Table Of ContentDe apotheek van Hippocrates
Kees Simhoffer
bron
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates.DeGeus,Breda1992
Zievoorverantwoording:https://www.dbnl.org/tekst/simh001apot01_01/colofon.php
Letop:boekenentijdschriftjaargangendiekorterdan140jaargeledenverschenenzijn,kunnen
auteursrechtelijkbeschermdzijn.Welkevormenvangebruikzijntoegestaanvoorditwerkofdelen
ervan,leesjeindegebruiksvoorwaarden.
5
‘Jecongnoistout,forsquemoymesmes.’
(‘Ikhebweetvanalles,maarnietvanmezelf.’)
FRANçOISVILLON,Balladedesmenuspropos
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
7
‘Wanneerdeherendoctorenzoudenweteninwatvoorkwakzalverijhunvoorgangers
heiliggeloofden,zoudenzijzelfwatkritischeromgaanmetdeinzichtenwelkezij
huncredowanen.
Overigensdientmendezeverwijzingnaardemedischewetenschapslechtsals
exemplarischtebeschouwen.Mijnverwijtgeldteeniederdiebezit,aanzienofkennis
aanwendtomvooranderentedenkenoftebeslissen.
Wanneeronzemachthebberszoudenwetenwelkeexcuseshunvoorgangers
bedachtenommensenhunwilopteleggenenalszedekretenvanpijnzouden
kunnenhorenwaarmeedatgepaardging,alszedestankopdeslagveldenzouden
kunnenruiken,zoudenzealleenaluitzelfbehoudenomhungewetentesussen,
gelovenindemachtvanhetvolk.’
DR.TH.B.J.ROBERTS:DeWetvanAvignon;dissertatieLeiden,z.j.
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
11
De bollen waarin het gaat sneeuwen wanneer men
ze omdraait
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
13
Een grote platvoetbaviaan
HetpsychiatrischstreekcentrumZonhovenwasmaareenbescheidenkliniekmet
plaatsvoortenhoogstedertigpatiëntenenenkelepersoneelsledenonderwieéén
behandelendarts,diemeertijdbesteeddeaanhetschrijvenvanspraakmakende
artikeleninhetTijdschriftvoorKlinischePsychiatriedanaandezorgvoorde
patiënten,zodatdieofwelzichzelfmoestentrachtentegenezendanwellieverziek
bleven,watenkelehardnekkigenonderhenprefereerden,omdathettehuisineen
rustigeomgevinggelegenwas,metbossen,heidegrondenenvennenwaarinde
zomerkleurigelibellentrildenbovenhetdonkerewater,vervanhetlawaaivande
stadendebemoeizuchtvanverwantenenvrienden.
Vanafdeprovincialewegliepoorspronkelijkalleeneendooroudevlierstruiken
overhuifdpadnaardezijingangvanhetgebouwendebodemvegetatieonderdie
struikenwoekerdezowelig,datzeindevoorzomeroogdealseenkleurigtapijt.In
detijdvandokterSneekwasertevensdwarsdoordetuin,langsdevijverendegrote
kastanjeboom,eengeasfalteerdetoegangswegaangelegdnaarwattoentertijdals
hoofdingangdiende.
Hetwaseenstrengbouwwerk,datscherpcontrasteerdemetdelieflijkeomgeving
endat,gedomineerddoordeneogotischevenstersvandevoormaligekapelende
hogedakschildenvandewestelijkevleugel,hetaanzienhadvaneenklooster,omdat
dezorgvoorgeestesziekenindetijdvanzijnontstaaneenzaakwasvanreligieuzen,
diegodsvruchtevenheilzaamvondenalsmedicijnenengebedbelangrijkerdan
onderlingbegripofmenselijkcontact.
Totenkelejarennadegrotewereldoorlogwerddekliniek,dietoennog
Rooms-KatholiekeInrichtingvoorGeestesziekeMannenheetteengewijdwasaan
deHeiligeCornelius,paus,belijderenpatroontegenstuipenenvallendeziekten,
geleid
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
14
doordeBroedersvanhetGoddelijkWoord,vromemaarwereldvreemdemannenin
zwartegewaden,diediepinhungelovigehartmeenden,datkrankzinnigheideen
StraffeGodsoftenminsteeennoodlottigespelingdernatuurwas,enkeltebestrijden
meteenveelvuldigberoepopdebovennatuur.
Tochblekenzijmindergodvruchtigdanhunvrouwelijkecollega's,deArmeZusters
vandeHeiligeMariaHulpderChristenen,diemeerdanvieruurvandetwaalfurige
werkdagdoorbrachtenindenaarboenwasenwierookruikendekapelvande
Rooms-KatholiekeInrichtingvoorGeestesziekeVrouwen,SinteAnnateDrieën,
dichterbijdestad,ommethunschelle,hogestemmentebiddentotdeMaagdelijke
HulpderChristenen,datdezealdiemetkrankzinnigheidgestraftevrouwenzou
willenvergeven,wantSinteAnnawaservoordevrouwenenSintCorneliusvoor
demannen.
DatdeStraffeGodsofdespelingdernatuurvroegkontoeslaandanwelgeen
rekeninghieldmetuitdiegestraftezielengeborenzuigelingen,bleekuitde
aanwezigheidvaneenbescheidenkinderspeelplaatsmetzandbakophetterreinvan
devrouwenkliniek.OmdatSinteAnnanadesluitingvandekliniekennahetvertrek
vandevromezustersnaargeestesziekevrouweninMalawiennaarhetMoederhuis
indeprovinciehoofdstad,ingrijpendwasverbouwdendaarnadienstdeedals
buurtcentrumvoordekortnadeoorloggebouwdenieuwbouwwijk,werdde
speelplaatsvandeongelukkiggeborenkleinendankbaargebruiktdoordekinderen
vanhetdagverblijfdatinhetcentrumgevestigdwasennaeenprijsvraagonderde
bewonersdenaam‘Hummelhoek’gekregenhad.
SintCorneliushadnooiteenkinderspeelplaatsgehadenookgeenzandbak,omdat
geestesziekemannen,zoalsallemannen,elderskinderenkrijgen.Erlagalleeneen
onbestemdebergzandtegendemuurvanhetkerkhof,doordeEerwaardeBroeders
ooitdaargedeponeerdvoorhetbestratenvandekruiswegindetuin,watnooitwas
doorgegaan.
AlsJoopdeVoetballerzichdushevigopwondoveriets,hadhijenkelde
herfstbladerendiehijzelfelknajaarbijelkaar
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
15
veegde,ofdezezandhoopomzichintegraven,toternaenigetijdiemandkomen
zou,eenvageherinneringuitzijnjeugd,omhemmopperendenliefdevolweeruit
tegraven,dewitopgedroogdetranenvanverdrietvanzijngezichttewassenmet
spuugopdepuntvanhaarzakdoekenhem,alshethedenoverhetverleden
heenschoof,naardeanderenindevroegerekapeltebrengenomhemnaastzijngrote
vriend,meneerRoberts,telatenkijkennaarhettelevisietoesteldatdeklinieksinds
kortrijkwas.
MaarhetwasaltijddiepoepstommebroederRob,diehemruwbijdearmnam,
uithetzandofdebladerentroken,alshijtegenspartelde,metinstemmingvanzuster
Couperus,diebijzoietsmeestalindebuurtwas,dreigdemeteenspuit.
‘Jemoetooknietzotegenspartelen’,zeimeneerRoberts,alsJoopnazo'n
gebeurtenisindeontmoetingsruimteverdrietigofboosnaasthemopeenbankkroop.
‘Hetgaatvanzelf’,sputterdehijdanendatwasookzo.BijJoopgingallesvanzelf.
Enelkekeeralshetverplegendpersoneelmeendedespuittemoetengebruikenof
ermeedreigde,zelfsbijeenlobbesalsJoop,diehelemaalgeenpatiëntwas,maarin
feite,alsonbetaaldfactotum,lidvanhetpersoneel,werddemachtelozewoedevan
meneerRobertsgroterenjonkheerVanRemersdaelwistbijnazeker,datdieeen
keertégrootzouworden.
SindsdeEerwaardeBroedersvanhetGoddelijkWoordofdeKleineFratersvande
HeiligeVoorzienigheid-meneerRobertsgooidealsovertuigdagnosticusmetopzet
aldiemerkendoorelkaar-hetgebouwverlatenhaddenendezorgvoordezieke
zielvoorgoedgeldhaddenverkochtaandeRooms-KatholiekeStichtingvoor
AmbulanteenKlinischePsychiatrie,metdeclausuledatzijeenmeerderheidinhet
stichtingsbestuurzoudenvormen,washetaanzienvandeneogotischekapel
nauwelijksgewijzigd.Degebeeldhouwdebankenwarenweliswaareruitgesloopt
omplaatstemakenvoortafels,stoelenenenkelezitbanken,enhetaltaarwas
vervangendooreenkleinekeukenannexbarwaarinopdeplekvanhetvroegere
tabernakeleen
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
16
kleinekoelkaststond,maardedonkerbruingeverfdezuilenmetgoudkleurige
wijnranken,dekitscherigegebrandschilderderameninhetkoorendeinbas-reliëf
uitgevoerdesentimentelekruiswegstatiesherinnerdennogzeeropdringerigaaneen
verledenwaarinoverspannenofverwardemensenbijdeduivelopschoothadden
gezeten.
PasopdedagdathetafscheidvandokterSneekerwerdgevierd,waarbijJoopin
hethardstenenwijwatervatplasteendeoudemeneerWolfzijnlegeborrelglaasjeop
demetdoornengekroondekruinvandegevallenChristusplaatsteomvervolgens
metzijnnieuwerolstoeldealtaartredenoptewillen,zoudatverledenworden
gelogenstraft.Maarvóórdiedagwarensterkedrankenuitgelatenheidtaboe.Nahet
avondetenkonmenslechts,tegenbetalingvaneengeringbedrag,eenglaslimonade
ofbronwaterkrijgenenonderdekoperenbelnaastdetoegangtotdevoormalige
sacristiewaareenkleinehuisapotheekwasingericht,stondopdeoudeplaatsvande
ampullentafelnuzo'nnieuwerwetsekoffieautomaatwelkemeestalbuitenbedrijf
was.DanplaktebroederRobeenbriefjeopdegeldgleufmethetwoord‘defek’,wat
meneerVanRemersdaelaltijdhevigirriteerde,nietvanwegedeslordigespelling,
maaromdathijdedagnietwenstetebeginnenzonderkoffie,ookalwashet
oplosrommel,zoalshijhetgemelijknoemde.Aanhetontbijtkregenzeimmersalleen
maarslappeenlauwethee.
‘IkbeneengeborenLimburger,’zeihijdanmettrillendestem,‘diedrinkenalleen
maarkoffie!’
‘Behalvealsdeautomaatdefectis’,zeimeneerRobertsdanlaconiekenmeteen
knipoog,watmeneerVanRemersdaeltotrustbrachtentevensdankbaarstemde,
wanthijvreesdezichzelfhetmeest,wanneerhijzijnbeheersingverloor,omdatdat
vaakdevoorbodewasvaneendiepedepressieofvangrauweapathie.Hoewelzijn
bredegestalteenmarkantgevormdegezichtdatnietdedenvermoeden,washijiemand
dietijdenseenfietstochtdoorhetopenveldplotselingondereenboomofhetafdak
vaneenboerenschuurkongaanschuilenvoorhetgevalhetzougaanregenen,zelfs
alsdezonstralendaaneenwolkelozehemel
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
17
stond.Deredendathijzichopwondoverhetdefect-zijnvandekoffieautomaat,was
nietzozeerdewetenschapdathijdaardoorzijnbekerkoffienietzoukrijgen,alswel
degedachtedathetapparaatwellichtdevolgendedagofmisschienzelfseenvolle
weekbuitenbedrijfzouzijn.Enonzekerheidtasttedehersencellenaan,wisthijmet
grotestelligheidtegenoverdokterSneektebeweren.Hijwaardeerdehetinzijnvriend
Robertsdatdiehemopdejuistemomentenmetzijnrustgevende,altijddocerende
stemervanweerhieldzichtelatenmeeslependooralledaagseergernissenen,waar
hijkon,trachttehijzijnvriendgelijkelijkvandiensttezijn.
Waardetweemannenzichallebeioverkondenopwindenzonderelkaarsgedrag
meteenopmerkingterelativeren,wasdenaregewoontevanzowelbroederRobals
vanzusterCouperus,dekoperenbeldienoginderuimtehingtegebruikenomaan
tekondigendatindeontmoetingsruimtedetelevisiewerduitgeschakeld,dathettijd
wasvoordemaaltijdoftijdvoorhetdoordokterSneekminofmeerverplichtgestelde
uurgroepstherapie,wantdemanwasweliswaareengrootvoorstandervan
psychofarmacaalsmiddelomdegeestweeropdeplaatstekrijgen,zoalshijhet
noemde,hijkontochrecenteontwikkelingenindepsychotherapeutischepraktijk
nietzondermeernegeren.
DusstondzusterCouperusofbroederRobelkemiddagomhalfdriedriftigaan
dekoperenbeltetrekken,ookalsdedokterafwezigwasendepatiëntenzichonder
leidingvandezustereenuurlangmochtenbeklagen.Devervangendartsbestond
immersslechtsoppapier,nadatdemanooitmetdenoorderzonenmeteenjeugdige
patiëntevertrokkenwas,watdokterSneeknooitgerapporteerdhad,blijdathijdeze
pottekijkerkwijtwas.
‘Wezijnverdraaidnogaantoegeenmisdienaar’,mompeldeVanRemersdaelelke
keerdatdiebelklonk,omdathijvangeboorteLimburgerenvanhuisuitkatholiek
was.
EnmeneerRobertssistedan:‘NocheenservielePavlov-hond.’
‘Houdtunueensopuwkennisteetalerenenpraatueensgewoon!’lietdokter
Sneekzichsomsontvallen,alsmeneer
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
18
Robertshemonzekermaaktemeteenjargondathetzijnenietwas.Dankeekde
anderzeerverbaasd,omdathijzichvolstrektnietervanbewustwas,dathijzoveel
wistofdathijzijnkennistezeerzouverpakkenintedurewoorden.Hijbeschikte
nueenmaaloverdiekennisenprobeerdealtijdhaarzoadequaatmogelijkte
verwoorden.Daardoorookwashijeertijdsdeerlijkmisluktalsleraargeschiedenis
aanhetStedelijkGymnasiumvanzijngeboorteplaats,omdathijnietbijmachtewas
zichinzijnleerlingenteverplaatsenofdomheidalseenveelvoorkomendverschijnsel
teaccepteren,zelfsnietbijdejongeluidieomeenofandereredendatgymnasium
bevolkten.
‘Wanneeriku,diemijndokterbent,enalszodaniggeïnteresseerdinmijngeestelijk
welbevinden,moetuitleggenhoewelofonwelikmijvoel,ligthettochalleszins
voordehanddatikdatdoemetgebruikmakingvandemeestadequateterminologie.’
Opzo'nmomentbeëindigdededokterhetgesprekmetdedooddoenervande
psychiatrie:‘Alsuzichnietdoormijwiltlatenhelpen,kanikuookniethelpen!’En
meteenlichthandgebaargafhijdantekennen,dathetgesprekteneindewas.De
speurzinwaarmeedemandiagnosesstelde,stondinschrilcontrastmetzijnongeduld
alstherapeut.Zonhovenwerddanookbevolktdoorliedenmetdemeestuiteenlopende
enfraaiefobieën,trauma's,complexenofdepressies,vanwiedemeestenoverigens
zeldenofnooitdekliniekgenezenverklaardverlieten,omdatdevoorgeschreven
medicatieofmechanischehulpnietzeldenvreemdsoortigebijverschijnselen
veroorzaakteofdekwaalenkelverergerde.DokterSneeknoemdeindevergaderingen
vanhetkleineteamooknooitnamenvanpatiënten,maarhadhetoverdiedepressieve
stuporofdatKZ-syndroomenzijntrouwesecondanten,zusterCouperusenbroeder
Rob,dieheiliggeloofdenindedeskundigheidvandegeneesheer-directeur,bestreden
diedepressiesensyndromenmeteenijverdienietsvandoenhadmetzorgen
bekommernis,maarallesmetdejuistepilindejuistekeel.Endatveranderdepas
toenereennieuweverpleeghulpnaarZonhovenkwam.
KeesSimhoffer,DeapotheekvanHippocrates
Description:artikelen in het Tijdschrift voor Klinische Psychiatrie dan aan de zorg voor de patiënten . Ambulante en Klinische Psychiatrie, met de clausule dat zij een En de eenzame schaker ratelt alle zetten in de partij van Capablanca in.
