Edebiyat Olayı

255 Pages·2012·6.988 MB·Turkish

by  Terry Eagleton

EDEBiYAT OLAYI*
TERRY EAGLETON, irlanda astlh ingiliz akademisyen ve
yazar Teny Eagleton 22 $ubat 1943 'te dogdu. Edebiyat ve
kultur kuranu konusundaki eserleri, kendisinden once
gelen filozof, ele~tirmen ve teorisyenlerin gii.-;:Lu yonlerini
sentezledigi ~ah~malan, Marksist edebiyal kuramma kat
ktlan, modemizm, postmodemizm ve ideoloji iizerine in
celemeleri ile bilinen yazar, pek 90k konuda geni~ bir etki
alaruna sahiptir. Raymond Williams'm da ogrencisi olan
Eagleton, ~ anda Manchester Oniversitesi'ndeki gorevinin
yam stra. ye~itli dergi ve gazetelerde politika, edebiyat ve
felsefe gibi farkh konularda inceleme ve ele::;tiriler kaleme
almayt siirdfuiiyor. Kendine ozgii bir kunimct olan Eagle
ton'tn fi:Ogu eseri Tiirkfi:eye ~vrilmi~tir.
BA~AK VOCE, Lisans egitimini Bilkent Oniversitesi ingilizc~
FransJZca Miitercint Terciimanhk bOiiimiinde, yiiksek lisanslDl
ayru iiniversitenin Tfuk Edebiyatt ooliimiinde tamamlad1. Dip
lomasi, siyaset ve kiiltiir-sanat alanlannda Tiirlciye veABD'de
gazetecilik yaptJ.. Halen New York Binghamton Universite
si'nde ka~tlal1tnmah edebiyat alanmda doktora ~alt~rnalanru
siirdiiren Yiice'nin ingilizce ve Frans1zca'dan yaytmlarum~
kitap ~evirileri bulunmaktadtr.
*SEL YAYINCILIK I D0~0NSEL
*SEL YAY I N C I Ll K
Piyerloti Cad. I I I 3 <;:emberli~ -Istanbul
Tel. [phone] Faks: (0212) S 16 9726
http://www.selyayincilik.com
E-mail: [email protected]
•sEL YAYINCILIK: 566
D0$0NSEL : 16
ISBN 978-975-570-584-2
EDEBIYAT OLAY l
Terry Eagleton
Tiirkp!si: Ba~ak Yiice
Kitabrn Ozgiin Adr:
The Event of Literature
© Terry Eagleton, 20 12
© Anatolialit T elif Haklar1 Ajans1 arac•ht•yla Sel Yayrnc•hk, 20 12
Genel Yoym Yooetmeni: Irian Sane•
Dizi f.ditorii: Bilge ~nc• -M. Onur Dogan
fdiror: Bilge Sane•
Ktlpak ve teknik haz1rlllc Giilay Tun~
Kapok gorseli: Georges Braque, Pedestal Table, 1911.
Birind Boslu: Eylol2012
&slave Qlt: Yaytac1k Matbaas1
Fatih Sanayi Sitesi, 12/197-203
Topkap1-lstanbul, 567 80 03
Sertifika No: I 193 I
Terry Eagleton
Edebiyat Olay•
Turkcesi: Ba!?ak Yuce
David Bennett i9in ...

i<;iNDEKiLER
Onsoz .............................................................. 9
1: Realistler ve Nominalistler ................ 13
II: EdebiyatNedir? (I) .......................... 30
III: Edebiyat Nedir? (2) ......................... 69
IV: Kurmacanm Yaptst .......................... 114
V: Stratejiler .............................................. 171
Notlar ......................................................... ~25
Dizin ......................................................... 245

Onsoz
Son birka~ on ytl i<;inde, edebiyat kuramma ilgi nispeten kaybol
dugu i~in elinizdeki gibi kitaplar da gittiktye azahyor. Bu g~egi son
suz bir minnetle kar~Ilayacak ki~ilerden de soz edilebilir ancak
onlann <;ogu da zaten bu onsozii olrumayacak. 1970'lerde ya da
80'1erde, anlambilimin, post-yap1salc•hgm, Marksizmin, psikanalizin
ve bu tUr kuramlann biiyUk bOliimiiniin, otuz ytl sonra ogrenciler i<;in
hirer yabanc1 dile dcm~ecegini ongonnek yak zordu. Genet olarak
bu kuramlar, dfut konu tarafmdan kenara itildiler: post-somiirgecilik,
etnisite, cinsiyet ve kiiltiirel ~tah~malar. Bu geli~me, kurarnm gerile
mesinin, status quo ante'ye* don~iin de habercisi olacagma uman
muhafazakar kuram muhaliflerinin yiireklerine tamamen su serpen
bir haber degil ku~kusuz.
Post-80miirgecilik, etnisite, cinsiyet ve kiiltiirel ~al1~ar da elbette
kuramdan uzak degil. Zaten tiim gii~tleriyle ortaya «j:do~lanmn kuramm
gerileyi~inden ziyade arkalannda brraktlklan "saf' ve ''yiiksek" teoriyi
takiben ger~tekle~tigi soylenebilir. Sadece arkalarmda buakarak da
degil, onun yerini alarak ... Baz1 ar;:ilardan bu, memnuniyetle k~Ila­
nacak bir evrim. Boylece (bagnazhgm olmasa da) kuramcihgm r;:e~itli
~ekilleri bir kenara ahlma~ oldu. Genet «j:er«j:evede olan ~u: 1970'ler ve
80'lerde soylemden kiiltiire, bir ol~iide soyut ya da bakir haldeki dii
~iincelerden insanlann ger~ek diinya diye adlandtrmaya can att1klan
~eyin incelenmesine ge~Vildi. Ote yandan, her zaman oldugu gibi bunun
• Onceki dunun (c.n.)
da getirileri ve gotiiriileri var. Vampires ya da F amity Guy gibi dizileri
incelemek, Freud ya da Foucault iizerine ~alt~mak kadar entelektiiel
fayda saglamayabilir. Bununla birlikte, Kuramdan Sonra'da savun
dugum gibi, "yOksek" teoriye ilginin gittik.ye azalmas1, solun politik
gerileyi~iyle yakmdan ilintili. 1 Bu tiir dii~iincelerin zirvede oldugu
ytllar, solun da hareketli ve gii~lii oldugu ytllardt Kuram gittik~Ye za
ytflarken, onunla birlikte radikal ele~tiri de sessizce yok oldu. Kiiltiir
kuram1, en gii.ylii oldugu zamanlarda, k~tl~ttg. toplumsal diizene
dikkat ~tekici oranda iddiah sorular yoneltti. Bugiin ooz konusu rejim
o zamanlar oldugundan daha kiiresel ve gii.yliiyken, "kapitalizm" soz
ciigu, farkbhgt ovmekle, kendilerini otekine ~makla veya zombileri
incelemekle me~gul olanlarm dudak.lanndan daba az dokiiliiyor. Boy
Ieee, o sistemin ge~ersizligini gostermek yerine yalmzca giicii lebine
tamkhk edilrni~ olunuyor.
Yine de bu kitap, bir yamyla edebiyat kuramma da ortiilii bir si
temdir. Savtnun biiyiik bOiiirnii, kitabm son lusrm bari.y, edebiyat ku
rarrundan degil, o t;:ok farkh yaratlktan, yani edebiyat felsefesinden
yararlamyor. Edebiyat kuramctlan ~oguolukla bu tiir bir soyleme
soguk baknu~ ve bOyle yaparak Ktta Avrupast felsefecileri ile Anglo
sakson felsefe arasmdaki yiizyllhk tartt~ada basmakahp bir rol oy
nann~lardtr. Eger edebiyat kuramt, kaynagm1 kiirenin bu eski
lusmmdan yani Klta Avrupasmdan al1yorsa, edebiyat felsefesinin oteki
limandan yani Anglosakson gelenegin limarundan kalkbgl ooylenebi
Iir. Yine de en iyi edebiyat felsefesinin katthg1 ve teknik uzmanhg.,
b3Zl edebiyat kuramlannm entelektiiel gev~ekligiyle ktyaslandrgmda
olumlu bir zttltk gosterir ve oteki gelenegin dokunmadJ~ (kunnacarun
yaptsl gibi) pek .;:ok soruyu ele ahr.
Edebiyat kuramt bir yandan entelektiiel muhafazakarhgm ve ede
biyat felsefesinin geni~Iiginin yaratt1~ korkakltkla, bir yandan da ede
biyat felsefesinin ele~tirel yetenek ve hayal giicii cesareti konusundaki
ka~lOllmaz eksikligiyle olumlu olarak .yeli~ir. Kurarncllar a~1k yakalt
bir gomlek giyerken, hemen hepsi erkek olan edebiyat felsefecileri na
diren kravats1z dt~an ~lkarlar. Bir tarafFrege'nin diger tarafFreud'un
adm1 hi.y duymamt~ gibi yapar. Edebiyat kuramcdan, kurmacanm ger
~ekligine, referanslanna, manttksal durumuna onem vennezken, ede-
lO