Dinin Kökenleri - Sigmund Freud

507 Pages·1999·1.83 MB·Turkish

by  Sigmund Freud

ÖTEKİ YAYINEVİ
Öteki
PSİKOLOJİ
Yapım
ÖTEKİ AJANS
Baskı ve Cilt
ÖTEKİ MATBAASI
Birinci Basım
1995
İkinci Basım
1997
Üçüncü Basım
Temmuz 1998
Dördüncü Basım
Ağustos 1999
Yapıtın Özgün Adı
The Origins of Religion
YÖNETİM YERİ
Mediha Eldem Sokak 52/1
06420 Kızılay/ANKARA
Tel: [phone]
Fax: [phone]
ISBN 975-8012-16-9
ÖTEKİ FREUD DİZİSİ
CİLT 14
Sigmund Freud
DİNİN KÖKENLERİ
TOTEM VE TABU
MUSA VE TEKTANRICILIK
VE DİĞER ÇALIŞMALAR
Türkçesi
SELÇUK BUDAK
ÖTEKİ FREUD DİZİSİ
F ’un temel çalışmalarının tümünü kapsayacak olan
REUD
FREUD DİZİSİ, temel olarak Penguin Freud Library'deki
(PFL) 15 kitabın çevirisine dayanan, ancak bunlarla sınırlı
kalmamasını’ arzuladığım oldukça uzun erimli, geniş hacimli
bir dizi. Penguin Freud Library, adi Freud’la neredeyse
özdeşleşmiş olan çevirmen James Strachey’in genel
editörlüğü altında Alix Strachey, Alan Tyson ve Angela
Richards’tan oluşan bir editörlük kuruluyla ve Anna Freud’un
işbirliğiyle Almanca’dan çevrilen ve bugün dünyadaki en
eksiksiz, en yetkin Freud eserleri koleksiyonu olarak bilinen
24 ciltlik The Standard Edition of the Complete Psychological
Works of Sigmund Freud's. (Hogarth Press, 1953-74)
dayanılarak hazırlanmıştır. PFL dizisi sadece psikoloji değil,
sosyoloji, antropoloji, kriminoloji, tıp, estetik ve eğitim gibi
birçok alandaki genel okuru amaçlamaktadır.
Daha çok teorik çalışmalara ağırlık veren PFL dizisi,
Freud'un tüm çalışmalarını içermez. PFL'nin diziye almadığı
çalışmalar şöyle guruplandırılabilir: (1) Psikanalizden önceki
nöroloji ve nöropatoloji yazılan; (2) Doğrudan psikanaliz
tekniğini konu olan çalışmalar; (3) aynı malzemeyi içeren
başka eserler, örneğin Rüyaların Yorumu dizide yer aldığı
için, aynı konudaki diğer kısa yazılar kapsam dışı
bırakılmıştır; (4) Freud’un özel yazışmalan ve (5) kitap
incelemeleri, başka yazarların kitaplarına yazılan önsözler,
vb. gibi kısa denemeler.
Ancak biz, FREUD DİZİSİ'ne birkaç teknik cildin yani
sıra Mr de biyografi eklemeyi planlıyoruz. Aynca, ne yazık ki
okura başvurabileceği sağlıklı bir Psikanaliz Sözlüğü
öneremediğim için, diziye kapsamlı bir “Kavramsal
Psikanaliz Sözlüğü” eklemeyi de arzuluyorum. Bu alanda
ürkütücü boyutlara varan kavram kargaşası ve keyfiyet, böyle
bir çalışmaya ivedilik kazandırıyor.
Kitapta Yer Alan Editörlük Notları
Dipnotlarda ayrıntılı tarihsel ve kavramsal bilgiler
verilmiştir. Bu notlar, sistemli göndermelerle önemli
psikanalitik kavramların anlamı ve gelişimi tarihçesi
konusunda bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Ancak bu editörlük
notlarının [yani, çevirmenin ve/veya editörlüğün sonradan
eklediği notların] Standard Edition'daki kadar ayrıntılı
olmadığmı söylemek gerek.
“Editörlük notları,” Freud’un kendi notlarından köşeli
parantezle [ ] ayrılmıştır. Bu notlardan bazıları Penguin
editörüne, bazıları da bana aittir. Bazı notlan, İngilizce’ye
çeviriyle, o dilin yapısıyla veya kültürüyle ilgili olması
nedeniyle ya tamamen attım, ya da Türkçe’ye uyarladım. Bazı
notlan, Penguin’in görüşüne de yer vererek değiştirdim, bazen
de tamamen yeni notlar ekledim. Ancak Penguin ile benim
notlanmı birbirinden ayırdetmek için özel bir işaret
kullanmadım; ama kaçınılmaz durumlarda ismimin baş
harfleriyle notun bana ait olduğunu belirttim.
Metin içinde, Freud’un bu dizide yer alan çalışmalarının
(kitap veya bölüm, makale, vb.) adlarını Türkçe olarak
verdim, ancak kaynakçada özgün adları da korudum. Dileyen
okur, parantez içinde verilen referans tarihlerinden (1933a
gibi) ilgilendiği eserin özgün adına ulaşabilir. Ayrıca, yabancı
liteıatürü izleyen okurun, özgün kaynakçaya rahatça
ulaşabileceğini varsayarak referans bölümünde Freud’un
çalışmalarının sadece İngilizce adlarını (varsa) verdim.
Kitaptaki sayfa göndermelerini, dizinin henüz
tamamlanmamış olması nedeniyle, olabildiğince bölüm
göndermesine dönüştürmeye çalıştım, ancak “X. Bölümün
başlarında, ortalarında, sonlarına.yakın bir yerde,” vb.
ifadelerle bu eksikliği biraz olsun dengelemeye gayret ettim.
SIGMUND FREUD: YAŞAMI VE GÖRÜŞLERİ
S F , 6 Mayıs 1856’da o dönemde Avusturya-
IGMUND REUD
Macaristan İmparatorluğu içinde yer alan Moravia’nın küçük
bir kasabası olan Freiberg’de doğar. Dışarıdan bakıldığında
seksen üç yıllık yaşamı bir bütün olarak uzun uzadıya
anlatılmayı gerektirmeyecek kadar olaysızdır.
Orta sınıftan Yahudi bir aileden gelen Freud, babasının
ikinci karısının en büyük oğludur. Aile içindeki konumu
alışılmışın biraz dışındadır, çünkü babasının zaten ilk
karısından iki yetişkin oğlu daha vardır. Bunlar ondan yirmi
yaştan daha büyüktür, birisi evli ve bir çocuk babasıdır; yani o
aslında bir amca olarak dünyaya gelir. Bu yeğen, çocukluk
yıllarında en az kendi kardeşleri (ki yedisi ondan küçüktür)
kadar önemli bir rol oynar.
Yün tüccarı olan babası, Freud’un doğumundan hemen
sonra giderek artan ekonomik sıkıntılara girer. Bu nedenle
Freud henüz üç yaşındayken Freiber’den ayrılmaya karar
verir ve Manchester’e yerleşen iki büyük üvey kardeşin ve
çocuklarının dışında ailenin tamamı bir yıl sonra Viyana’ya
yerleşir. Freud yaşamının çeşitli dönemlerinde İngiltere’de
onlara katılmayı düşünür, ama bunu yaklaşık seksen yıl
boyunca gerçekleştiremez.
Viyana’da, Freud’un çocukluğu boyunca aile darlık içinde
yaşar; ama babası, zeki ve çalışkan olduğu anlaşılan oğlunun
[Freud’un] eğitimine değişmez bir öncelik verir ve masraftan
kaçınmaz. Bunun sonucunda henüz dokuz yaşındayken
“Gymnasium,'u (ortaokul) kazanır ve bu okulda geçirdiği
sekiz yılın son altı yılında sürekli sınıf birincisi olur. On yedi
yaşında mezun olduğunda ne olacağına henüz karar
verilmemiştir; o güne dek çok genel bir eğitim alır,
Üniversiteye mutlaka gideceği belli olsa da, hangisine
gideceği belli değildir.
Freud birkaç yerde, yaşamının hiçbir döneminde “doktor
olmaya heveslenmediğini” ısrarla vurgulamıştır. “Daha
ziyade,” diyor, “doğal nesnelerden çok insanla ilgili konulara
yoğun bir ilgi duyuyordum.”1 Başka bir yerde şöyle yazıyor:
“Çocukluğumda, acı çeken insanlığa yardım etme özlemi
duyduğumu hatırlamıyorum... Gençliğimde içinde
yaşadığımız dünyanın bilmecelerini anlamaya ve belki de
çözümüne katkıda bulunmaya yönelik ezici bir ihtiyaç
duyuyordum.”2 Başka bir yerde de son yıllarındaki sosyolojik
çalışmalarını tartışıyor: “Doğal bilimler, tıp ve psikoterapi
alanlarında yaşam boyu süren bir dolambaçtan sonra ilgim,
uzun süre önce, düşünemeyecek kadar genç olduğum bir
dönemde beni çeken kültürel sorunlara tekrar yönelmiş
bulunuyor.”3
Söylediği kadarıyla o günlerde bilimsel kariyer seçimini
belirleyen şey, okulu bitirmek üzereyken katıldığı bir okuma
dersinde okunan ve (görüldüğü kadarıyla hatalı olarak)
Geothe’ye atfedilen “Doğa” üzerine yazılmış aşın süslü bir
deneme olur. Ama bilimi seçmesi halinde pratik nedenler
seçimini tıpla sınırlar. O da 1873 sonbaharında, üniversiteye
on yedi yaşında bir tıp öğrencisi olarak kaydını yaptırır. Ama
o zaman bile tıp derecesi almak için acele etmez. Dolayısıyla
ilk bir iki yıl çeşitli konularda dersler alır, ama düzenli olarak
ilk önce biyoloji, daha sonra da fizyoloji üzerinde yoğunlaşır.
Üçüncü sınıftayken Karşılaştırmalı Anatomi Profesörü ödev
olarak ondan yılanbalığı anatomisinin ayrıntılı bir
incelemesini isteyince (ki bu, dörtyüz kadar örneğin kesilerek
açılmasını gerektirmiştir), ilk araştırmasını yapmış olur. Kısa
bir süre sonra Brücke’nin yönetimindeki fizyoloji
laboratuvarma girer ve orada altı yıl mutlulukla çalışır.
Genelde fiziksel bilimlere yönelik tutumunun ana çizgilerini
orada kazandığına kuşku yok. O yıllarda temel olarak merkezi
sinir sisteminin anatomisi üzerinde çalışır ve makaleler
yayımlamaya başlar. Ama bu laboratuvar çalışmalarından
kazandığı para, geniş ailesinin ihtiyaçlarım karşılamaktan
uzaktır. Bu nedenle sonunda 1881 yılmda tıp diplomasmı
almaya karar verir ve bir yıl sonra Brücke’nin yanındaki
işinden gönülsüz ayrılarak Viyana Genel Hastanesi’nde
çalışmaya başlar.
1 [Otobiyografik İnceleme (1925d), girişe yakın bir yerde.]
2 [“Amatör Psikanalizi Sorunu’na Sonek” (1927a).]
3 ["Otobiyografik İnceleme ye Sonek” (1935a).]
Yaşamındaki bu yön değişikliğini belirleyen şey, aile
kaygılarından daha acil bir şeydir: 1882 Haziranı’nda
nişanlanır ve ondan sonraki bütün çabaları evliliğe yönelir.
Hamburg’un ünlü Yahudi ailelerinden birisinden gelen
nişanlısı Martha Bemays’ın, o sırada Viyana’da yaşamasına
rağmen, Kuzey Almanya’daki evine dönmesi gerekir. Bunu