Din ile Bilim

177 Pages·1990·2.983 MB·Turkish

by  Bertrand Russell

ISBN: 975-468-028-0
DiN iLE BiLiM
Bertrand Russell /Türkçesi: Akşit Göktürk/ Yayımlayan: Say Yayınlan/
Beşinci basım: 1990 /Kapak: Derman Över/ Baskı: Teknografik
Matbaacılık A.Ş.
Genel Da�ıtım: SAY DAÖITIM LTD.ŞTİ. Arıkara Cad. 54
Sirkeci-İstanbul
Tel: [phone]
BERTRAND RUSSELL
DİNİ LEB İLİM
Türkçesi
AKŞİT GÖKTÜRK
say
Birinci Basım 1963
ikinci Basım 1972
Üçüncü Basım 1981
Dördüncü Basım 1983
Beşinci Basım 1990
İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM
Çatışmanın Kökleri 11
il. BÖLÜM
Copernicus Devrimi 19
111. BÖLÜM
Evrim 39
iV. BÖLÜM
Cincilik ile Tıp 62
V.BÖLÜM
Ruh ile Gövde 81
VI. BÖLÜM
Belirlenimcilik 104
VII. BÖLÜM
Mistisizm 122
VIII. BÖLÜM
Evrensel Amaç 135
IX. BÖLÜM
Bilim ile Ahlak 157
X.BÖLÜM
Sonuç 171
BiRiNCi BASIMA ÖNSÖZ
Din İle Bilim insan düşüncesinin, kör inançlann baskısından, karan­
lıktan, bilgisizlikten kunulma, aydınlanma çabasını tarih sırasıyla, başlangı­
cından bu yana adım adım yansıtan bir yapıttır. Russcll bu kitabında din
ile bilim, kör inançla us, duygusal değerle gerçek değer arasındaki kesin
aynının bilincine vanlmadı.kça gerçek anlamda bir ilerlemenin mümkün
olamıyacağını kanıtlanyla göstermektedir. Bu bakımdan kitap bizim için
büyük önem taşıyor. İleri bir toplum olma yolundaki savaşımızda, bu en
önemli sorunun, dinsel inançla bilimsel düşünce karşıtlığının, derli toplu,
soğukkanlı bir tanışması yapılmadı. Din ile bilim arasındaki aynm söylev­
lerde kaldı ancak. Bugün, ötedenberi süregelen bir alışkanlı.k\a, zaman za­
man bilimsel düşünce yolunda, us yolunda görülen değerli atılımlar da ko­
layca katılaştınlıp, gerçek amaçlanndan, niteliklerinden uzaklaştırılıyorlar.
Atatürk'ün «Hayatta en hakiki mürşit ilimdir» sözü bir yandan üniversite­
lerimizin giriş kapılarında, öte yandan «ilim»e verilen bll§ka bir anlamla,
ramazanda cami mahyalannda göze çarpıyor. Üstelik, birtakım politikacıla­
nn da, bizde bu konuda gerekli bilincin uyanmamış olmasından yararlan­
maya kalkıştı.klan, bu durumu çıkartan uğruna kullandı.klan da sık sık gö­
rülüyor. Din iıe Bilim'in bu temel sorunlara ışık tutacak nitelikte bir yapıt
olduğuna inanıyorum.
Ama, çağımızdaki birçok gelişmeler bilimin de us ölçülerine sığma­
yan, bir dogma niteliği taşıyan inançlara, amaçlara araç edilebileceğini, ay­
dınlık yerine karanlık getirebileceğini göstermektedir. Din İle Bilim ilk
olarak 1935 yılında yayımlanmıştır. Daha sonraki baskılarda Russell'in ki­
tapta hiçbir değişiklik yapmamış olması kafa�a takıldı. Kendisine bir mek-
7
tup yazarak bunun nedenini, bilimin bugünkü gelişmeleri karşısında Din
İle Bilimde savunduğu görüşlerde, bilime güveninde bir değişiklik olup ol­
'
madığını sordum. Okurların bu kitabı değerlendirmelerine bir yararı doku­
nur umuduyla Russell'in cevabından birkaç sözü olduğu gibi aktarıyorum:
«İnsan çabasının her biçimi gibi bilimin de kurumlaştınlıp, baskı deneti al­
tına sokulduğu zaman gerici bir niteliğe sürükleneceğini, tanınmaz kılığa
gireceğini kabul ediyorum. Savunduğum şey, yaratıcı etkinlikleri herşey­
den önemli tutan, baskı kabul etmiyen, bilimsel düşünce tutumuyla bilim­
sel bir araştırma ruhudur. Bu görüşümde bir değişiklik yapmayı gereksin­
miyorum.»
1963 Akşit GÖKTÜRK
8
ÜÇÜNCÜ BASIM İÇİN
Din İle Bilim'in İngiltere'de ilk yayımlanışından bu yana nerdeyse el­
li yıl geçti. İnsanlık tarihinin, bilimsel ilerleme yönünden, en hızlı dönemi
oldu bu elli yıl. Doğayla, insanla, evrenle ilgili bilgilerimizin vardığı yeni sı­
nırlar, bir uzay çağını başlattı. Bilim, insanoğlunun acılarını azaltmayı, in­
san yaşamıyle mutluluğuna hizmeti inançla sürdürdü. Bununla birlikte,
kör inancın, bağnazlığın, hoşgörüsüzlüğün dünyamızın birçok yerinde bu­
gün bile kol gezdiği bir gerçek. Dünyayı yönetme tutkusu güdenlerin ön­
derliğinde, yıkım gücü en korkunç, en acımasız türden silahlar geliştirildi.
Özgür düşünceırin sözcüleri, kimi ülkelerin yönetimini ellerinde tutanlarca
ezildiler, susturuldular, öldürüldüler. Gerçi, geri kalmış toplumlar dışında
din ile bilim savaşı geçmiş yüzyıllardaki gibi açıktan açığa süren bir savaş
değil artık. Ama birtakım ülkelerde din adına, baskı, işkence, öldürme
olanca hızıyla sürüyor. Ülkeleri yönetenler, kendi politik ya da ekonomik
adaletsizliklerini, Tanrı'nın kendileriyle birlikte olduğunu söyleyerek savu­
nuyor, yığınları böylece kandırmayı başarıyorlar da. Yeryüzünde kimi ülke­
lerde, ulu Tanrı'ca gönderildiği kuruntusu besleyen devlet başkanları·, poli­
tik partiler, önderler bile var. Özgür düşüncenin, deneyci araştırmanın, bi­
limsel görüşün karşısında birer birer yenilgiye uğruyor bunların her biri.
Ama iikçağlardan beri din ile bilim kavgasının her aşamasında görüldüğü
gibi, yenilgiye uğrayıncaya değin, bir sürü kan ile gözyaşı da döktürüyor­
lar.
Bilimsel kuşkunun temeli olan «neden?» sorusu ile yaratıcı özgür
araştırmanın yön verdiği kafalar, hoşgörüsüz bir baskı yönetimine aykırı
düşebilir, düşmek zorundadır. Din adına, Tanrı adına, «maneviyat» deni-
9
len soyut kavram adına, yığınların duygulan kolayca kışkırtılabilir, ilkel bir
dayanışma ya da saldın yönünde örgütlenebilir. Ama bağnazlığı ülkü edin­
mek, yığınlann bilimin doğrulanyle aydınlanmasını geciktirmek, belli bir
dönemin yöneticilerine çıkar sağlasa da, bilimsel düşüncenin önemini yok
edememiştir. Bilimsel doğru dokuz köyden kovulsa bile, bir gün on köyü
birden aydınlat�. İnsanlık tarihinde hep görüldüğü gibi. Bu bağlamda öğ­
İle
reneceğimiz çok şey var daha, B. Russell'in Din Bilim'inden.
Akşit GÖKTÜRK
10