Table Of Contentkonstantine korkelia (red.)
adamianis uflebaTa
evropuli standartebi
da maTi gavlena saqarTvelos
kanonmdeblobasa da praqtikaze
statiaTa krebuli
Tbilisi, 2006
Konstantin Korkelia (Red.)
Die europäischen stanDarDs Der Menschenrechte unD
Deren einfluss auf Die georgische gesetzgebung unD praxis
Aufsatzsammlung
Tbilissi, 2006
germaniis teqnikuri TanamSromlobis sazogadoeba (GTZ) 1975 wels
dafuZnda da dResdReisobiT msoflios asze met qveyanaSi moRvaweobs.
GTZ-i germaniis federaciuli respublikis mier Seqmnili organizaciaa,
romlis mizanic ganviTarebis sferoSi TanamSromloba da mxardaWera gax-
lavT.
germaniis ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis federaluri
saministros (BMZ) davalebiT GTZ-i samarTlisa da sasamarTlo sistemis
mxardasaWerad saqarTveloSi axorcielebs proeqts, romlis ZiriTadi
saqmianobaa kanonmdeblobis eqspertiza, iuristTa kvalifikaciis amaR-
lebis kursebis Catareba da axali iuridiuli literaturis Seqmna.
germaniis teqnikuri TanamSromlobis sazogadoeba (GTZ), 2006
statiaTa avtorebi, 2006
isbn 99940-30-81-7
Hrsg.: gamomcemeli:
Projekt: proeqti:
Unterstützung des Rechts- und saqarTvelos samarTlisa da
Gerichtssystems in Georgien sasamarTlo sistemis xelSewyoba
Rustaveli Allee 30 rusTavelis gamz. 30
0140 Tbilissi, Georgien 0140 Tbilisi
Tel.: +995 (32) 933712 tel.: +995 (32) 933712
Fax: +995 (32) 997764 faqsi: +995 (32) 997764
E-Mail: [email protected] E-Mail: [email protected]
www.gtz-law-caucasus.net www.gtz-law-caucasus.net
sarCevi
konstantine korkelia
winasityvaoba ...........................................................................................................................5
maia biTaZe
ekologiuri uflebebis dacva adamianis uflebaTa evropuli
sasamarTlos precedentuli samarTlis mixedviT ............................................8
besarion boxaSvili
saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisoba adamianis uflebaTa
evropuli konvenciis me-5 muxlTan ............................................................................25
daviT gabexaZe
reputacia, rogorc gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvis safuZveli ......47
gaga gabriCiZe
Tanazomierebis principi evropis gaerTianebis samarTlis ZiriTadi
uflebebisa da Tavisuflebebis sferoSi ...............................................................68
irakli giviaSvili
adamianis uflebaTa evropuli konvencia da garemos dacva .......................77
eva gociriZe
`azris gamoxatva~, romelsac ar icavs evropuli konvenciis
me-10 muxli ................................................................................................................................98
mariam vardosaniZe
religiis Tavisuflebis regulireba saqarTvelos kanonmdeblobiT da
adamianis uflebaTa evropuli konvenciiT ........................................................129
konstantine korkelia
saswavlo programa da sagamocdo standartebi adamianis uflebaTa
saerTaSoriso da evropul samarTalSi mosamarTleebisaTvis,
prokurorebis, advokatebisa da mosamarTleTa TanaSemweebisaTvis ....144
konstantine kublaSvili
sicocxlis ufleba saqarTvelos konstituciis mixedviT ........................188
givi miqanaZe
saxalxo damcvelis instituti saqarTveloSi ...................................................211
3
adamianis uflebaTa evropuli standartebi
aleqsandre oraxelaSvili
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos kompetencia ........................226
simon papuaSvili
TavisuflebaaRkveTili pirebis ufleba piradi cxovrebis
xelSeuxeblobaze adamianis uflebaTa evropuli
konvenciis mixedviT ........................................................................................................240
merab turava
adamianis uflebaTa evropuli konvencia da saerTaSoriso sisxlis
samarTlis procesi ...........................................................................................................256
paata turava
adamianis uflebaTa evropuli konvencia da sakuTrebis uflebis
dacva ..........................................................................................................................................298
qeTevan xuciSvili
eqstradiciisa da deportaciis sakiTxi adamianis uflebaTa da
ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropuli konvenciis mixedviT ........313
avtorTa Sesaxeb ............................................................................................................335
4
konstantine korkelia
winasityvaoba
adamianis uflebaTa dacva saqarTvelos erT-erT prioritetul
sferod rCeba. miuxedavad imisa, rom am ukanasknel periodSi adamianis
uflebaTa dacvis TvalsazrisiT araerTi problema mogvarda, mainc
uamravi sakiTxi saWiroebs dauyovnebliv gadawyvetas, raTa saqarTve-
los kanonmdebloba da praqtika srul SesabamisobaSi movides adami-
anis uflebaTa dacvis evropul da saerTaSoriso standartebTan.
saqarTveloSi adamianis uflebaTa dacvis efeqtianobis gazr-
das xels Seuwyobs adamianis uflebaTa evropuli standartebis
gamoyenebis praqtikis damkvidreba. cxadia, aseTi praqtika dam-
kvidrdeba im SemTxvevaSi, Tu amaRldeba cnobiereba adamianis
uflebaTa dacvis evropuli standartebis Sesaxeb sazogadoebaSi,
gansakuTrebiT, iuridiuli profesiebis warmomadgenlebs Soris.
qveyanaSi adamianis uflebaTa evropuli standartebis popular-
izacias isaxavs miznad saqarTvelos iusticiis saministroSi arse-
buli adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi warmomadgenlo-
bis departamenti, romlis reforma axlaxan Catarda. am reformis
Sedegad, sxva funqciebTan erTad, departaments qveyanaSi adamianis
uflebaTa evropuli standartebis Sesaxeb cnobierebis amaRlebis
funqciac daekisra. am funqciis garda, xsenebul departaments evale-
ba, saqarTvelo warmoadginos adamianis uflebaTa evropul sasamarT-
loSi da xeli Seuwyos saqarTvelos kanonmdeblobisa da praqtikis ad-
amianis uflebaTa evropul standartebTan SesabamisobaSi moyvanas.
amitomac gadawyda, rom iusticiis saministros mier germaniis
teqnikuri TanamSromlobis sazogadoebis mxardaWeriT momzade-
buliyo krebuli, romelSic Tavmoyrili iqneboda adamianis ufle-
baTa sferoSi moRvawe mecnieri da praqtikosi iuristebis statiebi.
am statiebis mizania: adamianis uflebaTa evropuli standartebis
5
adamianis uflebaTa evropuli standartebi
warmoCena, saqarTvelos kanonmdeblobis evropul standartebTan
Sesabamisobis analizi da im sakanonmdeblo da praqtikul RonisZie-
bebze msjeloba, romlebic unda gatardes saqarTveloSi adami-
anis uflebaTa dacvis uzrunvelsayofad evropuli standartebis
mixedviT.
mniSvnelovania, rom saqarTveloSi damkvidrdes adamianis ufle-
baTa evropuli standartebis gamoyenebis praqtika sasamarTlo da
administraciuli organoebis mier. adamianis uflebaTa evropuli
standartebis gamoyenebis TvalsazrisiT ukve gadaidga garkveuli
nabijebi, rac sasamarTlo praqtikaze dadebiTad aisaxa.1
adamianis uflebaTa evropuli standartebis gamoyenebis mzard
rols adasturebs is garemoeba, rom izrdeba raodenoba ganacxadebi-
sa, romlebic igzavneba saqarTvelos winaaRmdeg adamianis uflebaTa
evropul sasamarTloSi. cxadia, saqarTvelo am TvalsazrisiT unika-
luri ar aris. im evropuli saxelmwifoebis winaaRmdegac ki, romleb-
Sic aTwleulebis manZilze myarad aris damkvidrebuli samarTlis
uzenaesobisa da demokratiis principebi, mravladaa evropul sasa-
marTloSi Setanili ganacxadi da maTi raodenoba, rogorc evropuli
sasamarTlos statistika adasturebs, sul ufro izrdeba. am evropul
saxelmwifoebTan dakavSirebiT, evropuli sasamarTlo praqtikulad
yoveldRiurad iRebs gadawyvetilebas, romelSic adgens, rom dair-
Rva evropuli konvenciiT gaTvaliswinebuli esa Tu is ufleba.
amJamindeli mdgomareobiT evropulma sasamarTlom oTx saqmeze
daadgina, rom saqarTvelom ver uzrunvelyo konvenciiT gaTval-
iswinebuli debulebebis Sesruleba. miuxedavad amisa, mcdaria
mosazreba, rom evropul sasamarTloSi Setanili ganacxadebis um-
ravlesobasTan dakavSirebiT dgindeba saqarTvelos mier adamianis
uflebaTa evropuli konvenciis darRveva. Tu gadaisinjeba yve-
la is gadawyvetileba, romelTac evropuli sasamarTlo ixilavs
saqarTvelosTan mimarTebiT, aSkara gaxdeba, rom ganacxadebis mx-
olod mcire nawilTan dakavSirebiT evropuli sasamarTlo adgens,
rom saqarTvelom ver uzrunvelyo adamianis uflebaTa evropuli
konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebisa da Tavisuflebebis sa-
Tanado dacva.
1 k. korkelia, adamianis uflebaTa evropuli konvenciis gamoyeneba saqarTveloSi, 2004 weli.
6
adamianis uflebaTa evropuli standartebi
sayuradReboa, rom statiebis avtorebi Tavisufalni iyvnen sta-
tiaTa Tematikis SerCevaSi. erTaderTi moTxovna TematikasTan dakav-
SirebiT is iyo, rom avtorebs statiebSi ganexilaT adamianis ufle-
baTa evropuli standartebi da maTi gavlena saqarTvelos kanon-
mdeblobasa da praqtikaze, gansakuTrebiT, sasamarTlo praqtikaze.
avtorTa aseTma Tavisuflebam cxadi gaxada problemebi, romlebic
qarTveli iuristebis zrunvis sagania. krebulSi ganxilulia mrav-
ali saintereso Tema, rogorebicaa: saqarTvelos kanonmdeblobis
Sesabamisoba adamianis uflebaTa evropul standartebTan Tavisu-
flebisa da usafrTxoebis uflebasTan dakavSirebiT, gamoxatvis
Tavisufleba, adamianis uflebaTa evropuli standartebi garemos
dacvis sferoSi, evropuli standartebi religiis TavisuflebasTan
dakavSirebiT da maTi Sesruleba saqarTveloSi, Tanazomierebis prin-
cipi adamianis uflebaTa sferoSi, adamianis uflebaTa evropuli
standartebis roli saqarTveloSi iuridiuli profesiebis warmo-
madgenlebis saqmianobaSi, sicocxlis uflebis dacvis evropuli da
qarTuli standartebi, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos
kompetencia, saxalxo damcvelis instituti saqarTveloSi, Tavisuf-
lebaaRkveTili pirebis uflebis dacvis evropuli standartebi, ada-
mianis uflebaTa evropuli standartebi da saerTaSoriso sisxlis
samarTlis procesi, sakuTrebis uflebis dacva, eqstradiciisa da de-
portaciis evropuli standartebi da saqarTvelos kanonmdebloba.
gulwrfeli madloba minda gadavuxado germaniis teqnikuri Tan-
amSromlobis sazogadoebis `saqarTvelos samarTlisa da sasamarT-
lo sistemis xelSewyobis~ proeqts da, gansakuTrebiT, batonebs:
ceno raihenbehersa da Salva papuaSvils, romelTac winamdebare
statiaTa krebulis gamocemis ideas mxari dauWires da sisruleSic
moiyvanes.
statiebSi gamoxatulia avtorebis Sexedulebani, romlebic Sei-
Zleba ar emTxveodes im organizaciaTa poziciebs, sadac avtorebi
moRvaweoben. krebuli gankuTvnilia rogorc erovnuli da saerTa-
Soriso samarTlis specialistebisaTvis, ise adamianis uflebaTa
dacvis sakiTxebiT dainteresebul mkiTxvelTa farTo wrisaTvis.
2006 wlis Tebervali
7
maia biTaZe
ekologiuri uflebebis dacva adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlos
precedentuli samarTlis mixedviT
1. Sesavali
dReisaTvis kacobrioba unikaluri da amavdroulad dramatuli
movlenebis mowmea, rac garemoze mavne anTropogenuli zemoqmede-
bis Sedegia. yovelive es ganpirobebulia msoflios mosaxleobis
raodenobis zrdis intensivobiT da samecniero-teqnikuri progre-
siT. garemos degradacia uaryofiT zemoqmedebas axdens adamianis
janmrTelobaze, radgan swored sufTa garemo, JangbadiT savse at-
mosfero, sakmarisi mzis Suqi da wyali aris is aucilebeli pirobe-
bi, razec adamianis sicocxlea damokidebuli.
yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, kacobriobam unda
gaiazros adamianis janmrTelobisaTvis is realuri safrTxe, rac
garemos dabinZurebas sdevs Tan da etapobrivad gadawyvitos prob-
lemuri sakiTxebi. amasTan, globalurad unda ganmtkicdes ada-
mianis iseTi uflebebis dacvis meqanizmebi, rogorebicaa: jansaR
garemoSi cxovrebis, saTanado kompensaciisa da garemos Sesaxeb
sruli, drouli da obieqturi informaciis miRebis uflebebi.
saqarTveloSi adamianis ekologiuri uflebebis dacvis sak-
iTxebi, samwuxarod, arcTu ise aqtualuria, rogorc evropisa
Tu amerikis kontinentebis ganviTarebul qveynebSi, miuxedavad
imisa, rom adamianis ekologiuri uflebebis darRvevis faqtebi
saqarTveloSi xSiria. es ekologiuri cnobierebis dabali xarisxisa
da saxelmwifos mxridan arasaTanado yuradRebiT aris ganpirobe-
adamianis uflebaTa evropuli standartebi
buli. saqarTvelos mosaxleobis didi nawili iseT teritorie-
bze cxovrobs, romlebic dabinZurebis aSkara wyaroebTan axlos
mdebareobs (qarxnebi, mSeneblobebi da a.S.), rom araferi vTqvaT
saqarTvelos mTianeTisa da zRvispira dasaxlebebze, romlebic
mudmivi ekologiuri katastrofebis safrTxis qveS arian.
saqarTveloSi ukve Camoyalibda garkveuli sakanonmdeblo baza,
romelic SemuSavda evrokavSiris mier miRebuli sxvadasxva samarT-
lebrivi aqtis safuZvelze. 1995-2005 wlebSi saqarTvelos parla-
mentma sam aTeulamde sakanonmdeblo aqti miiRo garemos dacvisa
da bunebaTsargeblobis sferoSi. sayuradReboa is garemoebac,
rom saqarTvelos konstituciisa da `normatiuli aqtebis Ses-
axeb~ saqarTvelos kanonis Tanaxmad, saerTaSoriso SeTanxmebebsa
da xelSekrulebebs, maT Soris garemos dacvisa da biomravalfer-
ovnebis SenarCunebis sferoSi, eniWebaT upiratesoba saqarTvelos
Sidasaxelmwifoebriv normatiul aqtebTan SedarebiT, Tu isini
ar ewinaaRmdegebian saqarTvelos konstitucias. dResdReobiT
saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdeblobis umniSvnelovanesi
normatiuli aqtia saqarTvelos konstitucia, romlis 37-e muxlis
Tanaxmad: `yvelas aqvs ufleba cxovrobdes janmrTelobisaTvis
uvnebel garemoSi, sargeblobdes bunebrivi da kulturuli garemo-
Ti. yvela valdebulia gaufrTxildes bunebriv da kulturul gare-
mos~ (me-3 punqti); `adamianis janmrTelobisaTvis usafrTxo gare-
mos uzrunvelsayofad, sazogadoebis ekologiuri da ekonomikuri
interesebis Sesabamisad, axlandeli da momavali Taobebis inter-
esebis gaTvaliswinebiT saxelmwifo uzrunvelyofs garemos dac-
vas da racionalur bunebaTsargeblobas~ (me-4 punqti).1 saqarTve-
los konstituciis am debulebaTa ganxorcielebis mizniT miRe-
bul iqna saqarTvelos kanoni garemos dacvis Sesaxeb (1996 weli).2
am kanonis ZiriTadi mizania saqarTvelos konstituciis Sesabamisi
debulebebis ganxorcieleba. amavdroulad igi qmnis sakanonmdeb-
lo normatiuli aqtebis samarTlebriv safuZvels garemos dacvis
sferoSi, riTac uzrunvelyofs: garemos dacvas mavne zemoqmede-
bisagan; garemos xarisxis gaumjobesebas; mdgrad ganviTarebasa da
1 saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1995 weli, #31-33.
2 saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1997 weli, #1-2.
9
maia biTaZe
bunebrivi resursebis mdgrad gamoyenebas; biologiuri mraval-
ferovnebisa da ekologiuri wonasworobis SenarCunebas; unikalu-
ri landSaftebisa da ekosistemebis dacvas; globaluri garemos-
dacviTi problemebis gadasaWrelad Zalisxmevis ganxorcielebas;
garemos dacvis sferoSi moqalaqeTa uflebebisa da movaleobebis
gansazRvras; garemosdacviT ganaTlebas. garemos dacvis Sesaxeb
kanoni Seicavs debulebebs ekonomikuri stimulirebis meqanizme-
bis, licenziebis sistemisa da garemosdacviTi standartebis Ses-
axeb.
saqarTvelos garemosdacviTi samarTali saerTaSoriso gare-
mosdacviTi samarTlisa da politikis ganuyofeli nawilia da am
sakiTxis aqtualizacia metad mniSvnelovania, Tu gaviTvaliswinebT
saerTaSoriso sazogadoebaSi saqarTvelos integraciis amJamad
mimdinare process. saerTaSoriso garemosdacviTma politikam da
samarTalma meoce saukunis miwuruls miipyro msoflio sazoga-
doebis yuradReba da, rogorc mecnierebam, daimkvidra Tavisi adg-
ili. ozonis xvreli, klimatis globaluri cvlileba da gadaSenebis
piras misuli saxeobebi _ ai is ZiriTadi CamonaTvali sakiTxebisa,
ramac aiZula kacobrioba, dafiqrebuliyo ekologiis globalur
mniSvnelobaze da saTanado, prioritetuli yuradReba daeTmo
saerTaSoriso garemosdacviTi politikisa da samarTlisaTvis.
saerTaSoriso garemosdacviTi samarTlis ganviTarebasa da Sem-
dgom daxvewaze didi zegavlena moaxdina adamianis uflebaTa evro-
puli sasamarTlos praqtikam, romelmac Tavisi arsebobis TiTqmis
naxevarsaukunovani istoriis ganmavlobaSi araerTi mniSvnelovani
gadawyvetileba miiRo adamianis ekologiuri uflebebis dacvis
sferoSi da es maSin, rodesac adamianis uflebaTa evropuli kon-
vencia arcerT muxlSi pirdapir ar adgens adamianis ekologiuri
uflebebis dacvis garantiebs.3 Tumca adamianis uflebaTa evropu-
li konvenciis aRniSnuli mimarTulebiT gamoyenebis SesaZleblo-
bas iZleva saerTaSoriso saxelSekrulebo samarTlis Sesaxeb venis
3 2003 wlis 27 ivniss evropis sabWos saparlamento asambleam miiRo rekomendacia #1614 `ga-
remo da adamianis uflebebi~, romelSic aRniSnulia, rom metad mniSvnelovani iqneboda,
ministrTa komitets SeemuSavebina adamianis uflebaTa evropuli konvenciis damatebiTi
oqmi, romelic adamianis ekologiur uflebebs Seexeboda, rogorc es dadgenilia orhu-
sis konvenciiT (me-10 punqti).
10
Description:los kanonmdebloba da praqtika srul SesabamisobaSi movides adami- baTa evropuli standartebis gamoyenebis praqtika sasamarTlo da.