİR
Güngör Nişli İZMİR
Ufuk Beyazova ANKARA
Nur Olgun İZMİR
Arman Bilgiç ANKARA
Ali Onağ MANİSA
Atilla Büyükgebiz İZMİR
Sabiha Özgür İZMİR
Benal Büyükgebiz İSTANBUL
Tuğrul Özgür İZMİR
Talat Cantez İSTANBUL
Hasan Özkan İZMİR
Alphan Cura İZMİR
Cihangir Özkınay İZMİR
Nazan Çetingül İZMİR
Ferda Özkınay İZMİR
Mahmut Çoker İZMİR
Ruhi Özyürek İZMİR
Fügen Çullu İSTANBUL
Özer Pala İSTANBUL
Şükran Darcan İZMİR
Aytül Parlar İZMİR
Gülhis Deda ANKARA
Nuran Salman İSTANBUL
Esen Demir İZMİR
Nihat Sapan BURSA
Ömer Devecioğlu İSTANBUL
Özet Saydam İZMİR
Eray Dirik İZMİR
Gül Saylam İZMİR
Ülker Doğru ANKARA
Lale Sever İSTANBUL
Ayten Egemen İZMİR
Aydan Şirin İSTANBUL
Derya Erçal İZMİR
Remziye Tanaç İZMİR
Buket Erer İZMİR
Baha Taneli İZMİR
Türkan Ertuğrul İSTANBUL
Fadıl Vardar İZMİR
Nurten Girgin ANKARA
Canan Vergin İZMİR
Sarenur Gökben İZMİR
Raşit Yağcı İZMİR
Damla Gökşen İZMİR
Işın Yaprak İZMİR
Seval Güneşer ADANA
Gülsan Yavuz ANKARA
İbrahim Ildırım BURSA
Olcay Yeğin ANTALYA
Özdemir İlter İSTANBUL
Gülersu İrken İZMİR Ayşe Yenigün AYDIN
Caner Kabasakal İZMİR Kadriye Yurdakök ANKARA
Savaş Kansoy İZMİR Murat Yurdakök ANKARA
İ
Ç İNDEKİLER EGE PEDİATRİ BÜLTENİ 2005, 12 (3): 141-225

KLİNİK ÇALIŞMALAR

Bebek Dostu Hastanede Emzirme Eğitimi ve Anne Sütü ile Beslenmeye Etkisi

Akut Viral Hepatitlerin Seyrinde Serum Alfa-Fetoprotein Düzeyleri

İzmir’de Von Willebrand Hastalığı Sıklığını Belirlemeye Yönelik Epidemiyolojik Çalışma

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Acil Ünitesine Zehirlenme Nedeni ile Başvuran
Olguların Değerlendirilmesi

Önlenebilir Bir Sağlık Sorunu: Acil Servislerinde Şiddet

Maliyniteli Çocuk Hastalarda Hastane Enfeksiyonları: Risk Faktörleri, Etkenler,
Antibiyotik Duyarlılıkları

İntravenöz İmmünglobulin Tedavisi Gerektiren Primer İmmün Yetmezlik Olgularımızda
Kalp Ve Akciğer Komplikasyonları

Akut Lenfoblastik Lösemili Bir Olguda Psödohiperpotasemi

Süt Çocukluğu Çağında Favizm

Anhidrotik Ektodermal Displazi (Bir Olgu Sunumu)

Dokuz Yaşındaki Çocukta Sarkoidoz: Olgu Sunumu

Adolesan Dönemde Amebiyazis ve Ülseratif Kolit Birlikteliği Olan Bir Olgu

Çocuklarda İlaca Bağlı Hepatotoksisite

Çocukluk Çağında Mastositoz

III
K Ç
LİNİK ALIŞMA EGE PEDİATRİ BÜLTENİ 2005, 12 (3): 141-146

BEBEK DOSTU HASTANEDE EMZİRME S ultan KAVUNCUOĞLU
M ustafa Ali AKIN
EĞİTİMİ VE ANNE SÜTÜ İLE BESLENMEYE

Hüseyin ALDEMİR
ETKİSİ
Aysel KIYAK

Nalan KARABAYIR

The Effect of Nursing Education on Breastfeeding in a
G ülçin ZENGİN
Baby-Friend Hospital
S uzan AKKAYA
P erihan DÖNMEZ

Sibel ÖZBEK

Sağlık Bakanlığı Bakırköy Kadın Doğum,
Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma

Hastanesi, Neonatoloji Ünitesi, İstanbul

ÖZET
S ağlık Bakanlığı Bakırköy Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde doğum yapmış, emzirme eğitimi
verilmiş annelerin anne sütü (AS) verme sürelerini belirlemek, özellikle 0-6 ay sadece AS verme oranlarını ortaya koymaktı.
Hastanemizde doğuran, emzirme eğitimi verilen, kronik hastalığı olmaksızın basit sorunları nedeniyle polikliniğe getirilen 0-24 aylık
çocukların annelerine anket uygulandı. Ankette prenatal takip dönemi ve doğumhaneden itibaren emzirme ile ilgili eğitim alıp alma-
dığı, taburcu olduktan sonra emzirmede kimlerden destek aldığı, hiçbir ek gıda vermeden sadece AS alma süreleri, ek gıdaya baş-
lama zamanı, bebeğin geçirdiği hastalıklar, sosyoekonomik profil sorgulandı. Objektiflik yönünden anket formları hastanemiz kalite
yönetim birimi eğitim hemşireleri tarafından dolduruldu. 01.06.2003 - 30.03.2004 tarihleri arasında hastanemizde doğum yapan ve
emzirme eğitimi verilen 1000 anneye anket uygulandı. 0-24 aylık bebeklere AS verme oranları araştırıldı. Çalışmamızda bu oranın
0-1 ayda %98.7, 1-6 ayda %78.3 olduğu görüldü. Bebeklerin %89.4’ü doğumhanede ilk yarım saat içinde emzirilmişti. Emzirme
eğitimi %88.6 oranında doktor ve/veya ebe-hemşire tarafından verilmişti. Emzirme eğitimi alma ile AS verme süresi istatistiksel
olarak anlamlıydı (p =0,000). Önceki bebeğini emzirme ile AS verme süresi arasındaki ilişki anlamlı bulundu. AS alanlarda alma-
yanlara göre enfeksiyon hastalığı riski anlamlı derecede düşük idi. Bebek dostu hastane olarak 0-6 ay hiç bir ek gıda vermeden
sadece AS ile beslenmenin gerekliliğini ve yararlarını vurgulamaya çalıştık. Eğitimle elde edilen bu emzirme oranları ülkemiz ve
diğer ülkelerin çalışmalarındaki ortalamalarından yüksek bulundu.
Anahtar Sözcükler: Anne sütü, emzirme eğitimi, bebek dostu hastane
SUMMARY
T o determine the nursing duration of mothers who had delivered in Bakırkoy maternity and childrens’ hospital, and had been educated
about breastfeeding, to evaluate the rate of only breastfeeding especially for the first six months among educated mothers.
Mothers who had delivered in our hospital and brought their 0-24 month-old children to the outpatient clinic with some simple
complaints without any significant disease were given a poll. Prenatal following, whether educated about breastfeeding at the delivery room,
supporters of the mother about breastfeeding, breastfeeding duration, onset of mixed feeding, the diseases baby had, and
socioeconomic state were asked. To be objective, forms were filled by the quality management education nurses. 1000 mothers
participated to the poll between (June Ist, 2003 to March 30th, 2004) Breastfeeding ratio among 0-24 month-old babies were
evaluated. The incidence was 98.7% in during the first month and 78.3% between 1-6 months. 89.4 % of babies were breastfed in the
delivery room. Education about breastfeeding were given by a phsycian and/or a nurse-midwife. The relation between education
and duration of breastfeeding were statistically significant (p:0,000). Breastfeeding duration was also significantly related to whether
the mother nursed her other babies. The risk of infectious diseases was significantly lower in breastfed babies. As a baby-friend
hospital we emphasized the need and benefits of breastfeeding without any other nourishment during the first six months. The
incidences obtained with education were found to be higher than other studies performed in our country and other countries.
Key Words: Breastfeeding, nursing education, baby-friend hospital
Geliş tarihi: 27.07.2005 Kabul tarihi: 12.09.2005

141
Kavuncuoğlu ve ark.

GİRİŞ VE AMAÇ mekte hem de anne sütü ile beslenme konu-
sunda yönlendirilmektedirler. Annelerin, anne
Yaşamın ilk altı ayında bebeklerin sadece anne
adaylıklarından (obstetri poliklinik kontrolleri ve-
sütü ile beslenmesi bütün farklı toplumlarda be-
ya perinatoloji biriminde izlemleri esnasında) baş-
nimsenmesine rağmen bu en doğal, basit ve en
layan ve taburculuğa kadar devam eden süreçte
önemli beslenme şekli tarihsel süreçte zaman
verilen emzirme eğitimimizin sonuçlarını gös-
zaman kesintiye uğramıştır. Burada en önemli
termek açısından bu çalışma planlandı. Çalışma
faktörlerin başında sağlık personelinin emzir-
ile; yaşları 0-24 ay olan bebeklere AS verilme
meye yeterince önem vermemesi gelmektedir.
oranları ile, özellikle 0-6 ay sadece AS ile bes-
Dünyada anne sütünün besin ve immunolojik
lenme oranları araştırıldı. Ayrıca emzirmeye etki
üstünlükleri 1960-1970’li yıllarda gösterilmiş
eden faktörler incelendi. Elde edilen verilerle
olmasına rağmen emzirme teşvik edilmemiştir.
hem hastanemizin hizmet verdiği kitle hem de
1980’li yılarda emzirme fizyolojisi konusunda
ülkemizin gerçekleri ortaya konmaya çalışıldı.
yapılan çalışmalarda; anne ve bebeğin doğu-
mun ilk dakikalarından itibaren bir arada olma-
GEREÇ VE YÖNTEM
sının, tensel temasın sağlanmasının, kısıtlama
yapmadan sürekli emzirmenin başarılı anne sütü
01.06.2003 – 30.03.2004 tarihleri arasında has-
vermede temel prensipler olduğu vurgulanmış-
tanemizde doğum yapan, emzirme eğitimi veri-
tır.
len, kronik hastalığı olmaksızın basit sorunları
Dünyada her yıl büyük çoğunluğu gelişmemiş nedeniyle çocuğunu polikliniğe getiren annelere
ve gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere 1-1,5 anket uygulandı.
milyon çocuk 0-2 yaş grubunda önlenebilir has-
Çalışma randomize-kesitsel olarak planlandı.
talıklardan kaybedilmektedir. Dünya Sağlık Ör-
gütü’nün (WHO) anne-bebek sağlığı ile ilgili Anket formunda bebeğin yaşı, doğum şekli, do-
birimi UNICEF 1991 yılında gelişmekte olan ülke- ğum öncesi (perinatoloji takip ünitesi veya ob-
lerde bebek ölüm hızını azaltmak amacıyla anne stetri polikliniğinde) anne sütü eğitimi alıp al-
sütünün özendirilmesi ve emzirmenin teşviki ile madığı, doğumhanede bebeğini emzirip emzir-
ilgili bir çalışma başlatmış ve buna “Bebek Dostu mediği, doğumdan sonraki ilk emzirmede hem-
Hastaneler Projesi” adını vermiştir. Bu projede şire desteğinin olup olmadığı, taburcu olurken
amaç; antienfektif maddeler, somatik ve nöro- eğitimin tekrarlanıp tekrarlanmadığı sorgulandı.
nal gelişmeden sorumlu öğeler vs gibi önemli
Eğitimi veren kişi veya kişilerin (doktor, hem-
bileşenler içeren anne sütünün 0-2 yaştaki be-
şire, ebe) hepsi kaydedildi.
beklere verilmesi ve bebek morbidite ve morta-
lite hızının azaltılması idi (1). 1992 yılından iti-
İlk 6 aydaki hiçbir ek gıda vermeden AS verme
baren ülkemizde de Sağlık Bakanlığı'nca yürütü-
tarihi kaydedildi.
len bu projede hastanemiz “Bebek Dostu Has-
tane Plaketi” alan ilk 3 hastaneden birisidir. Mer- Taburcu olduktan sonra kimlerden emzirme
kezimiz çalışmalarını 12 yıldır başarılı şekilde desteği aldığı sorgulandı.
sürdürmektedir.
Annenin işi, eğitimi, sosyal-ekonomik profili ir-
Bebek dostu hastanelerin öncelikli amacı ilk 6 delendi.
ay sadece AS verilmesini sağlamak ve emzirme-
Ek gıdaya başlama zamanı kaydedildi
yi 2 yaşa kadar teşvik etmektir. Bunun için
annelere eğitim gebeliğin 32. haftasından önce Objektiflik yönünden anket formları hastanemiz
başlamaktadır. Bu şekilde anneler hem doğacak kalite yönetim birimi eğitim hemşireleri tarafın-
bebeğini hangi şekilde besleyeceğine karar ver- dan dolduruldu. İstatistik analizlerinde student t

142
Bebek Dostu Hastanede Emzirme Eğitimi ve Anne Sütü ile Beslenmeye Etkisi

Test, X2, Man Whitney-U testleri kullanılarak an- Doğum öncesi, doğumda ve doğum sonu dönem-
lamlılık araştırıldı. de verilen emzirme eğitimi ile emzirme oranları
arasında anlamlı ilişki saptandı (p = 0.012).
BULGULAR
1000 anneden 635 (% 63.5)’i normal spontan
01.06.2003 – 30.03.2004 tarihleri arasında çalış- vajinal (NSD) yolla, 365 (% 36.5)’i de sezaryen
maya alınan 0-24 aylık 1000 bebek değerlendi- (C/S) ile doğum yapmıştı. NSD ile doğuranların
rildiğinde; bebeklerin %15,1 (151)’i 1-30 gün % 80.9’unda doğumhanede ilk yarım saatte em-
(I. grup), %16,3 (163)’ü 2-3 ay (II. grup), %12,4 zirme gerçekleştirilmişti, C/S yoluyla doğum ya-
(124)’i 4-6 ay (III. grup), %12,9 (129)’u 7-9 ay pan annelerin bebekleri % 70.7 oranında doğu-
(IV. grup), %16,0 (160)’ı 10-12 ay (V. grup), mu takip eden ilk saatte emzirilmişti.
%13,3 (133)’i 12-18 ay (VI. grup), %14,0 (140)’ü
Doğumhanede NSD ile doğanlar ilk yarım saatte
19-24 (VII. grup) aylık idi ().
ve sezaryen sonrası ilk bir saat içinde emzirme
Yaş gruplarına göre AS verme oranlarına bakıl- oranlarına bakıldığında annelerin % 89.4 (834)’ün-
dığında; I. grupta % 98,7, II. grupta % 96,6, III. de ilk bir saate emzirme gerçekleşirken, % 10.6
grupta % 90,4, IV. grupta % 74,4, V. grupta ( 100)’sında başarılı olunamamıştı. Bu bebekler-
% 68,1, VI. grupta % 55,2, VII. grupta ise % 33,3 den 61’inde (% 6.1) anne ve/veya bebekte so-
anne halen anne sütü vermekteydi (Tablo I). Em- runların olması nedeniyle ayrı kalmışlardır. Bu
zirme eğitimi ile anne sütünün verilme süresi sorunlar örneğin: annede preeklampsi, HELLP
arasındaki ilişki anlamlıydı (p = 0.000). Sendromu, vs; bebekte ağır solunum sıkıntısı,
asfiksi, vs gibi ciddi klinik durumlar nedeniyle
Tablo I. Yaşlara göre sadece AS alma oranları yoğun bakıma alınma idi.
AS verme
Gruplar n % Toplam 886 (%88.6) anneye hemşire-ebe ve/veya
oranları (%)
doktor tarafından emzirme eğitimi verilmişti.
I 151 15,1 98,7
II 163 16,3 96,6
Çalışmaya alınan annelerin yaş ortalaması 26.0 ±
III 124 12,4 90,4
4.7 (17 - 43) olup % 1 (10)’i eğitimsiz, % 1.5 (15)
IV 129 12,9 74,4
okuryazar, % 68.5 (685) ilkokul, %9,4 (94) orta-
V 160 16,0 68,1
VI 133 13,3 55,2 okul, % 18.5 (185) lise, % 1.1 (11) yüksekokul me-
VII 140 14,0 33,3 zunuydu. Annelerin yada babaların eğitim du-
∑ 1000 100 rumları ile ilk 6 ay anne sütü verme oranları ara-
180
160
140
1-30gün; 151
2-3ay; 163
120
4-6ay; 124
7-9ay; 129
100 10-12ay; 160 13-18ay; 133
19-24ay; 140
80
60
40
20
0
1
1-30gün 2-3ay 4-6ay 7-9ay 10-12ay 13-18ay 19-24ay

Grafik 1. Çalışmaya alınan bebeklerin yaş grupları

143
Kavuncuoğlu ve ark.
sında anlamlı istatistiksel ilişki yoktu (sırasıyla lerin emzirme başarılarını irdelemeye çalıştık.
p=0.707 ve p=0.737). Çalışmaya alınan bebeklerin yaş gruplarına göre
dağılımları birbirine yakın idi (Grafik 1). Bu yaş
Annelerin % 93.9 (939) ev hanımı, % 6.1 (61)’i
gruplarının AS alma oranları, özellikle ilk 6 ayda
çalışıyordu. Çalışan annelerin % 49.2 (30)’ü işçi,
hiçbir ek gıda vermeden değerlendirildi (Tablo
% 29.5 (18)’i muhasebeci, % 4.9 (3)’ü hemşire,
1). Literatüre bakıldığında; İsveç’ten yapılan
% 4.9’u bir kamu kuruluşunda memur idi. Aile-
Merten ve ark (3). çalışmasında 28 bebek dostu
lerin ortalama aylık gelirleri 450,000,000TL ±
hastanede bebeklerin % 97’sinin AS ile beslen-
230,000,000 TL idi. Ailelerin gelir durumu ile
anne sütü verme arasında da istatiksel anlamlı- meye başladığı ancak oranın % 8-85 arasında
lık saptanmadı (p = 0.450). düştüğünü (ortalama % 38) rapor edilmiştir. Yine
ABD’den 1982-89 yılları arasında yapılan bir
Annelerin % 50.6’sının (n=506) birden fazla
çalışmada ilk haftada AS verme % 61,9 dan %
bebeği vardı ve %93.5 (473)’i diğer bebeklerini
52,2’ye 6. ayda % 28,8den % 18’e düştüğü bil-
de emzirmişti. Diğer bebekleri emzirme ile AS
dirilmiştir (4).
verme süresi arasındaki ilişki anlamlı bulundu
(p=0.038). Gonzales–Cossia (5) ve ark.’nın Meksika’dan yap-
Hastanemizde her bebek dostu hastanede ol- tıkları çalışmada 23 aylık bebekleri incelemişler.
duğu gibi, anne sütü ve emzirme eğitimi alan 4 ay ve 6 ay sadece AS alanların sırasıyla % 25.7
anneler (n=888) hem teorik hem de pratik açı- ve % 20.3 olduğu belirtilmiştir. Bizim çalışma-
dan karşılaşabilecekleri sorunlar açısından bilgi- mızda AS alma oranı ilk ayda % 98.7 2-3 ay-da
lendirilmiş ve aşamayacakları sorunları için baş- % 96.6, 4-6. ayda % 90.4 ile literatürde rapor
vurabilecekleri birim tayin edilmişti (2). edilenlerden daha yüksek bulunmuştur. Bu ko-
nuda ülkemizden yapılan çalışmalar kısıtlıdır.
Emzirme eğitimi alamayan 112 anne, 19 (% 16.7)’u
Erdem ve ark.’nın (6) yaptığı 2700 g üzerindeki
emzirme eğitimi ve desteğini hastanemiz dışın-
sağlıklı bebeklerin 4-6 ay sadece AS alması ko-
da başka bir sağlık kuruluşundan almıştı. Bu
nulu çalışmada ilk haftada % 98.7 4. ayda % 74.2
annelerin % 17.9’u ise aile içi emzirme desteğin-
6. ayda % 9.7 olduğunu tespit etmişlerdir.
den yoksun kalmışlardı. Annelerin % 90.8’i aile
Ülkemizden yapılan bir başka çalışmada ise 1982-
içinde emzirme konusunda destek almıştı. Bu
1992 yılları arasında emzirme eğitimi verilen
durumun emzirmenin uzatılması üzerine olan
etkisi anlamlı bulundu (p=0.028). annelerin 6. ayda AS verme oranının % 18-35 ol-
duğu bildirilmiştir (18). Bu verilerin de bizim oran-
Anket sırasında 438 (% 43.8) bebeğin yaşı 1-6 ay
larımızdan daha düşük olduğu görülmektedir.
idi. Bu bebeklerin % 78.3 (343)’ü anketin uygu-
landığı güne kadar sadece anne sütü alıyordu. Emzirme oranını etkileyen en önemli husus anne-
Bu grupta anne sütü alamayanlar ise 95 bebek nin prenatal ve postnatal dönemde eğitimi ve-
olup % 21 oranındaydı. İlk 4 ayda ise (n=314) ren doktor ve/veya hemşireye güvenmesi ve inan-
anne sütü alma oranı % 87 (274), alamama oranı masıdır. Çalışmamızda emzirme eğitimi % 88.6
ise % 12 (40) idi. oranında doktor ve/veya ebe-hemşire tarafından
Annelerin ek gıdaya başlama oranları I.grupta verilmişti. Literatürde hemşirelerin doktorlardan
% 4, II. grupta % 16.7 idi. Altı ayın altındaki be- daha iyi danışmanlık yaptığı vurgulanmıştır (7).
beklerde ek gıdaya başlanma oranı % 23.2 ola- Çalışmamızda bu özellik araştırılmamıştır.
rak saptandı.
Doğum öncesi verilen eğitimin yanında doğum-
hanede gerçekleşen tensel temas, doğumdan
TARTIŞMA
sonra bebeğin anne yanında olması (rooming
Bu çalışmayla hastanemizde doğum yapan, em- in) ve emzirme eğitimi verilmesi emzirmeyi etki-
zirme eğitimi alan bebeği 0-2 yaşında olan anne- leyen diğer önemli faktörlerdendir. Bu faktörle-

144
Bebek Dostu Hastanede Emzirme Eğitimi ve Anne Sütü ile Beslenmeye Etkisi

rin emzirme süresini anlamlı biçimde etkilediği manlık birimleriyle devam ettirmektedir (2). Ay-
çalışmamızda gösterilmiştir (p=0.001). Noble (8) rıca Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı Merkez-
ve ark. prenatal dönemdeki eğitimin emzirme- leri bu konuda önemli çalışmalar yapmaktadır.
ye önemli katkı sağladığını göstermişerdir. Çalışmamızda emzirme eğitimi alamayan 112
Anderson ve ark. (9) ile Cooke ve ark. (10) da annenin 19’u (% 16.7) başka bir sağlık kurulu-
doğumdan sonra anne-bebek arsındaki tensel şundan % 10.9’u aile içinden destek almıştı.
temasın emzirme süresi üzerine etkili olduğunu
Ek gıdalara erken başlanması bebeği AS’den
bildirmişlerdir. Hofvander ve ark. (11) da
uzaklaştıran ve emzirmeyi başarısız kılan önemli
yaptıkları çalışmada erken neonatal dönemde
bir nedendir. Çalışmamızda yer alan gruplardan
kazanılan emzirme davranışının bebekleri kısa
I. grupta % 4, II. grupta % 16.7 olup 6. ayın altın-
süreli AS alma riskinden koruduğu rapor edil-
da ek gıdaya başlama oranı % 23.7 olarak bu-
miştir.
lunmuştur. Erdem ve ark.’nın çalışmasında ek
Doğum şekli emzirmenin başlatılması ve deva- gıdaya başlamanın nedeni olarak, sütün yetme-
mı açısından anne-bebek arasındaki ilk dakika- mesi ve doktor önerisi olarak bildirilmiştir (6).
larda başlayan benimsemeyi belirleyen ana Taylan ve ark. (16) primipar kadınların formüla
faktördür. Doğum şeklinin emzirmeye etkisi veya formüla+AS ile beslenmeyi tercih etmeleri-
literatürde sıkça işlenmektedir. Henderson ve nin bebeklerini formüla ile beslenecek kadar
(12) ark. epidural analjezinin nullipar kadınlarda büyüdüğünü kabul etmeleri ve fiziksel çalışma
AS verme süresini kısalttığını rapor etmişlerdir. şartları olarak rapor etmişlerdir.
Çalışmamızda NSD ile doğanlarda C/S ile doğan- Anne sütünün enfeksiyonlardan koruyucu özel-
lara göre AS alma süresi istatistiksel olarak an- liği literatürde sıkça irdelenmektedir. 0-24 ay AS
lamlı idi (p=0.003). alan bebeklerde akciğer enfeksiyonu % 5.6,
akut gastroenterit % 6.4 iken AS almayanlarda
Noble ve ark. (8).’nın ABD’nin geri kalmış bölge-
sırasıyla % 11.9 ve % 27.9 idi ve istatistiksel iliş-
lerindeki kadınlarında, annelerin eğitim süreleri-
ki anlamlı bulunmuştur (p=0.001). Ülkemizden
nin AS vermeye olan etkisini incelemişlerdir. İyi
Sahip ve ark. (17) ilk bir yaşta solunum sistemi
eğitim gören, tam gün çalışan, iş sahibi olan,
enfeksiyonlarını önlemede AS önemli olduğunu
prenatal evrede eğitilen annelerde emzirme ora-
rapor etmişlerdir.
nını yüksek bulmuşlardır. Çalışmamızda anne-
lerin eğitim ve çalışma durumu irdelendiğinde Sonuç olarak, anne sütü her bebeğin hakkı ve
ihtiyacıdır. WHO, Unicef ve TC Sağlık Bakanlığı’nın
% 93’ü ev hanımı ve % 6.1 çalışan kadın olup,
yürüttüğü “bebek dostu” hastaneleri projesi ile
ortalama % 69’u ilkokul % 28’u ortaokul % 1’i üni-
verilen eğitimin oldukça etkili olduğunu, emzir-
versite mezunu iken % 2’si eğitimsiz idi. Çalı-
me süresine etki ederek riskli yaş grubu olan 0-2
şanların % 49’u işçi, % 5’i memur olup uygula-
yaş bebeklere daha fazla AS vererek yüksek
nan istatistik testlerinde eğitimin ve gelir düze-
morbidite ve mortaliteden koruduğumuzu bu
yinin emzirme süresine katkısının olmadığı sap-
çalışma ile göstermiş olduk. TNSA-2003 verile-
tandı (p=0.450).
rine göre ilk 6 ayda sadece AS ile beslenen be-
Emzirmenin devamında sadece hastane eğitimi bek oranı % 20.8 olarak bulunmuştur. Bu da ülke-
yeterli değildir. Emzirme destek gruplarının oluş- mizde daha önceki yıllarda daha düşük oranlar-
turulması ev ziyaretleri ve sağlam çocuk kontrol- da olan sadece AS ile beslenmenin mutluluk ve-
leri ile devamlılığın sağlanmasının gerekliliği rici şekilde arttığını göstermektedir (19). Temen-
yapılan çalışmalarda bildirilmiştir (13-15). Bu nimiz bu projenin ülkemizdeki tüm hastane-
konuyla ilgili olarak hastanemiz de taburculuk- lerde uygulanması, daha çok bebeğin daha uzun
tan sonra emzirme desteğini kurduğu danış- süre AS ile beslenmesidir.

145
Kavuncuoğlu ve ark.

KAYNAKLAR
1. Annesütü ile Beslenmede Danışmanlık Eğitim Kursu Eğitici Rehberi. Dünya sağlık Örgütü, UNICEF.
2. SSK Bakırköy Doğumevi, Kadın ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Anne Sütü ile Beslenme Politikası.
3. Merten S, Ackermann-Liebrich U. Exclusive breastfeeding rates and associated factors in Swiss baby-friendly hospitals. J Hum Lact 2004
Feb; 20(1): 9-17.
4. Ryan AS, Rush D, Krieger FW, Lewandowsh GE. Recent declines in breast- feeding in United States, 1984 through 1989. Pediatrics 1995;
88: 719-727.
5. Gonzalez-Cossio T, Moreno-Macias H, Rivera JA, Villalpando S, Shamah-Levy T, Monterrubio EA, Hernandez-Garduno A. Breast-feeding
practices in Mexico: results from the Second National Nutrition Survey 1999. Salud Publica Mex 2003; 45 Suppl 4: S477-489.
6. Erdem G, Ergin H, Saraçel M, Yurdakök M, Tekinalp G: Anne sütü ile beslenme izlem çalışması. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 1995;
38: 305-319.
7. Hellings P, Howe C. Breastfeeding knowledge and practice of pediatric nurse practitioners. J Pediatr Health Care 2004 18(1): 8-14.
8. Noble L, Hand I, Haynes D, McVeigh T, Kim M, Yoon JJ. Factors influencing initiation of breast-feeding among urban women. Am J
Perinatol 2003 Nov; 20(8): 477-483.
9. Anderson GC, Moore E, Hepworth J, Bergman N. Early skin-to-skin contact for mothers and their healthy newborn infants. Cochrane Rev
Abstract 2003. © 2003 The Cochrane Collaboration.
10. Cooke M, Cantrill R, Creedy D. The first breastfeed: a content analysis of midwifery textbooks. Breastfeed Rev 2003 Nov; 11(3): 5-11.
11. Hofvander Y. Why women don't breastfeed: a national survey. Acta Paediatr 2003 Nov; 92(11): 1243-1244.
12. Henderson JJ, Dickinson JE, Evans SF, McDonald SJ, Paech MJ. Impact of intrapartum epidural analgesia on breast-feeding duration.
Aust N Z J Obstet Gynaecol 2003 Oct; 43(5): 372-377.
13. Reeve JR, Gull SE, Johnson MH, Hunter S, Streather M. A preliminary study on the use of experiential learning to support women's choices
about infant feeding. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2004 Apr 15; 113(2): 199-203.
14. Ardythe L Morrow PhD, M Lourdes Guerrero MD, Justine Shults PhD, Juan J Calva MD, et al. Efficiacy of home-based peer counselling to
promote exclusive breastfeeding: a randamised controlled trial. The Lancet 1999; 353,1226-1231.
15. Li L, Zhang M, Binns CW. Chinese mothers' knowledge and attitudes about breastfeeding in Perth, Western Australia. Breastfeed Rev 2003
Nov;11(3): 13-19.
16. Taylor JS, Risica PM, Cabral HJ. Why primiparous mothers do not breastfeed in the United States: a national survey. Acta Paediatr 2003
Nov; 92(11): 1308-1313.
17. Sahip Y, Gökçay G. Anne sütüyle beslenmenin süt çocuklarında enfeksiyon hastalıkları üzerine etkisi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi
2002; 139-147.
18. Alikaşifoğlu M, Türkçü F, Arvas A, Gür E, Erginöz E. Anne sütü ile beslenmeye etki eden faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi
2000; 43: 239-246.
19. Kurtuluş YE, Tezcan S. Bebeklerin beslenme alışkanlıkları, çocukların ve annelerin beslenme durumu. TNSA-2003.

Yazışma adresi:
Mustafa Ali AKIN
Toplu Konutlar, Atakent 3. Etap B 43/22
Küçükçekmece-Halkalı / İstanbul
Ev Tel : [phone]
İş Tel : [phone]
Faks : 0212 571 47 90
E-posta : [email protected]

146