DEVREK-AKÇASU YÖRESİNDE YAPILAN KARAÇAM (Pinus nigra Arnold

172 Pages·2009·5.2 MB·Turkish

by  Your User Name

DEVREK-AKÇASU YÖRESİNDE YAPILAN KARAÇAM (Pinus nigra Arnold. ssp.
pallasiana (Lamb.) Holmboe) VE SARIÇAM (Pinus sylvestris L. ssp. hamata (Steven)
Fomin.) AĞAÇLANDIRMALARININ BÜYÜME YÖNÜNDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ

Galip Çağtay TUFANOĞLU

Bartın Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Orman Mühendisliği Anabilim Dalında
Yüksek Lisans Tezi
Olarak Hazırlanmıştır

BARTIN
Haziran 2009
ii
iii
ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

DEVREK-AKÇASU YÖRESİNDE YAPILAN KARAÇAM (Pinus nigra Arnold. ssp.
pallasiana (Lamb.) Holmboe) VE SARIÇAM (Pinus sylvestris L. ssp. hamata (Steven)
Fomin.) AĞAÇLANDIRMALARININ BÜYÜME YÖNÜNDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ

Galip Çağtay TUFANOĞLU

Bartın Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Orman Mühendisliği Anabilim Dalı

Tez Danışmanı: Prof. Dr. Korhan TUNÇTANER

Haziran 2009, 151 sayfa

Bu araştırma; Akçasu Orman İşletme Şefliği Akçasu serisi plan ünitesinde, 1975–1984 yılları
arasında tür değişikliği yapılarak, karaçam ve sarıçam türleri ile tesis edilen, plantasyon
alanlarında yürütülmüştür. Araştırmanın amacı, türlerin büyüme performansları ve adaptasyon
yeteneklerini ortaya koymaktır. Bununla birlikte, yörede hâkim olan bazı yetişme ortamı
faktörleri (ortalama sıcaklık ve yağış miktarı) ile türler arasındaki büyüme ilişkileri
belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, tesadüfî örnekleme yöntemine göre 8 bölmecikten iki
yükselti basamağında 20 adet; 2 kontrol bölmeciğinden de 4 adet olmak üzere toplam 24 adet
deneme alanı alınmıştır.

Plantasyonun tesis aşaması, geniş bir zaman aralığını kapsadığı için türler ve bireyler arasında
yaş farkı oluşmuştur. Bu nedenle en büyük ortak yaş olan 22’nci yıla ait gövde analizlerinden

iii
ÖZET (devam ediyor)

elde edilen büyüme değerleri, varyans analizine sokulmuştur. Buna göre tür ve yükselti
basamakları arasında, tek ağaç gövde hacmi ve hacim artımı yönünden istatistiksel anlamda
bir fark bulunamamıştır; ancak karaçam, her iki yükselti basamağında da sarıçama kıyasla
daha yüksek hacim üretimi ve artımı yapmıştır. Buna göre karaçamın 22 yıl sonunda ortalama
0,067 m3 hacim ve 0,0031 m3 genel ortalama hacim artımı, sarıçamın ise ortalama 0,059 m3
hacim ve 0,0027 m3 genel ortalama hacim artımı yaptığı tespit edilmiştir.

Yöredeki karaçam plantasyon alanlarında bu türün çap, boy ve hacim büyümesi bakımından
tatmin edici düzeyde olduğu; ancak her iki türün de, yaşama yüzdesi bakımından başarısız
olduğu görülmüştür. Ayrıca yapılan korelasyon analizlerine göre, karaçamın yörede büyüme
yönünden sarıçama kıyasla klimatik değişimlere karşı daha duyarlı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Karaçam, sarıçam, ağaçlandırma, büyüme, iklim değişikliği, hacim,
hacim artımı
Bilim Kodu : 502.01.01

iv
ABSTRACT

M. Sc. Thesis

EVALUATION OF IN TERMS OF GROWTH AFFORESTATION BLACK PINE
(Pinus nigra Arnold. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) AND SCOTCH PINE (Pinus
sylvestris L. ssp. hamata (Steven) Fomin.) IN THE DEVREK-AKÇASU DISTRICT

Galip Çağatay TUFANOĞLU

Bartın University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Forest Engineering

Thesis Advisor: Prof. Dr. Korhan TUNÇTANER

June 2009, 151 pages

This research was carried out in plantation areas which were established with black pine and
scotch pine species, they were established by changing species between 1975-1984 in the
Akçasu series in Akçasu Forest Range District. The aim of this research is to determine the
growth performances and adaptation ağabeylities of species. Furthermore, growth relations
some growing site factors (tenperature and rainfall) and species that were dominant in the
region were explained. Therefore, a sum of 24 experimental areas which were determined
with random sampling method in the 8 division in 2 altitude levels and 2 control division were
selected.

There were differences in age between species and individuals as the establishment phase of
the plantation was realized in a wide interval period of time. Therefore, growth values
belonging to 22 nd year which was the highest age in common were assesment in variance
analyses. Statistical differences were not determined between species and level altitude in
v
ABSTRACT (continued)

terms of single tree stem volume and volume increment. But, black pine was made more
volume production and increment than scotch pine in the both level altitude. Accordingly
black pine was produced to average 0,067 m3 volume and 0,0031 m3 volume increment. Thus
scotch pine was produced to average 0,059 m3 volume and 0,0027 m3 volume increment.

Black pine which is in the plantation is satisfactory level in terms of diameter, height and
volume increment. But, both species were not unsuccesibled in terms of survival rate.
Furthermore it was determined of black pine more sensitive to scotch pine in terms of growth
to climatic change according to correlation analyses were made.

Key Words : Black pine, scotch pine, afforestation, growth,climatic change, volume,
volume increment.
Science Code: 501.01.01

vi
TEŞEKKÜR

“Devrek - Akçasu yöresinde yapılan karaçam (Pinus nigra Arnold. ssp. pallasiana (Lamb.)
Holmboe) ve sarıçam (pinus sylvestris L. ssp. hamata (Steven) Fomin.) ağaçlandırmalarının
büyüme yönünden değerlendirilmesi” isimli bu çalışma, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı’nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır.

Bu yüksek lisans tezinin hazırlanmasında, araştırmanın her aşamasında bilgi ve tecrübesiyle
yön gösteren tez danışmanım değerli hocam Prof. Dr. Korhan TUNÇTANER’e, ayrıca
araştırmanın farklı aşamalarında yardımlarını esirgemeyen Yrd. Doç. Dr. Murat ERTEKİN’e
ve Dr. Halil Barış ÖZEL’e çok teşekkür ederim.

Arazi çalışmaları sırasında her zaman yanımda olan çalışma arkadaşlarıma ve idari açıdan
desteğini gördüğüm işletme müdürüm Ali BACAKLI’ya teşekkür ederim.

Son olarak, tezimin her aşamasında bana sonsuz anlayış gösteren sevgili eşime ve biricik
kızım Azra ’ya en içten teşekkürlerimi sunarım.

vii
viii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
KABUL .................................................................................................................... ii
ÖZET .................................................................................................................... iii
ABSTRACT.................................................................................................................. v
TEŞEKKÜR.................................................................................................................. vii
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................. ix
ŞEKİLLER DİZİNİ....................................................................................................... xiii
TABLOLAR DİZİNİ.................................................................................................... xv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ.................................................................. xvii

BÖLÜM 1 GİRİŞ.......................................................................................................... 1

1.1 SARIÇAM (Pinus sylvestris L. ssp. hamata (Steven) Fomin.)
HAKKINDA GENEL BİLGİLER..................................................................... 3
1.2 KARAÇAM (Pinus nigra Arnold. ssp. pallasiana (Lamb.) Holmboe)
HAKKINDA GENEL BİLGİLER..................................................................... 6
1.3 ARAŞTIRMANIN AMACI............................................................................... 9

BÖLÜM 2 MATERYAL VE METOT......................................................................... 11

2.1 MATERYAL...................................................................................................... 11
2.1.1 Araştırma Alanlarının Genel Tanıtımı........................................................ 11
2.1.2 Ağaçlandırma Alanlarında Yapılan Uygulamalar...................................... 13
2.1.3 Kontrol Bölmeciklerinde Yapılan Geçmiş Uygulamalar........................... 18
2.2 METOT.............................................................................................................. 19
2.2.1 Deneme Alanlarının Tespiti........................................................................ 19
2.2.2 Deneme Alanlarındaki Yetişme Ortamı Koşullarının Belirlenmesi........... 24
2.2.3 Deneme Alanlarında Yapılan Ölçü ve Tespitler......................................... 27
2.2.3.1 Ağaç Sayısının Tespiti........................................................................ 27

ix