Table Of ContentDİSİP LİN L E R A R A S I
E S T E TİK
T A R T IŞM A L A R
M U L T I D I S C I P L I N A R Y
D E B A T E S
O N A E S T H E T I C S
S A N A R T
ES TETİK VE GÖRSEL KÜLTÜR DERNEĞİ
SANART Estetik ve Görsel Kültür Derneği tarafından yayınlanmıştır.
Published by SANART Association of Aesthetics and Visual Culture
Disiplinlerarası Estetik Tartışmalar / Multidisciplinary Debates on Aesthetics
Editörler / Editors
E. Murat Çelik & Özgür Yaren
Grafik Tasarım / Graphic Designer
Özgür Yaren
Düzeltmen / Proofreader
Umut Yüksel
©2021 SANART ESTETİK VE GÖRSEL KÜLTÜR DERNEĞİ YAYINIDIR.
İzin alınmadan çoğaltılamaz. Para ile satılmaz.
©2021 selection, editorial matter and images SANART; individual chapters, the contribu-
tors. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, distributed or
transmitted in any form or by any means, including photocopying, recording, printing or
other electronic or mechanical methods without the prior permission of the copyright
holder.
ISBN: 978-605-06096-2-2
SANART, Ankara.
Kennedy Caddesi, 42/A, Küçükesat 06660, Ankara, Türkiye
[email protected]
www.sanart.org.tr
DİSİPLİNLERARASI MULTIDISCIPLINARY
ESTETİK DEBATES
TARTIŞMALAR ON AESTHETICS
Der. E. Murat Çelik, Özgür Yaren
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
E. Murat Çelik & Özgür Yaren ..........................................................................................................1
SANART, DESTANSI BİR ÖYKÜ
Jale N. Erzen ....................................................................................................................................8
NİMFA’NIN İZİNDE - SANATTA BELLEĞİN DÖNÜŞÜMÜ
Önay Sözer ....................................................................................................................................13
İMGENİN HATIRLADIKLARI
Zeynep Sayın .................................................................................................................................36
ESTETİK TARTIŞMALAR
BATI’NIN KURUCU RİTMİ OLARAK KLASİK ARAŞTIRMASINA DOĞRU ABY WARBURG’UN YAKLAŞIMI
Tansu Açık ......................................................................................................................................53
BEĞENİ YARGILARINDAN HUKUK VE POLİTİKAYA: KANT’IN AHLAK METAFİZİĞİ’NDE ESTETİĞİN İZLERİ
Toros Güneş Esgün ........................................................................................................................74
WITTGENSTEIN BAKIŞ AÇISI İLE ETİK VE ESTETİK
Sibel Oktar Thomas .......................................................................................................................90
LEVINAS ON ARTS: THE AMBIGUOUS RELATIONSHIP BETWEEN ETHICS AND AESTHETICS
Başak Keki ....................................................................................................................................100
THE PARADOX OF UGLINESS REVISITED: NIETZSCHE’S INTERPRETATION OF ANCIENT GREEK TRAGEDY
Gülizar Karahan Balya ..................................................................................................................111
SİSTEM ESTETİĞİNDEN GÜNDELİK YAŞAMA BAKMAK
Kerem Ozan Bayraktar .................................................................................................................124
SANATIN FELSEFİ VE ELEŞTİREL ÖZÜ
Ahmet Feyzi Korur .......................................................................................................................140
SANAT TARTIŞMALARI
DISCONTINUITIES AND THEIR NARRATION: INTERVENTIONIST ART, HISTORY, TRAUMA AND THE CITY
Lewis Johnson ..............................................................................................................................156
UNDERSTANDING PHILOSOPHY OF HISTORY BY AESTHETIC EXPERIENCE: SOME REFLECTIONS ON CARL BECKER AND
MODERNISM
Ileana Dascălu ..............................................................................................................................174
MULTIPLYING THE SUPPORT: BRUCE NAUMAN'S CONTRAPPOSTO STUDIES, CONTRAPPOSTO SPLIT, DAYS, AND GIORNI
Kurt Ozment ................................................................................................................................187
BEDENİN HAZLARI: RETİNAL OLANDAN DOKUNSAL OLANA ESTETİK HAZ VE İFADE
Engin Ümer ..................................................................................................................................201
MODERN SANATIN GELİŞİMİNDE WILHELM WORRINGER’İN DEVRİMSEL DÜŞÜNCELERİNİN ROLÜ
Gamza Aydemir ...........................................................................................................................220
ESTETİK BİR KİMLİK OLMA YOLUNDA MÜLTECİLİK
Pınar Karababa Demircan ............................................................................................................238
SANATTA BOŞLUK YOKLUĞU VE ASALAKLIK
Ceren Selmanpakoğlu .................................................................................................................254
MİMARİ TARTIŞMALARI
ENCOUNTER: ARCHITECTURE AND THE NEXUS OF MEDIA-COMMUNICATION
Duygu Simser ...............................................................................................................................269
THE ASPECTS OF AESTHETICS OF INTERACTION: DECONSTRUCTING THE ‘HOW’ LEVEL OF USER - PRODUCT INTERACTIONS
Güzin Şen, Bahar Şener ...............................................................................................................283
TRACING THE TRAJECTORIES OF URBAN WHISPERS: PSYCHOACOUSTIC AESTHETICS OF ÇIKRIKÇILAR YOKUŞU
Nehir Bera Biçer ...........................................................................................................................301
THE REPRESENTATION OF NATIONAL IDENTITY IN ARCHITECTURE: TWO PARALLEL CASES
Berrak Erdal .................................................................................................................................316
ÖZEL YAŞAM ALANINDA SANAT: TÜRKİYE’DE II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI DÖNEMDE MİMARLIK-SANAT DİYALOĞU
Ezgi Yavuz ....................................................................................................................................329
KARİKATÜRLERDE KONUT TEMSİLİ: 1950-1970
Meltem Çetinel ............................................................................................................................345
YİRMİNCİ YÜZYIL ORTASINDA KONUT İÇ MEKÂNINDA KALANLAR, GİDENLER VE EKLENENLER
Pınar Sezginalp ............................................................................................................................364
YAPI VE SOKAĞIN ARAKESİTİNDE ERMENEK ÖRTMELERİ
Nisa Yılmaz Erkovan .....................................................................................................................389
KENTTE KOMPLEKS BİR DENEYİM: KIRIKKALE
Melodi Pak Karaöz .......................................................................................................................408
THE PURSUIT OF BEAUTY IN ARCHITECTURE
Tuğba Özer ..................................................................................................................................422
MİMARLIKTA PRATİK PARODİSİ YA DA YARATICI AKLIN KIŞ UYKUSU
Mehtap Serim ..............................................................................................................................436
YAZARLAR HAKKINDA
. ....................................................................................................................................................449
GİRİŞ
E. MURAT ÇELİK & ÖZGÜR YAREN
SANART 30 yaşında! Türkiye’de tamamen gönüllülük ilkesi
üzerinden işleyen bir kurumun bu kadar uzun süre yaşaması çok görülen
bir şey değil. Kurumun bu yaşa gelmesinde kurucu ekibin, özellikle
bitmez tükenmez enerjisiyle yıllarca SANART’ın başkanlığını yürüten
Jale Erzen’in katkısı büyük. Daha sonra gelen yönetimlerin de bu
süreklilikteki payı görmezden gelinemez elbet. Fakat asıl payı, her
çağrımızda yardımımıza koşan, her sempozyumda, kongrede, etkinlikte
tamamen gönüllü olarak canla başla çalışan üyelerimize ve gönüllü
öğrencilerimize vermek gerekiyor belki.
Bizim SANART’la ilk tanışmamız da öğrencilik dönemimize denk
geliyor. ODTÜ Mimarlık Fakültesi’nin lisansüstü “Estetik ve Sanat
Eleştirisi” dersini almıştık. Dersin hocası tabii ki Jale Erzen idi ve o ders
bizim SANART ile tanışmamıza vesile olacaktı. Dersin galiba ikinci
ayındaydık Jale Hoca bizi SANART’ın düzenlediği “80. Yılında
Cumhuriyet’in Kültürü” sempozyumuna davet ettiğinde. Bu etkinlikten
yaklaşık iki ay sonra hocanın Kennedy Caddesi’ndeki stüdyosunda
SANART’ın olağan genel kurulundaydık ve isimlerimiz SANART üye
2
defterine yazılmıştı. Bugün SANART’ta görev alan birçok insan o
dönemde derneğe üye olmuştu.
Bir süre sonra kendimizi 2007’de Ankara’da düzenlenecek olan “17.
Dünya Estetik Kongresi” çalışmaları içinde bulduk. Şu an ODTÜ Felsefe
Bölümü başkanı ve SANART Yönetim Kurulu üyesi olan Halil Turan da
ekipteydi. Daha çok mimarlar ve sanatçılardan oluşan SANART ekibine
felsefeciler de katılmıştı. Dünya Kongresi’ni Türkiye’de nasıl
duyuracağımızı konuşurken öncesinde bir ulusal estetik kongresi
düzenlemenin hem dünya kongresine hazırlık için hem de Türkiye’de
estetik çalışanları tanımak ve SANART ile tanıştırmak için iyi bir yol
olacağı fikri atıldı ortaya. Dünya kongresinin o yoğun iş yüküne bir de
ulusal kongrenin yoğunluğunu eklemek Jale Hoca’nın gözünü
korkutmamıştı. Biz ise neyin içine kendimizi attığımızı bilmiyorduk
henüz.
1. Türkiye Estetik Kongresi’nin ortaya çıkış hikayesi bu. Hem bu
kongrenin hem de ertesi sene düzenlenecek olan Dünya Kongresi’nin
her adımında yoğun şekilde çalışan o ekip bugün SANART’ın aktif
üyeleri olarak çalışmaya devam ediyorlar. Halil Turan, Pelin Yoncacı
Arslan, Bedriye Kaba Işık, Kemal Reha Kavas, Mehmet Saner, Mert
Ayaroğlu, Ceren Katipoğlu hep o dönemden anımsadığımız isimler.
2. Türkiye Estetik Kongresi ise 2013 yılında, o dönem Mersin
Üniversitesi Mimarlık Fakültesi dekanı ve SANART başkanı olan Cânâ
Bilsel’in yoğun çalışmalarıyla düzenlendi. O dönem bizler çeşitli
sebeplerle Ankara dışında olduğumuz için kongreyi uzaktan izledik. Yine
çok başarılı ve estetiğin çok disiplinli zenginliğini ortaya koyan bir
kongre çıkmıştı ortaya.
SANART’ın kuruluşundan itibaren yaptığı çalışmalara baktığımızda
ağırlığın daha çok belli temalar üzerinde şekillenen sempozyumlara ve
bu sempozyumlar etrafında şekillenen sanat etkinliklerine verildiği
3
görülüyor. Kongreler daha seyrek düzenlenen, belli aralıklarla estetik
alanında çalışanları bir araya getirip kimlerin ne çalıştığını görmeye
çalıştığımız; bir anlamda önümüzdeki sempozyum konularını
belirlemeye çalıştığımız etkinlikler olarak tasarlanıyor.
23-25 Mayıs 2019 tarihleri arasında ODTÜ Kültür ve Kongre
Merkezi’nde düzenlediğimiz 3. Türkiye Estetik Kongresi de bu amaçla
yola çıkıp düzenlediğimiz bir etkinlik oldu. Fakat bu kongre diğer
kongrelerde karşılaşmadığımız ve akademinin tarihi açısından buraya
not düşülmesini elzem bulduğum bir durumla daha açık yüzleşmemize
neden oldu. Son yıllarda, sürekli değişen ve sözde niteliği yükseltmek
için nicelik üzerine yoğunlaşan atama ve yükseltme kriterlerinin ortaya
çıkardığı, bir kongre enflasyonu var. Bu kongrelerin önemli bir kısmı, bu
işte artık neredeyse profesyonelleşmiş ekipler tarafından sadece
puanlama kriterlerini karşılamak için düzenleniyor. Gelen çağrılardaki
bağlantıya tıkladığınızda karşınıza ilk çıkan bilgi kongrenin yükselme ve
teşvik kriterlerini karşıladığı oluyor. İsteğe göre bildirilerinizin kitap
bölümü veya dergi makalesi olarak basılacağı garantisi veriliyor. İki
sunum yapacak olursanız ikincisi için indirimli kayıt ücreti alınıyor.
Bütün kongreler kağıt üstünde uluslararası. Bunların elbet farkındaydık,
göz ucuyla izleyip buruk gülümsüyorduk. Farkında olmadığımız şey bu
durumun norm haline gelmiş olmasıydı. Onlarca e-posta ve telefon aldık
teşvik şartlarını karşılayıp karşılamadığımızı, ikinci sunuma indirim
yapıp yapmadığımızı, bildirileri basma garantisi verip vermediğimizi
soran. İşin vahimi bu soruların önemli bir kısmı kötü niyetle
sormuyordu. Eh, bu işler zaten böyle değil miydi, herkes böyle yapmıyor
muydu?
Kongrenin teşvik şartlarını karşılayıp karşılamadığını bilmiyorduk,
açıp bakmamıştık, kongre hazırlık toplantılarında gündem bile
olmamıştı. Kongre uluslararası mı olacaktı? Pek bir fikrimiz yoktu.
Uluslararası kongre olma şartlarına da bakmamıştık. Katılımcılarda belli
4
bir yüzdeyi tutturmamız gerekiyormuş. Yabancı davetli konuşmacımız
yoktu. Fakat SANART dünyada bilinen bir dernekti, 20 yıldır
International Association of Aesthetics’in [Uluslararası Estetik Kurumu]
kurumsal üyesiydi. Bildiri çağrısını uluslararası platformlarda
paylaşmıştık. Fakat o dönem ülkenin içinden geçtiği politik ve toplumsal
süreç dışarıdan çok parlak görülmüyordu. Bir süre önce, Antalya
Sempozyumu için Amerikalı Felsefeci Joseph Margolis’i ana konuşmacı
olarak davet etmiştik. Biletleri alınmış, tüm ayarlamalar yapılmıştı. Tam
o günlerde Türkiye ile Amerika arasında vize krizi patlak verdi ve
Margolis için vize alamadık. Bildirisini bize yazılı olarak gönderdi.
Avrupa’da bazı ülkelerin dışişleri bakanlıkları vatandaşlarını Türkiye’nin
güvenli olmadığı yönünde uyarıyordu. Bir konuğumuz bu sebeple
gelmekten vazgeçmişti. Tüm bu belirsizlikler içinde uluslararası
katılımdan çok umutlu değildik, yine de başvurular gelene kadar
bilemezdik.
İkinci sunumlara indirim yapmıyorduk, hatta ikinci sunumlara izin
vermiyorduk. Henüz elimize geçmemiş, görmediğimiz, okumadığımız
metinler için yayımlanma garantisi de veremezdik. Yayımlanacak
bildiriler, daha sonra tam metinler içinden editoryal bir seçim ile
belirlenecekti.
Kısacası günün akademik toplantı normlarının tamamen dışında bir
iş yapıyorduk ve duyuruya çıktıktan sonra 1-2 ay çok az başvuru aldık.
Fakat ne de olsa bir Akdeniz ülkesiydik, son hafta gelmeden bildiri
yağacak değildi ya… Ki öyle oldu. Kongre için 300 kadar başvuru aldık.
Hakem süreçleri sonucu bu bildirilerin 120 kadarı kabul edildi.
Üç gün boyunca çok canlı bir kongre ortamı yaşadık. Salonlarımız
neredeyse hiç boş kalmadı. Panelistlerimiz sunumlarını yapıp kaçmadı.
Amaçladığımız şeyi sanırım az çok başarabildik. İçten ve samimi bir
akademik paylaşım ortamı yaratabildik. Bu gittikçe kalabalıklaşan,
kalabalıklaştıkça samimiyetini kaybeden ve niteliksizleşen akademik
