(edremit körfezi-gökova körfezi arası) vejetasyon ekolojisi ve biyolojik çeşitliliğinin ekol

211 Pages·2010·11.68 MB·Turkish

EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
(DOKTORA TEZİ)
KIYI EGE’NİN
(EDREMİT KÖRFEZİ-GÖKOVA KÖRFEZİ ARASI)
VEJETASYON EKOLOJİSİ VE BİYOLOJİK
ÇEŞİTLİLİĞİNİN EKOLOJİK YÖNETİMİ

Yurdanur AKYOL
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Yusuf GEMİCİ
Biyoloji Anabilim Dalı
Bilim Dalı Kodu: 401.03.00
Sunuş Tarihi: 14.08.2009

Bornova-İZMİR
2009
iiiii i
vv i
ÖZET
KIYI EGE’NİN (EDREMİT KÖRFEZİ-GÖKOVA KÖRFEZİ ARASI)
VEJETASYON EKOLOJİSİ VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİNİN
EKOLOJİK YÖNETİMİ
AKYOL, Yurdanur
Doktora Tezi, Biyoloji Bölümü
Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Yusuf GEMİCİ
Ağustos 2009, 268 sayfa
Bu çalışma Batı Anadolu’da bulunan Balıkesir, İzmir, Aydın ve Muğla il
sınırları içerisinde yer alan Kıyı Ege’nin (Edremit Körfezi-Gökova Körfezi arası)
öncelikle vejetasyon ekolojisi, sintaksonomik durumu ve biyolojik çeşitliliğinin
belirlenmesi ve buna bağlı olarak mevcut ve potansiyel tehlikeler ile alanın
sürdürülebilirliğini sağlamak üzere ekolojik yönetim bazında alınması gereken
önlemlerin ortaya konulması amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Flora çalışmaları sonucu bölgede 86 familya ve 416 cinse ait tür ve tür altı
düzeyde 836 bitki taksonu belirlenmiştir. Saptanan türlerin 23 tanesi endemik olup
toplam floraya oranı. % 2,75’tir.
Bu çalışmada 12 bitki birliği saptanmış, bunlardan 6’sı yeni tanımlanmıştır.
Bu birlikler:
Medicio marinae-Cakilietum maritimae ass. nova, Euphorbio paraliae-
Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985, Anthemo tomentosae-Centauretum
spinosae ass. nova, Salicornio europeae -Juncetum acutus ass. nova, Parapholio
incurvae-Aeluropetum littoralis ass. nova, Salicornio europeae-Halimionetum
portulacoides ass. nova, Arthrocnemo-Halocnemetum strobilacei Oberd 1957,
Tamaricetum smyrnensis Seçmen & Leblebici 1996, Cisto-Corydothymetum
capitatus Yolcu 2005, Erico-Pistacietum lentisci ass. nova, Asphodelo-
Sarcopoterietum spinosi Durmuşkahya 2005 ve Lino-Pinetum brutiae
Durmuşkahya 2005.
Anahtar Sözcükler: Biyolojik çeşitlilik, ekolojik yönetim, vejetasyon
ekolojisi, Kıyı Ege.
vviii i
ABSTRACT
VEGETATION ECOLOGY AND ECOLOGICAL MANAGEMENT
OF COASTAL AEGEAN (EDREMİT-GÖKOVA GULFS BETWEEN)
AKYOL, Yurdanur
PhD Thesis in Biology Dep. Botany Sec.
Supervisor: Prof. Dr. Yusuf GEMİCİ
August 2009, 268 pages
This study was carried out in the area coastal Aegean (Edremit-Gökova
Gulfs between) within the borders of the Balıkesir, İzmir, Aydın and Muğla
province at the Western Anatolia. The main purposes of the study were to define
the vegetation ecology and syntaxonomic status of the region as well as its
importance in terms of biodiversity so as to set the actions to be taken in the basis
of ecological management principles for sustainable use and biodiversity
conservation of these coasts considering current and potential impacts on these
coasts.
At the end of flora studies 836 taxa belonging 86 families and 416 genera
have been identified. 23 out of identified taxa are endemic and the ratio to total
flora is % 2,75.
This study, 12 plant associations have been found and 6 of them have been
newly described. These: Medicio marinae-Cakilietum maritimae ass. nova,
Euphorbio paraliae-Ammophiletum arundinaceae Uslu 1985, Anthemo
tomentosae-Centauretum spinosae ass. nova, Salicornio europeae -Juncetum
acutus ass. nova, Parapholio incurvae-Aeluropetum littoralis ass. nova, Salicornio
europeae-Halimionetum portulacoides ass. nova, Arthrocnemo-Halocnemetum
strobilacei Oberd 1957, Tamaricetum smyrnensis Seçmen & Leblebici 1996,
Cisto-Corydothymetum capitatus Yolcu 2005, Erico-Pistacietum lentisci ass.
nova, Asphodelo-Sarcopoterietum spinosi Durmuşkahya 2005 and Lino-Pinetum
brutiae Durmuşkahya 2005.
Keywords: Biological diversity, ecological manegement, vegetation
ecology, Coastal Aegean.
viixi i
TEŞEKKÜR
Danışmanlığımı üslenip bana bu konuyu veren, teori ve arazi çalışmalarım
süresince teşvik edip yardımcı olan ve bana bilimsel çalışma misyonu aşılayan
sayın hocam Prof. Dr. Yusuf GEMİCİ’ye, bilgi ve tecrübeleriyle bana doktora
eğitimim boyunca yardımcı olan Prof. Dr. Özcan SEÇMEN’e teşekkürü borç
bilirim.
Çalışmalarımın her safhasında bana destek ve yardımcı olan Araş. Grv. Dr.
Serdar Gökhan ŞENOL, Araş Grv. Hasan YILDIRIM, Araş. Grv. Ademi Fahri
PİRHAN’a ve Botanik Bahçesi ve Herbaryum Merkezindeki tüm personele
teşekkür ederim.
Ayrıca arazi çalışmalarım sırasında ve tezimin diğer aşamalarında bana
maddi ve manevi destek olan aileme ve özellikle eşim Yrd. Doç. Dr. Mustafa
AKYOL’a teşekkür ederim.
Bu çalışma Ege Üniv. rektörlüğü Araştırma Fon Saymanlığı tarafından
2007FEN022 no’lu proje olarak desteklenmiştir. Bu nedenle kuruma
teşekkürlerimi sunarım.
xixi
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET.............................................................................................................…v
ABSTRACT.....................................................................................................vii
TEŞEKKÜR .....................................................................................................ix
ŞEKİLLER DİZİNİ........................................................................................xvii
ÇİZELGELER DİZİNİ....................................................................................xix
RESİMLER DİZİNİ........................................................................................xxi
1.GİRİŞ..............................................................................................................1
1.1 Ekolojik Yönetim..........................................................................................3
1.2 Sürdürülebilirlik Prensibi..............................................................................5
1.3 Nadir Türler..................................................................................................6
1.4 Kıyı Tanımı ve İlgili Kavramlar....................................................................6
1.4.1 Kıyı kavramı..............................................................................................7
1.4.2 Kıyıların oluşumu ve gelişiminde genel ilkeler...........................................9
1.4.3 Kıyı tipleri...............................................................................................11
1.5 Kıyı Yönetim Kavramı................................................................................14
1.6 Ekosistem Yönetimi....................................................................................15
1.7 Biyolojik Çeşitlilik Kaybı ve Nedenleri.......................................................16
xxi i
İÇİNDEKİLER (devam)
1.7.1 In-situ koruma (Doğal yaşam alanında koruma ya da yerinde koruma......17
1.8 Antik Çağ’dan Günümüze Ege Kıyıları.......................................................18
2. ÇALIŞMA ALANININ GENEL ÖZELLİKLERİ...................................21
2.1 Coğrafik Konum ve Jeomorfoloji................................................................21
2.2 Fitocoğrafik Konum...................................................................................24
2.3 Jeoloji.........................................................................................................24
2.4 İklim Özellikleri..........................................................................................29
2.4.1 Sıcaklık değerleri (°C)..............................................................................30
2.4.2 Yağış miktarı (mm)..................................................................................31
2.4.3 Nemlilik...................................................................................................32
2.4.4 Rüzgar hızı (m_sec).................................................................................33
2.4.5 Biyoiklimsel sentez..................................................................................33
2.5 Toprak Yapısı.............................................................................................36
2.5.1 Kireçsiz kahverengi orman toprakları (N).................................................37
2.5.2 Kahverengi orman toprakları (M).............................................................37
2.5.3 Kireçsiz kahverengi topraklar (U)............................................................38
2.5.4 Kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları (E)...............................................38
xixiii
xxiiiiii
İÇİNDEKİLER (Devam)
2.5.5 Rendzina toprakları (R)............................................................................39
2.5.6 Kestanerengi topraklar (C).......................................................................39
2.5.7 Kırmızı Akdeniz toprakları (T).................................................................39
2.5.8 Tuzlu alkali topraklar (Ç).........................................................................39
2.5.9 Alüviyal Topraklar (A).............................................................................40
2.5.10 Kolüviyal topraklar (K)..........................................................................41
2.5.11 Kıyı kumulları (SK)...............................................................................41
2.6 Çalışma Alanının Ulusal ve Uluslar Arası Ölçekte Önemi...........................45
2.6.1 Özel çevre koruma bölgeleri.....................................................................45
2.7 Ramsar Alanları..........................................................................................47
2.7.1 Gediz Deltası...........................................................................................47
2.8 Milli Parklar................................................................................................48
2.8.1 Dilek Yarımadası ve Büyük Menderes Deltası Milli Parkı........................48
2.9 Önemli Doğa Alanları.................................................................................49
2.9.1 Küçük Menderes Deltası..........................................................................49
2.9.2 Ayvalık Adaları Tabiat parkı....................................................................51
2.10 Önemli Kuş Alanları.................................................................................51
3. MATERYAL VE YÖNTEM........................................................................53
xxiiiv

İÇİNDEKİLER (Devam)

3.1 Materyal.....................................................................................................53
3.2 Yöntem.......................................................................................................53
3.2.1 Flora çalışmaları......................................................................................53
3.2.2 Vejetasyon analiz yöntemleri...................................................................53
3.2.3 Toprak analiz yöntemleri..........................................................................54
3.2.4 Değerlendirme.........................................................................................54
3.2.5 Ekolojik Yönetim İlkelerinin Belirlenmesi...............................................54
4. BULGULAR ...............................................................................................56
4.1Flora............................................................................................................56
4.1.1 Bitki Toplanan Lokaliteler.......................................................................56
4.1.2 Bitki Listesi..............................................................................................60
4.2 Vejetasyon................................................................................................136
4.3 Genel Vejetasyon Yapısı...........................................................................136
4.3.1 Edremit Körfezi ile Dikili arası vejetasyonu...........................................138
4.3.2 Dikili-Foça arası vejetasyonu.................................................................140
4.3.3 Foça-İzmir Kuş Cenneti arası vejetasyonu..............................................141
xxvi ii
İÇİNDEKİLER (Devam)
4.3.4 Çeşme ve Karaburun Yarımadaları’nın vejetasyonu...............................142
4.3.5 Küçük Menderes – Büyük Menderes arası vejetasyonu..........................143
4.3.6 Büyük Menderes Gökova Körfezi arası vejetasyonu...............................144
4.4 Vejetasyonun Bitki Sosyolojisi Yönünden İncelenmesi.............................145
4.4.1 Kıyı-kumul vejetasyonu.........................................................................147
4.4.2 Tuzcul ve sucul vejetasyon.....................................................................157
4.4.3 Frigana vejetasyonu...............................................................................173
4.4.4 Maki vejetasyonu...................................................................................181
4.4.5 Orman vejetasyonu................................................................................184
5. SONUÇ VE TARTIŞMA...........................................................................190
5.1Flora..........................................................................................................190
5.1.1 Endemizm..............................................................................................191
5.2 Vejetasyon................................................................................................193
5.3 Fauna........................................................................................................200
5.4 Kıyı Ege’nin Biyolojik Çeşitliliği .............................................................201
5.5 Alan Üzerindeki Tehditler.........................................................................204
5.6 Ekolojik Yönetim İlkeleri..........................................................................214