DSM-5'E GÖRE KĠġĠLĠK BOZUKLUĞU TANISI ALAN HASTALARIN KĠġĠLER ARASI ...

123 Pages·2015·4.99 MB·English

T.C.
ADNAN MENDERES ÜNĠVERSĠTESĠ
SAĞLIK BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ
PSĠKĠYATRĠ ANABĠLĠM DALI
KPJ-YL–2015-0006

DSM-5’E GÖRE KĠġĠLĠK BOZUKLUĞU TANISI ALAN
HASTALARIN KĠġĠLER ARASI ĠġLEVSELLĠKTE
YETERSĠZLĠK DÜZEYLERĠ

Nilay KONDUZ

DANIġMAN
Prof. Dr. Çiğdem DEREBOY

AYDIN-2015
T.C.
ADNAN MENDERES ÜNĠVERSĠTESĠ
SAĞLIK BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ
PSĠKĠYATRĠ ANABĠLĠM DALI
KPJ-YL–2015-0006

DSM-5’E GÖRE KĠġĠLĠK BOZUKLUĞU TANISI ALAN
HASTALARIN KĠġĠLER ARASI ĠġLEVSELLĠKTE
YETERSĠZLĠK DÜZEYLERĠ

Nilay KONDUZ

DANIġMAN
Prof. Dr. Çiğdem DEREBOY

AYDIN-2015

ÖNSÖZ

Batı literatürüne bakıldığında DSM-5 ile ilgili yapılan çalışmalar artan şekilde
devam etmektedir, ancak ülkemizde bu konuyla ilgili çalışmalar son derece yetersizdir.
Klinik örneklemle yürütülen bu araştırmanın bulgularının, kişilik bozukluğunun DSM-5
Kişilik Bozuklukları Alternatif Model’e göre tanılanması açısından alanyazına önemli
katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

ii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
KABUL ONAY SAYFASI ................................................................................................... i
ÖNSÖZ ................................................................................................................................ ii
İÇİNDEKİLER ................................................................................................................... iii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ ....................................................................... vii
ÇİZELGELER DİZİNİ ....................................................................................................... ix
EKLER DİZİNİ .................................................................................................................. xii
1. GİRİŞ ................................................................................................................................ 1
1.1. Kişilik ............................................................................................................................ 1
1.2. Kişilik Bozukluğu .......................................................................................................... 3
1.2.1. Tanımı ve Etiyolojisi .................................................................................................. 3
1.2.2. Kişilik Bozukluğunu Ele Alan İlk Yaklaşımlar …………......................................... 4
1.2.3. Kişilik Bozukluğunu Ele Alan Çağdaş Yaklaşımlar .................................................. 6
1.2.3.1. Kişilerarası yaklaşım ............................................................................................... 8
1.2.4. DSM-IV-TR Kişilik Bozuklukları Sınıflandırma ..................................................... 11
1.2.4.1. Paranoid kişilik bozukluğu .................................................................................... 12
1.2.4.2. Şizoid kişilik bozukluğu ........................................................................................ 13
1.2.4.3. Şizotipal kişilik bozukluğu .................................................................................... 14
1.2.4.4. Antisosyal kişilik bozukluğu ................................................................................. 14
1.2.4.5. Borderline kişilik bozukluğu ................................................................................ 15
1.2.4.6. Histriyonik kişilik bozukluğu ................................................................................ 15
1.2.4.7. Narsisistik kişilik bozukluğu ................................................................................. 16
1.2.4.8. Çekingen kişilik bozukluğu ................................................................................... 17
iii
1.2.4.9. Bağımlı kişilik bozukluğu ..................................................................................... 17
1.2.4.10. Obsesif-kompülsif kişilik bozukluğu .................................................................. 18
1.2.4.11. Pasif-agresif kişilik bozukluğu ............................................................................ 18
1.2.4.12. Depresif kişilik bozukluğu .................................................................................. 18
1.2.5. DSM-V’te Kişilik Bozuklukları ve Alternatif Model .............................................. 19
1.2.5.1. Kişilerarası işlevsellik ........................................................................................... 26
1.3. Samimiyet/Yakınlık ve Kişilik Bozuklukları .............................................................. 27
1.3.1. Bartholomew’in Dörtlü Bağlanma Modeli ............................................................... 32
1.4. Empati ve Kişilik Bozuklukları ................................................................................... 33
1.5. Araştırmanın Amacı ve Hipotezleri ............................................................................ 37
2. GEREÇ VE YÖNTEM .................................................................................................. 39
2.1. Araştırmanın Örneklemi .............................................................................................. 39
2.2. Veri Toplama Araçları ................................................................................................. 43
2.2.1. Demografik Bilgi Formu .......................................................................................... 43
2.2.2. Empatik Eğilim Ölçeği (EEÖ) ................................................................................. 43
2.2.3. Empatik Beceri Ölçeği B Formu (EBÖ-B) .............................................................. 44
2.2.4. Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II (YİYE II) ................................................ 45
2.2.5. MMPI L Formu ........................................................................................................ 46
2.2.6. MMPI F Formu ........................................................................................................ 47
2.2.7. MMPI K Formu ........................................................................................................ 47
2.2.8. DSM-V Kişilik İşlevselliği Klinik Değerlendirme Formu (KİD) ............................ 47
2.2.9. DSM-III-R Eksen II Bozuklukları için Yapılandırılmış Klinik Görüşme
(SCID-II) …………………………..……………….……………………………………. 48
2.3. Verilerin Toplanması………………………………………………………………….49
2.4. Verilerin Analizi .......................................................................................................... 50
3. BULGULAR .................................................................................................................. 52
iv
3.1. Empati Ölçümleriyle İlgili Bulgular ............................................................................ 52
3.2. Yakınlık/Samimiyet Ölçümleriyle İlgili Bulgular ....................................................... 55
3.3. Bağlanma Örüntülerine İlişkin Bulgular ..................................................................... 58
3.4. Kişilerarası İşlevsellikte Yetersizlik Düzeyleri ile İlgili Bulgular .............................. 60
3.5. SCID-II Ölçümlerine İlişkin Bulgular ......................................................................... 62
3.6. MMPI L, F, K Geçerlik Ölçeklerine İlişkin Bulgular ................................................. 63
3.7. Kişilik Bozukluğu Tanısının Yordayıcılarına İlişkin Bulgular ................................... 64
3.8. DSM-IV-TR ve DSM-5 Kişilik Bozukluğu Tanıları ile DSM-5 Alternatif Model
Kişilik Bozukluğu Tanılarının Uyuşmasına İlişkin Bulgular ............................................. 66
4. TARTIŞMA .................................................................................................................... 67
4.1. Katılımcıların Empati Ölçümlerine İlişkin Sonuçlar ................................................... 67
4.2. Katılımcıların Yakınlık/Samimiyet Ölçümleri ve Bağlanma Örüntülerine İlişkin
Sonuçlar .............................................................................................................................. 69
4.3. Kişilerarası İşlevsellikte Yetersizlik Düzeyleri ile İlgili Sonuçlar .............................. 71
4.4. SCID-II Ölçümlerine İlişkin Sonuçlar ........................................................................ 72
4.5. MMPI L, F, K Geçerlik Ölçeklerine İlişkin Sonuçlar ................................................. 73
4.6. Kişilik Bozukluğu Tanısının Yordayıcılarına İlişkin Sonuçlar ................................... 74
4.7. DSM-IV-TR ve DSM-5 Kişilik Bozukluğu Tanıları ile DSM-5 Alternatif Model
Kişilik Bozukluğu Tanılarının Uyuşmasına İlişkin Bulgular ............................................. 75
5. SONUÇ .......................................................................................................................... 76
5.1. Araştırmanın Güçlü Yanları ve Sınırlılıkları ............................................................... 76
5.2. Öneriler ........................................................................................................................ 77
ÖZET .................................................................................................................................. 79
SUMMARY ....................................................................................................................... 80
KAYNAKLAR ................................................................................................................... 81
ÖZGEÇMİŞ ........................................................................................................................ 90
v
EKLER ............................................................................................................................... 91
TEŞEKKÜR ..................................................................................................................... 107
vi
SİMGELER VE KISALTMALAR

APA: American Psychiatric Association (Amerikan Psikiyatri Birliği)
DSM: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Ruhsal
Hastalıklarının Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı)
DSM-IV-TR: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition,
Text Revision (Ruhsal Hastalıklarının Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, 4.
Baskı Revizyonu)
EEÖ: Empatik Eğilim Ölçeği
EBÖ-B: Empatik Beceri Ölçeği B Formu
YİYE II: Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri II
SCID-II: DSM-III-R Eksen II Bozuklukları için Yapılandırılmış Klinik Görüşme
Formu
KİD: DSM-V Alternatif Model Kişilik İşlevselliği Klinik Değerlendirme Formu
KB: Kişilik Bozukluğu
ASKB: Antisosyal Kişilik Bozukluğu
NSKB: Narsisistik kişilik Bozukluğu
BLKB: Borderline Kişilik Bozukluğu
HSKB: Histriyonik Kişilik Bozukluğu
ÇEKB: Çekingen Kişilik Bozukluğu
BAKB: Bağımlı Kişilik Bozukluğu
OKKB: Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu
ŞTKB: Şizotipal Kişilik Bozukluğu
ŞDKB: Şizoid Kişilik Bozukluğu
PRKB: Paranoid Kişilik Bozukluğu
SPSS: Statistical Package of Social Science (Sosyal Bilimler için İstatistiksel
Paket Programı)
vii
N: Kişi sayısı
X : Ortalama
SS: Standart sapma
p: Anlamlılık düzeyi
sd: Serbestlik Derecesi
d: Etki boyu

viii