Dünden Bugüne ARAKAN

176 Pages·2013·0.89 MB·Turkish

Dünden Bugüne
ARAKAN
DR. MUHAMMED YUNUS
Özgün Adı
A History of Arakan Past & Present
Kitabın Adı
Dünden Bugüne Arakan
Yazar
Dr. Muhammed Yunus
Çeviren
Hatice Uğur
Yayına Hazırlık
Aslıhan Akman
ISBN: 975-00610-1-2
Kapak Tasarım
Cemre Ajans
Sayfa Düzeni
Cemre Ajans
Baskı
1. Baskı: Aralık 2005
2. Baskı: Eylül 2012
Büyük Karaman Cad. Taylasan Sok.
No:3 Fatih / İstanbul
Tel: [phone]
Faks: [phone]
E-mail: [email protected]
Bası(cid:109)
Mavi Ofset
© Bu eserin tüm hakları mahfuzdur. Yayıncının izni alınmaksızın kitabın metni
herhangi bir formda yayınlanamaz, kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Ancak kaynak
gösterilerek alıntı yapılabilir.
Dünden Bugüne
ARAKAN
DR. MUHAMMED YUNUS
Çeviren: Hatice Uğur

İÇİNDEKİLER
Takdim..................................................ix
Önsöz...................................................xv
Giriş ...................................................xvii
I. BÖLÜM
ÜLKE VE HALK................. .. ......... .. .......1
Coğrafya .................................................3
Arakan’ın Etimolojisi ......................................5
Roang/Rohang/Roşang (Eski Arakan) .......................7
Arakan Halkı .............................................9
Rohingyalar............................................... 9
Maghlar (Rakhineler) ..................................... 10
II. BÖLÜM
ERKEN DÖNEM TARİHİ..................... ......13
Dhannavati Krallığı.......................................15
Vesali Krallığı (MS 788-957) ...............................16
İslam’ın Arakan’a Ulaşması ................................17
Magadah Budistlerinin Arakan İçlerine Akını ...............19
Moğol İstilası ............................................20
III. BÖLÜM
ARAKAN’IN MÜSLÜMANLAR
TARAFINDAN FETHİ..................... .........23
Arakan’da Erken Dönem Mrauk-U Kralları..................25
Zabuk Şah (1531-1553) ................................... 29
Arakan’ın Bengal Sultanı tarafından ikinci kez
ele geçirilmesi............................................ 31
İskender Şah (1571-1593).................................. 31
Salim Şah (1593-1612) .................................... 32
Hüseyin Şah (1612-1622) ................................. 34
II. Salim Şah (1622-1638) ................................. 37
IV. BÖLÜM
ARAKAN İMPARATORLUĞU’NUN
GERİLEMESİ VE ÇÖKÜŞÜ................. .........39
Arakan Tahtının Narapati Tarafından
Zorla Ele Geçirilmesi .....................................41
Tadomintra ve Sanda Tudamma............................42
Şah Şuca’nın Arakan’a Kaçışı...............................42
Çittagong’un Moğollar Tarafından İşgali....................44
Arakan’ın Bodavphaya Tarafından İşgali ....................45
V. BÖLÜM
MRAUK-U DÖNEMİNDE SOSYAL
VE DİNÎ HAYAT................. .. ......... .. .....47
VI. BÖLÜM
BODAVPHAYA DÖNEMİNDE
ARAKAN (1784-1824) ....................... ..... ..61
VII. BÖLÜM
İNGİLİZ İŞGALİNDE ARAKAN .....................67
İlk İngiliz-Burma Savaşı (1823-1825) .......................69
Arakan’da İngiliz İdaresi (1825-1947) ......................70
Sömürgecilik Karşıtı Milliyetçi Hareketler ..................71
1942 Yılı Müslüman Katliamı ..............................73
Bir Dönüm Noktası: Butidaung İçin Savaş...................76
İngilizlerin Tekrar Arakan’a Girmesi........................79
Burma’nın Bağımsızlığı Öncesinde Arakan .................80
VIII. BÖLÜM
ARAKANLILAR NEDEN DEVLET
KURAMADILAR?..................... .. ..... ......85
IX. BÖLÜM
BAĞIMSIZLIK SONRASI BURMA’DA ARAKAN’IN
DURUMU....... ... .... ..... ... ..... ... ...........91
Mücahit Ayaklanması ....................................93
Parlamenter Demokrasi Döneminde Arakanlıların
Siyasi Faaliyetleri (1948-1962) .............................96
X. BÖLÜM
ASKERÎ İDARE ALTINDA ARAKAN................ 103
Askerî Darbenin Arakan’a Etkisi ......................... 105
BSPP Rejimi Tarafından Arakan’a Devlet Olma
Hakkının Verilmesi..................................... 109
Kral Dragon Operasyonu (1978) ......................... 110
Ne Win’in Yeni Vatandaşlık Kanunu...................... 111
Arakan’da SLORC’un Yasaklanması ...................... 114
XI. BÖLÜM
1990 SONRASI ARAKAN’DA İNSANİ DURUM ..... 117
Arakan’da Yaşayan Müslümanlar......................... 120
Arakanlı Mülteciler .................................... 123
EK................. ...... . ...... ....... ........ 133
Haziran 2012’de Başlayan Olaylar ........................ 135
İnsan Hakları Açısından Mevcut Durum . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Tespit, Değerlendirme ve Öneriler........................ 138
Bangladeş-Arakan Yardımları ........................... 140
İNDEKS................. ...... . ...... ....... .. 145

Takdim
Rohingya Dayanışma Organizasyonu (RDO) Başkanı Muhammed Yu-
nus tarafından kaleme alınan Dünden Bugüne Arakan isimli çalışma,
Arakan tarihi ve çevresindeki komşu ülkelerden Burma ve Bengal1 hak-
kında var olan bilgilerimize önemli bir katkıdır.
Çalışma temel olarak İslam’ın Arakan’da 800’lü yıllarda başlayan se-
rüvenini ve bölgedeki Müslüman toplumun tarihini incelemektedir.
Elinizde bulunan bu eser her ne kadar tüm ayrıntıları ile olmasa da
Arakan’da bulunan Rohingya topluluğunun tarihini başlangıcından gü-
nümüze kadar kesintisiz olarak ortaya koymaktadır. Çok sayıda yeni ve
farklı kaynağın kullanıldığı bu çalışma, konu ile ilgili geniş bir saha araş-
tırmasının ürünüdür. Çalışmanın kendi sahasındaki literatüre yapmış
olduğu en büyük katkı, Arakan’da bulunan Rohingyaların tarihini sade-
ce Burma’nın ya da Myanmar’ın ulusal tarihinin bir bölümü olarak de-
ğil, Güneydoğu Asya’daki İslam medeniyetinin önemli bir parçası ola-
rak öne çıkarmasıdır.
Güneydoğu Asya’daki duruma baktığımızda dikkatimizi çekecek önem-
li bir nokta vardır. İstatistiklere göre, Müslümanların bölgedeki toplam
nüfus içerisindeki oranları %50’yi aşmaktadır. Bu durum bize göster-
mektedir ki, bölgede Müslüman toplumların varlık göstermiş olduğu
alanların tarihi büyük önem taşımaktadır. Arakanlı Müslümanlar, tıp-
kı Tayland, Filipinler, Kamboçya ve Vietnam’daki Müslümanlar gibi za-
man zaman büyük baskılar görmüşler, içinde bulundukları toplumlar-
dan dışlanmışlardır. Buna rağmen İslam medeniyetinin bölgedeki etkisi
devam etmektedir.
1 İngiliz sömürgeciliği döneminde Bengal eyaleti olan ve 1947’de Pakistan’a dâhil edilen topraklar, 1971’de Pakis-
tan’dan ayrılarak Bangladeş adını almıştır.