Doğu Batı Arasında İslam

349 Pages·2011·11.5 MB·Turkish

by  Aliya İzzetbegoviç

^yarın

Yayın No
15

Doğu Batı Arasında İslâm
Kitabın Adı

İslâm Izmedju Istoka, Zapada Ireca Altemativa
Orjinal Adı

Aliya İzzetbegoviç
Yazar

Çeviren
Salih Şaban

İç Mizanpaj
Mehmet Kartal

Yunus Karaaslan
Kapak

ISBN
978-605-4195-85-5

2.Baskı
Kasım 2011

12628
Yayıncı Sertifika No
İstanbul Matbaacılık
Baskı ve Mücellit
Gümüşsüyü Cad. Işık Sanayi Sitesi B Blok
No: 21 Topkapı-Zeyünbumu/İstanbul
Tel:[phone]
Topkapı Mh. Kahılbağı Sk.
Yayıncı Adresi
No :49/A Topkapı / İstanbul
(0212) 521 91 13 - 23 fax [phone]

Adım Dağıtım
Genel Dağıtım
&

(0212) 524 7 524 www.kidap.com.tr
Tel Faks
&
Eserin her Hakkı YARIN YAYINLARI’na aittir.
Sipariş Tel Web
Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.
İzinsiz çoğal tılamaz, basılamaz.
D O Ğ U B A T I A R A S I N D A
İ S L A M
Aliya İZZETBEGOVİÇ
ALİYA İZZETBEGOVİÇ, 1925 yılında Bosna’da dünyaya geldi.
İlköğretimini Sarajevo’da bitirdikten sonra 1944 yılında liseden me­
zun oldu. Hukuk, sanat ve bilim konularında eğitim gördü. Konfe­
ranslar vererek, yazılar yazarak, hayatı boyunca İslâmî harekette ak­
tif bir rol aldı. Kendisi gibi genç arkadaşlarıyla birlikte konusu tüm
İslâm dünyası olan tartışmalara, sohbedere katıldı. İslâmî etkinlik­
lerde bulunan ‘El-Hidaye Teşkilatı’mn gençlik kollan olan “Genç
Müslümanlar Örgütü” içinde gösterdiği faaliyetler dolayısıyla 1949
yılında totaliter Yugoslav rejimi tarafından beş yıl ağır hapis ceza­
sına çarptırıldı.
Hapisten çıktıktan sonra tekrar Sarajevo Üniversitesindeki ça­
lışmalarına dönen İzzetbegoviç, ziraat konulu kariyer çalışmasını ta­
mamladı. Daha sonra hukuk üzerine çalışmalar yaptı ve 1956’da mas-
ter derecesini kazandı. 1963 yılında da avukatlık sınavım verdi.
Yirmibeş yıl hukuk danışmam olarak çalıştıktan sonra emekli
oldu. Böylece bütün zamanım ve enerjisini felsefe ve İslâmî konularda
araştırmalar yapmaya adadı. Yugoslavya’da yayınlanan çeşitli gazete­
lere ve İslâm ülkelerindeki çeşitli yayınlara sürekli yazılar yazdı. Maka­
lelerinden bazılan Sarajevo’daki bazı İslâmî okullarda ders kitabı ola­
rak okutulacak şekilde derlendi. 1970 yılında ünlü “İs lâm Bildirisi’ni
kaleme aldı. Bildiri, yaşadıklan ülkelerde çoğunluğu teşkil eden müs-
lümanlara bir çağn niteliğindeydi. Tüm dünya müslümanlanna, uya­
nışın ve yeniden dirilişin öncüleri o lma n oktasında k endilerine dü ­
şen tarihi rolü tamamlamaları çağnsmda bulunuyordu.
İzzetbegoviç, bütün dünyada büyük yankılar uyandıran önemli
eseri “Doğu ve Batı Arasında İslâm”ı 1980 yılında tamamladı. Ese­
rin yaymlamşım müteakip 1983 Ağustosunda 12 müslüman aydınla
birlikte tutuklandı. Sarajevo bölge mahkemesinde yargılandı ve 14
yıla hüküm giydi.
1989 yılında Uluslararası baskılar nedeniyle yönetim tarafından
affedilerek hapisten çıktı.
Aynı yılın sonbaharında arkadaşları Muhammed Çengiç, Cema-
luddin Latiç, Ömer Behmen le birlikte “Stranka Demokratske Ak-
cije SDA” (Demokratik Hareket Partisi)ni kurdu.
Başta müslümanlar olmak üzere cumhuriyetteki tüm etnik
gruplan kucaklayacak tarzda kurulan SDA kısa sürede 700 bin ka­
yıtlı üyeye ulaştı.
1990 yılı Haziran ayında yapılan ilk çok partili seçimlerde SDA
birinci parti durumuna geldi. Hırvat ve Sırplann da katılımıyla bir
koalisyon hükümeti oluşturuldu.
Ali İzzetbegoviç Devlet Başkanlığına getirildiğinde tam bir halk
kahramanı haline gelmişti. Osmanlı Devletinin bölgeden çekilme­
sinden sonra başlayan ve günümüze kadar süren katliam, tehcir,
baskı ve eziyet döneminden sonra müslümanlarm haklanm cesa­
retle savunması, halkın onu ‘Aliya, Aliya” çığlıklanyla bağrına bas­
masına yetmişti.
Halkın sevgilisi lider, aydınlar t arafından da “Bilge Kral” adıyla
anılıyor.
29 Şubat - 1 Mart 1992’de yapılan “Yugoslavya’dan bağımsız­
lık” referandumunda halkın büyük çoğunluğu aynlma yönünde oy­
larını kullanınca Nisan başından itibaren Bosna-Hersek’e barbar Sırp
saldınsı başladı.
SUNUŞ............................................................................................................................. 9
GİRİŞ............................................................................................................................ 11
Zıddiyetler Cetveli.................................................................................................. 25
BİRİNCİ KISIM
BATI DÜŞÜNCESİNİN TEMELLERİ
Birinci Bölüm TEKÂMÜL ve YARATMA................................................................. 31
Darvvin ve Michelangelo ....................................................................................... 31
Aslî İdealizm............................................................................................................ 38
Canlı Dünyanın Dualizmi...................................................................................... 55
Hümanizmin Mânâsı............................................................................................... 71
İkinci Bölüm KÜLTÜR ve UYGARLIK..................................................................... 83
Alet ve Kült.............................................................................................................. 83
Hayat Dualizminin Refleksi................................................................................... 84
Eğitim ve Meditasyon............................................................................................. 88
Teknolojik ve Klasik Eğitim................................................................................... 91
“Kitle Kültürü” Denilen Şey................................................................................... 95
Köy ve Şehir............................................................................................................ 99
İşçi Sınıfı................................................................................................................ 101
Din ve İhtilâl......................................................................................................... 103
İnsana Karşı İlerleme............................................................................................105
Tiyatronun Kötümserliği..................................................................................... 115
Nihilizm................................................................................................................ 119
Üçüncü Bölüm SANAT FENOMENİ........................................................................123
Sanat ve ilim......................................................................................................... 123
Sanat ve Din.......................................................................................................... 130
Sanat ve Ateizm.................................................................................................... 138
Sanatın Somut Dünyası........................................................................................ 142
Figür ve Şahsiyet...................................................................................................147
Sanatkâr ve Eseri.................................................................................................. 150
Üslup ve Fonksiyon.............................................................................................. 155
Sanat ve Tenkit..................................................................................................... 156
Dördüncü Bölüm AHLÂK......................................................................................... 159
Vazife ve Menfaat................................................................................................. 159
Niyet ve Fiil.......................................................................................................... 162
Zorla Alıştırma ve Terbiye.................................................................................. 165
Ahlâk ve İnsan Aklı.............................................................................................. 168
ilim ve ilim Adamı veya Kant’m İki Tenkidi..................................................... 174
Ahlâk ve Din......................................................................................................... 176
Sözüm Ona “Kamu Yaran” ve Ahlâk.................................................................. 182
Tanrısız Ahlâk...................................................................................................... 191
Beşinci Bölüm KÜLTÜR ve TARİH......................................................................... 201
iptidai Hümanizm................................................................................................ 201
Sanat ve Tarih....................................................................................................... 207
Ahlâk ve Tarih...................................................................................................... 212
Sanatkâr ve Tecrübe............................................................................................. 215
Altıncı Bölüm DRAM ve ÜTOPYA-........................................................................ 219
İdeal Toplum......................................................................................................... 219
Ütopya ve Ahlâk................................................................................................... 225
Tebaa ve İtizalciler............................................................................................... 229
Toplum ve Topluluk............................................................................................. 230
Şahsiyet ve “Sosyal Fert”...................................................................................... 233
Ütopya ve Aile...................................................................................................... 237
İKİNCİ KISIM
İSLÂM - İKİ KUTUPLU BİRLİK
Yedinci Bölüm MUSA - İSA - MUHAMMED......................................................... 249
Burada ve Şimdi.................................................................................................... 249
Saf Din................................................................................................................... 252
Hz. İsa’mn Kabulü ve Reddi................................................................................ 256
Sekizinci Bölüm İSLÂM ve DİN............................................................................... 265
İslâm’ın Beş Şartının Dualizmi............................................................................ 265
Tabiata Dönük Din............................................................................................... 278
İslâm ve Hayat...................................................................................................... 289
Dokuzuncu Bölüm HUKUKUN İSLÂMÎ MAHİYETİ............................................ 297
Hukukun Dualizmi..................................................... ......................................... 297
Ceza ve Toplumsal Himaye................................................................................. 308
Onuncu Bölüm SAF DİNİN ve SAF MATERYALİZMİN İMKÂNSIZLIĞI.......... 317
Fikirler ve Hakikat............................................................................................... 317
Hz. İsa ve Hristiyanlık......................................................................................... 319
Marks ve Marksizm.............................................................................................. 323
Evlilik.................................................................................................................... 331
İki Türlü Hurafe................................................................................................... 335
Onbirinci Bölüm İSLÂM’IN DIŞINDA “ÜÇÜNCÜ YOL”...................................... 339
Anglo - Sakson Dünyası....................................................................................... 339
“Tarihî Uzlaşma ve Sosyal Demokrasi”............................................................... 350
Teslimiyet............................................................................................................. 357
SUNUŞ
Aliya İzzetbegoviç yüzyılımızın yetiştirdiği ender düşünürlerden
biri. Onun Doğu ve Batı’nın kültürel kodları arasında yaptığı muka­
yesede gösterdiği yeteneğin uluslararası diplomasi alanında da kör
ihtirasların ve bencil çıkarların körelttiği zihinlere yeni ve aydınlık
ufuklar açacak düzeyde olduğunu anlamamız için Bosna - Hersek’te
hepimizin müşahede ettiği trajedinin yaşanması gerekirdi.
Bu savaşta dünya bir kere daha derin ahlâkî ve manevî kökler­
den beslenen entellektüelizmin, bütün İnsanî ve yüce değerlerin
inkârına karşı verdiği mücadeleye tanık oldu. Bu mücadele hiçbir
safhasında estetik ve ahlâkî duyarlılığını kaybetmedi. Savunmasız
çocuklar ve yaşlılar doğranır, gencecik kızlar ve kadınlar tecavüze
uğrarken, fizik varlıkları, tarihsel ve kültürel kimlikleriyle soykırım­
dan geçirilen Müslüman Bosnalılar’m liderleri olarak Aliya İzzet­
begoviç, henüz daha tümden hayvanlaştığına inanmak istemediği
dünyanın vicdanım, ahlâkî duyarlılığını harekete geçirme yolunu
seçti. O her defasında bir yüzü Hristiyan öteki yüzü Seküler ve Laik
Kıta Avrupası’nın göbeğinde kendilerine yaşama hakkı tanınmayan
Müslüman Boşnakların incinmiş gururlarının, yaralanmış vicdan­
larının acılı sesini dile getirdi. Ne var ki 15. yüzyılın son çeyreğinde
Endülüs’te üç milyon müslümanı soykırımdan geçiren Avrupa, 20.
10 Aliya İzzetbegoviç
yüzyılın son çeyreğinde Bosna’yı ikinci bir Endülüs yapma konu­
sunda çoktan karar vermişti.
“Doğu ve Batı Arasında İslâm” kitabının önsözü için bir şeyler
yazarken bu değerli eserin dünya kültür ve düşünce hayatına kattığı
yeni ve anlamlı perspektiflerden bahsetmek gerekirdi. J3en bunun ta­
mamen farkındayım. Ne varki tarihte “tek örnek” olduğu paranoya­
sına kapılmış modem uygarlığın yanıbaşında -hayır tam ortasında-
insanlık ve tarih boyunca yüceltilen bütün değerler kurban edilirken
başka şeyler yazılamazdı.
Otoriteye zorunlu olarak itaat etmiş fakat inanmadığı yasaları
hiçbir zaman benimsememiş Aliya İzzetbegoviç, yaklaşık yarım yüz­
yıl ateist ve materyalist bir politik hegemonyanın çoraklaştırdığı top­
raklarda “Ölümünden sonra Allah’ın yeryüzünü diriltmesi” gibi dü­
şünceleriyle çevresini diriltmiş, onu izleyen ve okuyan insanların acılı
ruhlarına Mesih’in kutlu nefesi gibi esmiştir.
Bu yüzyılın başlarında Hind yarım kıtasında nasıl Muhammed
İkbal, Doğu İslâmî’nin der in ve şiirsel bir s oluğu oldu ise, onu n gibi
aynı yüzyılın sonlannda Aliya İzzetbegoviç de Batı İslâmî’nin soluğu
olmaya aday bilge bir kişiliktir.
AliBULAÇ