Table Of ContentX
-
6
6
9
DİNİ ARAŞTIRMALAR 1-
0
3
1
:
Temmuz - Aralık 2017, Cilt:20, Sayı: 52 N
S
S
I
Tübitak/Ulakbim, TR Dizin tarafından dizinlenmekte olan
Dini Araştırmalar Dergisi, 31.10.2017 tarihinden itibaren
INDEX COPERNICUS INTERNATIONAL, ERIH PLUS,
PHILPAPERS: Bibliography of Philosophy,
BROWZINE Academic Journal Collections,
CROSSREF ve İSAM Articles on Theology Database Uluslararası
indeksleri tarafından da dizinlenmektedir.
DİNÎ ARAŞTIRMALAR
Cilt: 20 Sayı: 52
Temmuz - Aralık 2017
Altı ayda bir çıkar
Fiyatı: 25 TL
Yayın Türü
Yaygın ve Süreli
Dizgi
Leyla TAŞKESEN
Baskı
Uzun Dijital Matbaacılık
Zübeyde Hanım Mah. İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı 48/48
06070 İskitler / ANKARA
Tel: (0312) 341 36 67
Basım Tarihi
Aralık 2017
ANKARA
Yönetim Yeri
Cihan Sk. No: 37/1 Sıhhıye/ANKARA
Redaksiyon
Mehmet Masatoğlu
Yazışma Adresi
Ahmet Erkan
A.Ü. İlahiyat Fakültesi
Bahçelievler/ Ankara
İrtibat Telefonu
Mehmet Masatoğlu 0505 250 96 88
[email protected]
web: www.diniarastirmalar.com.tr
dergipark.gov.tr/da
Posta Çeki Hesabı
Şahin Kızılabdullah adına 5791754
Bahçelievler/ANKARA
DİNÎ ARAŞTIRMALAR
Hakemli Bilimsel Dergi
Altı ayda bir çıkar.
İmtiyaz Sahibi
Motif Yayıncılık Rek. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. adına
Oğuzhan KUZUCU
Editör
Prof. Dr. Recai DOĞAN
Editörler Kurulu
Prof. Dr. Cemal TOSUN
Prof. Dr. Ahmet Hikmet EROĞLU
Prof. Dr. Abdulkadir DÜNDAR
Doç. Dr. İhsan ÇAPCIOĞLU
Doç. Dr. Yıldız KIZILABDULLAH
Yrd. Doç. Dr. Rabiye ÇETİN
Yrd. Doç. Dr. Cemil KUTLUTÜRK
Öğr. Gör. Fatma ÇAPCIOĞLU
Ar. Gör. Dr. Şahin KIZILABDULLAH
Ar. Gör. Dr. Fatma KENEVİR
Yazı İşleri Müdürü
Kaya KUZUCU
Danışmanlar Kurulu
Prof. Dr. Abdurrahman Küçük (Ankara Üniv.), Prof. Dr. Ahmet İnam (ODTÜ), Prof. Dr. Ali İsra Güngör (Ankara
Üniv.), Prof. Dr. Ali Rafet Özkan (Kastamonu Üniv.), Prof. Dr. Asım Yapıcı (Çukurova Üniv.), Prof. Dr. Baki Adam
(Ankara Üniv.), Prof. Dr. Durmuş Arık (Ankara Üniv.), Prof. Dr. Harun Güngör (Erciyes Üniv.), Prof. Dr. Hilmi Demir
(Hitit Üniv.), Prof. Dr. Hüsnü Ezber Bodur (Sütçü İmam Üniv.), Prof. Dr. Kamil Çakın (Ankara Üniv.), Prof. Dı: Kazım
Sarıkavak (Gazi Üniv.), Prof. Dr. Kemal Polat (Atatürk Üniv.), Prof. Dr. Mehmet Katar (Ankara Üniv.), Prof. Dr. Mehmet
Özdemir (Ankara Üniv.), Prof. Dr. Mustafa Erdem (Ankara Üniv.), Prof. Dr. Niyazi Akyüz ( Ankara Üniv.), Prof. Dr.
Niyazi Usta (19 Mayıs Üniv.), Prof. Dr. Ömer Faruk Harman (Marmara Üniv.), Prof. Dr. Ramazan Buyrukçu
(Süleyman Demirel Üniv.), Prof. Dr. Ramazan Uçar (Süleyman Demirel Üniv.), Prof. Dr. Sönmez Kutlu
(Ankara Üniv.), Prof. Dr. Talat Sakallı (Süleyman Demirel Üniv.), Prof. Dr. Yunus Apaydın (Erciyes
Üniv.), Prof. Dr. İbrahim Maraş (Ankara Üniv.), Prof. Dr. Yahya Michot, Prof. Dr. Hans-Georg Babke,
Prof. Dr. Ebrahim Moosa, Prof. Dr. Martin Thurner, Prof. Dr. M. Nazif Mohib Shahrani, Prof. Dr. John
Hare, Prof. Dr. John Valk, Prof. Dr. Jules Janssens, Prof. Dr. Frank Grifell, Prof. Dr. Erdal Toprakyaran,
Doç. Dr. Zuhdija Hasanović, Doç. Dr. Yusuf Gökalp (Çukurova Üniv.), Yrd. Doç. Dr. Cengiz Çuhadar
(Kastamonu Üniv.), Yrd. Doç. Dr. Hakan Coşar (M. Akif Ersoy Üniv.), Yrd. Doç. Dr. İbrahim Kaplan (İnönü Üniv.), Yrd.
Doç. Dr. Murat Gökalp (Fırat Üniv.), Yrd. Doç. Dr. Önder Bilgin (Akdeniz Üniv.), Doç. Dr. Tuğrul Yürük (Çukurova
Üniv.)
Editör’den…
Dini Araştırmalar Dergisi, 20. cilt 52. sayısı ile yeniden okuyucusu ile bu-
luşmanın mutluluğunu yaşamaktadır. Bu sayımız, biri İngilizce biri Arapça ol-
mak üzere onbir makale ve iki tanıtım yazısından oluşmaktadır. Mehmet Kalay-
cı, İslam mezhepleri tarihi alanıyla ilgili olan ve “7./13. Yüzyıl Anadolu’sunda
Yaşamış Bir Hanefî Âlimin Ferağ Kayıtlarında Saklı Otobiyografisi: ‘Alā-i
Aḫlāṭī ve Mecmū‘ası” başlığını taşıyan yazısında, Hanefi geleneğine ait bir
mecmū‘anın ferağ kayıtlarında geçen bilgilerden hareketle ‘Alā-i Aḫlāṭī’nin
hayat hikâyesini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Mualla Yıldız, F. Zeynep
Belen, Kübra Türkmen Arslan ve Halil İbrahim Özasma’nın birlikte kaleme
aldıkları, “Defense Mechanism Against Mortality Salience in Turkish Mus-
lim Population” başlıklı yazıda, 2016 yılında Başkent Ankara’da arka arkaya
meydana gelen terör saldırılarından kaynaklanan dehşet karşısında insanla-
rın geliştirdikleri farklı savunma mekanizmaları nitel bir araştırma deseniyle
belirlenmeye çalışılmaktadır. Sema Çelem, “Şîa’nın Peygamber Kıssalarına
İlişkin Rivayetlerde Ehl-i Beyt’e Atıfları -Kummî Tefsiri Özelinde” başlığı-
nı taşıyan makalesinde, batınî yorumları ile dikkat çeken el-Kummî’nin Hz.
Muhammed’den önceki peygamberlerin kıssalarında Hz. Ali ve Ehl-i Beyt’e
dair rivayetler nakletmesinin mezhebî taassubun boyutunu göstermesi bakı-
mından önemli olduğuna ilişkin eleştirisini okuyucusuyla buluşturmaktadır.
Ahmet Hamdi Can, Betül Can ve Emad Aly’nin birlikte yazdıkları Arapça ma-
kalede, Beydavi Tefsiri Örneği’nde Arapça cümle yapılarındaki semantik deği-
şimler dilbilimsel açıdan incelenmektedir. Niyazi Akyüz, “Din Sosyolojisi’nde
Bir Dini Otorite Tipi Olarak Din kurucusu” başlıklı çalışmasında, özellikle
Alman dinbilimci J. Wach’ın görüşlerine referansla din sosyolojisi literatü-
ründe din kurucusunun dini otoritesini sorgulamaktadır. Salihe Esen, “Karşı
Reform Hareketi ve Dominikenler” başlıklı makalesinde, Luther’in başlattığı
reform hareketine karşı Katolik Kilisesi’nin başlattığı Karşı Reform hareke-
ti döneminde yaşanan gelişmelere ve Dominiken Tarikatı’nın bu süreçte zor
durumda kalan Katolik Kilisesi’ne yaptığı katkılara dikkat çekmektedir. Emre
Ürer, “Çocuklarda Ölüm ve Yas Üzerine Bir İnceleme” makalesinde, çocuk-
lardaki yas kavramına ve ölüm ya da nesne kaybıyla karşılaşan çocuğa nasıl
yaklaşılması gerektiğine ilişkin bilgilere yer vermektedir. Rıfat Atay ve Halil
Arslan, “Üç Dönem, Üç Takvim: 2002, 2007 ve 2011 Yılları Takvimleri Ör-
neğinde Diyanet Söyleminin Analizi” başlıklı makalelerinde, 2002, 2007 ve
2011 yılı Diyanet İşleri Başkanlığı takvimlerindeki metinleri, metin analizi
yöntemiyle incelemektedir. Sıddık Baysal, “Tefsirde Te’vilin Epistemolojik
Dayanakları: Ebu’l-Berekât en-Nesefî Örneği” başlıklı yazısında, yazıldığı
dönemde okurun beklentilerine cevap verebilme ve aynı lafızlarla iki farklı
anlam düzeyini yakalayabilme kapasitesine sahip bir eserden hareketle, yo-
rum-model ilişkisi bağlamında te’vilin epistemolojik temellerini tartışmaya
açmaktadır. Tuba Nur Umut, “Albert Borgmann’ın Fenomenolojik Teknoloji
Yaklaşımı: Cihaz Paradigması ve Mihrakî Kaygılara Çağrı” başlığını taşıyan
çalışmasında, fenomenoloji geleneğine mensup çağdaş teknoloji felsefecile-
rinden Albert Borgmann’ın teknolojinin çağdaş yaşamımızı nasıl etkilediğini
karakterize ettiği cihaz paradigmasını ve bu paradigmanın ahlâki sonuçlarını
konu edinmeyi; cihaz paradigmasının etkisine karşı Borgmann’ın bir öneri
olarak sunduğu “mihrakî şeylere ve uygulamalara” yaptığı çağrıyı değerlen-
dirmeyi amaçlamaktadır. Rifat Suyargulov, “Musa Carullah’ın İlahi Rahmetin
Genişliği Hakkındaki Düşüncesinin Değerlendirilmesi” başlıklı bu sayımızın
son makalesinde, Musa Carullah’ın cehennemin ebedîliği hakkındaki değer-
lendirmelerini Türk okuyucusuyla buluşturmaktadır. Bu vesile ile dergimizin
önceki sayılarına olduğu gibi bu sayımızda da yazar ve hakem olarak katkıda
bulunan bilim insanlarına, yazıların dergimize kabulünden değerlendirme sü-
reçlerine, baskıya hazırlık ve baskı işlemlerinin planlanıp sonuçlandırılmasına
kadar her aşamada emeği geçen tüm gönül erlerine teşekkür ederim.
Prof. Dr. Recai DOĞAN
İÇİNDEKİLER
9 • Mehmet KALAYCI
7./13. YÜZYIL ANADOLU’SUNDA YAŞAMIŞ BİR HANEFÎ ÂLİMİN FERAĞ
KAYITLARINDA SAKLI OTOBİYOGRAFİSİ: ‘ALĀ-İ AḪLĀṬĪ VE MECMŪ‘ASI
The Autobiography of a Ḥanafī Scholar of the 7th/13th Century Anatolia Hidden in his
Colophons: ‘Alā-i Akhlāṭī and his Majmū‘a
33 • Mualla YILDIZ - F. Zeynep BELEN - Kübra TÜRKMEN ARSLAN -
Halil İbrahim ÖZASMA
DEFENSE MECHANISM AGAINST MORTALITY SALIENCE IN TURKISH MUSLIM
POPULATION
Ölümlük Bilinci Karşısında Türkiye’de Müslümanlar Tarafından Kullanılan Savunma
Mekanizmaları
57 • Sema ÇELEM
ŞÎA’NIN PEYGAMBER KISSALARINA İLİŞKİN RİVAYETLERDE EHL-İ BEYT’E
ATIFLARI -KUMMÎ TEFSİRİ ÖZELİNDE
Shia’s References to Ahl Al-Bayt in the Stories of the Prophets:
-A Study On Al-Qummi’s Tafseer -
75 • Ahmet Hamdi CAN - Betül CAN - Emad ALY
ش٤رشؼُح شِٔـُح َخحد ٢٘ٓضُح ٠٘ؼُٔح ش٤ـط
ش٤رشؼُح شِٔـُح َخحد ٢٘ٓضُح ٠٘ؼُٔح ش٤ـط
١ٝخن٤زُح ش٤غلط ٢ك ش٣ٞـُ شعحسد
١ٝخن٤زُح ش٤غلط ٢ك ش٣ٞـُ شعحسد
The Semantic Change of Tenses in Arabic Se ntences: A Linguistic Study on Tafsir of Beydâvî
AAhhmmeett HHaammddii CCAANN**
BBeettüüll CCAANN†† 99 • Niyazi AKYÜZ
EEmmaaDddİ NAA SRLLOeYYlSigY‡‡ioOuLs OFJoİuSnİd’NerD aEs BA İRRe DligİNioİu Os ATuOthRoİrTiEty TTİyPpİe OinL SAoRciAoKlo gDyİ oNf KReUliRgUioCnUSU
ـخُِٔح
ـخُِٔح
111 • Salihe ESEN
ششّ٤ّ٤ــططٝٝ ،،ْْ٣٣ششٌٌُُحح ٕٕآآششوKوُُححA RََŞخخI ححRددE ششF٤٤OررششRؼؼMُُحح Hشش٣٣AٞٞRــِِEُُححK ششEِِTٔٔİــ Vُُحح E ٢٢ DككO ٖٖMٓٓİضضNُُحİح KغغENللزLزُُحEح Rححززٛٛ ططسسذذ٣٣
Counter Reformation and Dominican Order
يِظر ؿخخُح ٠٘ؼُٔح ّذخط سذػ دخزع٧ خؼً زط ،ٚ٤ك صءخؿ ١زُح مخ٤غُِ خؼً زط شِٔـُح ٙزٛ شُ٫د
يِظر ؿخخُح ٠٘ؼُٔح ّذخط سذػ دخزع٧ خؼً زط ،ٚ٤ك صءخؿ ١زُح مخ٤غُِ خؼً زط شِٔـُح ٙزٛ شُ٫د
ذه ش٤رشؼُح شـُِح ٢كٝ ،َزوظغُٔحٝ شمخلُح ٖػ عسخنُٔح شزؼ٣ ذه ش٤رشؼُح شـُِح ٢لك ،سشٛخظُح
ذه ش٤رشؼُح شـُِح ٢كٝ ،َزوظغُٔحٝ شمخلُح ٖػ عسخنُٔح شزؼ٣ ذه ش٤رشؼُح شـُِح ٢لك ،سشٛخظُح
َخحد ٠٘ؼُٔح شّ٤ـط صخزّزغٓ ٖٓ ٖٓضُح ش٤ـطٝ ،شخآ ٖٓص ٝأ َؼك ٠ُا َوظ٘ط ْػ ٖٓضر شِٔـُح أذزط
َخحد ٠٘ؼُٔح شّ٤ـط صخزّزغٓ ٖٓ ٖٓضُح ش٤ـطٝ ،شخآ ٖٓص ٝأ َؼك ٠ُا َوظ٘ط ْػ ٖٓضر شِٔـُح أذزط
الله شقٗ ءخؿ حرا{ :٠ُخؼط ُٚٞه ٢ك ٌُٖ ،٢مخُٔح ٖٓضُح ٖػ شّزؼ٣ )ءخؿ( َؼلُخك ،شِٔـُح
الله شقٗ ءخؿ حرا{ :٠ُخؼط ُٚٞه ٢ك ٌُٖ ،٢مخُٔح ٖٓضُح ٖػ شّزؼ٣ )ءخؿ( َؼلُخك ،شِٔـُح
.َزوظغُٔح ٖٓضُح ٠ُا ٢مخُٔح ٖٓضُح ٖٓ ش٤زؼظُح َوظٗح )1 :شقُ٘ح( }.. قظلُحٝ
.َزوظغُٔح ٖٓضُح ٠ُا ٢مخُٔح ٖٓضُح ٖٓ ش٤زؼظُح َوظٗح )1 :شقُ٘ح( }.. قظلُحٝ
غلزُح ٍٝخل٣ٝ ،ش٤ٗآشوُح صخ٣٥ح ٖٓ ذ٣ذؼُح ٢ك ش٣ٞـُِح شِٔـُح ٢ك ٖٓضُح شّ٤ـط شٜظ
غلزُح ٍٝخل٣ٝ ،ش٤ٗآشوُح صخ٣٥ح ٖٓ ذ٣ذؼُح ٢ك ش٣ٞـُِح شِٔـُح ٢ك ٖٓضُح شّ٤ـط شٜظ
خًٔ ،١ٝخن٤زُح ش٤غلط ٠ِػ دخٜؾُح ش٤ؽخك ٍ٬خ ٖٓ خٛش٤غلطٝ ش٤ٗآشوُح صخ٣٥ح يِط غزظط
خًٔ ،١ٝخن٤زُح ش٤غلط ٠ِػ دخٜؾُح ش٤ؽخك ٍ٬خ ٖٓ خٛش٤غلطٝ ش٤ٗآشوُح صخ٣٥ح يِط غزظط
،ش٤ًشظُح شـُِح ٠ُا ١ٝخن٤زُح ش٤غلط شٔؿشط ٢ك شظُ٘ح ٍ٬خ ٖٓ سشٛخظُح ٙزٛ غلزُح غزظظ٤ع
،ش٤ًشظُح شـُِح ٠ُا ١ٝخن٤زُح ش٤غلط شٔؿشط ٢ك شظُ٘ح ٍ٬خ ٖٓ سشٛخظُح ٙزٛ غلزُح غزظظ٤ع
ش٤غلط ٠ِػ ١ٞٗٞوُح ش٤ؽخك" ٢ك َ٤ه خٓ شؼؿحشٓ ٍ٬خ ٖٓ ؛خٜ٤ِػ ٢ؽحٞلُح شؼرخظٓٝ
ش٤غلط ٠ِػ ١ٞٗٞوُح ش٤ؽخك" ٢ك َ٤ه خٓ شؼؿحشٓ ٍ٬خ ٖٓ ؛خٜ٤ِػ ٢ؽحٞلُح شؼرخظٓٝ
..١١ٝٝخخنن٤٤ززُُحح شش٤٤غغللطط ٢٢ٔٔؿؿششظظٓٓ ددٜٜٞٞؿؿ ٠٠ِِػػ سسذذ٣٣ذذؿؿ سسششظظٗٗ غغللززُُحح ّّذذوو٤٤ُُ ""١١ٝٝخخنن٤٤ززُُحح
،ش٤ٗآشوُح صخ٣٥ح ،١ٝخن٤زُح ش٤غلط ،ٖٓضُح ش٤ـط ،٠٘ؼُٔح ش٤ـط : ش٤لطخلُٔح صخٌُِٔح
،ش٤ٗآشوُح صخ٣٥ح ،١ٝخن٤زُح ش٤غلط ،ٖٓضُح ش٤ـط ،٠٘ؼُٔح ش٤ـط : ش٤لطخلُٔح صخٌُِٔح
.١ٞٗٞوُح ش٤ؽخك
.١ٞٗٞوُح ش٤ؽخك
** YYrrdd.. DDooçç.. DDrr..,, KKaarraammaannooğğlluu MMeehhmmeettbbeeyy ÜÜnniivveerrssiitteessii EEddeebbiiyyaatt FFaakküülltteessii.. EE--ppoossttaa::
[email protected].
[email protected].
†† YYrrdd.. DDooçç.. DDrr..,, SSeellççuukk ÜÜnniivveerrssiitteessii YYaabbaannccıı DDiilllleerr YYüükksseekkookkuulluu.. EE--ppoossttaa::
[email protected].
[email protected].
‡‡ ÖÖğğrr.. GGöörr.. DDrr..,, KKaarraammaannooğğlluu MMeehhmmeettbbeeyy ÜÜnniivveerrssiitteessii EEddeebbiiyyaatt FFaakküülltteessii.. EE--ppoossttaa::
[email protected].
[email protected].
131 • Emre ÜRER
ÇOCUKLARDA ÖLÜM VE YAS ÜZERİNE BİR İNCELEME
A Review of Death and Mourning in Children
141 • Rıfat ATAY - Halil ARSLAN
ÜÇ DÖNEM, ÜÇ TAKVİM: 2002, 2007 VE 2011 YILLARI TAKVİMLERİ ÖRNEĞİNDE
DİYANET SÖYLEMİNİN ANALİZİ
Three Periods, Three Calendars: An Analysis of the Discourses of Diyanet in the Examples
2002, 2007 and 2011 Calendars
159 • Sıddık BAYSAL
TEFSİRDE TE’VİLİN EPİSTEMOLOJİK DAYANAKLARI:
EBU’L-BEREKÂT EN-NESEFÎ ÖRNEĞİ
Epistemelogical Basis of Ta’wil in Tafsir: The Case of Abu’l-Barakat Al-Nasafi
185 • Tuba Nur UMUT
ALBERT BORGMANN’IN FENOMENOLOJİK TEKNOLOJİ YAKLAŞIMI: CİHAZ
PARADİGMASI VE MİHRAKÎ KAYGILARA ÇAĞRI
Albert Borgmann’s Phenomenological Approach to Technology: The Device Paradigm and
His Call for Focal Concerns
201 • Rifat SUYARGULOV
MUSA CARULLAH’IN İLAHİ RAHMETİN GENİŞLİĞİ HAKKINDAKİ
DÜŞÜNCESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
The Thought of Musa Carullah Concerning Extencity of Allah’s Mercy
223 • Sümeyra ARICAN - Hasan SÖZEN - Vahdeddin ŞİMŞEK
KONGRE TANITIMI
1. DİN EĞİTİMİ KONGRESİ
(Darıca, 26-28 Ekim 2017)
229 • Mehmet AKIN
KİTAP TANITIMI
Gus Martin, Terörizm: Kavramlar ve Kuramlar
Çev. İhsan ÇAPCIOĞLU, Bahadır METİN
Dini Araştırmalar, Temmuz - Aralık 2017, Cilt : 20, Sayı: 52, ss. 9-31 •
DOI: 10.15745/da.358063
Gönderim Tarihi: 11.10.2017 - Kabul Tarihi: 07.11.2017
7./13. YÜZYIL ANADOLU’SUNDA YAŞAMIŞ BİR HANEFÎ ÂLİMİN
FERAĞ KAYITLARINDA SAKLI OTOBİYOGRAFİSİ: ‘ALĀ-İ AḪLĀṬĪ
VE MECMŪ‘ASI*
Mehmet KALAYCI**
Öz
Kitaplar, bir fikrin ve düşüncenin veya zihniyetin taşıyıcıları olduğu ka-
dar, üretildikleri bağlama dair de bilgiler sunan kalıntılardır. Bir eserin yazma
versiyonları söz konusu olduğunda, her bir nüshanın ayrı bir özgünlük değeri
bulunmaktadır. Yazıma konu olan metin belki ortaktır ama yazma nüshalar;
çoğaltan kişi, çoğaltılan yer ve zaman, çoğaltmada kullanılan yazı şekli, kâğıt
türü gibi unsurlar bakımından kendilerine özgü nitelikler taşımaktadır. Eserin
yazıldığı bağlam hakkında ilk elden bilgilerin sunulduğu bu kısımlara yan-
sıyan içerik, bazen eserin tüm muhtevasından bile daha önemli olabilmekte-
dir. Bu yüzden de bazen her biri ayrı bir tarih vesikasına dönüşebilmektedir.
‘Alī b. Ötemiş b. Süleymān isimli fakat ‘Alā-i Aḫlāṭī olarak maruf bir Hanefî
âlim tarafından istinsah edilen mecmū‘a bu bakımdan oldukça dikkat çeki-
cidir. Mecmū‘a içerisinde Hanefî geleneğe dair çeşitli eserler yer almakta-
dır; ancak bunlardan daha önemli olan bu eserlerin nasıl ve nerede istinsah
edildiğine dair müstensihin ferağ kayıtlarında verdiği bilgilerdir. Bu bilgilere
bakıldığında, müstensihin muhtemelen Buhara kökenli olduğu ve Anadolu’ya
gelip Ahlat’ı vatan edindiği görülmektedir. Artık Anadolu’da yaşamasına kar-
şın, bir sebeple büyük Moğol istilasına maruz kalmasından on bir yıl önce
Buhara’ya tekrar gitmiş, buradaki ilim meclislerinde bulunmuş ve önemse-
diği bazı eserleri istinsah edip yanında Ahlat’a getirmiştir. Bu mecmū‘a ise
* Yazının son şeklini alma sürecindeki önemli katkılarından ötürü Eyüp Öztürk, Muzaffer
Tan ve Recep G. Göktaş’a bu vesileyle teşekkür etmek isterim.
** Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. E-posta: [email protected].
10 •7./13. YÜZYIL ANADOLU’SUNDA YAŞAMIŞ BİR HANEFÎ ÂLİMİN FERAĞ
KAYITLARINDA SAKLI OTOBİYOGRAFİSİ: ‘ALĀ-İ AḪLĀṬĪ VE MECMŪ‘ASI
zamanla Kastamonu’ya kadar gelmiştir. Bu yazıda, söz konusu mecmū‘anın
ferağ kayıtlarında geçen bilgilerden hareketle ‘Alā-i Aḫlāṭī’nin hayat hikayesi
ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Aḫlāṭī, Hanefîlik, Ferağ Kaydı, Buhara, Anadolu,
Ahlat, Otobiyografi.
The Autobiography of a Ḥanafī Scholar of the 7th/13th Century
Anatolia Hidden in his Colophons: ‘Alā-i Akhlāṭī and his Majmū‘a
Abstract
Books are the carriers of an idea and thought or mentality as well as being
remnants introducing information about the context they were produced. When
it comes to the handwritten versions of a work, each copy has an originality and
value. Even though the written text is common, every copy has a distinctive
feature in terms of the identity of copyist, place and time of copying, form of
script, type of paper etc.. The contents which are reflected in these parts in
which the first hand information about the context of the composition of the
work is introduced are sometimes even more important than the work itself.
Therefore, sometimes each of them is likely to change into a separate historical
document. In this sense, a majmū‘a copied by a Ḥanafī scholar named ‘Alī b.
Otemish b. Sulaimān but mostly known as ‘Alā-i Akhlāṭī is highly remarkable.
Majmū‘a contains a variety of works about Ḥanafīte literature; however, what
is more important is the information given by the copyist in the colophons as
to how and where these works were copied. When the information in question
is analyzed, it is seen that the copyist probably was from Buḫārā and settled
in Akhlāṭ. Though he began to live in Anatolia, he went, for one reason,
to Buḫārā once again almost eleven years before the big Mongol invasion
towards Buḫārā, attended the scholarly sessions there, copied some works he
attached importance to, and brought them with himself to Akhlāṭ. And in time
this majmū‘a found a chance to be transferred to Kastamonu. In this paper,
with reference to the information cited in the colophons of majmū‘a, the
biography of ‘Alā-i Akhlāṭī has been tried to bring into view.
Keywords: Akhlāṭī, Ḥanafism, Colophon, Bukhārā, Anatolia, Akhlāṭ,
Autobiography
GİRİŞ
Geçmiş nice bilinmezi içinde barındırmaktadır; hakkında bilgi sahibi ol-
duklarımız aslında sayılarını tahmin bile edemediğimiz bilinmezlere açılan
Description:Journal of the American Academy of Child & Adolescent. Psychiatry, 36(9), 1299-1302. Diler, R. S., & Avci, A. (1997). Çocuk ve Yas: Bir etmekle; kabuğun ötesindeki öze, Kelamullah bağlamında lafızdan hakiki murada intikalle ulaşılabilir. Bunun için marifet ehli olmak ve bazı riyazî tec